Presita el Usona Esperantisto № 2013:1
La kialo estas
Jen la sola verko de usona poeto kiu aperas en la fama Esperanta Antologio redaktita de William Auld. La poemon verkis Doris Vallon-Wheeler, kies memoron ni honoras en artikolo ĉi-numere. Vidu la artikolon por pli da informo pri la tragedia evento, kiu inspiris la poemon.
Honore al D. E. Parrish, ĉefdelegito de Usono, kiu estis mortigita per pafilo de freneza nigrulino …
KIAL?
Jes, demandu kial!
Kial
iu dolĉa, kara, ege profunda
humila sindona samideano
devis morti tiamaniere … murde?
Demandu kial …
redemandu kial
En la demando
estas la respondo
En la demandvorto
estas la respondvorto
Jes … en Esperanto
Kial enhavas la vorton i a l
ial estas parto de kial
Ial …
ial iu, kiu kredis
ke homoj povas ami
unu la alian
iu kiu kredis
ke la barieroj povos fali
iu kiu kredis
ke ni ĉiuj estas anoj de
unu granda rondo familia
iu kiu vivis fratece
ĉi tiu frato mortis
terure en la nuno …
Ial …
ial tiu frato estis blanka
ial tiu frato estis proksima
ial tiu frato estis tie
Ial …
ial tiu frato mortis
ĉar li vivis en ne ekster la
centro de la nuno
Ial …
ial ni malamas la alian
ial ni tranĉas for
niajn homarajn ligilojn
ial ni rigardas nur
niajn haŭtojn … niajn eksteraĵojn
ial ni batalas
fratoj kontraŭ fratoj
Konstante frapas
la ialoj
Konstante frapas
la humiligoj
Konstante frapas
la malhonorigoj
Konstante frapas
la malnobligoj
Konstante frapas
la malestimigoj
persiste
obstine
ade
Ĉiuj rigardas ĉiujn
multaj rigardas nur
ekstere
multaj rigardas suspekteme
multaj rigardas timeme
multaj rigardas haŭtnivele
Ial …
jes, la kialo estas!
Kiu aŭ Kial?
Multaj demandos kiu
Kiu ĝin faris
kiu … kiu?
Ĉu eble pli multaj
demandos kial?
Mi esperas …
Kial?
Ĉu eble lia kulpo
estis lia blankeco?
Ĉu? kaj nia blankeco
Sed …
Sed … vi diras …
Mi ne povas regi mian haŭtkoloron
Mi neniam dolorigis
eĉ unu personon pro lia haŭtkoloro
Kaj plue vi plendas
Mi ne parolas kontraŭ ili
mi ne batalas kontraŭ ili
mi ne staras kontraŭ ili
mi amas ilin
mi ŝatas ilin
ILI?
Ĉiam ili devas esti ili
Ĉiam ili devas esti “tiuj aliaj”
Ĉar ili estas nigraj
Ĉu vi nun povas demandi kial?
Ĉu vi nun povas ne demandi kial?
Iel …
iel li sin demandis kial
iel li suferis kun siaj Nigraj fratoj
iel li sentis kunecon kun
siaj Nigraj fratoj
Kial?
Ni devas kompreni
Ni devas scii
Ni devas konfesi
ke la kialo estas
ke ni apartigas nin
unu de alia
kolore
kolore kolere!