A ESPERANTISTO
AMERICAN
ESPERANTO
MAGAZINE
Governments & Esperanto
Supplement to "rnillidge"
AnliDOtio al Aritmetiko
Deklaro kontraŭ Bojkoto
Suotenantoj de la Deklaro
Zamenhof pri Nia Gazeto
Anglo Opinio pri la "AE"
Carlatana Llngvoscienco
NOV-DEC
1957
AMERICAN  ESPrRANTO **< A7INE
.                                           (Amatlka  1. «peron Pirn/
Official bimonthly puhliimliim of lb*
ESPERANTO ASSOCIATION OE NOR III AMERICA, Inc.
114 West 16 St., New York II, N. V.
*    *                jgp            EDITORIAL STAFF
Editor: G. Alan Connor. Associate Editors: Dr. William Solzbacher,
Doris T. Connor, Myron R. Mychajliw.
SUSTAINING BOARD OF EANA
Dr. Luella K. Beecher, Allen L. Brown, A. M. Brya, John Burt, C. C.
Cummingsmith, S.M., Dr. Lee-Min Han, Paul J. Kovar, Dr. Francis A.
Kubeck, Bertha E. Mullin, Mazah Schulz, Bertha F. Sloan, Harold S.
Sloan, Dr. William Solzbacher, Terry Tilford, Jack M. Warner, Jr., Virgil
Whanger, Ralph H. Beard, Olivier de Guise, Hulalin Marks, John Brewer.
*                  O*
CONTENTS - ENIIAVO
Governments and Esperanto.........................    131
Supplement to Millidge Dictionary......Dr.  William Solzbacher   132
Esperanto in Action Around the World...................    135
Esperanto in the Schools..........................    139
Esperanto-Studanto — Invito al Festo.....Doris Tuppan Connor   140
Antipatio al Aritmetiko..................Ralph II, Heard   141
Deklaro kontraŭ Bojkoto...........................    144
Kiuj estas la Subskribintoj?........................    145
Zamenhof pri Amerika Esperanto-Gazeto . . Letero de L. 'Zamenhof   147
Angla Opinio pri Amerika Esperantisto......Montagu C, flutter    148
Esperanta Kroniko...............................    149
Nekrologoj — Hartley, McKinney.....................    151
Ĉarlatana Lingvoscienco..........D-ro William Solzbacher    152
Deziras Korespondi..............................    158
Bildo sur kovrilo:  Lignogravuro honore al la kreinto de nia lingvo,
D-ro L. L. Zamenhof,  pro Ha naskiĝtago,   la 15-an de Decembro.
Subscriptions in the United States and Canada: S3.00 per year.
Jarabono eksterlande por kalendara jaro:   S 1.*>0 nil rgulvnloro.
Gratis to Members of the HAN A.
Regular Membership in EANA - 15.00 per year.   Patron - 110.00.
H. S. or College Student & Armed Force» - 11.00 per year.
Sustaining Board — 13.00 or more per month,
AMERIKA ESPERAHTISTO
Vol. 71                       NOVEMBER-DECEMBER   1957                Nos. 11-12
GOVERNMENTS AND ESPERANTO
Esperanto-speaking Cabinet Ministers and Statesmen are becoming
more numerous. The latest addition to the list is the new Danish Min-
ister of the Interior, SeSren Olesen. The Netherlands Prime Minister,
Willem Drees, and the Finnish Deputy Minister of Social Affairs, Tyyne
Leivo-Larsson, have repeatedly spoken Esperanto at public functions.
The Mayor of Vienna, Franz Jonas, and the Mayor of Mainz, Germany,
Dr. Franz Stein, have done likewise.
The Esperanto sound film on New Zealand, which had its American
premiere at the 47th EANA Congress, Newark, New Jersey, June 29,
1957, was produced by the National Film Unit of the New Zealand Gov-
ernment and is titled fen Nov-Zelando (Here's New Zealand). The Es-
peranto translation is by Malcolm E. Potts. The narrator is R. S. Per-
fect. Similar motion pictures with Esperanto text were produced by the
governments of Australia, Netherlands, Yugoslavia, Hungary, Denmark.
The Voice of America devoted the youth program of its Hungarian
broadcast in Munich on August 8, 1957, to Esperanto, in connection
with the Universal Esperanto Congress which was being held at that
time in Marseille, France. No interpreters are needed at such a con-
gress, it was pointed out. While some of the 2,000 participants from
about forty countries had studied other languages, most of them knew
only Esperanto, in addition to their native speech, the program stated.
The Institute of Geography and Statistics of the Brazilian Govern-
ment, which has issued a great many publications in Esperanto, recently
printed in the interlanguage the 1955 Statistical Summary of Brazil (Sta-
tistika Resumeto pri Brazilo, 1955).
Prince Takahito Mikasa of Japan, a brother of the Japanese Em-
peror, has addressed a letter in Esperanto to Prince Axel of Denmark,
who in 1957 had flown over the North Pole at the same time as the Ja-
panese Prince, but in the opposite direction. Prince Axel is a Vice Ad-
miral and a Member of the International Olympic Committee and serves
on the boards of the East Asiatic Company and the Scandinavian Air-
lines System. In his letter published in the Tokyo Esperanto magazine
La Revuo Orienta, 1957, Prince Mikasa recalls his visit to Denmark
and mentions the recent establishment of a Japanese Association for
the Study of North European Culture. It now takes only thirty hours to
fly from Tokyo to Copenhagen, two hours less than are needed for going
by train from Tokyo to Kagoshima in Southeastern Japan. Prince Mi-
kasals letter opens a series of "Letters from Japan", addressed by prom-
inent Japanese to prominent personalities abroad, for the strengthening
of mutual friendship and understanding — through Esperanto. In dis-
cussing the project with the Editor of La Revuo Orienta, Prince Mikasa
said that he had not learned Esperanto, but that on his trips abroad he
"strongly felt the need for an international language."
131
A SUPPLEMENT TO THE ESPERANTO-ENGLISH DICTIONARY
Reviewed by William So/ibocher, Ph.D.
Member of the I;tperutiin At a tie my
A Sufifilrrurnl In the- I■ \prriiritO'l;n . \h Du tinruiry n/ Millidge. Prepared
by Donald R. Hmadribb with the «km .i.uicc ol I', /;'. Nrice. Reviewed by C.
D.A. Capp. New York,   19V.   16 |>e.ge».  fS cent» Imm KANA.
The Esperanto-English Dictionary by Edward A. Millidge, published
1912 in London, and frequently revised and reprinted, is an excellent
reference book and working tool, much better than the Esperanto dic-
tionaries available for most other national languages, and also better
than its counterpart, the English-Esperanto Dictionary by Fu'cher and
Long. Its only real fault is a weakness which it shares with almost eve-
ry dictionary in the world: It never quite succeeds in catching up with
new developments and requirements. Users of the Millidge Dictionary
will welcome the Supplement produced by Messrs Broadribb and Nace.
In November 1954 Donald Broadribb published in Scienca Revuo a
10-page study on "unofficial words* in Esperanto, based on an analysis
of 4,799 pages of prose (in books and magazines) published after World
War II. The most valuable feature of this study was a word frequency
study. Paul Nace had the idea that it would be helpful to publish those
words on Broadribb's list which were missing in Millidge with an En-
glish translation. He did some research on such "missing" words.
The Supplement contains 415 words, 188 of which are marked by an
asterisk, which indicates that Broadribb found them in nt least four of
the books or sets of books which served as his source material, and that
they "enjoy a popularity sufficient to give them a status at least equal
to that of many official roots." The list include» 207 non-asterisked
words lacking in Millidge, and 20 words included in Millidge, but given
here in different or amplified meanings.
The preface makes clear that the listing of any non-official word does
not imply approval or recommendation, but is «imply meant to help users
understand what they read. This is a very wise ami reasonable approach.
Users of the booklet will find the selection of words generally satis-
factory. Obviously some of them «re superfluous ot bad — some are so
bad that I would not have listed them «t «II, eig. giali, puca, polmo, and
straso, none of them appearing in Itroadribh'» study in Sitenca Revuo—,
and Broadribb may have overlooked other» which «re in considerable
use, e.g. cepn, tvrntn, knluzm, kon   opt, Ink.nit. .  i <ikern.
The authors deserve special prm ■ lor ins L. .., geographical names
and such compound words «■ ftriAorug/o/e, dfaerigr, eAde,/irr/rrrc, laŭeble,
multohlinitti, which m.iv give some trouble to English-speaking persons
seeing them for the fn   i time.
While the authors have done «n outstanding |i»b on «electing the Es-
peranto words to be listed, they h»ve not been equally fortunate in their
English translations.
Ministerio is not "a group of political ministers*, but "a government
department headed by a( abm. i MnmiM " llut'i refer-, to the howling of
a wolf or a dog, tint to the I.....ting ■ i ... owl i. \ln.gi is not "to em-
brace", but "to compresa tightly, to strangle" (the "embrace" is that of
a boa constrictor or a bear, not that of a fair maiden). Elano is "enthu-
siasm" or "excitement", not "a rush forward, a swing forward." Sakri is
definitely not a transitive verb nor a commercial term meaning "to spec-
ulate"; it means "to haggle" or "to higgle", as Millidge explains, with
a pejorative connotation, like the Yiddish and German word from which
it is derived. Mergz is "to plunge, to immerse," nor "to sink something."
Etoso is the English "ethos." "Atmosphere, feeling, character" do not
fit well; "inspiring genius" or "inner dynamism" might be better. Forsto
is "a forest," not "forestation."
The booklet lists Kameruno as "Cameroun", Kamerunoj as "Came-
roons." "Cameroun" is the French name of the same country which in
English is called "Cameroons." At present it is divided into a British
and a French Trust Territory. Therefore, la Kamerunoj might be used
when referring to both territories together. Since we are talking of Afri-
ca — Ora Bordo would better have been Ora Marbordo. Now, of course,
this has become history; the former Gold Coast is called Ghana, in Es-
peranto Ghano.
"When practical, the traditional (official) equivalents have been in-
cluded after each entry, preceded by the sign = ," the preface says.
Some of those equivalents are not well chosen, however. The one for
alianco should be ligo, not unuiĝo, the one for artiklo should be vara
or komercajo, not artikolo. Elano is entuziasmo, not antaŭensvingiĝo.
Gangalo is marĉa, densekreska arbaro, not arbarego. Jnkandeska is not
brilanta or brilema, but blankarda. Carto is fonda dokumento or statuto,
not karto.
Sometimes the booklet gives explanations, in addition to transla-
tions; several of them are dubious or inaccurate. Kermeso denotes a
bazaar or county fair or any similar combination of market and amuse-
ments anywhere in the world, not just an "annual fair in the Low Coun-
tries". It comes from the French kermesse, which is related to the Dutch
kermis, the German Kirmes, the Polish kiermasz, the Czech kermes, etc.
Under Ŝika there is a remark that "the normal Esperanto form would be
tika, which caused some uproar when proposed." This makes no sense;
in all languages in which the word exists (e.g. English, French, German,
Russian) the pronunciation is ŝik; the word has nothing to do with the
Spanish chico.                 ,
Kortumo is said to be "probably an anglicism". It is a gallicism.
In France, a lower court is a tribunal, a higher court or court of appeal
is a cour. This led to an (unjustified) effort to distinguish in Esperanto
between tribunalo and kortumo. Plenumo, in the sense of plenary ses-
sion, comes from the Latin plenum (which in some languages, e.g. Ger-
man and Russian, is used in this meaning), just like maksimumo and
minimumo come from the Latin maximum and minimum. This plenumo is
not a compound of plen- and the suffix -um-.
Sometimes, when using illustrative examples, Mr. Broadribb makes
up his own, instead of following established usage. "Endas malrapidi
— One must go slow" is completely inaccurate. Fortunately no one speaks
like that; I hope no one picks it up from this booklet. "Estas konsider-
ende, /ee...it must be considered that..." is not good style.
Explanations on how the names of countries are formed are not as
133
clear as they should be. As to words ending in -lando, it should have
been explained that hlarido, Island», Nederlando, Holando, Novzelando,
and usually also Tajlando and l;inland» are not compound words formed
from the names of the people inhabiting them. An inhabitant of Islando
or Nederlando is not an /so or an Nedero, but an Islandano or Nederland-
ano,
Delikto is not really "a misdemeanor", but rather "a minor crime".
Perhaps this word is a good illustration of the difficulties caused by
the efforts of numerous members of the Esperanto movement who try to
recreate in Esperanto a terminology corresponding exactly to the one to
which they are accustomed in their native tongue. Legal terminology in
many continental European countries distinguishes among three classes
of law violations. In France, these are crime, delit, and contravention,
in Germany, Verbrechen, Vergehen, and Ubertretung. Murder, rape, and
burglary are typical of the first class, theft and embezzlement of the
second, smoking or parking in places where this is. forbidden of the third.
Some Esperanto authors use krimo, delikto and malobeo for the three
classes. Dr. S. Liebeck, in his German-Esperanto Dictionary of Legal
Terms, proposes granda krimo, meza krimo and malgranda krimo. Un-
fortunately, legal systems and legal terminology differ so completely
that an Esperanto terminology trying to duplicate all of them would be
much too complicated to be useful.
Misprints are not numerous in the Supplement.  On p.  4 fakulativ-a
should  be fakultativ-a.   On p.   6  kirug-o,   birugo,   kirugi-o  and hirugio
should be kirurg-o, hirurgo, kirurgi-o and hirurgio,  P. 7 has "Croation"
instead of "Croatian", and on p. 9 one "net" should have been "neat".
Finally, a few general remarks on Esperanto dictionaries may be in
order. Most of the literature which Mr. Broadribb has analyzed was fiction;
dictionary authors in general have paid great attention to fiction. The
greatest need for bringing dictionaries up to date, however, lies not in
in the field of fiction, but in modern travel, communication, and trade.
Here are some examples of words missing in most Esperanto dictionaries:
Windshield, gear shift, clutch, accelerator, gas tank, baggage com-
partment, spark plug, chassis, windshield wiper, filling station, lubrica-
tion, road map, driver's license, triptyque. Also: airport, control tower,
tourist flight, coach flight, pilot, co-pilot, airline hostess, navigator,
stand-by, waitlisted, fuselage, pressurized cabin, airsickness, stopover,
limousine. Also: travel agent, guided tour, package tour, off-season
rates, pay-later plan.
This is not meant as a criticism of the Supplement. Right now the
need for including such terms is probably more urgent in English-Espe-
ranto dictionaries than in an Esperanto-English dictionary.
Many of these words will be found in a Handbook of Esperanto Con-
versation, by G. Alan Connor and Doris T. Connor, which a commercial
publisher will bring on the market in the near future. The book will do
in a different field and a different manner something very similar to
what Donald K. Brondribb, 1'. E. Nate, «ml ( . I). A. Cnpp have done in
their Supplement to Millidge. Such effort» will contribute, each in its
own way, to the production of better, more complete, and more useful
dictionaries for all of ua.
IM
ESPERANTO IN ACTION
AROUND THE WORLD
UNESCO has published eighteen illustrated posters in Esperanto.
Sixteen of them belong to a series, "Knowledge Knows No Frontiers"
(Scio ne konas landlimojn), while the other two posters, in a larger for-
mat, are titled "Program for Better Living" (Programo por pli bona viv-
ado) and "Citizens of Tomorrow" {Civitanoj de morgaff).
"Shakespeare in Esperanto" is an item in the February 1957 issue of
the UNESCO COUR1ER, published by UNESCO in English, French, Span-
ish, and Russian. The whole issue was devoted to the subject "Books",
and the Esperanto item — like several others — was taken from a book
called "Bookmen's Bedlam", published by the Rutgers University Press
at New Brunswick, New Jersey, in 1955. Of Shakespeare's works in Es-
peranto, the UNESCO magazine mentions Hamlet, King Lear, Midsummer
Night's Dream, and The Merchant of Venice, This list is far from com-
plete, however. Macbeth, Julius Caesar, Anthony and Cleopatra, As You
Like It, The Tempest, Troilus and Cressida, Romeo and Juliet, and The
Merry Wives of Windsor also have been published in Esperanto transla-
tions. Othello and The Taming of the Shrew are ready in manuscript form.
Buddhist literature in Esperanto now comes from a number of coun-
tries, including Ceylon, Burma, India, Japan, and Britain. Recent pu-
blications are Ekrigardo al Budhismo ("A Glimpse of Buddhism"), by
Dr. R. L. Soni, issued by the World Institute of Buddhist Culture, at Man-
dalay, Burma, and La Koro de Budhismo ("The Heart of Buddhism"), by
Nyanasatta Thero, published by the Buddhist Esperanto Institute at
Bandarawela, Ceylon.
An International Conference of the Junior Chambers of Commerce,
held at Wellington, New Zealand, in November 1956, had on its agenda
a resolution introduced by the Maipukurau Branch and seconded by the
Timaru Branch, both of New Zealand: "That Junior Chamber Internation-
al approve in principle the use of Esperanto as the international lan-
guage." The motion was not carried because those present came all from
English-speaking countries and some of them seemed to be worried that
support for Esperanto might harm the standing of English; but the dis-
cussion of the resolution made Esperanto and its claims better known.
The subject will be reintroduced at a later conference. Dr. C. J. Adcock,
of Victoria University College,President of the New Zealand Esperanto
Association, addressed the conference and reported on his own experi-
ences with Esperanto in various foreign countries.
A high school for Hungarian refugees at Bad Niedernau, Germany,
has an Esperanto class for twenty boys. Dr. J. Kondor is the teacher.
135
The International Aviation Review, published in Bern, Switzerland,
featured in April 1957 an article on Esperanto in Aviation. It mentioned
the use of Esperanto in announcements and publicity folders issued by
such airlines as SAS (Scandinavian), KLM (Dutch), BEA-BOAC (British),
Swissair, and Air-France. There was also a reference to the use of Es-
peranto by railroad companies such as the German Federal Railroad and
the Bern-Lbtschberg-Simplon Railroad in Switzerland. In the United States
TWA (Trans World Airlines) has used the Esperanto translation of its
name (Trans-Monda Aerlinio) in advertising.
The Catholic Bishops of Brazil are sponsoring a campaign aimed at
establishing in every country of the world the celebration of the fourth
Thursday in November as Thanksgiving Day — following the example of
the United States. The literature of this campaign is published in many
languages. At the initiative of the Very Reverend Dr. J. B. Se-Tsien
Kao, O.F.M., a Chinese priest living in Rio de Janeiro, the organization
now also uses Esperanto. Letterheads and various publications carry
the Esperanto title, Organizacio por Universala Tago de Dankesprimo,
together with its counterparts in seven or eight other languages. The
May 1957 issue of the multilingual periodical Deo Gratias contains an
item about the use of Esperanto, a photographic reproduction of the cov-
ers of two Catholic Esperanto periodicals, and a picture of Father Kao.
A three-column article on this use of Esperanto, on Esperanto in general,
and on Father Kao appeared in the Jornal do Brazil, one of the leading
newspapers of Rio de Janeiro.
An International Esperanto Congress for the Blind, held at Lyon,
France, from July 30 to August 2, 1957, was attended by blind members
of the Esperanto movement from fifteen countries.
"Lieutenant Esperanto" is the nickname of Lieutenant Chong Yong
Lee in the South Korean Army. In his present unit, five officers are now
studying Esperanto. The lieutenant tells his story in the June 1957 is-
sue of La Revuo Orienta, published in Tokyo. He heard about Esperanto
in high school and immediately began to study the language by himself,
using a Japanese textbook. He was all set to attend the First Korean
Esperanto Congress, scheduled to open at Seoul on June 28, 1950, but
three days before that date "the North Korean Army, equipped with Rus-
sian tanks", invaded South Korea. The student became a refugee in the
South, then was drafted into the Army. He participated in many battles,
but all the time he carried an Esperanto textbook in his pocket and con-
tinued the study whenever he had a free moment. After the Armistice, he
was sent to the Army Staff School at Taegu, where he met one of the
pioneers of Esperanto in Korea, Professor Hengwi Hong, and finally had
a chance to practice the language in conversation and to get ready for
his promotion work for Esperanto among his fellow officers.
In Japan a monument in honor of the late Joshicugu Okamoto, a Mem-
ber of the Esperanto Academy and author of some the world's best Es-
peranto dictionaries, was erected on the grounds of the Nabari High
School, of which he had been the principal. The inscription is in Japa-
nese and Esperanto.
136
Esperanto in Medical Science" was the subject of a special ex-
hibit at the Mostra delle Arti Sanitarie (Exhibition of Sanitary Arts),
held at Turin, Italy, in June 1957. The Esperanto exhibit, which showed
medical publications in Esperanto and displayed other material on the
subject attracted considerable attention and was awarded a gold medal.
It was organized by the World Esperanto Association of Physicians
(Tutmonda Esperantista Kuracista Asocio, TEKA). For a comprehensive
survey on "Esperanto in Medical Science" see the March-April 1957
issue of this journal.
A Crossword Puzzle Convention, held at Lecco, Italy, from August
16 to August 18, 1957, had an Esperanto Section. It was the Fifth Na-
tional Conference on Crossword Puzzles.
At the International Workers' Esperanto Congress, August 1957 in
Rotterdam, the Dutch Prime Minister, Dr. Willem Drees, made a signif-
icant speech in Esperanto (see the July-October issue of the American
Esperanto Magazine). A few representatives from behind the iron curtain
were present. After the opening session in the Luxor Theater, according
to the Nieuwe Rotterdamse Courant, "some members from East European
countries approached the Local Organizing Committee to express their
astonishment and concern over the fact that in a free country like the
Netherlands police were stationed in the hall. They expressed some
doubt as to whether in the Netherlands freedom of opinion was really as
free as it was supposed to be. When the matter was looked into, it was
discovered that they had taken the firemen for police. If you think of it,
it's terrifying indeed: policemen armed with hatchets!"
An Esperanto Street now exists in Pisticci, a town of 15,000 inhabi-
tants in Lucania, Italy. In July the city council decided unanimously to
name a street in the center of the town Via Esperanto. The solemn de-
dication ceremony was set for October 1957. Two of Italy's largest cit-
ies, Milan and Bologna, have streets named after Dr. L.L.Zamenhof,
author of Esperanto.
In Japan, where the Esperanto movement is extremely active, visi-
tors from various parts of the world find the Interlanguage highly useful
in their contacts. Some of them take an active part in Japanese Esperanto
activities. In the recent past, for instance, an Esperanto class in Hiro-
shima was led in its conversation exercises by Sinjoro Labib from Iran.
Some of the Esperanto classes in Japan are very large. There are 90
students, for instance, in a class held in the auditorium of Sinsyu Uni-
versity in Matumoto. Professor S. Kato is the teacher.
At the Benjamin Constant Institute for the Blind in Rio de Janeiro,
a Brazilian Esperanto Society for the Blind has been established.
A soccer club at The Hague, Netherlands, is considering the organi-
zation of an Esperanto class. In the summer its junior team played a-
gainst a group of Yugoslavs, returning from an international Esperanto
congress in Rotterdam. The match ended in a 1:1 draw and was followed
by a party at which the Dutch soccer players were impressed by the
ease with which their guests from abroad were able to converse in Es-
peranto.                                            , ,7
Serialized Esperanto lessons are now running in the philatelic mag-
azine Sammler-Dienst ("At the Service of Collectors"), published twice
a month in Coburg, Germany.
Postage stamps, commemorating the seventieth anniversary of Es-
peranto, were issued recently by the governments of Hungary and Bul-
garia. Hungary issued a one-forint stamp with the portrait of Dr. L..L,
Zamenhof, author of Esperanto, and a 60-filler stamp showing a map of
the world surrounded by the Esperanto star along with the words Lingvo
Internacia Esperanto. The Bulgarian stamp is of the 44-stotinki denomi-
nation, and features a portrait of Dr. Zamenhof and a picture of the city
of Tirnovo, where the Bulgarian Esperanto League was founded, fifty
years ago. Other countries which since World War II have issued postage
stamps honoring Esperanto are Brazil, Austria, and Yugoslavia.
Motorists entering Denmark at the German border are given a slip
pointing out that space for automobiles on the ferry across the Store-
baelt has to be reserved in advance. The information is given in English,
German, French, and Esperanto,
"Australia Writers in Esperanto" was the subject of a lecture de-
livered last March 14 by Noel Gamble in the Canberra Branch of the
Fellowship of Australian Writers. A good number of well-known writers
were present. The talk described a project — already well advanced by
now — for the publication of an Australian Anthology in Esperanto. It
will consist of more than twenty short stories selected from "Australia
Writes" and "Australian Signpost", anthologies sponsored by the Fel-
lowship of Australian Writers.
In the Soviet Zone of Germany, where Esperanto activities had been
forbidden or at least extremely suspect for many years, the following
"concessions" have now been made, according to Germana Esperanto-
Revuo: Esperanto meetings and other Esperanto affairs will not be hin-
dered, provided they are registered with the police ahead of time and
do not discuss subjects "hostile to the State". Permission to print ma-
terials in Esperanto will not be given because "the Esperantists have
sufficient possibility to receive Esperanto materials from abroad". Cor-
respondence with foreign Esperantists is not forbidden. — It certainly
does not sound like a great deal of "freedom", but it is better than
nothing.
Archbishop Makarios of Cyprus, when still in exile on an island in
the Indian Ocean, replied in Esperanto to a letter in that language. The
text, with a Greek translation, was published in the Athens daily news-
paper Vradini ("Evening News").
A New Zealand couple spent a year in Europe, using Esperanto all
the time. Bertram Potts writes: "My wife and I have crossed every fron-
tier in free Europe, travelled for over a year in every country, using the
same simple language in every corner — the wide-spread international
language Esperanto, and it seemed to us that we were still in New Zea-
land. We had no language problem... The newspapers said we were the
most traveled tourists  in Europe..."
138
ESPERANTO IN THE SCHOOLS   g?=
A concert and dramatic evening entirely in Esperanto was a great
success at the Egerton Park County Secondary School at Denton, near
Manchester, England, last May 24. Two plays, several readings, and a
number of songs were presented. The mayor of the town and represen-
tatives of the local education authority were present.
The Austrian Minister of Education has granted a financial subsidy
to the Austrian Esperanto Federation for "its cultural activities, espe-
cially the promotion of international correspondence among school chil-
dren and its work for the training of teachers."
In Niteroi, capital of the Brazilian State of Rio de Janeiro, Espe-
ranto classes were taught during the past year at the Bittencourt Silva
College, the Nilo Pecanha High School, the Brasil College, the Maria
Teresa High School, the Halfeld Day School, and the State Department
of Statistics. In Rio de Janeiro, Esperanto was taught at the Pedro II
College, the Institute of Education, and the Military College. In Rio de
Janeiro, three different radio stations broadcast Esperanto lessons: the
Radio Station of the Ministry of Education and Culture, Radio Roquete
Pinto, and Radio Mundial.
The Governmenf of New Zealand is being approached with a plan to
"provide facilities for an evaluation of the use of Esperanto in an inter-
mediate school", according to a resolution adopted by the 22nd New
Zealand Esperanto Congress.
At Thiers, France, the local section of the Teachers' Union for Vo-
cational Schools passed a resolution urging, "in view of the growing
importance of international exchanges and in view of the fact that Es-
peranto represents one of the best instruments of international under-
standing and cooperation", that "this world language be taught in all
schools on the same basis as other living languages."
At a girls' school in Sydney, Australia, sixty students are learning
Esperanto in a class held after regular school hours with the permission
of the headmistress. The teacher is Mrs. Grace Barlow, President of
the Sydney Esperanto Society.
Catholic seminaries in several countries report Esperanto classes,
e.g. those of Freiburg (Germany), Oswieclm (Poland), and Vich (Spain).
An international kindergarten at Copenhagen (Denmark) under the
name "The Playroom", has been teaching children Esperanto and has
put their knowledge of the language to use in a variety of games and
and children's activities. Last summer, during the Universal Esperanto
Congress in Copenhagen, "The Playroom" ("La Ludoĉambro") served
as headquarters for an international children's Esperanto congress.
Esperanto classes in New Zealand are being held in an amazing va-
riety of schools and organizations: e.g. Northcote College, Tamaki In-
termediate School, and Seddon Technical College in Auckland; the Boys'
High School in Hastings; the Hard of Hearing League at Timaru.
139
LA ESPERANTO-STUDANTO
Invito al Festo
(Du gefunulof komencas ha-
bili en la of ice jo.)
Li: Bonan tagon, F-ino Belo.
Kiel vi sanas hodiaŭ?
Ŝi: Tre bone, dankon, kaj
vi?
Li: Ankaŭ tre bone. Mi pre-
paras specialan feston en mia
hejmo, kaj mi deziras inviti vin
ĉeesti.
Ŝi: Vi estas tre afabla, S-ro
Grizo. Ĉu ĝi estos granda festo?
Li: Ĉi estos tre eleganta fes-
to. Mi invitas ĉarmajn person-
ojn, kiuj povas paroli sprite kaj
bonhumore. Mi aranĝis por spe-
ciala muziko de tre fama orkes-
tro... per la radio, kompren-
eble!
Si: Cu vi havas bonan lokon
por danci?
Li: Ho, jes... oni povas danci
se oni deziras... aŭ nur sidi kaj
aŭskulti... aŭ nur paroli. La kun-
uloj estos tre talentaj.
Si: Je kiu dato estos la festo?
Li: Sabaton vespere je la oka.
Kaj mi ankaŭ aranĝas bankedon,
kun la plej bongustaj manĝaĵoj.
Ĉu vi ŝatas fragojn kun kremo?
Si: Mia favorata!
Li: Kaj, ho, F-ino Belo... la
personoj, kiuj venos... Ĉu mi
jam klarigis? La plej belaj, la
plej inteligentaj... kiuj ĉiam
konversacias tre amuze. ĉi estos
vere speciala okazo!
ŝi: Ĉu jes? Nu, kiuj estos
tie?
Li: Nur vi kaj mi!
Invitation to a Party
(Two young people start to
chat in the office.)
He: Good day, Miss Belo.
How are you today?
She: Very well, thanks, and
you?
He: Also very well. I am
preparing a special party in my
home, and I wish to invite you
to attend.
She: You are very kind, Mr.
Grizo. Will it be a big parry?
He: It will be a very elegant
party. I am inviting charming
people, who can talk wittily and
humorously. I have arranged
for special music by a very
famous orchestra... by the radio,
of course!
She: Do you have a good
place to dance?
He: Oh, yes... one may dance
if one wishes... or only sit and
listen... or only talk. The com-
pany will be very talented.
She: What date is the party?
He: Saturday eve at eight.
And I'm also arranging a ban-
quet with the finest food. Do
you like strawberries with cream?
She:  My favorite!
He: And, oh, Miss Belo... the
people, who are coming... Did I
explain already? The most beau-
tiful, the most intelligent... who
always converse very amusingly.
Truly a special occasion.
She: Is that so? Well, who
will be there?
He: Just you and I!
— Doris T,  Connor
ANTIPATIO AL ARITMETIKO
Ralph H. Beard
La generala malŝato al ĉio kio rilatas al matematiko estas tiel bone
konata, ke iu sperta verkisto neniam estus uzinta tiun titolon. Sed, car
estas ĝuste tiu antipatio kaj malSato kiun mi deziras priparoli, iu dis-
kreta ruzo por eviti tion estus trompo.
Ni efektive devas fronti al tiu stranga kaprico en nia pensado. Ni
estas raciaj kaj prudentaj personoj, kiuj havas respekton por kaŭzo kaj
rezulto. Ni konstante taksas la relativan gravecon de aferoj kaj okazoj.
En multe pli granda grado ol por niaj prapatroj, ĉiu horo prezentas la
bezonon por taksado kaj komparado. Ciu konsentos, ke tiuj konstantaj
mensaj analizoj kontribuas al la streĉeco de nia vivo. Sed malmultaj
konstatas, ke tiuj estas bazaj matematikaj procedoj. Ni konstante kal-
kulas.
EC en la artoj, — en muziko, en dancado, kaj en nia percepta vivo,
— en filozofio, en nia serĉado por la vero, en nia religio, en nia espero
por atingi la finan realecon, — ni aplikas mezurojn de valoro kaj pro-
greso, kiuj mirigus nin por rekoni ilin kiel procedojn de matematiko. Pi-
tagoro (Pythagoras) diris, ke Dio konstante uzas geometrion.
En manieroj kiujn ni ne rimarkas, do, ni uzas matematikon. Kaj ni
uzas ĝin sen interrompo de niatrankvila kutimo de pensado kaj sentado.
Sed se la nomoj de aritmetiko aŭ matematiko eniras niajn konsciajn pen-
sojn, ni estas mallogataj. La plimulto el la junularo en niaj lernejoj
faligas matematikon kiel varmegan terpomon, tuj kiam tio estas ebla.
La instruistoj estas same antagonismaj al la temo, kaj ili subkonscie
helpas kaŭzi tiun sintenon en la studentoj. En lastatempa analiza studo,
tri kvaronoj el klaso de komencantaj instruistoj por elementaj lernejoj
esprimis malamon kontraŭ aritmetiko.
Paŭzu nun — dum momento — por pensi pri la morgaŭb. Ni povas scii
tre malmulte pri tio, sed ni estas certaj ke la interveno de scienco en
ĉiun momenton de nia vivo estos multoble tiom, kiom ĝi estas hodiaŭ.
Kaj scienco baze estas matematiko. Do, ni devas fari matematikon kom-
forta kaj konvena kaj ŝatinda.
Oni faris multajn studojn por determini la kaŭzon de la mal&ato kaj
por trovi rimedojn porkuraci ĝin. La solakomuna opinio kiun oni atingis,
estas ke pligranda emfazo pri disciplino estas bezonata. Tio estas tre
bedaŭrinda, kaj efektive estas konfeso de nescio.
Ekzistas kaŭzo kaj ekzistas rimedo. Kaj ili ambaŭ estas akceptitaj
de multaj elstaraj intelektuloj. Kvankam la analizantoj Sajne maltrafis
la kaŭzon — kaj la rimedon — permesu al mi informi vin, ke la kaŭzo
estas pro tio, ke ni kalkulas per dekoj.
Ni kalkulas per dekoj car niaj prapatroj kalkulis per dekoj, kaj ne
Car tio estas plejbona. La uzo de dek, sendube, venis de tio, ke ni ha-
vas dek fingrojn, kaj multaj ankoraŭ kalkulas per uzo de siaj fingroj
anstataŭ per uzo de siaj kapoj.
Dek estis sufiĉe bona por simpla nombrado, — por nombri kapojn,
brutojn, edzinojn, kaj globetojn. Sed dek ne estas sufiĉe bona por pli
komplika kaj malsimpla kalkulado. Kaj ĝi ne estas sufiĉe bona por formi
la bazon de nombro-sistemo, kiu devas — hodiaŭ— inkluzivi kunordigitan
141
sistemon   de pqzo kaj mezuro.
Kiam negoco kaj komerco komencis anstataŭi lapaŝtistan ekonomion,
oni trovis, ke dek estis ne oportuna. La aferoplena simpla komercisto
havis sufice da tempo por pensi — dum sia malrapida teda vojaĝado per
kamelvojo kaj per maro. Li rezonadis, ke liaj pakajoj kaj kestoj kostis
al li malpli kiam li havis proksimume la samajn mezurojn laŭ ĉiuj tri
dimensioj, — laŭ longeco, larĝeco, kaj alteco. Oni povis paki dek aĵojn
en du vicojn po kvin, — metitajn laŭmallonge. Tio ŝajnis esti la plej
bona, kion li povis fari.
Tiam li eltrovis la dozenon (aron da dek-du unuoj). Estis multaj di-
versaj manieroj por paki dozenon. Li povis Spari monon per la plej kub-
forma pakado. Tio donis al li avantaĝon. Li povis malaltigi la prezon
iomete, kaj tamen profiti iomete pli en Ĉiu negoco, kaj fari pli da ko-
merco pro la nova prezo, —car liaj pakajoj kaj kestoj kostis al li malpli
por ciu varo pri kiu li negocis.
Kaj la dozeno komencis esti uzata tra la tuta mondo. Tiel ankaŭ oni
elpensis la grocon kaj la grand-grocon. Estas pro tio, ke devenis la
nomo "grocer" (angle) — .t.e. iu kiu negocis per grocoj.
Faru la mensan penon por vidi la gravecon de tiu paŝo. Tiuj homoj
trovis, ke estis pli oportune negoci per dozenoj kvankam ili ne havis
alian manieron por fari siajn nombrojn kaj registrojn ol per dekoj. Ili
negocis per dozenoj dum ili kalkulis per dekoj, kaj spite de kalkulado
per dekoj. Vi demandas: kio mankas al dek? Nu, ĝi havas tro malmultajn
faktorojn! Gi estas verdire, laŭ la angla vorto, "un-satisfactory" (sen
faktoroj por satigi) — t.e. "ne sufiĉeda faktoroj". Dek estas duoble kvin.
Kaj estas nur tio. Dozeno (dek-du) estas duoble ses, aŭ trioble kvar,
aŭ dufoje trioble du. Gi estas la plej faktorplena nombro por sia grand-
eco.
El negoco kaj komerco venis aritmetiko. Kaj de aritmetiko venis me-
zurado kaj matematiko. Kaj de matematiko venis science Lordo Kelvin
diris, "Kiam vi povas mezuri tion, kion vi priparolas, kaj povas esprimi
ĝin en ciferoj, vi scias ion pri ĝi". Mil jarojn post la origino de la nulo
en Azio, ni adoptis ĝian uzon, kaj sistemon en kiu la valoro de cifero
estas montrata per ĝia pozicio en la nombro. Nun ni havas la rimedojn
por kalkulado per dozenoj, kaj por nombrado per dozenoj, kaj mezurado
de io ajn per dozenoj.
Mi klarigos kiel, — en la unu paragrafo kiu sekvos. Mi petas vin,
bonvolu formeti kelkajn pens-kutimojn, kaj legi tiun paragrafon denove
kaj denove ĝis ĝi estos tute klara al vi. Se tiu paragrafo unufoje farigus
klara al vi, ĝi restos klara por vi — nun kaj por Ĉiam.
10 ne necese estas dek. Gi estas unu deko kaj neniuj unuoj,— bazita
nur sur dek. Gi estas unu duo kaj neniuj unuoj, — bazita sur du. Gi estas
unu dozeno kaj neniuj unuoj, — bazita sur dozeno. Gi estas unu Bazo
kaj neniuj unuoj. Tio estas nia sistemo por montri valorojn de ciferoj
laŭ pozicio en la nombroj. La numero 365 estas tri dekoj da dekoj, ses
dekoj, kaj kvin unuoj, — bazita sur dek. Gi estas tri dozenoj da dozenoj,
ses dozenoj, kaj kvin unuoj, — bazita sur dozeno, — multe pli granda
nombro. Gi ne povas esti uzata sur la bazo du, car tiu bazo uzas nur
tiom da ciferoj enkalkulante la nulon. La bazo du uzas nur nulon kaj
142
unu, kaj por esprimi la 365 ni devus skribi 101101101. La dozena bazo
uzas por la sama kvanto 265, kaj tio signifas: du grocoj, ses dozenoj,
kaj kvin. La dozena bazo uzas du novajn simbolajn signojn por dek
kaj dek-unu — eble X (dek) por dek, kaj E (el) por dek-unu. Kompren-
eble, 10 estas tiamaniere dozeno, kaj ni transmetas unu, aŭ prunteprenas
unu, ciufoje kiam ni venas al dozeno en adicio aŭ subtraho.
La avantaĝoj de la dozena bazo estas multaj, sed estas bone el-
montri kelkajn. La nulo okazas pli ofte, car estas pli da manieroj por
fari dozenon. Divido enpartojn pli ofte elvenas parnombre, kiel ekzemple
1/3 estas .4, kaj 1/4 estas .3, kaj 1/6 estas .2. La nombroj entenas pli
multe, kiel ekzemple 1000 reprezentas 1728, kaj 1,000,000 reprezentas
2,985,984. La nombroj estas pli ekzaktaj, ĝuste car .001 reprezentas
1/1728, anstataŭ 1/1000.
Sed estas en pezo kaj mezuro kie la skaloj de la dozena bazo mon-
tras siajn grandajn avantaĝojn. Trionoj kaj kvaronoj kaj okonoj kaj naŭ-
onoj estas ekzaktaj markoj en la skaloj, kiel ili ne povas esti en la
skaloj de dek. Kaj dozena metra sistemo estas proponita, bazita sur
la jardo, kiu kunordigas la polmon (manlarĝon), la kvartoduonon, kaj la
funton, — la polmo estanta .1 (1/12) de jardo, aŭ 3 inĉoj (coloj). Tiu
metra sistemo sur la dozena bazo inkluzivas mezurojn de tempo kaj an-
gulo, (en simpla unuigita skalo), kaj konformas al ladekdu-monata mond-
kalendaro, pro tio ke monataj spezoj estas .1 (1/12) de la jaraj spezoj.
Mallonge, ĝi provizas metran sistemon pli uzeblan kaj pli ampleksan ol
la decimala metra sistemo.
La fina rezulto estas, ke la dozena bazo provizas sistemon anstataŭ
amason da izolaj faktoj, kiujn oni devas lerni parkere, kaj memori. La
tabeloj de logaritmoj, funkcioj, konstantoj, kaj koeficientoj estas jam
haveblaj. Estas preskaŭ ĝuste, kiam oni faras la treege ĝeneralan aser-
ton, ke — Ĉio, kion oni faras per dekoj, povas esti pli bone kaj pli fa-
cile farita per dozenoj.
Tio venigas nin ree al la studento kaj la instruisto. La instruisto
kiu enkondukas al siaj lernantoj la dozenan bazon, trovas avidan in-
tereson anstataŭ timon pri peza laboro. La studento akiras scion pri la
funkciado de aritmetiko kaj pri ĉio rilate al la procedoj de kalkulado,
kion li povas gajni en neniu alia maniero.
La antipatio kiun decimalaj nombroj naskis estas forigita. Kial?
Car la dozena sistemo estas natura kaj oportuna nombra sistemo. La
studento povas facile kompreni, ne nur kiel io estas vera, sed ankaŭ kial
ĝi estas vera. Kaj kontraŭsento — pri tio, kio estis deviga disciplino —
malaperas pro la kontenteco kaj la facilecode plenumo kaj kompetento.
Tiu temo eble interesas vin sufiĉe por kaŭzi ce vi deziron ricevi pli
da informo. Presaioj en la angla lingvo estos senpage senditaj al iu ajn
en la mondo, de la Duodecimal Society of America, 20 Carlton Place,
Staten Island 4, N.Y., U.S.A. Tio verŝajne estas sufiĉe por nun. Se
montriĝos pli da intereso, informo estos provizita en Esperanto.
Korektaĵoj por Jul-Oct AE: Paĝo 99, 3-a paragrafo — (Challenge)
ŝanĝu "150 representatives" al "1500 representatives"; pĝ. 100, 1-a
par. - (EANA Reports) "Chatauqua" al "Chautauqua"; pĝ. 119, 2-a par.
— (Ĉarlatana Lingvoscienco) "Leibnitz" al "Leibniz".
143
DEKLARO
Ni legis cirkuleron, kiun la Centra Oficejo de UEA sendis "al lan-
da], fakaj ka] specialigitaj organizaĵo], ĉefdelegito] kaj perantoj, re-
dakcioj de Esperantaj gazetoj, Esperanto-eldonejoj ka] libroservoj",
kaj en kiu la Komitato de UEA alvokas tiujn organizojn kiel ankau la
unuopajn Esperantistojn, "interrompi. .. kun Amerika Esperantista ti-
ujn rilatojn et pure komercajn". Ni bedauras tiun alvokon al bojkoto
kontraŭ unu el la plej malnovaj kaj gravaj gazetoj Esperantista],
Oni informis nin, ke la alvokon kaŭzis precipe malkontenteco pri
artikolo de D-ro William Solzbacher, Akademiano, kiu kritike prijuĝas
libron kaj opiniojn de la Generala Sekretario de UEA. Ne esprimante
ti tie opinion pri la temoj pritraktitaj, ni malaprobas la uzon de komerca
bojkoto anstatau raciaj argumentoj.
Laŭ nia opinio la rajto de libera parolo kaj libera kritiko kaj la
rajto havi malsaman opinion pri teoriaj kaj organizaj aferoj, ne povas
esti detruataj et per unuanimaj rezolucioj. Ni esperas, ke la Esperant-
istoj ne obeos la alvokon al bojkoto.
SUBSKRIBIS:
D-ro Antonio Aleman Ruiz, Sekretario de la Kuba Esperanto-Asocio
Prof. John M. Brewer, Prezidanto, Esperanto-Asocio de Nord-Ameriko
Ai. C.Butler, Akademiano, Eduka Sekretario, Brita Esperanto-Asocio
Gabriel Chavet, Akademiano, iam Sekr., Esperantista Centra Oficejo
Felix Epstein, UEA-Komitatano, Honora Mem., Germana Esperanto-Asocio
F. Faulhaber, Akademiano, Redaktoro de La Progresanto, Nederlando
C. C. Goldsmith, Red., The British Esperantist, iam Ĝen. Sekr. de UEA
Enrique Gonzalez, Redaktoro de "EK1!", Mendoza, Argentino
Oscar R. Gregorio, Sekr. de la Studenta Esperanta Centro, Mendoza
Hans Jakob, UEA-Komitatano, iam ĉen. Sekretario kaj direktoro de UEA
Pastro D-ro J. B. Kao, O.F.M., el Ĉinujo, nun en Rio de Janeiro
Hans Kiirsteiner, Honora Prezidanto de UEA, St. Gallen, Svisujo
D-ro W. J. A. Manders, Akademiano, Venlo, Nederlando
Ealalia Marks, Vicprezidanto de la Esperanto-Asocio de Nord-Ameriko
D-ro J. B. Mello e Souza, iam Gen. Sekr. de Brazila Esperanto-Ligo
Ernesto Munoz, Prezidanto de la Studenta Esperanta Centro, Mendoza
A. C. Oliver, iam UEA-Estrarano, iam Prez., Brita Esperanto-Asocio
Petro Stojan, aŭtoro de Bibliografio de Internacia Lingvo, Nice
D-ro Theo van Gindertaelen, eks-Prezidanto de Flandra Ligo Esperantista
D-ro Stephen Zamenhof, Profesoro en Columbia-Universitato, New York
Ĉiuj subskriboj estas personaj, ne en la nomo de organizoj. Dua
listo da nomoj aperos en la venonta numero, Car la respondoj de kelkaj
Esperantistaj eminentuloj ne alvenis sufiĉe frue.
144
KIUJ ESTAS LA SUBSKRIBINTOJ ?
D-ro Antonio Alemdn Ruiz jam de 47 jaroj laboras por Esperanto en
Kubo, estis redaktoro de la Latinamerika Esperantisto en 1916/17, estis
Prezidanto de la Kuba Esperanto-Asocio, nun estas ĝia Sekretario.
John M. Brewer, profesoro en la Missouri School of Mines and Metal-
lurgy, kiu estas parto de la Universitato de Missouri, estas Prezidanto
de EANA de 1953, antaŭe estis Vicprezidanto, fondis la studentan Es-
peranto-grupon MOSAMO.
Montagu Christie Butler, Esperantisto de 1905, verkinto de famaj ler-
nolibroj, ekz. Step by Step in Esperanto, ankaŭ de Esperanto Kantaro,
Esperanto Himnaro, Klasifo de Esperantaj Temoj, membro de la Lingva
Komitato de 1922, nun de la Akademio, estis Generala Sekretario de la
Brita Esperantista Asocio de 1916 ĝis 1934, poste ĝia Propaganda kaj
Eduka Sekretario, estis redaktoro de The British Esperantist por multaj
jaroj. Li faris milojn da paroladoj kaj provlecionoj (2115 inter 1932 kaj
1946) kaj adaptis la Pittman-stenografion al Esperanto. Li ankaŭ estas
Vicprezidanto de la Kvakera Esperantista Societo.
Gabriel Chavet, nun en Paris, lernis Esperanton en 1896 kaj fondis
en Januaro 1897 la unuan Esperanto-Klubon en Francujo, en Louhans.
Li fariĝis Sekretario de la Esperantista Grupo de Paris en 1900. Sekre-
tario de la Esperantista Centra Oficejo de ĝia fondo (per Generalo Sebert)
en 1905 ĝis 1922, li estis Ĝenerala Sekretario de Ĉiuj Universalaj Kon-
gresoj de Esperanto de 1906 ĝis 1914, vizitis Usonon en 1910 okaze de
la Kongreso en Washington. Li kunlaboris en la verkado de multaj lerno-
libroj kaj vortaroj, fariĝis membro de la Lingva Komitato en 1909 kaj
nun estas Akademiano. Li kunlaboris en la fondo de la Rotaria Esper-
anto-Amikaro en 1928.
Felix Epstein jam en 1908-09 estis redaktoro de la Loka Kroniko de
la Esperanto-Grupo de Hamburg-Altona. Li teestis preskaŭ ĉiujn Uni-
versalajn Kongresojn, estas membro de la Konsilantaro de la Germana
Esperanto-Asocio kaj Komitatano de UEA. En la nunjara Germana Es-
peranto-Kongreso oni elektis lin Honora Membro.
F«7s Faulhaber en Amsterdam, Esperantistiĝis en 1912 kaj multe la-
boris en la laborista movado, en SAT, en la Nederlanda Laborista Es-
peranto-Ekzamena Komitato pri instruaj kaj literaturaj temoj. Li estis
redaktoro de Laborista Esperantisto en 1929 kaj nun estas unu el la re-
daktoroj de La Progresanto. Li estas aŭtoro de Tra la Labirinto de la
Gramatiko, Cent Demandoj pri Gramatiko kaj Instruado kaj diversaj tra-
dukoj, inter ili la rimarkinda teatraĵo de M. Dekker, La Mondo Ne Havas
Atendejon, kaj Dekkinga Fuĝas, de T. Adema. Li estas Akademiano.
Cecil Charles Goldsmith estis Generala Sekretario de UEA (kaj IEL)
de 1936 ĝis 1954, Generala Sekretario de la Brita Esperantista Asocio
de 1934 ĝis 1936. Li nun estas redaktoro de The British Esperantist. En
1928 li estis unu el la fondantoj de The Esperanto Publishing Co., kiu
rapide fariĝis unu el la plej gravaj libroeldonejoj en la movado.
Enrique Gonzalez estas la talenta redaktoro de "EKM", Mendoza, Ar-
gentine, de 1955-Poemoj verkitaj de li aperis ankaŭ en Norda Prismo.
Oscar R. Gregorio estas Sekretario de la Studenta Esperanta Centro
en Mendoza, Argentino, kaj ankaŭ verkas por "EKM".
( daŭrigo sur sekvanta paĝo)
145
(daŭrigo de antaŭa pago)
Hans Jakob fariĝis Delegito de UEA en 1909, oficisto en la Centra
Oficejo de UEA en 1912, estis Ĝenerala Sekretario kaj Direktoro de UEA
de 1920 ĝis 1934, Administranto de UEA de 1936 ĝis 1947, Estrarano
de UEA de 1942 ĝis 1955, Redaktoro de "Esperanto", oficiala organo
de UEA, de 1936 ĝis 1955- Li nun estas Komitatano de UEA, Honora
Redaktoro de "Esperanto" kaj Honorofica Administranto de la Serva
Centro de UEA en Geneve.
Pastro D-ro J. B.Se-Tsien Kao, O.F.M., Esperantisto de 1925, multe
laboris por la movado en Cinujo, Eŭropo, Norda kaj Suda Ameriko. Li
estas Generala Vikario de Fongsiang, Cinujo, sed nun loĝas en Brazilo.
Li sukcese organizis en Rio de Janeiro la Trian Esperantistan Eŭka-
ristian Mondkunvenon en 1955 kaj verkis pri ĝi raportlibron aperintan en
1956. Li kunlaboris je la verko Esperanto: The World Interlanguage kaj
verkis hispanlingvan Esperanto-vortaron.
Hans Herrmann Kiirsteiner estas Honora Prezidanto de UEA de 1947,
estis Prezidanto de UEA de 1942 ĝis 1947. Li aliĝis al UEA en 1908,
kiam ĝi fondiĝis, kaj ankaŭ estas Delegito de UEA en St. Gallen.
D-ro Wilhelmus Johannes Arnoldus Manders, Akademiano, estas kon-
ata kiel aŭtoro de Esperantologio kaj lnterlingvistiko kaj de Vijj Kunst-
talen, ankaŭ kiel membro de la redakta komitato de la revuo Esperanto-
logio kaj kiel afltoro de la Esperanto-traduko de la Odiseo de Homero el
la klasika greka lingvo.
S-ino Ealalia Marks, en Norfolk, Virginia, estas Vicprezidanto de
EANA de 1953- Si multe vojaĝis en diversaj partoj de la mondo, de No-
va Kaledonio kaj Aŭstralio ĝis Europe
Profesoro D-ro Joao Bap list a Mello e Souza/ Membro de la Konsilant-
aro de la Brazila Esperanto-Ligo, estis dum kelkaj jaroj ĝia Generala
Sekretario. Li prezidis la 14-an Brazilan Esperanto-Kongreson. En 1910
li ĉeestis la Universalan Kongreson en Washington kiel oficiala repre-
zentanto de la brazila registaro. En 1950 li partoprenis en la transdono
de la Esperanto-Petskribo al la Unuigitaj Nacioj. Li ceestis la Nord-
Amerikajn Esperanto-Kongresojn en Portageville, N. Y., (1950) kaj en
Detroit, Mich., (1956).
Ernesto Munoz estas Prezidanto de la Studenta Esperanta Centro en
Mendoza, Argentine
Arthur C. Oliver estis Estrarano de IEL kaj UEA de 1937 ĝis 1955
kaj estis Prezidanto de la Brita Esperantista Asocio en 1956-57.
Petro Stojan, naskiĝinta en Besarabio, Esperantisto de 1903, publik-
igis Oklingvan Ornitologian Vortaron en 1911, Rusan-Esperantan Vort-
aron en 1912,1a monumentan Bibliograjionde Intemacia Lingvo en 1929,
la verkon Deveno kaj Vivo de la Lingvo Esperanto en 1953- Forlasinte
Rusujon en 1919, li vivis dum kelkaj jaroj en Jugoslavujo, poste en Ru-
manujo, en Svisujo kaj en Francujo.
D-ro Theo van Gindertaelen en Mechelen, Belgujo, estis Prezidanto
de Flandra Ligo Esperantista dum dek jaroj, Komitatano de UEA de
1949 ĝis 1955, redaktoro de Flandra Esperantisto kaj Ĉefredaktoro de
tiu gazeto, kiam ĝi estis kombinita kun Nederlanda Esperantisto kaj
poste ankaŭ kun Belga Esperantisto kaj Svisa Espero.
(daŭrigo sur sekvanta paĝo)
146
( daŭrigo de antaŭa paĝo)
D-ro Stephen Zamenhof, Profesoro en la Medicina Fakultato (College
of Physicians and Surgeons) de la Universitato Columbia en New York,
estas filo de D-ro Henryk Zamenhof kaj nevo de la aŭtoro de Esperanto.
Li estis membro de la Redakta Komitato de Amerika Esperantisto de
1946 ĝis 1954.
Legonfe la Deklaron ...
Legante la Deklaron kaj ĝiajn subskribojn, oni havas la impreson,
ke la tuta sana kaj libera tradicio de la Esperanto-movado ribelas kon-
traŭ la aŭtokratecaj metodoj, kiuj esprimiĝas en la bojkotrezolucio.
Sajnas, ke ĉiu ankoraŭ vivanta Esperantisto, kiu iam en la historio de
nia movado okupis oficojn similajn al tiuj nun okupataj de D-ro La-
penna estas inter la subskribintoj: S-ro Goldsmith, kiu estis Generala
Sekretario de UEA tuj antaŭ D-ro Lapenna; S-ro Jakob, kiu estis Gene-
rala Sekretario kaj Direktoro de UEA dum pli ol 20 jaroj; S-ro Chavet,
kiu estris la Esperantistan Centran Oficejon en Paris jam en 1905,
kiam UEA ankoraŭ ne ekzistis kaj kiu servis kiel Generala Sekretario
de Ĉiuj Universalaj Kongresoj de Esperanto de 1906 ĝis 1914; S-ro Sto-
jan, kies esploro kaj dokumentado kreis la majstroverkon Bibliografio
de Internacia Lingvo... Aliaj nomoj de subskribintoj elvokas similajn
pensojn... Honoron, gratulon kaj dankon al niaj pioniroj!
-J.HENRY KRUSE, Jr.
ZAMENHOF PRI AMERIKA ESPERANTO-GAZETO
Letero al la Amerika Esperanto-Asocio (en 1907)
Fariĝis Esperanto-Asocio de Nord-Ameriko (1908)         *
Kun plezuro mi eksciis el via letero, ke via societo intencas
baldaŭ komenci la eldonadon de amerika esperantista jurnalo.
Kompreneble mi povas nur tre ĝoji pri tio ĉi kaj deziri al via
gazeto la plej bonan sukceson. Ne pro simpla ĝentileco mi tion ĉi
diras: vian estontan gazeton mi efektive trovas tre grava, kaj mi
efektive atendas de ĝi tre multe da bono por nia afero.
Ameriko estas tre grava por Esperanto kaj Esperanto estas tre
grava por Ameriko; kaj tial la tago, en kiu aperos la unua bona
gazeto esperantista en la plej grava lando de Ameriko, en la Nord-
Amerikaj Unuigitaj ŝtatoj, estos por nia afero tre grava dato. Ke
via gazeto estos bona, pri tio mi ne dubas, car mi konas bone la
energion kaj bonan volon de ĝiaj fondantoj.
Mi estas konvinkita, ke vi sekvos la ekzemplon de la bonega
kaj plej merita brita frato, kaj via gazeto baldaŭ fariĝos unu el la
plej gravaj centroj esperantistaj, al kiu turniĝos la okuloj de la
tutmonda esperantistaro.
Via, I. ZAMENHOF.
147
ANGLA OPINIO PRI AMERIKA ESPERANTISTO
Tro multaj el niaj naciaj gazetoj enhavas nenion daŭre gravan, sed
kontentiĝas konstante elgurdi grupraportojn kaj similajn aferojn kun nur
loka efemera intereso. (Kompreneble ni havas ankaŭ gazetojn fakajn kaj
literaturajn, pri kiuj ni rajtas fieri. Sed ne pri ili temas nun.)
Al mi ŝajnas, ke Amerika Esperantisto estas kelkrilate la plej grava
nacia gazeto nun aperanta. Preskaŭ eiam gi enhavas artikolojn gravajn
kaj faktoplenajn pri aferoj ne facile troveblaj aliloke. En 1956/57 ek-
zemple aperis plene dokumentitaj studoj pri Esperanto kaj la Fera Kur-
teno (Esperanto en Rusujo kaj landoj sub rusa influo), pri la ŝancelig-
ado de Moskva lingvistiko, pri Stalin kaj Esperanto, kaj pri la iam laŭd-
itaj, sed nuneksmodaj teorioj de Marr. Detalaj recenzoj pri An Esperanto
Vocabulary, La Internacia Lingvo, Retoriko, kaj Cervantes en Esperanto,
forlasis lamodan kutimon aklami Ciun eldonaĵon kiel novan Ĉefverkon de
nia literaturo kaj kuragis ilin serioze kritiki kaj prijugi. Ni legis bio-
grafiojn pri Ann E.Beatty, kiu Jus mortis 99-jara kaj kies eksterordinara
ĉefverko estas preskafl ne konata, pri 73-jara D-ro S. Kamaryt kaj lia
longa honorinda Esperanta laboro, pri Richard H. Geoghegan, la unua
Brita Esperantisto kaj la plej klera kaj elstara homo, kiu iam ajn aligis
al nia movado — kies historio tamen (krom en unu-du pagoj de malnovaj
numeroj de The Pritish Esperantist) estas preskaŭ nekonata kaj nenie
trovebla. Ni trovas ankaŭ detalajn raportojn pri Esperanto en Enciklope-
dioj kaj pri la uzo de Esperanto por Medicina Scienco.
Mi bedaŭras la politikan kaj personan tendencon de kelkaj pagoj,
parte inspiritaj de egale bedaŭrindaj atakoj kontraŭ EANA kaj AE. Pri
tiuj disputoj mi ne esprimas opinion. Mi nur konstatas la fakton, ke
AMERIKA ESPERANTISTO estas verŝajne nia plej serioza kaj certe
plej interesa kaj faktoplena nacia gazeto.
Ĉiu aŭtoro devus bonvenigi kritikojn amikajn kaj ne vidi en ili per-
sonan atakon. Neniu pli forte kritikis multajn detalojn en Plena Grama-
tiko kaj Plena Vortaro (kaj gia Suplemento) ol mi en recenzoj en The
British Esperantist, Tamen Waringhien kaj mi estas en treamikaj rilatoj.
Kaj se miaj propraj verketoj havas ian meriton, tio okazis dank' al la
fakto, ke multaj amikoj afable sendis al mi korektojn kaj kritikojn, kiujn
mi danke ricevis kaj nepre atentis por plibonigi estontajn eldonojn.
MONTAGU C. BUTLER, Akademiano
Profesoro D-ro Seiharo Nishi, Rektoro de la Gunma-Universitato,
Prezidanto de Japana Esperanto-Instituto kaj de la Internacia Scienca
Asocio Esperantista (ISAE), sendis al ni tre flatan leteron pri Amerika
Esperantisto de Marto-Aprilo 1957, "en kiu vi afable recenzis mian ju-
bilean verkaron kaj samtempe detale konigis la nuntempan staton de Es-
peranto en nia medicina rondo." Profesoro Nishi tro modeste diras, ke
"nia agado ne estas tiel vigla, kiel vi skribas en la revuo," sed daŭfig-
as: "Ni tamen ĉiam senlace klopodas enkonduki nian lingvon en la sci-
encan rondon. Precipe kuragigas nin la fakto, ke ni trovas multe da sam-
ideanoj inter usonanoj, kies nacia lingvo estas jam delonge uzata du-
oninternacie."
148
ESPERANTA    KRONIKO
Cravaj Kursoj en Esperanto: La kurso sub gvidado de Prof. Fredrick
C. Neumann daŭras en "Elizabethtown College", Pa., kun novaj student-
oj. Oni ricevas oficialan krediton de la edukaj instancoj por Esperanta
studado. — La kurso sub gvidado de Jon Willarson, en Milwaukee, Wis.,
en la "Shorewood Opportunity School" daŭras ĉi-sezone kiel pasintjare.
Tio estas bona 'oportuno' por Esperanto, kiel ankaŭ por la lernejo. —
Tuta granda aro da kursoj en lernejoj por plenkreskuloj, estas tiuj pro
la organizado de Donald F. Walton de la Esperanto-Asocio de Nov-Jer-
sio. Jen listo de lokoj kaj instruistoj: Chatham, Henry Kruse; East Or-
ange, S-ino Leslie Davis; Elizabeth, F-ino Helen Kaczowski;Elizabeth
(por progresintoj), David Jagerman; Irvington, F-ino Faith Hoekstra;
Morristown, F-ino Doris Alfke; Orange, Donald Walton; Newark, F-ino
Helen Walton; kaj pro peto al S-ro Walton, dela Direktoro por Plenkresk-
ula Edukado en Hempstead (L.I.) nun estas bela kurso de dekdu studen-
toj en la plenkreskula fako tie.
C. C. Cummingsmith, S.M., denove troviĝas sur sia amata insulo en
Havajo, ĉe Honolulu, post vizito en Los Angeles dum la somero. Amikoj
liaj tra la mondo ĝojos pro tio, ke li nun iom pli bone sanas kaj denove
povas labori kiel bibliotekisto de la Kolegio Chaminade en Honolulu.
Eugene M. Beck, Baltimore, Maryland, utiligas ciujn rimedojn por
propagandi Esperanton kaj subteni la asocion EANA. Li multe uzas pro-
pagandilojn, librojn, poŝtkartojn, leterojn, ktp. Li estas membro-patrono
de EANA, kaj jam ĉeestis multajn kongresojn de la Asocio, —lastatempe
en Newark, N. J. Antaŭ unu jaro, li havis rilatojn kun la radio-stacio
WBAL en Baltimore pri Esperanto. Nun ni ricevas informojn pri inter-
vjuo de "Gene" Ĉe la radio-stacio WAYE, Baltimore, dum dekkvin minut-
oj, pri Esperanto. Oni nomas la programon "Prezentado de Winnie kaj
Harry", laŭ la antaŭnomoj de gesinjoroj Phillips kiuj estras la aferon.
La intervjuo okazis la 18-an de oktobro, en bela kaj unika studejo aranĝ-
ita kiel montra fenestro por la publiko. Kompreneble "Gene" menciis,
ke oni ricevos senpagan informon de EANA.
S-ro J. J. Hutchens, Canton, Ohio, re-
klamas Esperanton en la tagjurnalo "The
Canton Repository". S-ro Hutchens est-
as nun emerito de instruado en la lern-
ejoj de Canton, sed li nun daŭrigas in-
struadon de Esperanto en sia urbo. In-
ter la diversaj manieroj, kiujn li utilig-
as por atentigi lapublikon pri Esperanto
kaj sian pretecon instrui ĝin, estas pub-
lika reklamado. Unu el la diversaj re-
klamoj, kiujn li jam publikigis estas
tiu montrita maldekstre. Ni deziras suk-
ceson al li en la klopodado por nia afe-
ro. Multaj samideanoj havis la plezuron
persone renkonti S-ron Hutchens, kiam
li kaj S-ino Hutchens Ĉeestis la EANA
Kongreson en Newark pasintan someron.
149
Lernu
Esperanton
Estas facile.
Legul
J. J. H.
Translation:
Learn Esperanto.
It is Easy.  Read I
J. J. HUTCHENS
801 11th St. NW.
Canton
La Familio Heroux, niaj kanadaj
organizantoj de sukcesaj Esperanto-
kursoj en Trois-Rivieres, Kebeko,
montriĝas en la foto dekstre. Ni jam
havis la honoron presi novaĵojn pri
ili en AE (klopodoj por Esperanto
en Kebeko, ceesto ce la EANA kon-
greso en Newark, ktp.) Nun ni rice-
vas pluan informon pri kursoj por la
aŭtuna sezono. S-ino Heroux skrib-
as: "Jenkelkaj detaloj rilate al niaj
kursoj. Jam de unu monato proksim-
ume 70 gelernantoj Ceestas niajn
Esperantajn kursojn. La unuan gru-
pon mi  instruas  en la sportklubo.
La dua estas instruata de mia edzo en la sama loko; kaj la tria, de mia
bofratino en la oficejo de la kompanio Bell Telephone." La familio Her-
oux mirinde bone antaŭenigas Esperanton en sia provinco Kebeko. La
foto montras (de maldekstre) la kanadanEsperanto-pioniron S-ro Charles-
Edouard Heroux, kaj liajn bofilinon kaj filon, Gesinjoroj Therese kaj
Georges Heroux. Bedaŭrinde la Carina filino de nia kanada pioniro, Mar-
guerite, ne montriĝas en la fotografajo. La foto unue presiĝis en la grava
tagĵurnalo "Le Nouvelliste", 21an de marto 1957, kune kun longa kaj
bona artikolo sub la titolo "La ou les Trifluviens apprennent l'Esperan-
to" (Tie kie la Tririveranoj lernas Esperanton).
Esperanto Skolt-Organizo en Usono: Petu informon de S-ro C. Stanley
Otto, 20 Harvard Terrace, West Orange, N.J., se vi interesiĝas pri Es-
peranto kaj la skolta movado. S-ro Otto bonvenigas partoprenadon de vi
en tiu klopodopor starigi praktikan Esperantan skokfakon en nia movado
tra la tuta Usono.
Esperanto-Klubo MOSAMO, Rolla, Mo., ce la Kolegio pri Minoj (Mis-
souri School of Mines), komenciĝas ore bone por la sekvonta lerneja
periodo. S-ro Roland Scott estas la Sekretario. Prof. John Al. Brewer,
Prezidanto de EANA, gvidas la aferon, kiel dum multaj jaroj pasintaj.
Prof. Brewer revenis al la kolegia instruado post somera laboro por la
usona mararmeo en San Diego. Li estas rezerva oficiro en la mararmeo.
Kali for nia Esperanto-Pioniro, kiu dum kvardek jaroj necesis resti
neaktiva pri Esperanto, pro tro da okupado kiel profesiulo, nun estas
emerito kaj denove ĝoje aktiviĝas. Li estas S-ro Erld Wilkinson. Nur
kelkaj monatoj pasis, sed li jam legis multajn librojn, kaj korespondis
en bela Esperanto tra la mondo, kaj lastatempe presis vizitkarton tute
en Esperanto. Ni kore bonvenas S-ron Wilkinson denove en EANA.
La Terno-Saf/kso AC (aĉ-uuu!) — Nia bona membro en la Cielarka
Biblioteko en Massachusetts (mas-AĈUUU-sets!) ne Satas la "tern-sufik-
son AC" en Esperanto. Nia bibliotekistino elmontras kelkajn ekzemplojn
inter kiuj estas la karesnomo "Pacjo". Kaj si demandas, kial ni utiligas
tiun vorteron de malestimo kaj malSato en unu el niaj plej karaj vortoj,
t.e. "Pacjo"? Vere Si Sajne havas ion tie! Interese! (Ah ĉu?)
150
NEKROLOGOJ
Ni funebras nian estraranon J. H. Hartley, Hamilton, Ont., Kanado,
kies elekto al la Estraro de EANA dum la Kongreso en Newark estis
ĵus anoncita en la pasinta numero de AE. James Henry Hartley mortis
pro koratako la 19an de septembro 1957, post 2-3 semajna malsano en
la hospitalo, Iaŭ informoj de nia amiko Jaan Kubar. S-ro Hartley havis
69 jarojn. Li estis altestimata inter IaEsperantistoj de Kanado kaj Uso-
no, pro siaj praktika aktiveco kaj saĝa vidpunkto rilate al la tutkonti-
nenta movado. Li bedaŭris la skismon en grupetojn en Ameriko, sed
klare vidis ke ne estis EANA kiu forlasis la principon de unueco. Pro
jaroj da sperto pri tiuj aferoj en la historio de la movado (depost la ko-
menco de EANA en 1905), li forte apogis la sintenon de la plimulto,
t.e. unuecon en EANA. Pro tio li konsentis kun amikoj por esti kandi-
dato por la Estraro. Nia Asocio perdis gravan estraranon kaj helpanton.
Antaŭ dek jaroj, kaj ĝis 1956, li gvidis Esperantajn klasojn en Hamilton
kaj eh la kompanio "Westinghouse" kie li Iaboris. Li morale kaj finance
subtenis la Asocion dum la jaroj. Letero kiu montris lian altmoralan
karakteron estis presita kun foto de li en AE, marto-aprilo 1954. Li faris
unuagradajn poemojn en Esperanto. Bela traduko de la kanada nacia
himno, "U Acerjoli' por Ciam" (The Maple Leaf Forever), troviĝas en
AE, majo-junio 1955. Kaj originala poemo, "Malliberuloj" (Captives),
en la angla kaj Esperanta lingvoj troviĝas en AE, januaro-februaro 1955.
Tiu bela poemo lia temas pri "somerpapilio" kaptita ĉe fenestro, kiu
vane flugilbatas tiun por esti libera. Li komparas sin mem kiel unu kiu
simile vane sopiras "ĉe la fenestro de la vivo". Ja subite por nia amiko,
la fenestro de la vivo ekmalfermiĝis kaj li forflugis de ni. Niajn kondo-
lencojn al ciuj liaj karuloj.
Hi funebras nian pioniron C. H. McKinney, Phoenix, Arizona, mem-
bron de EANA ekde sia Esperantistiĝo en la jaro 1910. La filo, Dur-
ward L. McKinney, Flagstaff, Arizona, informis nin pri lia morto en hos-
pitalo en Flagstaff, la 18-an de junio 1957. Pioniro McKinney havis 87
jarojn. La edzino mortis nur kvin semajnojn antaŭ li. La filo skribas,
ke ŝajne la patro ne deziris vivi plu post la forpaso de sia kara edzino.
Oni diras, ke li ne suferis, sed malfortiĝis tagon post tago ĝis la fino.
Lastatempa letero de li al la Centra Oficejo priskribis kiel li flegis la
edzinon, kiu havis artriton, kaj kiel li prizorgis ĉion en la hejmo. S-ro
McKinney estis senlaca propagandisto de Esperanto; kaj interese estas,
ke dum lia resto en la hospitalo, du flegistinoj interesiĝis pri Esper-
anto kaj lernis iom da Esperanto. Dum la jaroj li utiligis multajn pro-
pagandilojn de EANA, donis abonojn al dek kolegioj kaj altlernejoj en
sia regiono, fariĝis patrona membro kaj ĉiumaniere subtenis la Asocion.
Li korespondis kun samideanoj en 28 diversaj landoj tra la tuta mondo.
Krom profunda amo al la edzino kaj familio, li ŝajne amis la belan mon-
ton "Kameldorso" (Camelback), kiu alte staris (pli bone, en aspekto,
kuSis kiel kamelo sur la genuoj) proksime al lia domo tuj ekstere de
Phoenix. Tre bela legendo pri "Kameldorso", tradukita en Esperanton
de S-ro McKinney, troviĝas kun foto en AE, januaro-februaro 1952. Liaj
leteroj al ni montris amindan karakteron. Tri filoj postvivas lin: Dur-
ward, William kaj Charles. Al la familio ni esprimas niajn kondolencojn.
151
ĈARLATANA  LINGVOSCIENCO
Marr — Drezen — Stalin — Cikobava — Lapenna
D-ro Vfilliam Solzbacher
Membro de la Akademio de Esperanto
(Daŭrigo de artikolo en AE de Marto-Aprilo, Majo-Junio, Julio-Oktobro)
" ... mi povus ... citi multajn elstarajn lingvistojn
— ekzemple ... Marr... — kiuj havis pri Esperanto tute
alian opinion."
D-ro Ivo Lapenna, en Montevideo, Decembro 1954,
laŭ la gazeto ESPERANTO, Februaro 1955, p. 54.
Marr havis "tute alian opinion" pri Esperanto ol la Esperantistoj.
Li diris, ke Esperanto estas lingvo "ne aperinta en oportuna tempo" kaj
ke la universala lingvo de la estonteco estos "lingvo de nova sistemo,
tute speciala, ĝis nun ne ekzistanta". Al la sovetaj Esperantistoj, kiuj
faris propagandon por li, li skribis, ke "la diversaj artefaritaj lingvoj
jam praktike funkciantaj, inter kiuj troviĝas Esperanto," konfirmas la
pravecon de la Marr-teorioj kaj "helpas kolekti materialon" por la "est-
onta komuna lingvo de la homaro". Tiu lingvo laŭ li povos estiĝi kaj ek-
zisti nur en komunista "senklasa socio".
En la lasta parto de sia vivo Marr ec fariĝis tute malamika al Es-
peranto. En 1933 li skribis, ke "Esperanto estis starigita sen la necesa
konsidero de la transira kaj revolucia karaktero de la lingvo" (laŭ J.
Kuchera, Linguistic Policy of the Soviet Union, disertacio en la Har-
vard-Universitato, 1950, p. 240).
"Arakĉeevaj Metodoj' en la Soveta Sc/enco
Marr preskaŭ tute detruis ĉion, kio restis de serioza lingvoscienco
en Rusujo kaj starigis diktatorecon de siaj propraj ĉarlatanaj teorioj,
persekutante tiujn, kiuj kuragis esprimi sendependajn opiniojn. Li faris
tion per metodoj poste nomitaj "arakĉeevaj" de Stalin (en letero al la
juna lingvistino E. Kraŝeninnikova, la 29-an de Junio 1950), de Ciko-
bava (en Vvedenie v Jazikoznanie, p. 21) kaj de la Granda Soveta Enci-
klopedio (dua eldono, vol. 26, p. 375)-
Aleksej Alekseevic Arakĉeev estis rusa generalo sub la Imperiestroj
Paŭlo I-a kaj Aleksandro Il-a. Li organizis sekretan policon kaj perse-
kutis sendepende pensantajn homojn, inter ili profesorojn kaj studentojn,
kiuj favoris konstitucian registaron. PuSkin nomis lin en unu poemo sia
Vsej Rossii pritesnitelj,                 Persekutanto de tuta Rusujo,
Gubernatorov muĉitelj                     Turmentanto de guberniestroj,
I Soveta on ucitelj,                          Instruisto de la Konsilantaro,
A carju on — drug i brat.                Amiko kaj frato de la caro.
Se oni volas akcepti la vortojn de Stalin pri la "arakĉeevaj" metodoj
de Marr kaj liaj posteuloj, oni devas demandi,kiel unu profesoro —Marr —
povis persekuti aliajn profesorojn. La evidenta klarigo estas, ke la dik-
tatoreco de Marr estis starigita kaj konservata de la politika diktatoro,
Stalin. lomete ŝanĝante la versojn de PuSkin, oni povas diri pri Marr, ke
li estis "persekutanto de lingvistoj, . .. amiko kaj frato de la ruga caro,
Stalin."
152
Malmultaj personoj ĝuis tiom da honoroj kaj titoloj sub la Stalin-
reĝimo kiel Marr. En 1928 li ricevis la Lenin-Premion; en 1929 li far-
iĝis Membro de la Komunista Akademio kaj Kandidat-Membro de la Cen-
tra Ekzekutiva Komitato de la Sovetoj, en 1930 Vicprezidanto de la So-
veta Akademio de Sciencoj, en 1931 Membro de la Centra Ekzekutiva
Komitato de la Sovetoj. En 1933 li ricevis la Lenin-Ordenon. En la so-
vetaj laboristaj sindikatoj li prezidis la Sekcion de Sciencistoj.
Marr, kiun Lapenna nomis "elstara lingvisto" en la UNESCO-Konfe-
renco en Montevideo kaj "granda rusa lingvisto, historiisto kaj etno-
Iogo" en Retoriko kaj kiunli laŭdis prolia "senlaca laborado, esplorado,
ekzamenado kaj analizado", ne nur tute ruinigis — kun la beno de Sta-
lin — la sovetan lingvosciencon, sed havis similan detruan efikon en la
arkeologio. Al legantoj, kiujn tiu temo interesas, mi rekomendas libron
de la ukraina arkeologiisto Minail Miller. Angla traduko aperis en New
York en 1956 {Mikhail Miller, Archaeology in the U.S.S.R., eldonejo
Praeger).
La diktatoreco de Marr kaj liaj posteuloj komenciĝis parte en 1926,
kiam baza artikolo de Marr aperis en la "scienca" revuo de la Komunista
Internacio, Pod Znamenem Marksizma ("Sub la Standardo deMarksismo"),
ankaŭ en franca, germana kaj aliaj lingvoj. La diktatoreco fariĝis abso-
luta en 1931, iom mildiĝispost la DuaMondmilito kaj finiĝis en 1950.
Drezen Partoprenis Opoz/c/on Kontraii Marr
En 1930-1931 malsukcesis klopodo transform! la Marr-teorion aŭ an-
stataŭi ĝin per io nova. Dek junaj lingvistoj proksimaj al la Komunista
Akademio, inter kiuj troviĝis Drezen, fondis grupon, kiun ili nomis Ja-
zikfront (Lingva Fronto). En manifesto, kiu aperis en la revuo Literatura
i Iskusstvo (Literaturo kaj Arto), ili proklamis sian volon, batali por
"vere marksista lingvoscienco" kontraŭ la "idealismo", la "formalismo"
kaj la "eklektikismo" de la hindoeŭropa kompara lingvoscienco, sed an-
kaŭ kontraŭ la "mekanistaj" tendencoj en la Jafetida Teorio. G.Danilov
estis la gvidanto de la grupo, J.Loja kaj T. Lomtev estis ĝiaj Ĉefaj te-
oriaj defendantoj. Ili kritikis la instruojn de Marr pri la magia origino
de la lingvo kaj pri sal, ber, jon kaj roŝ. Lomtev skribis, ke "la Jafetida
teorio, kiu iam reprezentis revolucian kaj progreseman fenomenon, far-
iĝis baro al la ellaborado de reala marksista-leninista lingvoscienco".
La kontraŭatako de la Marr-anoj kontraii ]azikfront venis unue en la
formo de broŝuro, Protiv burfuaznojkontrabandi v jazikoznanii ("Kontraii
burĝa kontrabando en la lingvoscienco"), poste en la formo de komando
de Stalin, kiu Ĉesigis la /azikfront-grupon kaj kunfandis la Instituton de
Literaturo kaj Lingvistiko de la Komunista Akademio, en kiu estiĝis Ja-
zikfront, kun la Jafetida Instituto (poste Instituto de Lingvo kaj Pens-
ado) de Marr.
La lastanfojon la potenco de la "arakĉeevaj" metodoj de la Marr-anoj
montriĝis en 1949, kiam oni festis la 85-jaran jubileon de la naskiĝo kaj
la 15-jaran jubileon de la morto de Marr. En N-ro 3 de la revuo Voprosi
Filozofii (Problemoj de Filozofio) A.G. Spirkin skribis pri la ceremonioj
en Moskva kaj Leningrad: "Ĉiuj partoprenantoj deklaris, ke krea pri-
trakto de lingvaj problemoj estas ebla nur sur la bazo de la materialista
instruo pri la lingvo formulita de N.J. Marr... Ciuj partoprenantoj unu-
anime postulis, ke plej energia batalo estu organizata kontraii klopodoj
153
revivigi reakciajn, burĝajn teoriojn en la lingvoscienco kaj la formalan-
komparan metodon en la Iingvistiko."
Kiam tiu artikolo aperis, la morto de la Marr-teorioj jam estis prok-
sima. Eble estas bone, priskribi tion, kio okazis, laŭ la artikolo de D-ro
Valentin Kiparsky, Profesoro de Rusa Lingvo kaj Literaturo en la Uni-
versitato de Helsinki: "Arnold Cikobava, gruzo nekonata en la Okcidento,
estis veninta en konflikton kun la Marr-anoj . .. kaj la konflikto estis tia,
ke ĝi Ŝajnis signifi la finon de lia kariero. La apero de kuraĝa fakulo
kiel Cikobava estis ebleco, kiun la Marr-anoj ne estis konsiderintaj en
siaj kalkuloj. Riskante ĉion, li iris al sia ĉiopova samnaciano en la
Kremlo. Oni scias, ke Stalin dum sia juneco okupiĝis pri problemoj de
malplimultoj kaj komprenis lingvajn kaj naciecajn problemojn pli bone
ol politikistoj ĝenetale. Cikobava sukcesis konvinki la diktatoron pri la
neceseco de radikala purigo de la soveta lingvoscienco. Stalin kompren-
eble ricevis la tutan honoron. de la genia retrovo de la malnova racia
kompara lingvoscienco, dum la rolo de Cikobava konsistis nur en la mal-
fermo de la batalo. La rezultoj de tiu kontreguligo fariĝis sufiee konataj
per la gazetaro kaj la stalinista propagando." (Osteuropa, Februaro 1957,
paĝo 88.)
725000 Ekzempleroj de Libro de Cikobava
La eksterminado de la Marr-teorioj estis radikala. La Marr-Instituto
de Lingvo kaj Pensado kaj la Instituto de la Rusa Lingvo estis kunig-
ataj en nova Lingvoscienca Instituto {lnstitut ]azikoznanija) de la So-
veta Akademio de Sciencoj. La cefaj reprezentantoj de la "arakĈeeva"
Marr-reĝimo, inter ili Akademiano Ivan IvanoviĈ MeŝĈaninov, publike kaj
laŭte "konfesis" siajn erarojn laŭ bone konataj modeloj. Lingvistoj,
kiuj suferis sub la persekuto de la Marr-anoj, ricevis honorojn. La plej
grava el ili, V. V. Vinogradov, fariĝis ĉefredaktoro de nova revuo Vo-
prosi J azikoznanija (Problemoj de Lingvoscienco).
Ĉikobava, kiu kuraĝis paroli al Stalin kiel unu gruzo al alia — kontraŭ
la mortinta gruzo Marr — ricevis komision, verki la unuan, ĉefan parton
de la oficiala lernolibro de la stalinista lingvoscienco por la sovetaj
universitatoj kaj pedagogiaj institutoj. De tiu libro, kiu sur preskaŭ Ĉiu
paĝo donas lakean laŭdon al la "genia" Stalin kaj piedbaton al la fuŝulo
Marr, mi posedas la duan eldonon, publikigitan en Moskva en 1953. La
verko indikas sur la lasta paĝo, ke oni presigis 125 000 ekzemplerojn.
La batalo de Stalin kaj liaj Ŝildportantoj kontraŭla Marr-teorioj havis
tri tute malsamajn aspektojn. Estas necese distingi inter ili, se oni vo-
las kompreni, kiel la afero koncernas Esperanton. Unue, sub la influo
de Cikobava, Stalin decidis forbalai la Ĉarlatanaĵojn de Marr, ebligi po-
zitivan laboron de sovetaj lingvistoj kaj kunlaboron kun eksterlandaj
lingvistoj, kiam tio estus utila. Tiu unua ago estis necesa kaj bona. Due
Stalin volis prezenti sin mem kiel genian lingviston kaj fari siajn teo-
riojn (aŭ tiujn de Cikobava) devigaj por la lingvoscienco en Rusujo kaj
en aliaj landoj sub komunista regime Multaj el tiuj teorioj tute ne estis
novaj, sed estis la tradiciaj tezoj de la okcidenta kompara lingvoscien-
co, sed oni servis ilin kun marksista-leninista saŭco kaj tordis, amputis
kaj ŝanĝis ilin por ilin akordigi kun antaŭaj diraĵoj de Stalin kaj ankaŭ
kun diraĵoj de Marx, Engels kaj Lenin. Oni ĵetis kelkajn ekstrajn fuŝajn
teoriojn en la kaldronon, eble car la lingvistika "revolucio" okazis tre
154
rapide. Fakte do, almenaŭ parte, nova ĉarlataneco anstataŭis la ĉarla-
tanecon de Marr.
La tria aspekto de la afero estis tute ne lingvoscienca, sed poli-
tika. Stalin serĉis lingvistikajn argumentojn por kaSi imperialistajn ce-
lojn. Kompreneble tiuj celoj ekzistis tute sendepende de la lingvosci-
enco. Pri tio mi ankoraŭ parolos.
Kiel kritika prijuĝo de Marr ne necesigas akcepton de la tezoj de
Stalin, tiel kritika pritrakto de La Marksismo kaj la Problemoj de la
Lingvoscienco de Stalin tute ne postulas konstaton, ke Marr estis prava.
Kial ni elektu inter du ĉarlatanoj anstataŭ forĵeti ambaŭ?
Tio rekondukas nin al la Nejermita Letero al Stalin, kiun verkis D-ro
Ivo Lapenna kaj kiun subskribis la Estraro de Universala Esperanto-
Asocio (UEA) kaj la Plenumkomitato de Sennacieca Asocio Tutmonda
(SAT) en Majo 1952. Tiu dokumento de konfuzo, anstataŭ kritiki la mult-
ajn erarojn de la komunista diktatoro, kritikas lin pro lia kondamno de
la fuŝa tezo de Marr pri la klasa karaktero .de la lingvo. Tiun evidentan
stultaĵon jam estis kondamnintaj la junaj lingvistoj de la Jazikfront, in-
ter ili Drezen, en 1930. (Tion klarigas ekzemple bonega artikolo de
Profesoro Lawrence L. Thomas de la Universitato de Kalifornio, Some
Notes on the Marr School, en la revuo The American Slavic and East
European Review, Oktobro 1957, pp. 323-348.)
Kraŝeninnikova - Stalin - Lapenna
Unu parto de La Marksismo kaj la Problemoj de la Lingvoscienco kon-
sistas el respondoj de Stalin al E. Kraŝeninnikova, juna lingvistino,
kiu parolis en la nomo de "la lingvistoj, inter ili ankaŭ ni, la junularo".
Jen ŝia tria demando al Stalin: "Tute prave vi parolas pri tio, ke la ide-
oj, imagoj, kutimoj kaj moralprincipoj de burĝoj kaj proletarioj estas
tute kontraŭaj unuj al la aliaj. La klasa karaktero de tiuj fenomenoj evi-
dentiĝas en la semantika flanko de la lingvo kaj kelkfoje eĉ en ĝia for-
mo, en la vortprovizo, kiel vi prave diras en viaj artikoloj. Cu en la
analizo de konkreta lingva materialo kaj antaŭ cio de la senca flanko
de la lingvo estas eble paroli pri klasa esenco de la nocioj per ĝi es-
primitaj, precipe en kazoj, kiam temas ne nur pri lingva esprimo de homa
penso, sed ankavr pri la rilato de la homo al la realeco, kiam lia klasa
aneco manifestigas kun speciala klareco?"
Jen la respondo de Stalin (aŭ Cikobava): "Pli koncize, vi volas scii,
cu la klasoj influas la lingvon, ĉu ili portas en la lingvon siajn specif-
ajn vortojn kaj esprimojn, cu povas okazi, ke homoj atribuas al la samaj
vortoj kaj esprimoj malsaman signifon laŭ la klasa aneco. Jes, la klasoj
influas la lingvon kaj portas en la lingvon siajn specifajn vortojn kaj
esprimojn. Pri tio oni ne povas dubi. Sed el tio ne rezultas, ke specifaj
vortoj kaj esprimoj kaj semantikaj diferencoj havas grandan signifon por
la evoluo de nacia lingvo, ke ili povas malfortigi gian gravecon aŭ ŝangi
ĝian karakteron. Unue, ekzistas tiel malmultaj tiaj specifaj vortoj kaj
esprimoj kaj tiel malmultaj kazoj de semantikaj diferencoj, ke ili pre-
zentas apenaŭ unu procenton de la tuta lingva materialo. Sekve, la tuta
cetera grandegaplimulto de vortoj kaj esprimoj kiel ankaŭ ilia semantiko
estas komunaj al ĉiuj klasoj de la socio. Due, specifajn vortojn kaj es-
primojn, kiuj havas klasan nuancon, oni uzas en la lingvo ne laŭ la re-
guloj de ia 'klasa gramatiko', kiu fakte ne ekzistas, sed laŭ la reguloj
155
de la gramatiko de ekzistanta nacia lingvo. La ekzisto de specifaj vortoj
kaj esprimoj kaj la fakto, ke en la semantiko de la lingvo troviĝas di-
ferencoj, do ne refutas, sed konfirmas la ekziston kaj necesecon de na-
cia lingvo."
Pri ĉi tiu teksto, kiun mi citis sen mallongigoj, niaj legantoj eble
diros, ke oni ne bezonas tiom da vortoj por montri, ke — kontraŭe al la
instruo de Marrl— naciaj lingvoj ekzistas kaj ke la teorio pri la klasa
karaktero de la lingvo estas erara.
Sed ni vidu, kion Lapenna en la Nefermita Letero al Stalin iaris el
tio. Li citis du frazojn el la respondo de Stalin: "Da tiaj specifaj vortoj
kaj esprimoj, kiel ankaŭ da kazoj de diferencoj en la semantiko, estas
tiom malmulte en la lingvo, ke ili eble-eble prezentas unu procenton de
la tuta lingva materialo. Sekve, la tuta cetera grandega plimulto de vortoj
kaj esprimoj, kiel ankaŭ ilia semantiko, estas komuna (substrekis J.V.S.)
al ĉiuj klasoj de la socio."
Tion tuj kontraŭdiris Lapenna en la Nefermita Letero: "La realafo
estas precize inversa. La plej evoluintaj lingvoj posedas hodiaŭ Ĉirkaŭ
400 000 vortojn. Shakespeare —la verkisto la plej riĉa je vortoj— skribis
ĉiujn siajn verkojn per iom pli ol 14000 vortoj. Laŭ la lingvisto M. Miiller
ankoraŭ en la 19-a jarcento troviĝis vilaĝoj en Anglujo, en kiuj la kam-
paranoj ne sciis pli ol 400 vortojn! Meze kleraj homoj posedas kutime
4 000 - 5 000 vortojn. Tio signifas, ke la meza individua vortprovizo es-
tas proksimume 1 procento de la tuta vortaro de iu lingvo. Tio plue pru-
vas, ke la vorta materialo, kiu estas fakte komuna al ĉiuj membroj de
iu lingva komunajo, inkluzivante do ankaŭ la plej malklerajn tavolojn,
estas eĉ multe pli, malalta ol unu procento de la tuta vortprovizo de la
koncerna lingvo. Go alia apartenas al la apartaj ne nur klasoj, sed an-
kaŭ profesioj, fakoj kaj eĉ flankaj okupoj, kiaj estas la sporto, ludo, k.s,"
"Nefermita Letero", Nekredeble Kruda Fuŝajo
El tiuj konstatoj Lapenna saltas en argumentojn pri internaciaj vor-
toj, kiuj estas tiel multnombraj, ke ili povis formi la bazon por Esper-
anto. Kun la argumentoj mem mi grandparte konsentas, kvankam kelkaj
el la detaloj, kiujn la Nefermita Letero uzas en ilia prezentado, Sajnas
al mi eraraj aŭ netaŭgaj. Sed la maniero, en kiu Lapenna atingas la ar-
gumentojn, estas nekredeble kruda fuŝaĵo. Mi jam en la unua parto de
mia artikolo montris, ke la nombroj, kiujn Lapenna uzas supre, estas
malĝustaj kaj ke ilia uzo en dokumento subskribita de UEA kaj SAT po-
vas ridindigi la Esperanto-movadon. La jonglado, per kiu Lapenna in-
termiksas la teoriojn de Marr pri la klasa karaktero de la lingvo kaj la
neekzisto de komuna nacia lingvo kun la fakto, ke ekzistas internaciaj
vortoj, el kiuj multaj estas fakaj vortoj, estas fantazia kaj vere miriga.
Cu do vere ekzistas "klasoj" de kemiistoj, dentistoj, juristoj kaj eble
eĉ filatelistoj kaj Ŝakludantoj en la socio? Cu do vere la "lingvo" de
franca kamparano havas ion komunan kun la "lingvo" de serba kampar-
ano, aŭ la "lingvo" de brita laboristo kun tiu de svisa laboristo, an-
stataŭ havi ion komunan kun la "lingvoj" de la aliaj klasoj en la propra
lando?
Marr kaj la stalinista lingvoscienco de antaŭ 1950 diris, ke Ĉiu lin-
gvo estas klasa lingvo kaj ke komunanacia lingvo ne ekzistas. Cikobava
kaj la stalinista lingvoscienco de post 1950 diris, ke apenaŭ unu pro-
156
cento de la vortoj havas klasan karakteron kaj ke la baza vortprovizo
kaj la gramatiko donas al lingvo nacian karakteron. Lapenna diras, ke
la malo estas vera, ke do Marr estis prava, ke malpli ol unu procento
de la vortprovizo de iu lingvo estas komuna al la tuta nacio kaj ke tio
estas argumento por internacia lingvo.
En alia parto de ĉi tiu studo mi kritikis la subskribon de la Estraro
de UEA sub la Nefermita Letero. Mi nun emas opinii, ke mi eble estis
tro severa. Unu el la tiamaj Estraranoj de UEA skribis al mi: "En tiaj di-
skutoj ne decidas la grado de inteligenteco aŭ de faka sperto. Mi mem
estis kontrail la ideo de Nefermita Letero al. . . Stalin. Sed Profesoro
Lapenna per sia konata volforto kaj parolkapablo decidigis la ceterajn
anojn... La situacio en la Estraro de UEA estis tia, ke ni daŭre vivis
sub la premo de eterna minaco flanke de D-ro Lapenna. La kvereloj. ..
kelkfoje ne estis plu tolereblaj. Foje D-ro Lapenna ne partoprenis kun-
venon, kaj tiam la Prezidanto, Malmgren, kun libera spiro diris: 'Nunjare
ni havos pli trankvilan kunsidon.' ..."
Ni ja nun konas ankaŭ aliajn ekzemplojn de la maniero, en kiu "unu-
animaj" decidoj estas farataj en UEA sub la Lapenna-reĝimo.
(Daŭrigota)
ESPERANTO CHRISTMAS CARDS
No. 7 Beautiful, super-quality Esperanto Christmas cards.
The outside cover design: A large Esperanto Green Star, cleverly
made up as Santa Claus, printed on a background of white de luxe
"Fiesta" paper with art deckle edge dyed a beautiful green. The
message in Esperanto inside: Appropriate and in good taste, sur-
mounted by a small green star, ends with the old familiar greet-
ing Gojan Kristnaskon — Feliĉan Novjaron. The matching envel-
opes have the same green deckle edges on the back flap. Size
4 3/4 x 6 3/4 inches.   Postpaid. Net prices include envelopes:
12 for S2.35; 24-foronly $3.50 (less thanl5<f each); sample for 254
No. 2 Assortment of 10 Christmas postcards, each with a
different Esperanto design, printed in three and four colors. All
with bright, cheerful illustrations and the Esperanto greeting:
Bondeziras por Kristfesto kaj Novjaro.      In sets of ten.
10 cards for 6O4; 50 for only $2.50; sample for 104 — all postpaid
Esperanto Book Service, 114 W. 76 St., New York 11, N. Y.
DEHRAS KORESPONDI
Kosto de anonco: Eksterlande, unu vorto aŭ mdlongigo por unu cendo
(ses vortoj por 1 int. respondkupono): Enlande. unu vorto por du eendoi.
Brazilo. Ary Melo, Rua Rui Barbosa 816, Teresina-Oiavi. Dez. kor. kun
geesperantistoj de Usono. Afranku bele.
Germanujo. Felix Klbtzer, Kirschauer Weg 161 Z., Wilthen i. /Sa. 42-jara,
dez. kor. pri ĉio, precipe kun iu en New York.
Hispanujo.   Evaristo  Gil P.,  Apartado 875, Barcelona.  Dez.  kor. kun
Usonanoj kaj ricevi UN-poStmarkojn.
Hispanujo. Donaciano Herreros Bajo, B. La Sal 41° - 8, Leon. 27-jara,
venos al Usono por studi matematikon kaj fizikon, tial dez. kontakt-
iĝi kun usonaj Esperantistoj,
Hispanujo. H. Rialto, Plaza Caudillo 9, Valencia. Deziras korespondi
kun Kanadanoj.
Hungarujo. S-ino Andrasne Mattyasovszky, Frankel Leo u. 6, Budapest II,
Dez.   kor.   kun Esp-istoj   en  Ameriko  kaj  ciuj  landoj  pri  Ĉiuj temoj.
inkl. muziko, arto, ktp. Certe respondos.
Japanujo.   F-ino   Cisato   Jamagata,   2-5   Otaki-cho,   Yokosuka,   23-jara
studentino de medicino, katolikino, dez. kor. kun usonanoj.
Jugoslavujo. . F-ino   Dragica  Soldo,   Botiĉev  trg   4/1,   Zagreb.    35-jara
oficistino, dez. korespondi.
Pollando. Inĝ. Antoni Ulinski, ul.Golebia 3, Krakow, peziras korespondi
pri moderna arkitekturo.
Pollando.  Helmut Siwoii, ul. Planetorza 2, Kozle,  woj.  opolskie. Dez.
kor. kun junaj usonanoj pri Ĉio kaj iS. ilustr. furnalojn kaj PK.
Boletin, monata organo de la Hispana Esperanto-Federacio, bele presita
parte en Esperanto parte en Hispana lingvo. Interesaj raportoj pri la
enlanda movado, kun bonaj artikoloj literaturaj. Jarabono $1.25- Abon-
ebla ce EANA, 114 W. 16 St., New York 11, N. Y.
American Esperantists will enjoy reading "The British Esperantist"',
official organ of the British Esperanto Association. Monthly, 20 pages,
illustrated. Partly in Esperanto, partly in English. Subscription one
year $1.50; order thru EANA. Free specimen copy from the British Es-
peranto Association, 140 Holland Park Ave., London W. 11, England.
INTRODUCTION TO
ESPERANTO
The Universal Language
3rd Edition - Price 32.00
Sent on five days
examination FREE.
Box 792, P/ocervi//e, Calif.
ESPERANTO-INSIGNOJ
Button or Brooch 50tf — Pendant 60c'
Order from EANA.
POPULAR   EfPIRANTO   BOOKS
The Central Office is equipped to supply all your book needs. When you buy
books from the "Esperanto Book Service" all profits are used to give you a better
magazine and office. Place all your orders through the "Esperanto Book Service".
PRACTICAL ESPERANTO, Dr. Wm. Benson. Many use this text for class or self
because it is unique with 650 pictures to illustrate rules, affixes, vocabulary,
etc.  Grammar in English, exercises in Esperanto.   160 pp. illustrated............$  .25
REED'S PRACTICAL GRAMMAR, Dr. Ivy K. Reed. A very complete beginner's
text for class or self, with extensive examples, dialog, etc. Offset reprint, a
few pages slightly blurred but fully usable. 142 pp. with vocabularies and a
complete index. Original price Tit, reduced to less than half-price................35
ESPERANTO: THE WORLD INTERLANGVAGE, Connor-Solzbacher-Kao. The
new complete manual of Esperanto, "6-books-in-l*: history, textbook, reader,
world directory, 2 dictionaries.  All in one vol. 245 pp........Paper $1.50; Cloth   3.00
NOUVEAU COURS D'ESPERANTO, R. Levin. Esperanto textbook in French,
16 lessons, with Esperanto-French & French-Espo vocabularies, 175 pp.....85
ESPERANTO GRAMMAR 6 COMMENTARY, Cox. A detailed and thorough analy-
sis of Eisperanto grammar in English, innumerable examples. 371 pp.......Cloth   2.00
ESPERANTO (World Language Series), Prof. Mario A. Pei. Complete Esperanto
chapter from "World's Chief Languages".  Gram, survey, vocabularies, etc.......25
WORLD'S CHIEF LANGUAGES, Prof. Mario A. Pei. A guide and survey of lan-
guages of entire world, incl. Esperanto. Maps, glossary, index. 663 pp___Cloth   6.00
EDINBURGH DICTIONARY. Esp-Eng & Eng-Esp. Excellent andcomplete, in con-
cise form. The very best small dictionary for English speakers. 288 pp___Cloth     .80
MILLIDGE ESPERANTO-ENGLISH DICTIONARY. Latest edition with 2nd, 3rd,
4th, 5th, & 6th "Aldonoj de la Lingva Komitato". Complete, 490 pp........Cloth   2.35
FULCHER & LONG ENGLISH-ESPERANTO DICTIONARY. Incl. proper names
and neologisms. Each meaning listed separately. Complete, 348 pp........Cloth   2.25
PLENA VORTARO DE ESPERANTO, Grosiean-Maupin. Esp-Esp.The new latest
edition, all-Esperanto dictionary with Suplemento, 511 pp., 4x5/4......Cloth   3.25
Rare,deluxe printed edition, large format, better paper and binding....Cloth 6.00
FUNDAMENTA KRESTOMATIO, Zamenhof & others. Authoritative chrestomathy
and literary guide. Innumerable model stories, poems, etc. 472 pp..........Paper   1.85
Latest edition, with additional foot-notes, etc., de luxe printing,......Cloth   2.95
KARLO,   Edmond Privat. Very popular easy first-reader, used in many classes.
Life of Karlo as he grew from boyhood to young manhood and marriage. 43 pp...     .25
THE BIBLE in Esperanto (Sankta Biblio). The best "Reader". Beautifully printed.
Bound in blue, art vellum, 8vo, latest ed. on excel. Bible paper. 996 pp___Cloth   2.00
ESPERANTO SORTIMENTO. Five books, good reading at low cost: Akrobato de
Nia Sinforino, legend of France, 25 pp; Blanche—Virgulino de Lille, medieval
romance, 42 pp; Lando de Arĝenta Akvo, story of Far West, 48 pp; Miserere, mu-
sic story, & Thais, by Anatole France (2 bks in 1), 66 pp; Rozujo Ciumiljara,
the miracle of love, 48 pp. Each book 25^. Entire sortimento for only.............   1.00
RARE COLLECTION OF 23 ESPERANTO KEYS. Albana, Angla, Araba, Baska,
Ĉeha, Dana, Estona, Finna, Flandra, Franca, Germans, Hispana, Hungara, Is-
landa, Itala, Japana, Malaja, Norvega, Persa, Portugala, Romanĉa,Serba, Slov-    .
aka, Sudafrika, Sveda. Contains several rare items. Most complete collection...   2.75
INDIAN BEAD STAR. Genuine "Kiowa*" work, tiny Indian beads on fine buckskin,
round white ground with green star,beautiful rare art piece, 11/4 dia., brooch..     .85
GREEN STAR PENDANT. Round white ground with green star on both sides of
pendant, nickel trim, eyelet & 1 link, for necklace or watch-chain, 1 l/16"dia...     .60
ENAMEL GREEN STAR. Round white ground, gold trim, 7/16" button or brooch.. .50
On pentagonal white ground, with an E, gold trim, 7/16"dia., button or brooch... .50
On star-shape ground, with E, white edge, gold trim, 10/16" button or brooch.... .50
On round white ground, gold trim, 1/4 dia. (small), with 2"pin, tie-pin only.......50
(Members of EANA receive 10% in Book Dividends.)
Esperanto Book Service, 114 W. 16 St., New York 11, N. Y.
THE CONNOR COURSE IN ESPERANTO
Correspondence Course with Vinylite Records
Instruction by Doris Tcrppcm Connor
The "Connor Course" is unique, —it provides real-life disk
conversations plus personal instruction. You converse with
the disk and confer with the instructor. Compiled by experts.
The complete "Connor Course" includes the following:
(1)
(2)
(3)
*(4)
(5)
(6)
(7)
A lively text, "Esperanto: The World Interlanguage."
Eight "Vinylite" double-sided 10 records, 78 r.p.m.
A practical and easy-to-follow "Study Guide" (82 pp.)
Personalized instruction and guidance of Mrs. Connor.
Supply of answer paper and printed return envelopes.
An interesting card game, to develop your vocabulary.
And finally, an official   "Certificate of Achievement".
FOR INDIVIDUAL STUDY: The complete "Connor Course".
as described above, will be sent postpaid for only S36.
FOR GROUP STUDY: Buy one complete master course at
$36. Each additional member pays only S6 more for Textbook
and complete Study Guide for his own use.
Full money-back guarantee. So, place your order NOW:
w»
LINGUAPHONE HOME STUDY COURSES
You can learn ESPERANTO, or any other language listed
' below, by the world-renowned Linguaphone Ear-Eye Method.
Order through the Esperanto Book Service for benefits to both
yourself and your Esperanto Central Office. You may select:
Esperanto	Russian	Swedish	Persian
Italian	Finnish	Hebrew	Hausa
Irish         #	Arabic	Bengali	Spanish
Polish	Japanese	Greek	Dutch
Chinese	Latin	German	Afrikaans
Malay	French	Czech	Hindustani
English	Portuguese	Norwegian	Effik
Regular list price for Esperanto, complete course, is $57.50.
Most other languages are priced the same. A few higher, a few
lower — dependent upon number of records and other factors.
Write to Esperanto Book Service about any language in which
you are interested. Special payments for members of EANA.
Esperanto Book Service, 114 W. 76 Sf., New York 77, N. Y.