me
North American
Esperanto Review

Rememoroj pri
Thomas A. Edison
• • •
Aventuroj de Bonesper
NORDAMERIKA ESPERANTO-REVUO
Septembro - Oktobro . 1957
Nl  PETAS
KE ONI ATENTU  LA ADRESON
DE LA  REVUO
La adreso citita en la Jarlibro de UEA,
1957, estas malnova adreso de nla literature/,
redaktoro. Lia nuna adreso:
D.B.Richardson, 3412 North Mullen,
Tacoma 7, Washington, Usono.
La nuna adreso de la Revuo estas:
North American Esperanto Review
2116 North 35th St., Seattle 3, Wash.,
Usono.
The North American Esperanto Review
Published bi-monthly by the Esperanto League
for North America, Inc., as its official organ.
Subscription free to members. Subscription for
non-members: $1.75 per year. Other rates: Bulk
orders of 15 or 30 copies of any issue may be order-
ed, in advance, by members, for 80c and $1.00
respectively; gift subscriptions for schools, li-
braries, eminent persons, etc., and for Esperantists
living in countries outside of North America, may
be purchased by members for 30c per year, (The
Review reserves the right to refuse gift subscrip-
tions for persons who should pay the higher rate.)
The Esperanto League for North America,
Inc., is a non-profit organization to encourage the
use of the International Language, Esperanto.
Secretary: Conrad Fisher, RFD 1, Meadville, Pa.;
Treasurer: Edward W.Pharo, Jr., 220 County Lire
Rd., Somerton 16, Pennsylvania.
Membership Dues: Regular Members, $3.; Sup-
porting Member, $5.; Patron, $10; Life Member,
$50; Man and wife, each having privileges of
Regular Member, but receiving only one copy of
publications, etc., $4.00.
Make all checks and. money orders -payable to
"Esperanto League for North America, Inc."
The North American Esperanto Review
(Nordamerika  Esperanio-Revuo)
Vol. 5, No. 5.                    Sept.-Oct., 1957.
The Review not only permits, but in-
vites, reprinting of material from its pages,
except where special notice, such as notice
of copyright, appears.
La Revuo ne nur permesas, sed inm'tns,
represon, esceple Me aperas speciala nolo
limiga pri kopiado.
CONTENTS    (English)
(Iharles Powell,....,..,.,.,..  Page    1
Esperanto Vagabonds in Europe  ....    3
Local Addresses ................... 4
Complete Grammar  and  Pronunciation
of Esperanto......Inside Back Cover
ENHAVO (Esperanta)
Rememoi'oj pri T. A. Edison       Paĝo    2
Bonvolu Skribi   .......... 4, 10, 11,  13
Lokaj Adresoj     ..................    4
Historic    ........................     5
Trans la Lingvajn Barilojn .........     7
Esperanto en Norda Ameriko   ......    8
Nia Literature     ..................     9
Aventuroj por kaj per Esperanto ....   10
Postenuloj de ELNA ..............   11
Nova Enigmo    ..,..,,..,.........   11
Pri "Televizio" kaj Internaciaj Vortoj   12
Paĝo de la kunludantoj ............   15
Por Rimistoj    ...................  16
NOTO: Korespondpetoj, kiuj aperas sub l£Bonvolu Skribi", estas senpagaj. Por
aliaj anoncoj aii reklamoj: ĝis sep linioj de unu kolono, $1; pli ol sep linioj ĝis M'-PaŜ°> $5;
LrJ-paĝo, $10; unu paĝo, $20. El landoj, el kiuj oni ne povas sendi monon, oni sendu
la valoron per neuzitaj postmark oj, aŭ similaj valoraĵoj, al: Conrad Fisher, Route 1,
Meadville, Pennsylvania, Usono.
me NORTH AMERICAN
ESPERANTO REVIEW
Vol. 5
Sept.-Oct., 1957
No. 5
Left to right: Charles Powell; Paul Reynolds, TV program director; George E. Wagner.
'O YOU THINK LEARNING THE INTERNATIONAL LANGUAGE WOULD BE DIFFICULT!
Or — being an Esperantist, you think that getting publicity for Esperanto is
too tough to be worth trying!
Charles Powell (13 years old) of Tampa, Florida, doesn't share your illusions. He is
still naive enough to think that all it required was a little work. So he got busy.
Last January he started to learn Esperanto. In August his instructor, Mr. Wagner,
reported: "Charles is now able to hold conversations in Esperanto, is reading his second
book, and ably assists in teaching otliers." He also arranged for an Esperanto exhibit
in the public library, and a television appearance for himself and Mr. Wagner.
Go thou and do likewise
THE  NORTH  AMERICAN ESPERANTO  REVIEW                     1
Rememoroj pri Thomas A. Edison
de Howard G. Borden
"ia UNTTA eenkonto kun Thomas A. Edison estis dum Januaro, 1921.
Mi estis laboranta en latuna fandejo esperante fariĝi produkta adminis-
tranto, kiam la fabrikejo ĉesis pro manko de sufiĉa aktiva kapitalo. Mi
vizitadis la laborperejojn en Novjorko kaj iun tagon mi ricevis oportunon turni min
al la fabrikejo de Thomas A. Edison.
estis donataj senpere al S-ro Edison skribe
ĉiun posttagmezon kaj ĉiun matenon ni
ricevadis liajn komentojn skribe. Iujn el
liaj komentoj mi estus devinta teni en
miaj memoraĵoj sed ne faris tion.
La preskaŭ neevitebla rezulto de niaj
kritikoj, kun la apogo de T.A.E. estis, ke
la kontrolistoj transigiĝis kaj ke ni instal-
iĝis en iliaj postenoj. Ankoraŭ raportoj
ĉiutage. Paul Field kaj mi fariĝis estroj
de la fako kiu fabrikas sensulkajn diskojn
por fonografoj.
La diskoj fariĝis el muelita ligno, fulgo
kaj kolofono —■ tre malpuriga tasko.
La kolofono solviĝis en alkoholo, kaj la
solvaĵo miksiĝis kun la ligno kaj fulgo,
la tutaĵo tiam sekiĝis en fornoj kaj la
alkoholo estis rericevita. Ofta malfacilaĵo
estis ke vezikoj aperis sur la diskoj en
la fina stadio kaj la kialo ne povis esti
eltrovita. Iun nokton S-ro Edison
deeidis fari serion de eksperimentoj.
Li envenis en la fabrikejon proksimume
noktmeze kaj  skizis la ordonojn por la
Mi prezentis min al la personara admin-
istranto kaj sendiĝis tuj al S-ro Meadow-
croft, la sekretario de S-ro Edison.
S-ro Meadowcroft konatigis min kun
S-ro Edison, kiu invitis min altabliĝi kaj
donis al mi unu el siaj plej fruaj deman-
daroj. Estis aro de demandoj por provi
ĝeneralan scion, neniel sciencaj. Mi ne
memoras multajn el la demandoj kvan-
kam poste ili publikiĝis en la "Literary
Digest" kun laŭdiraj ĝustaj respondoj..
Unu demando kiun la "Digest" respondis
malprave estas, "Kio estas la pezo de aero
en cambro 20 futojn x 10 futoj x 10 futoj?"
La "Digest" donis kiel respondon 14,700
funtoj, la premo de la aero kontraŭ la
tutaj internaj muroj. La ĝusta respondo
estas proksimume 162 funtoj. Car mi estas
avida leganto mi havis malgrandan mal-
facilecon pro la demandoj kaj mi finiĝis
post mallonga tempo.
S-ro Edison prenis la paperon kaj li
mem  trarigardis   ĝin.   Estis  silente   ĝis
subite li saltleviĝis ka[ekkriis, "Meadow-     eksperimentoj. Li vidis ke ni rekte k
croft, Meadowcroft. Ci tie estas viro kiu
scias el kio latuno fariĝas." Li turnis sin
al mi, " Vi scias, S-ro Borden, latuno estas
ĉirkaŭ ni cie, kaj neniu scias el kiu ĝi
fabrikiĝas."
Mi opinias ke li neniam sciigis ke mi
lastatempe laboris en latuna fandejo.
Post nelonge estis dudek de la "deman-
daraj" knaboj. Oni donis al ni la malen-
viindan taskon trairi la fabrikejon por
fari sugestojn kaj kritikojn. Niaj raportoj
vomen-
cis kaj tiam sternis sin sur tablon kun
staplo da diskoj kiel kuseno. Mi foto-
grafis lin per dek-minuta esposo. Bed-
aŭrinde mi perdis ĉi tiun malbonan sed
valoran fotografaĵon.
Unu el la knaboj sendiĝis al lia domo
por alporti la noktmezan manĝon de S-ro
Edison. S-ino Edison demandis al li ĉu
necesas ke S-ro Edison laboru tiel malf rue.
Li diris al ŝi "Ne." Dum longa tempo li
havis tre malfeliĉan vivon.
THE  NORTH AMERICAN ESPERANTO REVIEW
Esperanto Vagabonds in Europe
(Comment by the Doneis family on their travels in Europe.    See also page 14.)
'he arms race seemed to be uppermost in the minds of most Europeans. In
our meetings with various groups and societies and in individual conversations
too, much concern was expressed over America's apparent insistence on contin-
uing the arms race, and on the urgency with which our military leaders are pressing arms
into the hands of other peoples. Almost everywhere the feeling predominated that
America is placing her trust in armed     license with the big "D" for Deutschland,
might more and more and has too seldom     he roundly cussed her. Fortunately, she
cooperated with the United Nations and     didn't understand a word'he said, but the
efforts at reconciliation and arbitration,     spirit of his remarks was unmistakable.
The fear  was  so  often  expressed  that        On an earlier occasion Armin drove the
America seems to fear for her privileged     car from Hamburg to Rotterdam, arriving
position in the family of nations and that     after dark. Being strange in the city and
the entire world stands in danger that     having lost his directions in the dark, he
some   trigger-happy   American   soldiers     missed his way and finally ran out of gas
craving action in a trouble-spot might    in the middle of the vehicular tunnel under
touch off the next conflagration. They de-     the Maas (Rhine) River. Nobody stopped
plore the billions lavished on arms.              to give him a push or loan him gasoline
In Germany the overwhelming resis-     because the large   "D"   identified the
ance to remilitarization prevails in spite of     car as unmistakably German to all the
America's attempts to beguile the Germans     Dutch drivers that passed him by. Finally
with the doubtful privilege of participat-     a police truck arrived to tow him out to
ing in N.A.T.O. Chancellor Adenauer is     where he could buy gas, and charged him
experiencing  embarrassing   difficulty  in     the Dutch equivalent of ten dollars, fine
recruiting young men. Only the profes-     and towing charge.
sional soliders of Hitler's day are respond- In the process Armin tried to speak to
ing. The populace is not just indifferent to     the officer in Esperanto and English,
remobilization, but is outspokenly hostile     neither of which the cop seemed to under-
to rearmament. They have lost faith in the     stand. Then Armin resorted to German
efficacy of armed might to settle inter-     because of its similarity to the Dutch lan-
national tensions justly.                                 guage. (But don't try to get a Dutchman
In Denmark and Netherlands we found     to admit it!) When Armin fumbled and
some latent feelings smouldering against     stumbled for lack of the right German
the Germans as a result of the occupation     word, the cop looked up and asked in
and consequent destruction. This probably     Dutch, "Are you British?" to which he
would have escaped us or been less evident     got the reply, "No, I'm American." At
except for the fact that we were driving a     this the policeman's face lit up and he
Volkswagen with a German license, and     became downright affable and he became
we were mistaken for Germans several     almost apologetic for having taken the
times. One day Mary was sitting in the     ten dollars (But he didn't break down and
parked car in Copenhagen when a Dane     give it back!) From then on we didn't use
approached her, and seeing the German     the German language in the Netherlands.
THE  NORTH AMERICAN ESPERANTO REVIEW                     3
Local Addresses
Centro por Kanadaj Esperantistoj: Box 52, Terminal A, Toronto, Kanado.
Esperanto-Klubo de Los Angeles: 1237 N. Alexandria Ave., Los Angeles 29, Calif.
Washington Esperanto Club: Apt. 101, 2829 Gainesville St., S.E., Wash. 20, D.C.
Esperanto-Societo de San Diego: P.O. Box 4367, San Diego 4, California.
Seattle Esperanto Society: 3231 West 62nd St., Seattle 7, Wash.
Esperanto in Buffalo: P.O. Box 222, Niagara Sta., Buffalo 1, N.Y.
Esperanto Coterie of Texas: P.O. Box 805, Houston 1, Texas.
Esperanto Club of Santa Monica: 855 Franklin St., Santa Monica, Calif.
Esperanto Society of Greater New York: 767 United Nations Plaza, New York 1, NY
Esperanto Society of San Francisco: 346 Staples Ave., San Francisco 12, Calif.
Sacramento Esperanto Club, 450 45th St., Sacramento 19, California.
Esperanto Society of Long Beach: R. C. Betteridge, Pres., 5409 Graywood Ave.,
Lakewood, Cal.
Skolta  Esperantista  Ligo,  Massachusetts  Grupo,  Thomas Duncan,  Grupestro,
73 Winchester St., Brookline 46, Mass.
George E. Wagner, 403 E. North St., Tampa 4, Florida.
H. K. Ver Ploeg. 1908 East 8th Avenue, Spokane 32, Wash.
Jarvis E. Bush, 3700 North 75th St., Milwaukee 16, Wisconsin.
Christie W. Roberts, Rose Valley, Saskatchewan, Kanado.
F-ino Ethel Kelley, Birch-haven, RFD 1, Cambridge Springs, Penna.
Mr. and Mrs. Wesley Stevens, 211 North Dithridge Ave., Pittsburgh 13, Penna.
(a blind couple, correspond by tape recordings. Want local contacts for study group.)
ionvolu Skribi
S-ro Albertino Alves de Almeida, E.P.C. Do Ar, Barbacena, Minas Gerais, Brazilo.
S-ro Jose Cobra, Rua Minas Gerais No. 85, Barbacena, M. Gerais, Brazilo.
S-ro Ary Lopes, Rua Caminho Novo No. 18, Barbacena, M. Gerais, Brazilo.
Fraŭlo Nelson Noronha Neto, E.P.C. Do Ar, Barbacena, M. Gerais, Brazilo.
Fraŭlo Joao Batista Jorge Pinto, Avenida Rodrigo Silva, 207, Barbacena, M. Gerais,
Brazilo.
Fraŭlo Geraldo Simoes De Castro, Rua 15 de Novembro, No. 240, Barbacena,
M. Gerais, Brazilo.
F-ino Maria Alves Cobra, Rua Minas Gerais No. 85, Barbacena, M. Gerais, Brazilo.
S-ro Jose Rodrigues De Almeida, Rua Tomaz Gonzaga, No. 340, Barbacena,
M. Gerais, Brazilo.
S-ro Jose Salvador Nadalin, Rua Tomaz Gonzaga, No. 285, Barbacena, M. Gerais,
Brazilo.
S-ro Lincon Antunes, Rua Martinho Campos No. 60,Barbacena, M. Gerais, Brazilo.
Fraŭlo Altair Prenassi, Rua Campolide, 161, Barbacena, M. Gerais, Brazilo.
Fraŭlo Waldemar F. Meneghin, Avenida Rodrigo Silva, 100, Barbacena, M. Gerais,
Brazilo.
4                     THE  NORTH   AMERICAN  ESPERANTO  REVIEW
(Antaŭa artikolo pritraktis la f ondiĝon cle
la Esperanto-movado en Meksikio ĝis
ĉirkaŭ la jaro 1905. Jen pri posta evoluado.)
S-anoj Ramon Manterola kaj D-ro Am-
brosio Vargas Valencia en tiu epoko inter-
vjuis sinjoron Prezidinton Porfirio Diaz
kaj la tiaman Edukministron S-ron Justo
Sierra por trakti kun ili pri la enkonduko
de Esperanto en la lernejojn. La diktato-
reca epoko ne permesis tion, clo la Eduk-
ministro rifuzis la proponon. Laŭ rak-
onto de D-ro Vargas, S-ro Justo Sierra
estis malamiko al Esperanto. Malgraŭ tio,
ili daŭrigis la laboron.
Inter aliaj laboroj de samideano Man-
terola estis la enkonduko de Esperanto
en la Leĝosciencan Lernejon de la ŝtato
Miĉoakan, krom alia grupo ekzistinta tie.
La du menciitaj samideanoj,kiuj akorcle
laboradis, rimarkis ke la unua komitato ne
funkcias, tial per la gazetaro ili vokis al la
esperantistaro por fondo de "Centra Mek-
sika Esperantista Societo" en Januaro,
1906. En la nova grupo aperis kuraĝaj
samideano j: Profesoro Ludoviko G. Leon;
Kolonelo Ludoviko G. Palacios, kiu en-
kondukis Esperanton en la armeon kaj
diversajn societojn; S-ro Kornelio Zam-
udio, kiu inaŭguris kurson en la Aneksa
Lernejo por Profesoroj; Pastro Manuel
Diaz Rayon, kiu malfermis kurson por
juimloj; Kolonelo Jozefo Manterola; S-ro
Arkitekto Ruiz kaj aliaj entuziasmaj anoj
de la nova grupo, kies komitato estis jena:
Prezidanto, Lie. Ramon Manterola;
Vicprezidanto, Ludoviko G. Leon; Sek-
retario, D-ro Ambrosio Vargas Valencia;
Subsekretario, Arkitekto Ludoviko G.
Ruiz; Kasisto, Kolonelo Ludoviko G.
Palacios.
Ili ciuj loĝis en la ĉefurbo, tial ilia laboro
por la movado estis plej efika, tiel novaj
kursoj estis malfermitaj en la Altlernejo
por Profesoroj kaj en la lernejo por blind-
uloj. Tiu Ĝi komitato bonege laboradis per
novaj kursoj, prelegoj en diversaj societoj
kaj lernejoj. Tiel finiĝislaunujaraperiodo.
La jaro 1907 estis bonega kaj fruktedona
por nia movado, do la lernolibroj multo-
bliĝis. En la jaro 1904 samideano Morin
eldonis tre utilan lernolibron. En majo,
1907, kunlaboris Profesoro Ludoviko G.
Leon, eminenta pedagogo, pro kies ample-
ksa laboro en la edukkampo la registaro
dediĉis je lia memoro en la ĉefurbo lernejon,
kiu havas lian nomon. La verkaro de tiu
Profesoro estas ampleksa. Li verkis pli ol
80 diversajn verkojn— pri astronomio,
geografio, kemio, botaniko, mineralogio,
zoologio, fiziko, moralo, ktp.
Per sama volo li laboradis por Esper-
anto. Li verkis pli ol 15 diversajn lerno-
libroj n esperantajn. Li komencis fari tian
laboron en majo, 1907, kaj samtempe
eldonis Meksikian Revuon. Tiel li pre-
paris la terenon kaj en julio de la sama
jaro li fonclis la Akademion Zamenhof,
tial oni nomis lin ĉampiono esperantista.
La Komitato de la Akaclemio estis:
Honora Prezidanto, D-ro L. L. Zamen-
hof; Prezidantino, F-ino Ma. cle la Luz
Magana; la Vicprezidantmo, F-ino Laura
Martinez; 2a Vicprezidantmo, F-ino Luz
Vallejo y Gaitan; Sekretariino, F-ino
Guadalupe Aguilar; Subsekretariino,F-ino
Manuela Aguilar; Kasistino, F-ino Isabel
Gonzalez Garcia.
Jose1 Serrano
THE NORTH  AMERICAN ESPERANTO  REVIEW
KOMUNIKAĴO de UEA
Estimataj Samideanoj,
La Komitato de U. E. A. en sia kunsido
de la 9-a de aŭgusto 1957 en Marseille
akceptis unuanime la sekvantan rezolu-
cion por diskonigo al vi ĉiuj:
"SlTUACIO   EN  USONO
"La Komitato de U. E. A. ekzamenis
la situacion en Usono kaj kun plezuro kon- j
statis, ke   la   tiea   neŭtrala  landa   aso- \
cio,   Esperanto-Ligo por Norda Ameriko|
(ELNA), konsiderinde f ortikiĝis kaj kela:
membraro   de  U. E. A. en  Usono   tre \
kreskis,  tiel ke Usono  nun   okupas   la
unuan lokon en la Internacia Konkurso;
de U. E. A. Samtempe la Komitato kon-t
statis, ke G. A. Connor kaj grupeto da
personoj ĉirkaŭ la t.n. "Amerika Esperan-
tisto " daŭrigas sian kampanjon de kalum-
nioj kontraŭ U. E. A. kaj ĝiaj funkciuloj.
"La Komitato atentigas la tutan esper-
antistaron, ke ĝi eksigis G. A. Connor el
U. E. A. pro lia peze kalumnia agado
kontraŭ la Asocio kaj kontraŭla Esperanto-
Mo vado ĝenerale, kiel ankaŭ pro liaj
falsaj denuncoj (vidu la protokolon de la .
kunsido en Kopenhago, Jarlibro 1956
Dua Parto, paĝo 91.)
"La Komitato do^alvokas ĉiujn Esper-
anto-Organizaĵojn, Ĉefdelegitojn, Peran-
tojn, Delegitojn, Redakciojn de Esper-
antaj gazetoj, la Esperanto-Eldonejojn
kaj Libroservojn, kiel ankaŭ la unuopajn;
esperantistojn, interrompi kun tiu persono
kaj kun 'Amerika Esperantisto' ĉiujn rila-
tojn, eĉ pure komercajn. La solaj repre-
zentantoj de la neŭtrala Esperanto-Mov-
ado en Usono estas la Esperanto-Ligo por
Nord-Ameriko (ELNA), R.F.D. 1, Mead-
ville, Pennsylvania, kaj la Ĉefdelegito por
Usono, S-ro D. E. Parrish, 328 West 46th
Street, Los Angeles 37, California."
Ni aparte atentigas niajn cefdelegitojn,
ke ili ne povos peri abonojn al "Amerika
Esperantisto",   kiel   tio   estas   sugestita
en varbaj cirkuleroj akompanantaj tiun
gazeton.   —M. H. Vermaas,
Direktorino C. 0.
I
DONACOJ al la REVUO
f Tutkoran dankon al: H. K. Ver Ploeg,
$5.10; Familio Jungton, $10.00; Lew
Gobble, $10.00; F. J^Du Bois, $10.00.
RespondealS-anoA.D.Cook(vidup.ll)
Per bonŝanca ĥemia eksperimento vizi-
ulo riĉiĝis kaj hodiaŭ gaje faras bonaĵojn.
-------------■».
Ciujare usonanoj legas proksimume
18,500,000,000 ĵurnalojn, 4,500,000,000
gazetojn (inter tiuj ne sufiĉajn Revuojn)
kaj 450,000,000 librojn, kaj faras al kine-
oj 5,000,000,000 vizitojn.
-------------^
KIU PRAVAS?
Ce kunsido de la Amerika Raketa Soci-
eto, raketa sciencisto Robert Lusser diris
ke kredeble homoj neniam vojaĝos al la
luno, car "ni estas alproksimiĝantaj al la
limoj de homaj klopodoj."
En parolado al kunsido de la Amerika
Hernia Societo, D-ro Norris W. Rakestraw
diris ke la homa scivolemo, per scienco,
kredeble lernos ciujn sekretojn de la na-
ture, eĉ pri la originoj de la vivo kaj de la
uni verso.
She learned Esperanto so she can talk to
them when she gets there.
6
THE NORTH  AMERICAN ESPERANTO   REVIEW
Trans la Lingvajn Barilojn
Frauds kaj Bonnie Helmuth, el San Diego, komencis lerni Esperanton en Aprilo, 1955.
Post jaro kaj duono Hi entreprenis unujaran vojaĝon ira Eŭropo, kaj raportas al ni.
Parizo ,Francttjo, la 19an deNovembro,
1956 —Ekzistas en la Jarlibro de la Uni-
versala Esperanto-Asocio reklamo por la
Hotelo Felix, Rue Moliere 26, Parizo,
Franeujo. Kiam Bonnie kaj mi vidis 6i
tiun reklamon ni decidis viziti la Hotelon
Felix dum nia vizitado en Parizo.
Ni forms el Wiesbadeno, Germanujo,
ĵaŭdan vesperon, la 15an de Novembro,
je la oka kaj duono, kaj ni alvenis en
Parizon je la sepa, vendredan matenon.
Ni tuj iris al la Hotelo Felix, per taksio,
car la reklamo en la jarlibro ankaŭ en-
havas la vortojn "Esperanto parolata."
Estis nur mezaĝa virino en la hotelo, kiu
ne povas paroli aŭ Esperante aŭ angle,
kvankam ŝi montris al ni per signa lingvo,
ke la Esperantisto alvenos je la dekdua,
tagmeze. Ni lasis niajn valizojn ĉe la
hotelo kaj promenis tra kelkaj stratoj en
la bela, fama kaj interesa urbo, Parizo.
Post trihora promenado ni revenis al la
Hotelo Felix kaj tiam estis en la oficejo
de la hotelo viro kiu salutis nin per la
vortoj "Bonan tagon." Estis S-ro Jean
Thierry, juna viro kiu estas duonpose-
danto de la malgranda hotelo. Li ankaŭ
estas vic-delegito por U E A kaj prezi-
danto de la Pariza Esperanto-Asocio.
S-ro Thierry montris al ni cambron kaj ĝi
tre plaeis al ni, do ni decidis resti ĉe la
Hotelo Felix dum nia restado de tri tagoj
en Parizo. Aritaŭ lia foriro, S-ro Thierry
invitis nin al la semajna kunveno de lia
grupo la saman vesperon, je la naŭa.
Post kvarhora clormeto ni vestiĝis, iris
al restoracio por vespermanĝi, kaj tiam
revenis al la hotelo por renkontiĝi kun S-ro
Thierry je la oka. Kune ni veturis, per
aŭtobuso, al la kmivenejo de la Pariza
Esperanto-Asocio. Oni kunvenas ĉiuven-
drede, en la fama Universitato Sorbonne,
en la geografia prelega ĉambro. Ĉeestis la
kunvenon ĉirkaŭ tridek geesperantistoj kaj
ni aŭskultis interesan paroladon pri de
Beaufronte, la fama kaj unua franca
Esperantisto kiu post kelkaj jaroj da bona
laboro por nia afero perfidis la Esperantan
movadon per la prezento de sia lingvo Ido.
Ni lernis multe pri 6i tiu okazo kaj pri la
perfidulo, de Beaufronte.
Estis iomete da tempo post la parolado,
do mi havis la tempon por paroli nur
kelkajn vortojn al la grupo pri Usono,
Kalifornio, kaj ankaŭ pri la movado en
San Diego kaj Los Angeles. Ni renkon-
tiĝis en kafejon post la kunveno, kaj tie
ni renkontis S-ron Schwartz, malnovan
Esperantiston kiu diris ke li volos renkonti
nin ce la kongreso en Marsiello dum
Aŭgusto, 1957, kaj ni renkontis S-ron
Gaston Fournier, vic-delegiton de UEA,
kaj ankaŭ aliajn gesamideanojn. Ni ĝuis
interparolon dum du horoj kun la geesper-
antistoj kiuj loĝas en Parizo, kaj bedaŭr-
inde ni ne havis alian okazon por inter-
koniĝi kun ili car nia restado en Parizo
estis tro mallonga.
Lundon posttagmeze ni havis iomete da
tempo do ni iris al la biblioteko de la
cambro de komerco car ni legis en la jar-
libro de UEA pri "Grava Esperanto-
fako" tie. Ni tro vis en la biblioteko
multajn librojn kaj gazetojn, pli ol du
mil, pri Esperanto kaj cliversaj grupoj tra
la mondo ĝis la komenco de Esperanto.
Ni rigardadis la librojn dum du horoj
kaj tiam ni devis iri al la stacidomo por iri
per vagonaro al Barcelono, Hispanujo.
THE  NORTH  AMERICAN  ESPERANTO  REVIEW
ESPERANTO EN  NORDA AMERIKO
New York, N.Y., San Francisco, Cal.
kaj interlokoj: Philadelphia, Somerton,
Valley Forge, Morrisville, Washington,
Buffalo, Fort Erie, Toronto, Oakville,
Cleveland, Toledo, Chicago, St. Louis,
Kansas City, Denver, San Diego, Los
Angeles, Santa Monica— Kredeble la plej
aktivaj roluloj en la nordamerika esperan-
ta movaclo ĉisomere estis nenordamerikan-
oj. S-ano Bertram Potts, redaktoro de
New Zealand Esperantist, kaj S-ino Potts,
hejmenirante post unujara prelegvojaĝo
en Eŭropo sub aŭspicio de UEA, sciigis
S-anon Fisher pri la vojaĝplano. Li tuj
aranĝis akceptojn por ili en la supre nom-
itaj lokoj. Cie ili trovis "ruĝan tapiŝon"
sternitan por ili de la lokaj aktivuloj.
Dum la vojaĝo ili faris prelegojn divers-
loke, estis intervjuitaj kelkfoje de ĵurnal-
istoj, aperis ce televizio kaj radio.
Eble neniam antaŭe eblis tiel bone or-
ganizita kunlaborado inter niaj aktivuloj.
Greensboro, N.C. — La Greensboro Record
prezentis bildon de funkcianta Esp-klaso
instruata de S-ano David Neave, kun arti-
kolo pri Esperanto kaj la klaso,
S-ano Neave estis en la usona aerarmeo
dum la milito, kaj tiam decidis ke post la
milito li laboros por mondpaco. Post longa
pripensado, li decidis ke la plej bona ilo*
estas internacia lingvo por eviti miskom-
prenadon inter popoloj.
Antaŭ du jaroj, li aĉetis lernlibron kaj
komencis lerni la internacian lingvon. Ses
semajnojn poste, li estis uzanta la lingvon
por eksterlanda korespondado. En aprilo
cijare li starigis klason, kiu tiel sukcesis
ke li anoncis ke nova kurso komenciĝos
en oktobro.
Springville, Utah— D-ro M. L. Glen-
denning, malnova samideano el Los An-
geles, havas klasojn en 4 urboj. Cu oni
etendos la urblimon de L. A., tiel ke la
genovuloj en Utah estos anoj de la
patra klubo?
Spokane, Wash.— S-ano H.K.Ver Ploeg
anoncis starigon de nova kurso en septem-
bro, kaj ekspozicios esperantaĵojn en la
publika biblioteko en novembro.
Washington, D. C. — S-ano Wm. E. Baff
prezentis ekspozicion en la biblioteko kaj
poste ĉe Bureau of American Republics.
Voice of America intervjuis lin pri la
ekspozicio kaj pri la esperanta movado,
por programo dissendota al Europe kaj
al /VziG.
Phoenix, Ariz.— S-ro Eugene Clayton
legis en Encyclopedia Brittanica artikolon
pri Esperanto, kiu cliris ke la ĉefsidejo de
la usona E-movado estas en Washington,
D.C. Li do telefonis al Washington, petis
helpon de la informa servo de la telefon-
kompanio. Oni trovis ke S-ano Baff jus
aranĝis listigon de "Esperanto Service"
en presota telefonlibra. Tiel, per trans-
kontinenta telefonvoko li kontaktiĝis kun
S-ano Baff, ricevis informojn pri lerno-
libroj, pri nia Ligo, ktp., kaj (ni esperas)
nun bone lernas la lingvon.
Philadelphia, Pa. — Ce stacio WPEN,
Frank Ford interjvuis S-anon Edw. Pharo
pri Esperanto kaj la Ligo.
Tampa, Fla.— S-ro Charles Powell ko-
mencis lerni Esperanton en januaro cijare.
En augusto li flue parolis la lingvon, avide
legis esperantajn librojn, kaj helpis en la
instruado al aliaj. Li ankaŭ aranĝis ke la
biblioteko prezentu ekspozicion de esper-
antaĵoj, kaj ke li kaj lia instruinto, S-ano
George Wagner, aperu ce televizia progra-
mo. (Vidu bildon ĉe paĝo 1.)
S-ro Powell estas 13-jaraga.
8
THB  NORTH  AMERICAN  ESPERANTO   REVIEW
rA.
&**<~
-"■" *
Nia Literature»
Literatura Redaktoro: D. B. Richardson,
34-12 North Mullen, Tacoma 7, Washington
(La libroj recenzitaj en ci tia rubriko estas
mendeblaj ĉe: Esperanto League Book
Service, Middleton, Wis.)
En la lasta tempo aperis pluraj novaj
libroj, el kiuj kelkaj estas tre gravaj al-
donoj al nia literaturo. Apenaŭ klasi-
fikebla kiel beletristiko, sed certe bonstila
kaj distra libro estas Dekkinga Fuĝas,
nederlanda romano eldonita de Dansk
Esperanto-Forlag. Gi estas t. n. "rnister-
rakonto " kun intrigo kiun oni povas tra-
vidi jam post la unuaj kelkaj ĉapitroj, kaj
abundas je malversajnaj koincidoj kaj
nekredeblaj intrigoturnoj. Seel ĝi estas tia
libro, kiun oni ĝuas legi, pro du kialoj. La
lingvo estas bonega kaj ĝi sukcesas pre-
cipe en la ĉiutagaĵoj, kiuj en tro multaj
esperantaj tradukoj elvenas malgraciaj kaj
malvivaj. Kaj la libro donas informojn pri
la milittempa vivado en Nederlando, car
la rakonto disvolviĝas ĝuste dum la tempo
de la germana okupado. Kun 220 paĝoj,
bonaj papero kaj preso kaj ilustrita (kar-
tona) kovrilo, ĝi nepre estas rekomendata
por via "malpeza" legado.
Kontraste kun ĉi tiu, Homojkaj Riveroj,
de Johan Hammond Rosbach, estas klas-
ike beletra aro de noveletoj en tre pura
stilo. La rakontoj, krom unu-du esceptoj,
estas pli biografiaj . . . ec anekclotaj ... ol
fikciaj. Rosbach estas klare homo kun
eksterordinara percepto; liaj skizoj el sia
infana tempo, plenaj je sentemo, donas
viclon pri la vivo en Norvegujo antaŭ nur
kelkaj jardekoj, kaj certe vekas en la
leganto nostalgion pri similaj travivaĵoj
en ties propra jimago.
La lingvo estas ĝenerale tre bona, seel
mi miris pri la nekutima uzo . . . clufoje . . .
de la vorto "pentri" por "kolorigi," kio
ja estas tute alia afero. La uzo de "mem-
ortigo" anstataŭ "memmortigo" estas
verŝajne preseraro. Cetere, mi tro vis
nenion kritikindan. En tute ĝi estas tre
ŝatebla libro kaj inda aldono al la serio de
KOKO-libroj (Elclonejo de la Komuna
Konversacia Klubo en Kopenhago.)
Tre interesa nova libro estas Japanaj
Fabeloj, eldonita de la t. n. "Amo-Akad-
clemio" en Aiĉiken, Japanujo. Gi estas
kolekto cle kvin popol-fabeloj, transclo-
nitaj cle generacio al generacio, kaj rakon-
titaj al la infanoj kvazaŭ "lulrakontoj "(!)
Mi certe hezitus rakonti tiajn al mia in-
fano, car ili temas pri ĉiaspecaj kruelaĵoj,
murcloj, kanibalaĵoj ktp. La personaro
konsistas parte el bestoj kaj malvivaj
estaĵoj, kiel en okcidentlandaj fabeloj,
kaj . . . ankaŭ simile al ĉi tiuj . . . emas
instrui moralaĵon; sed ciam la moralaĵo
estas nur venĝo: iu aŭ io faras ion malbonan
en la komenco, kaj en la fino li aŭ ĝi rice-
vas ec pli malbonan repagon. Sed mi tro vis
la libron intense interesa ĝuste pro tio, ke
ĝi pensigas pri la pratempa japana vivo
kio povis naski tiajn rakontojn, kaj pri
la infanoj, kiuj unue lernis pri la vivo cle
ili. Pro tio, kaj pro la kvin belaj kolor-
bilcloj kaj la tre malalta prezo (40 cencloj
plus senclkostoj) mi povas rekomendi la
libron . . . al plenkreskuloj!
THE   NORTH   AMERICAN ESPERANTO  REVIEW
9
Aventuroj por leaf per Esperanto
Jble neniam mi TROViĝis dum mia tuta vivo en pli malfacila kaj ĥaosa situacio
ol kiam mi devis pasigi kontraŭvole du monatojn en la Rumania havenurbo
Konstanco. Senlabore, kun pasporto malvalida de "malamika" lando mi
atendis ciuminute areston k sekve multmonatan karceran laboron en tiu sendube la
plej korupta lando en la mondo. Efektive mi sentis kiel muso en kaptilo, kiun fromago
logis al fatalo neevitebla. Por pligrandigi mian malfelicon sampatriano mia trompis
min lasante al mi nur 12-cendan "kapit- min per mia verdstela insigno kaj vere
alon". Nur unu sola solvo restis al mi por tiam la verda stelo savis min el fatala fino
eskapi el fatala " muskaptilo ": aliĝi al la en la Fremda Legio. Post interkoniĝo nia
Franca Fremda Legio. La Konstanca li prezentis min al aliaj slovakianoj, kiuj
franca konsulo rajtisvarbiNE Rumaniajn kun li somerumis tie. Tiam mi estis tute
civitanojn al la Fremda Legio. La konsulo nova, nur kelkmonata esp-isto, sed nia
akceptis min, sed instrukciis al mi, ke mi interkompreniĝo funkciis perfekte. Kvan-
clevos reveni post 3 semajnoj, kiam la kam la renkontiĝo kun tiu slovaka sami-
franca ŝipo "Patrie" prenos min kun 6. deano iom malpliigis mian spiritan tension,
sesdek aliaj varbitoj.                                     mi ne povis kaŝi mian turmentiĝon pro
Atendi 3 semajnojn kun 12 cendoj en la mia "nigra" perspektivo. Li divenis mian
poŝo antaŭsentigis al mi tre timigan pers- situation kaj tuj oferis - kiel distinge
pektivon. Forlasinte la konsulejon mi altranga komisiito de la Slovakia ŝtata
direktis min al la apudurba marstrando; fervojaro - asisti al mi eskapi el tiu Kon-
almenaŭ la plezuron de banado en la stanca "muskaptilo". Mi ĉiam memoros
Nigra Maro mi povis senpage ĝui. Kun lian rimarkon: "Se vi estus sampatriano
pezega kapo, turmentate de la fatala mia, sed NEesp-isto, mi ne multe klopodus
sorto, mi proksimiĝis al la strando, kiam helpi. Kvankam vi estas civitano de lando
subite klara voko, "Saluton al vi, "malamika" al Slovakio, sed esp-isto,
Samideano" vekis min el mia enpensiĝo. mitre volonte helpos al vi laŭ mia kapablo."
Antaŭ ol ni prezentis nin unu al la alia, ni Por konkludi la rakonton mi diras nenion
ambaŭ reciproke eraris, ke la "alia" estas pri la detaloj de mia sukcesa eskapo el
Konstanca loĝanto, kaj ni tre ĝojis ren- Konstanco, nur tionke clank' al lia asistado
konti "Konstancan" samideanon. Sed mi kaj influo mi senriske povis foriri de tie
eksciis tuj, ke ankaii li estas fremdulo el kaj ne plu necesis ec pensi pri la Fremda
Slovakio, pasigante kelksemajnan ferion Legio.
someran   apud   Konstanco.   Li   rekonis                           Ralph II. Bonesper
Bonvolu Skribi
Fraŭlo Antonio F. De Oliveira, Av. Rodrigo Silva, No. 108, Barbacena, M. Gerais,
Brazilo.
Fraŭlo Macario Da Silveira, Destacamcnto de Base Aerea de Santos, Est. de Minas
Gerais, Brazilo.
F-ino Sonia Alves Cobra, Rua Minas Gerais No. 85, Barbacena, M. Gerais, Brazilo.
F-ino Zoe Macedo Ramos, Caixa Postal No. 216, Barbacena, M. Gerais, Brazilo.
10
THE  NORTH   AMERICAN  ESPERANTO   REVIEW
ADRESOJ de POSTENULOJ de ELNA
Prezidanto: Armin F. Doneis, Sr.
Box 105, Pharr, Texas.
Vicprezidanto: Dirk Brink,
P.O. Box 4367, San Diego 4, California.
Sekretario: Conrad Fisher,
RFD 1, Meadville, Pennsylvania.
Kasisto: Edw. W. Pharo, Jr.,
220 County Line Rd., Somerton 16, Pa.
ESTRARANOJ
David B. Richardson,
3412 North Mullen, Tacoma 7, Wash.
Miss Roan U. Orloff,
31 Nahanton St., Newton Centre 59, Mass.
Elwyn C. Pollock,
2222 Crest Drive, El Cajon, Calif.
Thomas A. Goldman,
719 Chapala Dr., Pacific Palisades, Calif.
Forrest J. Ackerman
915 S. Sherbourne Dr., Los Angeles, Calif.
Howard G. Borden,
917 Edgewood Ave,, Trenton 8, N. J.
Adrian Hughes,
476 So. Bailey Ave., Hillsboro, Oregon.
Francis E. Helmuth,
803 Gage Dr., San Diego 6, Calif.
SILABENIGMO
A, AR, AR, BO, DAL, DEL, DI, EB, FO,
10,10, JA, LA, LI, LI, LI, LO, NA, NO,
0,  0, 0, OK, ON, UL.
El la supraj 25 silaboj formii 10 vortojn
kiuj havu la jenajn signifojn:
1.  poseda pronomo. 2. granda vegetaĵo,
3. floranta bulba vegetaĵo. 4. ritma mel-
odio. 5. nenormala malgrandulo. 6. sal-
tanta besto. 7. organo de vidkapablo.
8. ornama floranta vegetajo. 9. nigra mal-
mola ligno. 10. ficlela.
Legate de supro malsupren, la unuaj kaj
triaj literoj de la trovendaj vortoj inclikas la
titolon de konata Esperanta tracluko de
libro cle angla aŭtoro H. G. Wells.
(Se vi estas kritikema, legu "Ktergrupo"
anstataŭ "silabo".    Red.)
Bonvolu Skribi
Deziras kontakti filatelistojn en
Usono kaj Kanado.   Bonvolu skribi al:
Karel Kapler, Brno  18, Cornovova 45,
Cekoslovakio.
Atentu, poloj ! Mi volas interŝanĝi
grandformatan 200-pagan fotoalbumon
"Urbo Nesubigita" pri la Varsovia ribelo
en 1944, je angle-polaj kaj pole-anglaj
ampleksaj vortaroj. Aliaj proponoj akcept-
ataj, Red. Jerzy Uspienski, Warszawa 10,
ul. Mokotowska 3m.39, Pollando.
Franco Denkowski, Szopienice 4, str.
Zielona 3, k. Katowic, Pollando. Dez. kor.
kun ministoj aŭkarbminejaj laborantoj en
ciuj landoj pri ĉiuj temoj, inters, ilustraĵojn
_----------------------^f,     _—.
Alfabeta Frazo:
Tiu ĉi frazo enhavas ciun literon de la
Esperanta alfabeto minimume unufoje.
Kiu povas elpensi pli bonan aŭ pli mal-
longan?
Bona hina ĝardenisto ŝatas kulturi
pizojn aŭ Ĝian vegetaĵon krom florantaj
hiacintoj.                                  A. D. Cook
ANONCOJ
Tar ifo: $1 ĝis sep linioj. Dek procenta
rabato por du- aŭ plifoja apero. Petu
informon pri tarifo por pli grandaj aŭ
multfoje aperantaj anoncoj aŭ reklamoj.
Introduction to
ESPERANTO
THE  UNIVERSAL  LANGUAGE
The Third Edition . . . Revised . . . Price $2.00
Sent on Five Days FREE Examination!
BOX 792    •    PLACERVILLE, CALIF.
••••••••••••••••••••••••••••a-*
Learn
ESPERANTO
by Correspondence
ESPERANTO-by-MAIL
123 East 35 Street         Brooklyn 3, N. Y.
THE  NORTH  AMERICAN ESPERANTO  REVIEW
11
PrI ^Televlzi©" kaj interoaciaj Vorfoj
cfe Thomas A. Goldman
La komento de S-ro butler pri televizio-teleyideo-televido, en antaŭa numero
de Nordamerika Esperanto-Revuo, indikas ke al la naturisma skolo de Prof-o Azorin
ne mankas disciploj. Kvankam S-ano Butler asertas ke liaj asertoj estas "ckster
dubeto", mi kuraĝas sufiĉe por gardi la opinion ke ili estas nepre eraraj, pro la jenaj
kialoj: Por ke la vorto "televido" estu "nature formita", kiel diris S-ano Butler, ni
bezonus radikon "tele-" en Esperanto. Gi tamen ne troviĝas inter la oficialaj radikoj,
kaj se ni dezirus enkonduki gin, ni devus tion fari komplete, ne nur parte. Se "televido"
estus la ĝusta formo kaj "televizio" malĝusta, ni devus konkludi ke "teleparoli" kaj
r'teleskribi" estas ĝustaj,kaj "telefoni" kaj "telegrafi" malĝustaj! Per tiaj malsaĝaĵoj
ni facile povus ridindigi nian lingvon, precipe en la okuloj de la sciencistoj, kies apogo
estas tiel grava por la plua sukceso de Esperanto.
Efektive, la internacia formo "televizio"     lingvan purecon de la germana raso", kaj,
estas nepre postulata de la 15-a regulo de    laŭ mia scio, ne trovis larĝan akcepton.
la Fundamenta Grama tiko, kiu diras:          Por la cetero, oni devas diri ke malmultaj
"La tiel nomataj vortoj frerndaj, t. e.     vortoj estas tiel plene internaciaj kiel ci
tiuj, kiujn la plimulto el la lingvoj prenis    tiu. Ofte okazaske vorto internacia tamen
el unu fonto, estas uzataj en la lingvo Es-    ŝanĝiĝas, pasante de unu lingvo al alia,
peranto sen ŝanĝo, ricevante nur la orto-    ĉu pro kialoj de elparolo, 6u por konform-
grafion de tiu ci lingvo; sed ce diversaj     iĝi al la naciaj ortografiaj kutimoj. En tiaj
vortoj de unu radiko estas pli bone uzi    okazoj, esperantisto nur malfacile povas
senŝanĝe nur la vorton fundamentan kaj     decidi kia devas esti la internacia formo
la ceterajn formi el tiu ei lasta laŭ la    en la internacia lingvo. Ci tie, oni apenaŭ
reguloj de la lingvo Esperanto."                    povas dubi ke la angla vorto ' 'television"
Ke la plimulto el la lingvoj prenis la    bone reprezentas la internacian formon.
vorton el la sama fonto indikas la jenalisto:     Car la intervokala s ne havas en la plej
angle, television; franee, television;            multaj eŭropaj lingvoj la sonorrde la es-
hispane, television, Hale, televisione;          perantlingva litero s, la formo kun z, do
germane, Television (ankaŭ Ternseher')     "televizio", verŝajne konformas plej bone
svede, television; nederlande, televisie;        al la ortografio de nia lingvo, kiel postulas
ruse, televiziya; portugale, televisiao.         la 15-a Regulo.
Interese estas ke en la rusa troviĝas tri Cetere, la vorto "televido", se ĝi estus
apartaj formoj; unue, la adjektiva formo nature formita, havus tute alian signifon
"televizionnaya" (la finaĵo varias laŭ la ol la internacia vorto. ''Televidi" devus
sintakso), kaj dunomoj, "televiziya" kaj signifi "vidi ion je distanco (per rimeclo
"televideniye". La lasta ŝajnas iom pli de speciala aparato)", kaj "televido" sig-
nacieca, ail "naturisma", dum la adjektiva nifus "la agon televidi", kiel " revido" sig-
formo korespondas entute al la internacia nifas la agon revidi. La internacia formo
formo. La germana formo "Fernseher", "televizio", kontraste, signifas sistemon
laŭ modelo de la koriata "Fernspreeher" kiu ebligas la dissendon kaj ricevon de
por "Telefon", estas amataĵo de la ger- bilclo trans iu distanco. Oni do povas
manaj naciistoj, kiuj cleziras "konservi la     paroli pri televizia ricevilo aŭ dissendilo,
X.AJ
THE  NORTH  AMERICAN  ESPERANTO  REVIEW
Bonvolu Skribi
La Revuo presas senpage (sed foje mallongigas) korespondpetojn el aliaj landoj.
Tiuj anoncoj aperas nur se, kaj kiam, konvenas al la redakcio (ĝis nun ni senprokraste
presis ĉiujn, kies adresojn ni povis legi), kaj ili temu nur pri korespondado en Esperanto.
Por certigi nepran aperon, oni pagu $1 ĝis 4 paĝvastaj linioj. Se resendadreso ne estas
legebla, ĝi estas nek presebla, nek presinda, do ne presota. SKRIBU KLARE!
MALLONGIGOJ: Dez., deziras; kor., korespondi; pk., poŝtkarto; bk.; bildkarto;
pm., poŝtmarko; gaz., gazeto; il., ilustrita; inters., interŝanĝi.
Johannes Uhlig, Zwickau-Planitz, Aŭssere Zwickauer Str. 34, Germanio. Dez. kor.
per bk., inters, pm. kaj il. gaz. kun ĉiuj landoj.
Seccion Filatelica de Hispana Esperanto-Federacio, Apartado 875, Barcelona,
Hispanujo.    Dez. kor. kun nordamerikaj esperantistoj pri filatelio.
S-ro K. Moori, 78-2 Tutumi-cho, Minami-Hu, Nagoja, Japanujo.
"TELEVIZIO"            (el antaŭa paĝo)
ktp. La vorto "televizio" similas en siain-     Alie ni devus enkonduki la tutan grekan
ternacia signifo la vorton "radio", el kin     lingvon.
oni ne kutimas fari verbon. Povas esti ke        La sopiro al "natureco" en la vortaro
"televizii"  devus havi la signifon de la     de Esperanto estas komprenebla, kvankam
angla vorto "televise", t. e. dissendi per     ne allasebla, simptomo de la socia matur-
televizio.   En tiu okazo, la verbon oni     iĝo de la Lingvo. Ĝi korespondas al la
devas konsideri kiel formita el la nomo, ne     lingva naciismo en aliaj lingvoj. Oni kom-
kontraŭe. Ĉe la vortoj "televidi-televiclo"     paru la supre cititan formon "Fernseher"
la kazo estus mala, kaj tio substrekas la     en la germana lingvo, apud "Television".
kontraston al la internacia formo.                 Tiaj naciismaj formoj ne enradikiĝis kiel
Oni nepre ne supozu ke pro la fakto ke     anstataŭaĵoj por la internaciaj formoj en
"tele-" aperas en kelkaj oficialaj vorto j     la germana lingvo, malgraŭ la klopodoj
kiel "telegram", "telefono", "teleskopo",     de la germana j naciistoj, kaj simila ten-
ktp., ke ĝi mem devas esti oficiala radiko,     denco tute ne taŭgas por internacia lingvo,
kun ekzemple la signifo "malproksima".     Ida estas Esperanto. La 15-a Regulo estas
Telegrafo ja ne estas malproksima grafo,     unu el la plej geniaj eltrovaĵoj en la Zam-
kaj telefono ne estas malproksima fono.     enhofa lingvosistemo. Ĝi faras Esperanton
Por rigardi la aferon el alia vidpunkto, oni     vere internacia lingvo, anstataŭ nura vo-
konsideru la vortojn"pesimisto" kaj "pe-     lapukaĵo.   La  principo  de  internacieco,
simismo". Kvankam "-isto" kaj "-isrno"     apenaŭ trovebla en antaŭaj proponoj de
estas oficialaj sufiksoj, la radiko "pesim-"     internacia lingvo, restis la kerno de ciu
tamen ne troviĝas en Esperanto. La prin-     propono post 1887, kiel pruvo pri la genio
cipo do estas ke oni povas kunmeti ofici-     de Zamenhof. Se ni provus forigi la 15-an
alajn radikojn por fari oficialan vorton,     Regulon,  aŭ malatenti  ĝin,   ni  per  tio
oni ne rajtas dispecigi oficialan vorton por     garantius la venkon do Interlingua, kiu
aserti ke la pecoj estas oficialaj. La parto     kaptis tiun solan principon el la zorge
de la 15-a Regulo kiu parolas pri "diversaj     kunmetita Zamenhofa strukturo kaj volis
vortoj de unu radiko" ne estas aplikenda     apliki ĝin ĝis la ekstremo (sen sukceso,
al la pecoj kaj eroj de internaciaj vortoj.     kompreneble).
THE   NORTH   AMERICAN  ESPERANTO  REVIEW                13
MEMORNOTO
S-ano Georgo Gabor (733 W. 183rd
Street, New York 33, N. Y.) mortis la
27an de Julio pro kormalsano, en la ago
de 68 jaroj. Li jam de kelkaj jaroj kon-
stante malsanadis k ĝuste je kelkaj sema-
ajnoj antaŭ nia 5a ELNA kongreso lia
malsano tiel graviĝis, ke li devis enhos-
pitaliĝi.
Li volontis akcepti la sekretarian poste-
non por la kongreso, kiam nia Loka Kon-
gresa Komitato estis elektata. Kvankam
jam tiam lia sanstato estis tre delikata, li
energie k entuziasme servis en la kongresa
posteno ĝis la enhospitaliĝo. Tiu malfeliĉo
estis grava bato ankaŭ al nia kongresa
komitato, car ĝuste kiam ni plej bezonis
lian kunlaboron, la nekuracebla malsano
forrabis lin el cia porkongresa aktiveco.
Kvankam nia 5-a ELNA kongreso pli
brile sukcesis ol kiel kiu ajn el ni esperis,
lia kontraŭvola elfalo el la porkongresa
aktiveco k ĝia preparado estis treege sen-
tebla. Ec en, tre malforta sanstato li in-
sistis ĉeesti —kiel pasiva observanto — tri
kongresajn kunvenojn.
Li eklernis Esp-on — varbite cle mi —en
la jaro 1928, en Antwerpen, Belgio, kaj de
tiam li restis fidela aktivulo por Esp-o, kaj
ankaŭ membro-abonanto de UEA, ELNA,
UL, NY-a Esp. Societo. Lia koro ripozu
en paco.
Raportis Ralph R. Bones per
Samideanoj! Helpu nin inter la mili-
tistoj usonaj en viaj landoj. Donacu lern-
olibron the esperanto teacher kaj
nian North American esperanto review
al la legejoj aŭ aliaj ejoj kie la soldatoj
povas ilin vidi kaj legi. Se vi volas nin
helpi tiel, bonvolu skribi al la sekretario
de ELNA, Conrad Fisher, R.F.D. 1,
Meadville, Pa., Usono. Se vi volas helpi
sed ne povas elspezi la koston de tiuj du
propaganda,]oj, tion dim en via letero.
Vagabonds (Doneis' comment on trip)
Speaking of the language problem in
Europe, we were told before we left
America that we should experience no
difficulty over there since nearly every-
body speaks some English. This we can
assure you, is more than a slight exagger-
ation; in fact it is a very distinct fairytale!
If one patronizes the swanky hotels or
frequents the ritzy bars, one usually finds
an English-speaking hotel clerk or waiter.
But when one bypasses the big hotels one
is thrown on one's own resources linguist-
ically.
In France and Italy we found a know-
ledge of German much more satisfying
and serviceable than an effort to commun-
icate in English. When Esperanto didn't
suffice we used either German or Spanish.
Often we found English a distinct hand-
icap because it immediately labeled us
falsely as wealthy Americans ripe for the
plucking.
In some countries English is extensively
taught, but statistics in Hamburg are
probably representative of conditions else-
where, too; there, of the people who have
spent five or six years studying English,
only about five percent ever get to the
point where they can do more than stam-
mer a few words about commonplace
things in a selfconscious manner.
It was always a painful experience for
us when a proud parent would trot out a
son or daughter and beamingly announce
that he or she had studied English for five
years. Almost invariably the young person
would flounder around and grope for words
or stand abashed and embarrassed and
tongue-tied. It was pitiful to behold, and
it made us want to tell them about how
well Esperanto would serve them in a great
many countries, and how much more
easily they can learn it, (and in about one-
tenth of the time!)
1 -I
THE  NORTH  AMERICAN ESPERANTO  REVIEW
Paeo de la Kunludantoi
HO, TIUJ JURNALISTOJ !
Brita episkopo renkontiĝis enNovjorko
kun grupo de jurnalistoj. Antaŭ la vojaĝo
li aŭdis, ke la usonaj Jurnalistoj povas esti
tre senhontaj. Tial li decidis esti ekster-
ordinare singardema pri siaj eldiroj.
"Cu vi inteneas viziti iujn noktajn klub-
ojn dum vi loĝas en Novjorko?" estis la
unua demando, khm oni direktis al li. La
episkopo bone pripensis antaŭ ol li mal-
fermis labuŝon. Li tiam respondis: "Cu
troviĝas noktaj kluboj en Novjorko?" La
sekvantan tagon la gazetoj presigis la in-
tervjuon: " La unua demando, kiun la epi-
skopo faris, estis la jena: 'Ĉu troviĝas
noktaj kluboj en Novjorko?'."
Norvega Esperantisto
Jen vortkvadrato, kiu samas vertikale
kaj horizontale:
K    V    A    S    T    0    N
V    U    L    T    U    R    A
A     L     M    E    N    A    Ŭ
fe     1     E    L    E     i     O
T    U    N   E    L     0    N
O   R   A   T   0    R   O
N   A   Ŭ   0    N    0    J
Noho
La mondo freneziĝis. La homoj estas
psike malsanaj. Oni povas pri tio diri nur:
"Kompatinda Dio, se estas vero, ke ni
estas kreitaj laŭ Via bildo."
La Vegetarano
ENIGMOSOLVO por la aŭgusta enigmo
Dolea nokto trankviligis
kampojn, urbojn kaj ĝardenojn,
kaj en dormo silentigis
homajn ridojn kaj ĉagrenojn.
Homoj n Mas la gitaro
de la sonĝa forgesado.
En herbejo de 1' kamparo
dormas grilo kaj cikado.
Esmond Privat
Du lernantoj batas la trian sur la strato.
Preterpasanto demandas: "Pro kio vi bat-
as lin?" La knaboj respondis: "Pro tio, ke
li neĝuste sol vis problemon aritmetikan."
"Cu pro tio vi rajtas koleri lin?"
"Jes, ni rajtas, car ni ŝtelkopiis lian
sol von."   Bulteno de Esp-istoj en Pollando
Fiŝisto sidas, enĵetinte sian fiŝhokon
kun vermo en urban kanalon. Policano
minacas al la fiŝisto: "Vi pagos punmonon,
car estas malpermesite kapti la fisojn en
lakanalo." La fiŝisto pravigas sin: "Mi ne
kaptas la fiŝojn. Mi nur banas mian ver-
mon." La policano restas nepardonema.
"Tamen vi pagu la punmonon, car estas
malpermesite ci tie bani sin sen vesto, kaj
via vermo estas tute nuda."
Bulteno de Asocio de Esp-istoj en Pollando
10 viktimoj, akciclento; 100 viktimoj,
katastrofo; 1000 viktimoj, statistiko.
SA T-amikaro
Kuracisto: "Kiel vi fartas hodiaŭ?"
Paciento: "Jes, dankon, bonege."
Kuracisto: "Tio ĝojigas min. En la lasta
semajno vi ne fartis tiel bone."
Paciento: "Ne. Vi ja scias, ke mi estas
unuova ĝemelo, kaj mia frato kaj mi estis
tute similaj. Mi clevis ĉiam suferi pro tio.
En la lernejo mi ricevis la batojn, kiam li
faris malutilon. Kiam mi ekhavis enspez-
ojn, li kvitancis por la mono. Kiam mi
fianciĝis al bela fraŭlino, estis li, kiu eclz-
* A '               1      A *     J J
lgis al si.
Kuracisto: "Tre beclaŭrinde, sen dubo!"
Paciento: "Jes, sed nun mi venĝis kon-
traŭ li.Ĵusmi mortis, sed lin oni enterigis,"
Norvega Esperantisto
THE  NORTH   AMERICAN  ESPERANTO  REVIEW
15
OR RIMISTOJ
(POETOJ NE LEGU!)
JIM KAJ MI
Jim kaj mi amikoj estis ciam
depost en la mondon venis ni.
Ploron, plendon konis Jim neniam,
feliĉulo ciam estis li.
Felicega Jim!
malfeliĉa mi!
Ho pro la sukces'
vin envias mi.
Jim kaj mi ekamis inon saman,
nur al Jim ŝi dolce diris ujes''.
Jim posedis; ho, belecon faman,
estus nur pri mi mensoga tez'!
Felicega Jim . . .
Post jareto mortis Jim, la brava,
heredaĵo estis nur vidvin'.
Kuŝas Jim sub foliaro flava,
la vidvino nun edzigis min!
Felicega Jim , . .
DEK^OTELOJ
Dek boteloj pendas de la mur',
dek boteloj pendas de la mur',
sed se akcidente falus unu nur,
tiam naŭ boteloj pendus de la mur'.
(Tiel laŭvice naŭ, ok, sep — ĝis du.)
Unu botelo pendas de la mur',
unu botelo pendas de la mur',
sed se akcidente falus unu nur,
tiam nur odoro pendus de la mur'.
(Cifoje mi ne prezentas verkojn de niaj
propraj rimistoj, car mi deziras iuj konat-
igi al la legantoj novan kantlibreton, "Jen
la Kanto de V Vojaĝ' ". Ni bezonas multe
pli da kantoj — kaj da kantado. Se vi iom
tediĝas pri ripetado de malnovaj favorataj,
sendu 2 d. kr. al: Dansk Esperanto-Forlag,
Ingemannsvej 9, Aabyh0j, Danlando, giro
16295 — aŭ mendu ĉe: Esperanto League
Book Service, Middleton, Wis.)
KŬRSA KANTO
Melodio originala de Carl Larsen
Ciu, kiu volas, povas!
Se babili vi nur provas,
helpa vento por vi blovas,
vigle vin antaŭen ŝovas
:,: dum la kursa tempo. :,:
Do vekiĝu nun, amiko,
kaj apliku en praktiko
lingvon plenan de logiko
kun la sono de 1' muziko
:,: dum la kursa tempo. :,:
Jen, ekstaru, donu manon
flamigante ciun anon.
Faru propagandan planon
kaj kreskigu fratan anion
:,: dum la kursa tempo. :,:
KUNVENFINA KANTO
Nun estas ĝusta tempo por
ĉesigi la kunvenon,
kaj post la bona kunlabor'
ĝuadi dorman benon
kaj sonĝi bone, bele pri
la venko de 1' afero,
cle la fratec', internaci'
sur tuta nia tero.
Adiaŭ nun, ho gefratar'.
Revenu ni en granda ar?
kun nova fort',
kuraĝ' ĝis mort'
en amo kaj en vero.
Nils Christensen
Jen kvar el kvindek kvin bonaj kantoj.
Gajemuloj nepre lernu la kanton 'Tatro
Noa", #18 en la libro. Tre vigla kanto. Mi
lernis la originalon svedlingve, dum mi
estis knabo (antaŭ tro da jaroj!), neniam
esperis rerenkonti la malnovan amikon. frc
16
THE NORTH AMERICAN ESPERANTO  REVIEW
Complete Grammar, Alphabet and Pronunciation of Esperanto
THE ALPHABET
a, b, c, c, d, e, f, g, ĝ, h, fi, i, j, ĵ, k, 1, m,
n, o, p, r, s, Ŝ, t, u, u, v, 7,.
The sounds of the vowels (a, e, i, o, u)
are the vowel sounds in: "Are there three
or two?" The consonant sounds are as in
English, except: c as ts in hats, c as ch in
church, g as in go, ĝ as g in gem, ĥ as ch in
loch, j as English y,j as z in azure, s as in
so, s as English sh, ŭ as English w.
THE GRAMMAR
1.  There is no indefinite article; there
is only a definite article (la) alike for all
sexes, cases and numbers.
2.  Substantives end in o. To form the
plural, j is added. There are only two cases:
nominative and accusative; the latter is
obtained from the nominative by adding n.
Other cases are expressed by prepositions
(genitive de, dative al, ablative per, etc.)
3.  The adjective ends in a. Case and
number as for substantives. The compar-
ative is made by means of the word pit,
the superlative by plej; with the compar-
ative the conjunction ol is used.
4.   The fundamental numerals (not de-
clined) are: unu, du, tri, kvar, kvin, ses,
sep, ok, naŭ, dek, cent, mil. Tens and hun-
dreds are formed by simple junction of the
numerals. To mark the ordinal numerals,
a is added; for the multiple, obi; for the
fractional, on; for the collective, op; for
the distributive, the preposition po. Sub-
stantive and adverbial numerals can also
be used.
5.   Personal pronouns: mi, vi, li, ŝi, ĝi, si,
ni, vi, Hi, oni; possessives are formed by
adding a. Declension as for substantives.
6.  The verb undergoes no change with
regard to person or number. Forms of the
verb: time being (present) takes the termi-
nation -as; time been (past) -is; time
about-to-be (future) -os; conditional mood
-us; imperative mood -u; infinitive 4.
Participles (with adjectival or adverbial
sense): active present -ant; active past -int;
active future -ont; passive present -at;
passive past -it; passive future ~oi. The
passive is rendered by a corresponding
form of the verb esii (to be) and a passive
participle of the required verb; the pre-
position with the passive is de.
7. Adverbs end in e; comparison as for
adjectives.
8. All pre positions govern the nominative.
9.   Every word is pronounced as it is
spelled.
10. The accent is always on the next-to-
last syllable.
11.   Compound words are formed by
simple junction of the words (the chief
word stands at the end). Grammatical
terminations are also regarded as inde-
pendent words.
12.  When another negative word is pre-
sent, the word ne is left out.
13.   In order to show direction toward,
words take the termination of the accusative.
14.   Each preposition has a definite and
constant meaning; but if the direct sense
does not indicate which it should be, we
use the preposition je, which has no mean-
ing of its own. Instead of je, we may use
the accusative without a preposition.
15.  The so-called foreign words (that is,
those which the majority of languages
have taken from one source) undergo no
change in Esperanto, beyond conforming
to its orthography; but with various words
from one root, it is better to use unchanged
only the fundamental word and to form
the rest from this in accordance with the
rules of the Esperanto language.
16.   The final vowel of the substantive
and of the article may sometimes be omit-
ted and replaced by an apostrophe.
worth repeating...
The World
Needs
ESPERANTO
NOW
"The   Sixth  American   Congress  of
Educators recommends to all teachers
and   professors   the   learning   of   the
international language Esperanto, for
its  great  usefulness for  international
relations."
6th American Congress of Educators,
January, 7957
The great worldwide organization to promote Esperanto
for people of all nations, all religions, all political beliefs
IS
Universala Esperanto-Asocio
The ONLY North American organization affiliated with UEA is
Esperanto League for North America
Every member of the League is a member of UEA
Why not Join Us Now?