\^ it it it it it ^ it it ir ii ii ir if ir ii it it it ^ it ir it ir ii it ixr it "tr <t
VENU /AL OKLAHOMA CITY ! Hj
JX/T* ****** JUNE ********
-fl> £, .*> -tor * t> i> fr ■»> <r * -ft ^r -flr iSr iŭr <r * * #
fr           3-4-5-6
w            JULIO
n-           1941        »   *•  . .   -    ^ -   •  —\
vv -a* -fr f> i*r "fr * it it it tr it it it it it is it it t\
" *  ****** JUNE ********
0
I
D
E
C
0
E
S
T
Nur rekte, kura|e
Kaj ne flankigante
Ni iru la vojon celitanj
Bc guto malgranda
Konstante frapante
Traboras la monton
G-ranitan.
it
it
it
V  ESPERANTISTO .*>
u
L'espero, 1'obstino 0
kaj la paoienoo  s
Jen estas la signoj C
per kies potenco. °
Ni paŝo post paŝo  K
post longa laboro s
Atingos la oelon . T
Bn gloro.                 *
LA    HOHATA    BULTENO
AMERIK.O
DE LA  ESPERANTA-ASOCIO  DE  NORDA
Joseph Leahy.General Secrotary
Centra Ofiowjo   1410 H Street,N.W.Washlngton.D.C.   Central Offio*
J.R.Soherer.Pres.Los Angeles.Calif.— E.G.Dodge,Ch.Exec.Comm.Wash.D.C.
***»***.**»******************
* * *
F
0
a
T
0
F
0
R
T
^***************!,
Number 9 ***** * *$1.00 per year—anywhere ****** 10c per copy * * * *
********* **** ************ *** ***** ***** *** *** **
J                                                                JUNE  GREETINGS
•  FOR THE SECOND TIME, the collaboration of Esperanto organizations in North and South America *
***»»*
JUNE * 1941
* * * j
*has been able to show itself to the world in the distinctive and comely garb of an ALL-AMERICAN ^
•joint edition of the Esperanto official organs in several New World countries.                                         •
*    These 14 pages are the June, 1941 issue of the "Amerika. Esperantisto? But they are more than •
Jthat. Only the first two pages are local (U.S.) news for circulation in North America.        *
*   The other twelve pages, printed in Brazil; are sent not only to members of EANA in America,  •
A China, Japan, Persia, South Sea Islands, Australia, New Zealand, South Africa, and many European *
* countries, but to all members of the "Brazila Ligo Esperantista" and of the "Argentina Esper- *
*=? A.anto-Asocio". Many copies will find their way to Esperantists in several other countries of the *
* Americas. Those portions of the text contributed by EANA will be found on pages 4,5,6, plus a •
* short poem on page 11. On pages 9,10, 11, you will find brief items regarding Esperanto in^-Cubar*-
* Uruguay, Mexico, and Canada.                                                                                                                                                          *
*  Do not be mystified by references to the dates "April" on the title page of the All-Esperanto *
* section, and "May"in the sub-heading on page 4. Text was prepared and transmitted when it was •
* supposed that this might appear as the April or May issue of  "Amerika Esperantisto." But the *
* distances are great, So June it now is, and here is your June number.                                                             *
J AND NOW» VIVU ESPERANTO I VTVU LA GESAMIDEANOJ EN CETERA J AMERIKA J LANDOJJ VTVU LA KUNLABORADO *
* KIES FRUKTO ESTAS LA DUA "TUTAMERIKA NUMERO"!                                                                                                                   *.
**************** ******** ******** ***** * * * ** ** **** * ^
,1, NOT ICE t As usual in former years, there will be no issue of "Amerika Esperantisto" in July. The *
•next number will be the July-August "double-number", appearing about August first, with reports *
* of the 1941 Congress of EANA in Oklahoma City.                                                                                                                 *
************************************* **** ** ****** .^
* ABOUT USE OF PROXIES.Members who do not find it possible to be present at the congress have the*
* privilege under the constitution of sending their votes by a written proxy, but on two matters *
* only—amendment to the constitution and election of officers.  There are no amendments to be   +
* voted on this year. Proxy shall not be counted unless member giving it shall have written on it*
**. clearly the names of the persons for whom he wishes to vote at the first ballot—a proxy made *
* out in blank oannot be counted. The officers to be elected this year, with names of present in-*
* cumbents, are: Vioe President, Louis Dormont, Brooklyn, N.Y. Treasurer, William Plampin, and  *.
♦member of Executive Committee, Ernest G.Dodge, Washington, D.C.                                                                         *
*           -___--      -_-_--_..---_--_       --_--_                         +
£2£2SL; (°nlv "^labors can vote or oarry proxy,—a member is one who has paid his dues.)       *
if               "The undersigned member hereby appoints.........                                                 to  t    £
* in my absence, as my proxy, to vote on all matters where proxies are permissible.* '                            *
*         Vice President    Member Exec, Committee                                           Treasurer                                       *
.....                                                                                                                                                                                         •
•
•
•
•
•
Signed.
********* * * * ** **** ** ***
(Member giving proxy)
************ *** ******
.•
•
•
*
*                               ■».,,.,._—.                       ■--■-»»*************** *********-
«. :..:.UNTJECO* DONAS* FORTECON *   ..*    *   :
> •THE LIMERICK CONTEST is «going strong»—over 1 no—+ —* 1 * ***** * * ********* **
'****•******** •**%*?? , .T!—10° «ontestants, from over SO states.-R-U IN IT ?*
*********** **m**m**»m*mm**m**    * *
*******
* 34th AMTOAL CONORESS *
Amerioan Esperantist
*************
*******
Amerika Esperantisto    June 1941
*********** *********
$  H 0 N 0 R * «ROLL-—PATRONOJ kaj SUBTENAHTOJ ___ 194#-194fc
J-Esperanto So°i«ty^f_Detroit, Mich., Mrs.L.K.Beecher, Lima, Ohio.
**
*
*
ESPERANTO ASSN.
OF  NORTH  AMERICA
*   OBXABOMA CITY,   OKI.A.*
*      July 4,5,6,  1941     *
*********
COME    .
B   w-yeaawMr   i   t>v ei—'^a  i*
*
* _ ___
#  ******** ***tt
» MAKES NO DIFFRRnCR TOW ,
*t
BUT C 0 M E I
J Miss Roan U.Orloff, Boston.Mass., A.S.Mellichamp, Peoria,Illinois,
| Louis Pormont, Brooklyn, N.Y., Frits Mitschke, Patefson, N.J*,
J* Dr.Ceoil Stookard, Bradenton, Fla., Fred H.McMann, Troy, N.Y.,
G.P.Ferree, Chenoa, 111., Robert L.Davis, Detroit, Mioh., Dr.F.W.
J Breth, Petrolia, Pa., TWO ANONYMOUS, Virgil Dibble, Columbia,S.C,
Hiss Graoe Randolph, Greenville, R.I., Dr.Lydia Allen DeVilbis,
Miami, Fla., Prof. Edwin L.Clarke, Winter Park, Fla., A.E.Regal,
Chioago, 111., Mrs.Windsor H.Wyman, No.Abington,Mass., F.T.Dwyer,
? Sacramento, Calif., Hans Julow, So.Hadley, Mass., James F.Morton,
j: paterson, N.J.,J.A.Forrsell, White Bear Lake, Minn.,O.B.Collier,
,: Detroit, Mioh.,Prof. Frank Tomioh, Cleveland, Ohio. E.G.Dodge,
* Dr.Fred G.Cottrell and William Plampin, Washington, D.C.,
Mrs. Alois Zerzwina, Mount Clemens, Mioh.
£ The majority of the above named contributors have been the main
J; support of the EANA for several years, and are entitled to the
> most sinoere thanks of all members. There is always room for the
>; addition of new names to the list. Patrono pays $10.00, Subten-
* >■ anto $5.00—includes membership and "Amerioan Esperantist" for
J one year from date on reoeipt card. ALL ARE WELC0ME--C0ME INI IJ
■¥
t
1********** ******* **„ *********„„,»„,
*
,  A VERY INTERESTING COLUMN, pri Esperanto appeared in the May 4th
3 edition of the New Haven "Sunday Register". Several people wrote
J in that it was a full page, but 4/5 of the page was picture,
f* ********************************
:iB*l?sW ^«^™ ! rST0 DB rcTAKTOJ kaj Iliaj asignoj al la Steloj de VERDA STELO
»1*^*1**'* WBPLBSOULED * GEFRATARO ( VoSoGo) 1940-1941                                              "---------
* WESTERN HOSPITALITY * Stelo Unua. S-ro Upton, Little Rook, Ark., S-ino Hemans, Little Rook,
■*aS^!wTu   ,!^T *>k" P-ino Van Frank' Little Rock' ***"  s"r° "-Wilson, Lancaster,Pa.
* The Oklahoma-Blltmors» S-ro J.Stuart, Czar, Alberta.
* n            ^11 b<*      * STEL0 PPA* S"ro "«"ooinson, Mobile, Ala., S-ro Molntyre, Pine Bluff,
« Congress Headquarters# Ark., S-ro J.Tomishin, Cleveland, 0., F-ino E.Wodzinski,Hamtramok,
#Rates $2.50 and $3.50. Mich., S-ino Kinoaid, Portland, Ore.
#. Make rmservations. , STELO TRIA. S-ro O.B.Collier, Detroit, Mioh., S-ro Thomas Goldman,
. Congress Tlokets-$3- # Washington, D.C., S-ro L.D,Stern, Aurora, Ohio. S-ro J.Lido.Brooklyn,
*       »om       # N.Y., S-ro W.Vathis, Mauoh Chunk, Pa.,
g Mrs.«Jewel Bainbridge , STELO KVARA. S-ro F.Martin, Rookland Mass., S-ro A.Perley, Baltimore,
Oklahoma-Biltmore.  Md., b'-ro U.Laws, Innisfree, Alberta. S-ro C.Fisher, Meadville, Pa.
RRY»D0N'T WAIT I Hi * S-ro N.Sadagursky, Ozone Park, N.Y.
NOTO: Ciu "radio" estas petata sendi al
la Direktoro de VSG leteron au poŝtkarton
antau la Kongreso kun sugestoj, desirataj
ŝanĝoj, plendoj, ktp. La Direktoro.......
F.A.Post-nikov, "Espero" Route #5, Box 606,
Little Rook, Arkansas.
*********************
RICHMOND RIGBIJuVDS, Washington. This young
Assembly has opened a Bahaf'i Fellowship
House, whioh stands under towering trees
on a highroad making for easy access.....
Courses in Esperanto will be offered.
Mr. B.J.Schneider, Secretary S K.
*********  ***   *  *  *  **   ** * *   *
"URBO SEN ALMOZULO" is a headline in the
May issue of "Tagigo", the offioial organ
of the Esperanto Association of Hong Kong
whioh tells the world of a large city -----
Jen'an, in the north China province    of
Shansi----- where there are no beggars. Can
any oity in America match it? Line forms
on the right-don't orowdllllll
************   ******   ***
GOOD NEWS FROM BOSTON. Miss Roan Orloff,
Esperanto's Fervorulino is again able to
circulate and busy herself **£ ■jP"*Bt0
and affairs of state.    Congratulations.
************ *,*i * *  *..* * * *
WASHINGTON ESPERANTISTS-Central and West-
ern Hlgĥ~~SonooinoluD8, and the Washington
Club, will pionio at the  summer home oi
Mrs.Thomas Goldman, on Potomac Shores,
near Indian Head. Maryland, afternoon of
June 19th.
*************
*
*
*
*
*
*
#
*
*
*
*
*
*
*
*
#
*
*
*
*
*
HURRY*D0N'______________
a.-****.-*******   **********
CONSOLING PROMISE-if Hoosegowed for boisterous,
or oantankerous oonduot, you will be soothed by
lullabies, ditties, songs and musio with
THE OKLAHOMA CITY POLICE QUARTET, which is
heard each Saturday evening on KOMA, comprises (left
to right) Patrolman W. C. Elliott, Lt. L. H. Whalen, Patrol-
man Sammy Barnes, and Patrolman Britt Stegall, all of
the Traffic Department^
*
*
»
***********   **************
LEARN   ESPERANTO
by CORRESPONDENCE
BEGINNERS      and      ADVANCED.
Instructor   is    a    Licensed    EANA   Teacher.
"Esperanto-By-Mail"    St.Albans, New York.    ■
*************************
* *
* *  * * * *
O      BRASIL       ESPERANTISTA
ORGAO  OFIGIAL DA  "LIGA    ESPERANTISTA BRASILEIRA" —  Sociedade   de   utilidade  pŭUica.
Nŭmero 39-40    —    Redator  responsavel:   Dr.   Carlos  Domingues:    —    Marto-Aprilo-1941
Administrate     e    redacao:   Praca  da  Republica,   54.   Rio-de-Janeiro.     Brasil.
VIVU    LA   TUTAMERIKA   TAGO
14-APRILO- 1941
MI A J   OK   JAROJ
Casixiiko de Abreu
(poeto  brazila,  1837-1860).
Ho, kun kiomaj saŭdadoj
mi pensas pri V vivaŭroro!
L' infana ago de oro,
ha! ĝi ne revenos pin!
Agrablaj tagoj de floroj
kaj revoj sub oranĝujoj,
je Y ombro de bananujoj,
ho, tempo de am' kaj ĝu'!
L' ekzisto ekvekiĝante
belegajn tagojn eniras:
V animo ĉastecon spiras,
kiel odoron la flor'.
La mar' estas klara lago,
eielo — blua mantelo,
la mondo — sonĝo pri belo,
la vivo — himno de 1' kor'.
En tiu ripozo ĝoja
la nokt' estas melodia,
kaj ĉio tre simpatia:
P aŭroro, vivo kaj sun'.
La tero ĉarme parfumas,
la steloj al ni ridetas,
la sablon 1' ondoj kisetas,
la niaron kisas la lun'.
Printempa ĉielo mia,
ho tagoj de la juneco,
en kiuj ĉiam gajeco
kaj  rid' akompanis min!
Anstataŭ la nunaj plendoj
mi havis tiam sen fino
kareson de la patrino
kaj kisojn de la fratin'.
Libera filo de P inontoj,
mi tra 1' kamparoj kuradis
nudbrake, sen ŝu' iradis,
kaj estis kontenta mi;
ĉemizon ne butonumis,
la akvofalojn sercadis,
kaj ofte kapti penadis
flugilojn de papili'.
En tiuj tempoj feliĉaj
mi kolektadis pitangojn 1),
sur arboj serĉadis la mangojn 1)
kaj ludis apud la mar'.
Mi preĝis "Ave Maria",
ĉielon bela trovadis,
kun rido mi ekdormadis
kaj kantis 6e la ekstar'.
-®-
ARBOJ PALINTAJ
I. Matos Quinaud.
Arboj falintaj  brue kaj  sen ordo
sur la teron — rimarku mia filo! —
jen kion kaŭzas de 1' homo la hakilo
senkompata, en sudo kaj en nordo.
Pro ĝia detruemo la trankvilo
de la arbaro, — paco kaj konkordo, —
rompiĝas ja simile al la kordo
streĉita  de  malnova  sagjetilo...
Estas krioj, bedaŭroj; estas ĝemo,
dume daŭras laboro malbenata
kaj arboj mutaj kuŝas sur la tero!
—o—
Tiel same en koro IVekredemo,
— la infera hakilo senkompata, —
detruas la arbaron de 1' Espero!
PR EGO AL LA PAGO
I.   Matos  Quinaud.
Orfaj infanoj ploras sur la tero,
patriiioj preĝas, krias la homaro,
la landoj brulas, brulas eĉ la marp^
la mond' aliformiĝas je infero!
Milito kreskas! Jar on sekvas jaro
kaj die restas kruda la danĝero;
mensogo reĝas kaj sin kaŝas vero
en nekohata puto de 1' arbaro!
Ho dia Paco, mi plorante venas
preĝi al vi, kiun la homoj benaŝ,
bonfarema diino de P laboro!
Baldaŭ revenu, Paco, el ĉielo,
— vi, de la vivo la eterna celo, —
kaj lumon portu por la homa koro!
1)   Pitaugoj kaj mangoj  estas fruktoj  de
certaj  arboj.
BRAZTT.A   REVUO   DE
GEOGRAFIO
De st-ro Ismael Gomes Braga la pre-
zidanto de B. L. E. ricevis la jenan
leteron: "Rio de Janeiro, la llan de
Marto 1941a. D-ro Couto Eernandes,
Koran Sainton J
Kun vere granda entuziasmo mi le-
gas la kolektojn de la revuo de "Insti-
tute de Geografia e Estatistica" jus ri-
cevitajn.
La longaj resnmoj en Esperanto es-
Pag.  2
O Urasil Esperantista
Marto-Aprilo 1941
tas neriproĉeble perfektaj kaj sufiĉas
por kompreno de la artikoloj. Tial ke
ill estas presataj en literoj pli gran-
daj ol la alilingvaj, oni tuj sentas, ke
Esperanto ne estas fremda lingvo, sed
vere nia. La bonega papero kaj gra-
veco de la enliavo okazigos la konser-
vadon de la jarkolektoj de tin rnonu-
menta revuo dum jarcentoj en biblio-
tekoj. Tiu grava laboro venigas al mi
en la kapon la versojn de Longfellow:
.. ."Je  1'  estonto  olittde ne konfidu,
pri V est into plu ne zorgn vi;
sed per V ago V estanton decida,
bonfarante fidu vi al Dr'.
Prvtvax   la,   vivo   de   la   hotnoj  grander}
ke ni povas vivi por progres',
kaj postlasi postsignojn rivantajn
en la sablo de la tempo-pres'.
Kaj postsignojn tiujn, eble vidos
navigante en vivmaro fratj
kaj ilin en danĝero lin gcidos
kaj Hit savos de malbona fat'.
Do, ni fortaj kaj kuraĝaj slant,
egalaj en ĝojo kaj safer';
nelacante, nian devon far it
kaj labori lemu kun esper'."
■In, tiaj kolektoj restos malgraŭ fiiuj.
"metamorfozoj" de la nuna tempo.
Mi dankas kaj gratulas vin pro via
elstara kimlaborado en tiu grava el-
donajo.
Vin kore    salutas    dezirante al vi
ĉion bonan,
Via
Isntael.
GEOGRAFIO KAJ
ESPERANTO
dam aperis la volumo XLVII —
1910 de la " Revuo de la Societo de
Geografio", kiu enhavas 210 paĝojn
kaj resumojn nur en Esperanto de 12
artikoloj. Ĝi konsistas el du parte j,
el kiuj la unua parolas pri la antaŭ
nelonge mortinta G-eneralo Moreira
Guimaraes, prezidinto de la Geogra-
fia Societo kaj fervora esperantisto.
La revuo transskribis la artikolon pri
tin karmemora mortinto aperintan en
la gazeto "0 Brasil Esperantista".
El la dua parto ni citas la arti-
kolojn, kies titoloj estas la jenaj: "La
Arkeologiaj Restajoj en Brazilo", de
Kolonelo Barros Founder; "Geogra-
fio kaj modernaj direktoj", de prof.
Aroldo de Azevedo, el Sao Paulo;
"Komentario pri la libro de Lindolt'o
Color, titolita "Garibaldi kaj la Mi-
lito de la Cifonuloj", farita de Admi-
NEKROLOGO
DOM ALFONjSO XIII DE BOR-
B6X. La 28an de Februaro lasta mor-
tis en Romo Lia Moŝto D. Alfonso
XIII de Borbon, eksreĝo de Hispa-
nujo. Xaskiginte la. 17an de Majo
1886a li surtroniĝis en la sama tago
de la jaro 1902a. Kiam estis prokla-
mita la respubliko, li devis forlasi,
sian patrujon, al kiu li ĉiam servis
kun granda patriotismo.
Li estis granda amiko de Esperan-
to. Li donis al D-ro L. L. Zamenhof
la komandoran insignon rle la Ordeuo
de Izabelo, la Katolikino, kaj akceptis
la bonoron esti la Alta Protektanto
de la Uni versa la Kongreso de Espe-
ranto okazinta en Barcelono en la jaro
1909a.
Brazila Ligo Esperantista reprezen-
BIBLIOGRAFIA FAKO
STATISTIKA RESUMETO, eldo-
nita de Brazila Institute de Geogra-
fio kaj Statistiko. Rio de Janeiro
1910. 26 p. 188X270 mm. Prezo ne
montrita.
Unu paĝo da statistiko valoras dek
paĝojn da tesko. Tiu povas esti vera kiel
ĝenerala diro, sed vidinte la grandajn
paĝojn de la supre nomita broŝuro
oni emas diri, ke paĝo da statistiko
valoras tutan libron da teksto.
Statistiko estas valora ne nur pro
tio, ke ĝi ebligas prezentadon de mul-
te da informoj sur malmultaj paĝoj,
sed ankaŭ pro tio, ke statistiko pre-
zentas nur faktojn, ne teoriojn aŭ opi-
niojn. Alivorte, en statistiko oni rice-
vas informojn pnrajn, sen almikso de
surogato.
La recenzata verko enliavas geogra-
fian statistikon pri Brazilo. La sta-
tistika inl'ormo pri tiu lando estas do-
nita sub ses rubrikoj: Fizika Situacio,
Demografia Situacio, Ekonom;a Situ-
acio (okupas 7y2 paĝojn), Socia Si-
tuacio, (D/9 paĝoj), Kultura Situacio
(Bt/o paĝoj). Administracia kaj Po-
litika Situacio.
Kaj la amplekso kaj aranĝo de la
enliavo de tiu broŝuro estas tre bonaj.
Domaĝe nur, ke la formate estas iom
tro granda por facila enpakigo kaj
enpoŝigo. — K. F.
(El "Bcienca Gazeto", eldonita de
"Amerika Esperanto-Institnto", Bo
ckford, Illinois.  Usono.)
ra.lo Raul Tavares, ]>rezidanto de la
Geografia Societo, kaj artikolo pri
Urbo Tanabi, verkita de nia samligano
Sebastiao de Oliveira.
tiĝis 6e la solena meso dirita en Rio-
de-Taneiro intence de lia animo.
O GENERALO ROBERT BADEN-
POWEL. Kun la ago de 82 jaroj mor-
tis en Anglujo la granda generalo R.
Baden-Powell, la genia fondinto de la
iiiternacia movado, konata sub la
nomo "Skoltismo". Dum 32 jaroj li
servis ĉe la brita militistaro, kie li
distinglĝis,   kiel   valora   oficiro.
En 1918 fondigis en Anglujo la
"Skolta Esperantista Ligo" OS. E. L.),
kies oficiaia organo estas "Skolta Bul-
teno", kiu sukcesis havi agentojn en
pli ol 30 landoj. Gia agento en Bra-
zilo estas s-ro A. Couto Feniandes,
kiu dum kelkaj jaroj, belpata de s-roj
Guilberme Azambuja Neves, jam mor-
tinta, kies servoj al Skoltismo estis
mirindaj. kaj David de Barros, nuna
generala sekretario de la "Brazila
Skolta Fnuiĝo" kaj reprezentinto de
nia Ligo ĉe Internacia .Jamboreo, faris
liglau propagandon ĉe la brazilaj
skoltoj.
En Aprilo 1912a la "Unua Brazila
Skolta Kongreso" aprobis, per aplaŭ-
doj, deziresprimon konsilantan al ĉiuj
skoltoj la lernadon de la helplingvo
Esperanto.
La prez. de B. L. E. sendis al la
"Brazila Skolta TĴnuiĝo" kondolencan
telegramon, kiun tiu ĉi dankis pere
de sia gen. sekretario. Ripozu pace,
granda bonfarinto de la Homaro!
D-RO DITNSHEE DE ABRAN-
CHES. En la 10a de Marto nunjara
mortis en Petropoliso d-ro Dunsbee de
Abranclies, tre konata jurnalisto kaj
verkisto kaj eksdeputito. Delonge li es-
tis tre simpatia al Esperanto. Oeestin-
te, en kompanio de Medeiros e Albu-
querque, la Duan Universalan Kongre-
son de Esperanto, okazintan en Gene-
vo, en la jaro 1906a, li skribis al amiko
malfermitau leteron, kiu aperis en gra-
va brazila jurnalo, per kiu li elmontris
sian admiron pro la sukceso de tiu
kunveno de esperantistoj alvenin-
taj el pli ol 30 landoj. Poste li subs-
kribis la skribpeton senditan al la
Ligo de Nacioj pri la enkonduko
de Esperanto en la lernejojn kaj pre-
zeutis al la Brazila Deputitara Cam-
bro proponon pri jara subvencio al
"Brazila Ligo Esperantista".
La prez. de B. L. E. ĉeestis la ine-
sojn diritajn en ĉiuj altaroj de la Pre-
gejo de Lajta, de kies Kunfrataro li
estis Prioro.
Al lia familio niajii sincerajn kon-
dolencojn!
Mtarto-Aprilo 1941
O Brasil Esperantista
PAg 3
BRAZILA  KRONIKO
CEARA. Fortaleza. — F-ino Maria
Stael Porto, delegitino por katolikaj
aferoj kaj prezidantino de "Katolika
Esperantistina Klubo", forlasis siajn
oficojn kaj eniris en monalejon. Sin
anstataŭis  f-ino Zeneida Porto.
Baturite. — La loan de Decembro
1941a fondiĝis la "Verdstelo Esperan-
ta Grupo", kies estraro konsistas el la
jenaj personoj: S-ro Leŭtenanto Joao
Gurgel de Moura — prez., Jose Fran-
celino — sek. kaj Luis Erich Mene-
zes — kasisto. Jen ĝia adreso: Praga
da Matriz, 168. Baturite. Geard. Ni
esperas, ke ĝi aliĝos al niaj nacia kaj
internacia Ligoj. Koran dankon pro
la sendita cirkulero.
RIO-GRANDE-DO-NORTE. Natal.
— Sro Moacir S. Cunha, laborema
prezidanto de la loka asocio, translo-
ĝiĝis al Recife. Tial, por fin ansta-
taŭigi, oni aklamis s-ron Joao Perei-
ra Siqueira, malnovan anon de BLE,
kiu ankaŭ direktos la kurson, kiun
tiu komencis. Apartenas ankaŭ al la
Honora Komitato de tiu asocio prof.
Clementino Oamara. Artikoloj pri Es-
peranto aperis en la jurnalo "0 Di&-
rio".
PERNAMBUCO. Recife. — Jam
aperis la Januara kaj Februara nu-
meroj de "Pernambuco Esperantista".
S-ro J. Teles da Silva, unua sek. de
BLE, revenante al Rio-de-Janeiro, post
vizito al sia naskiĝa Stato, pasigis unu
tagon en Recife, kie li havis okazon
viziti la Praktikan Komercan Acade-
mion, sidejon de la kurso de Espe-
ranto nun farata de S-ro Arthur Aze-
vedo, kiu ĝuste tiam donis lecionon.
Post la leciono s-ro Teles da Silva,
kiu havis la plezuron konatiĝi kun
la instruanto, kaj aliaj gesamideanoj,
el kiuj ni citas f-inon Elza de Araujo,
filinon de nia karmemora Odilon de
Araujo, kiu kun sia fratino f-ino Ar-
teroisa daŭrigas la laboron komenci-
tan de sia patro, kaj s-ron Moacir S.
da Cunha, kiu jus alvenis el Rio-Gran-
de-do-Norte, salutis la tieajn geespe-
rantistojn kaj elmontris sian agrablan
impreson kaj admiron pro ilia entu-
ziasmo . Li transdonis al ili memora-
jojn de la prez. de BLE. Poste per
belaj dankaj vortoj lin respondis s-ro
Artur Azevedo.
BAIA. Salvador. — D-ro Jaddo
Couto Maciel, kies entuziasmo kaj de-
diĉo por Esperanto estas bone kona-
ta, preparas tre agrablan surprizon ĉe
la turisma fako.
SAO PAULO'. S. Paulo. — En ge-
nerate kunsido, okazinta la   loan   de
Februaro testa, "S. Paŭlo Esperan-
ta Klubo" elektis sian novan estraron
konsistantan el S-roj l>-ro Joaquim
Branco — prez., Osvaldo Leite de Mo
rais — vicprez., Mario Franzolim —
sek., Armando Cambiaghi — kas. kaj
Jose Ranzani — bibiiotekisto. Estas
ankaŭ elektitaj: Direktoro de la Ins-
truado de Esperanto — s-ro Mario Ro-
drigues Monteiro kaj Direktoro de
propagando — d-ro Geraldo de Aze-
vedo. Ni esperas, ke la nova estraro
daŭrigos la viglan laboron faritan de
la antaŭa. Jen la nova sidejo de la
klubo: Rua Atebastro, 462.
Santos. — La 15an de Decembro
testa, okaze de la 81a naskiĝa datre-
veno de nia Majstro kaj de la 50a da-
treveno de la aperigo de la "Plena
Lernolibro de la lingvo Esperanto
por Boemoj", verkita de j>rof. Fran-
cisco Valdomiro Lorenz, la unua espe-
rantisto en Brazilo, fondiĝis la "Gru-
po Esperantista FRANCISCO VAL-
DOMIRO LORENZ". Estis aklamita
honora prez. s-ro Ismael Gomes Bra-
ga. La organiza komitato konsistas
el s-roj Lauro V. Borges, Armindo
Vaz Pereira da Silva, Josĝ Augusto
Henriques kaj Nilo Pinto da Silva. La
klubo, kies adreso estas — Caixa pos-
tal 777, intencas filiiĝi al nia Ligo.
MINAS GERAIS. Belo Horizonte.
— La 3an de Februaro testa la Gru-
po Esperantista"Humberto de Cam-
pos" elektis novan estraron, kiu kon-
sistas el s-roj Oscar Dias Vieira —
prez., Ozanam Gomes — sek. kaj Mi-
sael Alves Mendes — kasisto.
MATO GROSSO. Cuiabd. — Pere
de nia samideano d-ro Benjamin Ca-
mosato ni eksciig, ke estas nun estro
en tiu ĉefurbo s-ro Manoel Mira-
glia, kiu bone lernis Esperanton
kaj estas fervora filetelisto. Li pose-
das la plej belan kolekton de poŝt-
markoj en la stato. Niajn varmajn
salutojn!
RIO-DE-JANEIRO. — Okaze de la
disdono de 1' Atestoj pri Lernado al
la aprobitoj en la ekzameno okazinta
ĉe la sidejo de Brazila Klubo "Espe-
ranto", unu el ili, s-ro Aldino de
Freitas, salutis la instruinton, s-ron
A. Couto Fernandes, kaj donacis al
li en ilia nomo belan memorajon, kiun
tiu dankis. La nova kurso daŭras kun
entuziasmo.
La gazeto "Juventude Unida"
(Unuigita Junularo), oficiala organo
de la Brazila Ĉapitro de la "Interna-
cia Societo de 'Studantoj", kies prezi-
danto, d-ro N\ Crowell, loĝas en "Was-
BRAZILA  LIGO   ESPERAN-
TISTA
Relacao dos membros mais antigos da
LIGA ESPERANTISTA BRASIDEIRA
que, tendo mimeros de matrfcula inferio-
res a 200, ainda perteneem ao seu qua-
dro social:
1 — Dr.    Everardo   Backbeuser,   presi-
dente  honorario.
2 — Eng.    Alberto    Couto    Fernandes,
pres.  peipdtuo.
3—'Dr.    Joao   B.    de   Melo   e Souza,
benfeitor.
4 — Eng.   Hernani   da   Mota  Mendes,
sec.   geral.
5—Snr.   Edmundo  Felix  Tribouillet.
6 — Coronel   Lauriano   das  Trinas.
7 — Snr.     A.     Caetano     Coutinno,    o
mais antigo  esp.  brasileiro.
11—Eng. Henrique E. Couto Fernan-
des.
13 — Snr. Ismael Gomes Braga, benfei-
tor.
14—(Dr.   Leonel   GOnzaga   da  Fonseca.
15 —Dr.  Venancio  da Silva, vice-pres.
honorario.
16 — Snr.   Odilo   Pinto,  tesoureiro.
18 — Snr.  Flavio Norte.
20—^Snr.   Arminio  de  Morais.
2 9 — Snr.   Targino  Soares — Mossoro.
30—.Snr.     Maestro     Murilo     Furtado,
pres. hon.  do BKE.
3 4 — Sta. Irani Baggi de Araujo, 2" Se-
cretaria.
35 — Sta.   Araci  Baggi  de  Araujo.
37—Capitao Joao Atanasio Batista.
40 — Dr. Manuel C.  Peregrino da Silva,
membro hon.  do BKE.
41 — General Jose A. iSilveira Sobrinho.
43—^Carlos Guimaraes Dominguesrvice-
presidente.
50—(Dr.   Teofilo  de Almeida.
61 — Paulino   Santiago   — Maceid.
70-—^Sta.   Haidea  Ferreira.
77—cSnr. Ary Zamora — Porto Alegre.
80'—Dr.   Luiz   da   C.    Porto    Carreiro
Neto.
82 — Snr.   Hieronides    Taeiano    Bellez.
89 — Snr.  Carlos B.   da Costa Leite.
9 2 — Dr.  Viterbo de Carvalho.
129 — Snr.   Jaime   Martins   de   Souza  —
Juazeiro.
144^—-Joao Pereira de Siqueira — Natal.
162 — Dr.   Mario Teixelra de Freitas.
168—i Snr.   Carlos   de   Souza   Cunha   —
Alagoinhas.
175 — Dr.  Arsenio   Moreira  da 'Silva —
Sant'Ana  do  Ipanema.
181 — Sr.   Alexandre  Emilio   Sommier.
189 — Eng.  Agenor Augusto de Miranda.
19 4 — Snr. Josd Gomes Braga — Hba.
Curso por correspondence
Pegam  informagoes   a
"Brazila Ligo Esperantista"
hington, malfermis fakon por la pro-
pagando de Esperanto. Ciu korespon-
dajo devas esti sendata al ĝia direkto-
ro, s-ro Neyzir de Almeida Couto, Rua
Bom Pastor, 60.  Rio-de-Janeiro.
Pag. 4
O Brasil Esperantista
Marto-Aprilo 1941
A ME  R  I  K A
ESPERANTISTO
MONATA BVLTENO DE LA ESPERANTO —- ASOOIO DE NORDA AMERIKO
1410 H. Street, N-W. Washington, D.  0. Usono.
Majo 1941
Gratulas la Prezidanto de la
Esperanto - Associo de Norda
Ameriko:
Jen aperas jam la dua numero de
la TUTAMEElEA NUHEKO de la
diversaj naciaj Esperanto-Asocioj de
La Amerikaj  Kontinentoj!
Mi povas nur plej sincere gratuli
la brazilajn gvidantajn gesamideanojn
pro la bonega unua numero, kiu pla-
ĉis al ĉiuj usonaj gesamideanoj. Mi
ricevis nur iaŭdojn el ĉiuj partoj de
Usono. Tiel ĉiuj laborantoj en nia
movado ricevas bildon pri niaj pro-
gresoj en ĉiuj partoj de ameriko. Por
ni en Usono la unua numero donis
novan kuraĝon kaj instigon.
Mi jam de kelkaj jaroj konis la no-
mojn de la fidele laborantaj gesami-
deanoj sude kaj norde de Usono, sed
tio ne sufiĉis. La Tutamerika Numero
montras al ĉiuj membroj de EANA
ke en Suda Ameriko nia movado flo:
ras kaj progresas — eĉ pli bone ol en
Usono.
Bedaŭrinde niaj landoj estas tiom
grandaj kaj do tiel malproksimaj unu
de la aliaj ke ni ne povas aranĝi suk-
cese Tutamerikajn Esperanto-Kongre-
sojn. La kostoj por vojagado al tia
kongreso estus multe tro granda por
la poŝoj de amerikaj gesamideanoj.
En Eŭropo, kie la landoj estas mal-
grandaj, vojaĝado al eĉ ekstrema an-
gulo de Eŭropo kostas malpli ol vo-
jaĝo al Mezamerika urbo. Kaj al tiuj
"Universalaj Kongresqj" en Eŭropo
ofte venis nur deko da gesamideanoj
el aliaj kontinentoj. Des pli ni uso-
naj gesamideanoj kun granda ĝojo
ricevus la viziton de izolaj gesami-
deanoj el aliaj partoj de Ameriko.
Ni ĝoje gastigus ilin okaze de ilia vo-
jagado tra Usono. "Niaj hejmoj estus
iliaj hejmoj" laŭ Sud-Amerika kuti-
mo. Kiu venos unue?
Mi mem kaj mia nova edzino He-
leno Scherer, kasistino de la Los An-
geles Esperanto-Klubo jam depost nia
geedzigo en Septembro parolis pri la
ebleco viziti la Esperanto-KLubojn de
Mez- kaj Suk-Amerikaj landoj. Kiel
fraŭlo mi vojaĝis kaj vivis jam en
48 landoj en kvar kontinentoj, sed tre
bedaŭrinde mi neniam estis en Suda
Ameriko. Mi rezervis tiujn sudajn lan-
dojn por miela-luna vojaĝo, sed inter-
tenrpe venis la terura milito. Dume ni
avide legas pri viaj landoj kaj en la
Tutamerika Numero ni pli kaj pli in-
terkonatiĝas kun via agado kaj kun
viaj ĉefaj kunbatalantoj en nia paca
movado.
Joseph R. Scherer, L. K.
LA JUNULARA KOMITATO
DE E. A. N. A.
Elstare vigla kaj agema inter la
daiiraj komitatoj starigitaj de EANA
estas nun la Junulara Komitato> kies
esu-o estas meze juna mstruisto en la
lernejoj de Winchester, (Illinois,)
S-ro George J. Ealgier. Liaj kunla-
borantoj en la komitato estas P-ino
Doris Tappan kaj S-ro A. Connor, am-
baŭ en Novjorko. La komitato redak-
tas kaj eldonas naŭfoje ĉiun jaron
(monate, sed ne en somero,) gazeton
multegrafitan de 8 ĝis 10 paĝoj, kun
la nomo, "ESTU PEETA," La nomo
estas inem la devizo de la skolta mo-
vado . Sed la gazeto estas por eiuj, Ĝu
skoltoj aŭ ne.
La teksto estas en Esperanto, sed
ĝenerale kun angla traduko en flanka
kolono, por helpo al izoluloj kaj ko-
mencantoj. La celo estas interesigi
kaj instrui neesperantajn infanojn kaj
gejunulojn; do simplaj gramatikaj
Marigoj abundas; kaj por plua helpo
kaj plua intereso, multaj simplaj de-
segnajoj aperas por klarigo. Hi estas
verkitaj de la mano de T komitatestro.
La deka numero, aperinta en Ja-
nuaro, 1941, estas escepto, je formo
kaj enhavo. Ĝi estas libreto, enha-
vanta pli ol dekduo da poemoj, ĉefe
pri temoj precipe interesaj al gejunu-
loj, verkitaj de S-ro Hugh Irvin Ke-
yes, malnova Esperantisto kies poezia
talento gajnis por li la titolon, Poeto
Laureate Esperantista de Usono.
La Junulara Komitato tre deziras ke
gejnnuloj en Suda Ameriko, aŭ en la
mezaj amerikaj regionoj, sendu no-
mojn kaj adresojn, por ke amika ko-
respondado povu ekesti inter ili kaj
usonaj gejunuloj kiuj ricevas kaj le-
gas "ESTU PEBTA." Pri tiu celo, la
oka numero de ESTU PEETA enha-
vas la jenon:
"ESTU PEETA havas nur du ce-
lojn: la unua, allogi vin, la junu-
lojn kaj junulinojn de Usono, al la
studo de Esperanto; la dua, ebligi
amikan kontakton inter la usonaj kaj
la eksterlandaj gejunuloj. TEOVU
AMIKON EN SUDA AMEEIKO.
Je la pasinta tempo, ni usonanoj ne
faris multon por gajni amikecon de
Sud-Ameriko. La ĉefa barilo inter
la du Amerikoj estas la lingvaj di-
ferencoj. Oni diras, ke usonanoj de-
vus lerni la hispanan kaj la portu-
galan lingvojn; sud-amerikanoj de-
vus lerni la anglan. Al la plimulto
en la du regionoj tio ne estos opor-
tuna. La plej oportuna solvo estas
Esperanto. Ciu povas lerni ĝin sen
granda ĝeno aŭ elspezo. Post ,mal-
longa studado, oni povas legi kaj
skribi leterojn, kaj komenci kores-
pondon kun novaj ge-amikoj trans
la limoj de la lando."
Kiam oni skribos en respondo al
tiu ĉi alvoko, sufiĉos adresi la leteron
aŭ poŝtkarton al:
"ESTU   PEETA,   Winchester, 111.,
(U. S. A.)»
LA EDUKADA VALOEO DE
ESPEEANTO
Esperanto venkos, kompreneble ne
sole per unu ajn valoro sia, eĉ la plej
grava, sed per la kuna efiko de siaj
multaj kaj diversaj utilecoj — en tu-
rismo, en komerco, en literaturo, en
radiofonio, en lumbildoj, kaj precipe
en korespondado, grava en la idea-
lista afero de interfratiĝo de homo kun
homo. Eĉ kroman valoron, tre impo-
nan, ĝi havas kiel ilon por veki la lo-
gikajn povojn de la lernanto kaj por
pli klare komprenigi al li la gepatran
lingvon. S-ro Ernest Dodge (estro de
la Aga Komitato, EANA,) verkis kaj
publikigis en la Januaro-1941-numero
de la usona gazeto "Education" en
Bostono, artikolon (kompreneble an-
glalingvan) de 4500 vortoj, titolitan:
"Esperanto, Ho por Mensa Pliboniga-
do." Ĝi nombras ok manierojn en
kiuj Esperanto servas, eĉ pli bone ol
la studo de aliaj lingvoj, por intelek-
taj celoj de klerigado. La oficejo de
EANA povas sendi represaĵon kon-
traŭ respondkupono.                             ,
Marto-Aprllo 1941
O Brasil Esperantlsta
?%J5
ĜENERALA    SEKRETARIO   DE
E. A. N. A.
LA    SONORILOJ
S-ro Joseph Lfehy
S-ro Joseph Leahy, (pr. "lejhi",)
kies portreto troviĝas supre, estas, de
1934 gis nun, la senlaca kaj sindona
Generate Sekretario de EAINA.. Li
spertis jam 72 jarojn de vivo laborple-
na kaj tre diversflanka. NasMĝinte en
la kanada provinco Quebec, en kam-
para kaj arbara regiono, el irlanda pa-
tro kaj montarskota patrino, li lerais
en la hejmo la gaelan lingvon. "Eks-
ter la hejmo li parolia, Mel knabo, la
lingvojn francan kaj algonkinan (in-
dianan), nur malmnlte la anglan.
Eklaborinte tre juna Mel dungita
farnuaboranto, li povis ĉeesti lernejon
nur tri tagojn en la vivo. Do li fari-
ĝis meminstruitulo.
Kiel juna viro, li estis sukcesa kaj
fame konata vetkuristo je la biciMo.
Transmigrinte en Usonon, li fariĝis
lojala usona civitano, kaj laboradis en
dlversaj komercaj entreprenoj. Poste
li fariĝis mem sukcesa komercisto, je
partoj de aŭtomobiloj kaj kaŭĉukaj
radringoj. Sed la granda milito kaj
la interrompo de normalaj komercaj
kondiĉoj poste ĉesigis la negocon.
Unue en la Hispan-TJsona milito de
1898, kaj poste duafoje en la grand-
militaj jaroj 1917-18, li multe servis
al la usona registaro en konfidencaj
kaj sekretaj postenoj. Ankaŭ en plu-
raj soldattendaroj li helpis je la sa-
niga amuzado de 1' novaj rekrutoj, per
sia talento rilate al deklamado de ra-
kontoj kaj poemoj en la modifitaj an-
glaj dialektoj, laŭ la parolmanieroj de
skotoj kaj de francdevenaj kanadanoj.
Li havis talenton ankaŭ por belarta
buŝa fajfado — Mu talento estis poste
silentigita per alpreno de artefarita
dentaro! Kiel komerca fotografisto li
De Edgar Allan Poe.
El la poeziaj verkoj de tiu tre talenta sed
ofte malgaja usona verkisto (1809-1849) la
du plej famaj estas "La Korvo" kaj "La
Sonoriloj". La Korvo aperis en Esperanto,
jam en 1931, per la lerta traduko de K.
Kalocsay en Ha volumo "Eterna Bukedo".
La Sonoriloj estas be'arta studo en sonoj
kaj en emocioj.   Profesiaj voĉartistoj  ofte
deklamas gin, kun frapa efiko, helpate de
la tonkapabloj de la ofte ripetata angla
vorto "bells" (pr. "belz"). Pro la malsd-
mileco, je longeco kaj sono. de la vortoj
"bells" kaj "sonoriloj", la finaj ilinioj de
ĉiu strofo estas tradukitaj iom libere, ne
laiivorte sed laŭ artista kaj spirita intenco.
Jen! sledĉevalara  sonorilar' —
Argentaj   sonoriloj !
Kian vaston da gajeco vekas jenaj etsontriloj !
Hi  tintosone  tintas
iN'okte sur la frosta voj' -—
Dum la steloj, kiuj  milas
Sur  clelo,  nun  trembrilas
En kristala  ega ĝoj' —
IUtmosone,  kiel feino.
En  Nordlanda  Buna  rimo,
Ce la tintosontintado kiu Carmatone ŝvelas
El  la  sonoriletaro,
Belsoneta   sonorilaro:
Son-tintetado,  to«-tintetado  gaje tra  vintra  la nokto  helas!
—  II —
Jen! geedzighora sonorilar' —
Orlipaj   sonoriloj!
Kian vaston da feliĉo  bildas jenaj  molsoniloj!
Tra  balzama  noktaero
Bela sonar' de gojespero
, Ore glore tremflosadas,
Cio en unu!
Kia fluson' fluide adas
Al turtino aŭskultanta, sopiranta
Je la luno!
El celoj  rondaj, sonmurmuraj,
Tree belsona eliro mm  de tonoj molveluraj.
Hi Ŝvelas,
Hi ŝvebas
Sur  1'  estonto,   profetante
FeliĈegon. —  allogante
Per svingado kaj sonado
De la gloraj sonoriloj.
De la flora j sonoriloj,
Durn   fluado,   harmoniado   de   1'   sonoraj   oraj   iloj!
—  Ill —
Jen! fajraverta sonorilar' —
Bronzfaŭkaj  sonoriloj !
Kia  de  terur'  rakonto,  ek!   el  ties  raŭkobriloj!
En orelon de la nokto
Falas ties timoplekto.
ŝtoniĝinte,  ne pai'olas  —
Hi   nure  hurlas,   hurlas,
Malagorde,
En  bruvoĉa petegado  al kompato  de la  fajro,
En   ekscita   perpetado   al   la   surdfreneza   fajro.
laboras eC nun — Mam lia entuziasmo
por    Esperanto, tion permesas.
Esperantiĝinte antaŭ tridekdu jaroj,
li kore trezortenas la memoron, ke
unufoje en 1910 li ekvidis la majstron,
D-ron Zamenhof, en la stacidomo en
Washington, sed nur momente. Ida
ĉefa servo en la Esperanto-movado ko-
menciĝis en 1934, kiam oni elektis lin
al la plej laborplena posteno en la Es-
peranto-Asocio de Nord-Ameriko. AT.
la devoj de tiu ofico li dediĉas sin, ĝis
nun,. naalspare kaj senlace, en plena
kredo ke Esperanto estas ja granda
kaj gravega fonto de esipero por la
tuta nun malgaja mondo.
Pag. 6
O Brasil Esperantista
Marto-Aprilo 1941
Saltas pli la fajrdeliro
Furioza pro deziro,
Furiozante  eiam,  ĉiara.
Nun eksidi — nun se iam —
ĉe pala la  am' -- fratorde.
Ho !  sonaĉ'!  fison'!   souoro !
Kia  regno de teroro
Kaj rnalesper'!
Hi  krias,   bruas.   brutas:
Teruregon ili ŝutas,
Sur bruston tremegantan de 1* aer'!
Sed orelo — ĝi ekscias
Per tmtado —
Aŭ tondrado —
KJel danĝero falas,  plias.
Ni aŭskulte ekkomprenas
En  remugo  —
Kaj  sonskurĝo —
Kiel danĝero  grandas.  svenas,
Per svenado aŭ ŝvelado de 1' kolero de 1' sonorilar' —
De 1'  bru-bru-brua  sonorilar'.
De 1'  burlegaeaj  sonskuaĉaj
Iloj de la tonmuĝaĉoj, —
Per   tremblado   kaj   tondrado   de   1'   bronzkora   sonorilar'!
IV
Jen!  mortfunebra   sonorilar'   —
Fergorĝaj  sonoriloj !
Kia vasto  da  penstristo  fontas  el  la  vibradmiloj!
En silento  de la noklo
Tremas ni en  timolukto,
Pro averto de ilia trista vod'.
Ĉar ĉiu son' elfaŭka,
/                Pro gorĝa rusto raŭka,
Ve-ĝerna estas ton'.
Sed la uloj  thai teruro!)
Loĝantaj alte en la turo,
(Soleca ties voft"!)
Son-sonante en sonado,
Je obtuza monoton',
Sentas gloron en rulado
Sur la koron de peza stem'.
Ha! nek viroj nek virinoj,
Brutoj nek, nek homkombinoj!
Ili estas ja vampiroj —
Kies Heĝo. per  batiltiroj,
Funebrige taktas  tempon,
Vemuzikon  kororompan.
Batas li per sonbatiloj
Glorokanton  el  sonoriloj.
Gaĵabruste  ŝvclas li
Dura  glorkanta  harmoni';
Dancas li, fihurlas li,
Tempbatante   en  espriino
De  Pranorda  Buna rlmo;
Glorkantante je la sonoj
De la tonoj.
Tempsonadas li gis limo
En  kvazaŭa  Buna  rimo,
Je tremblado  de la  ton',
De la ton' . .   ton' . .   ton':
Je muĝado de la  ton' . .   ton' . .   tono!
Tempmezurei  korterure,
Kantas li pri mortoŝimo
En figaja Buna rimo,
Dum rulado de sonor',
De sonor' . .   'or'! . .   'or'!
Dum  Bunado  de la  iloj  de  sonor'  —
De la son' . .  son' . .  sonor'!
Son'. .   sonor'!  ĉu  inferfaŭka  boj'?
Dum  ĝemado,  vemuĝado . .    (ton'!) . .   de  1'   sonoriloj----
-oj!
(Tradukis ERNEST DOVGE, en la uroo  Washington.)
KONGEESO ĈI-JAEA DE USONAJ
ESPBEArTTISTOJ
La 34-a ĉiujara kiinveno aŭ kon-
greso de EANlA. okazos de la 4-a gis
la 6-a de Julio, 1941 en Oldanoma
City, ĉefurbo de la ŝtato Oklahoma.
Antaŭaj kongresoj, de 193.3 ĝis 1940,
okazis multe pli proksime al la atlan-
tika marbordo; (unu en 1934 estis en
la kanada urbo, Toronto.) Oni esperas
ke Oklahoma 'City, estante egale dis-
tanca de la atlantika kaj pacifika
marbordoj, montros sin pli oportuna
por kunen-tirado de samideanoj el am-
baŭ marbordaj regionoj de la vestega
Ian do, kiuj, pro distance, tro malofte
povas sin reciproke renkonti.
KBISTNASKA   EKTAGIftO
INTEB   MONTOJ
de WILL J.   MEREDITE
Edukisto en Kalifornio.
Gigante staras la purpura monto
Sur fono travideble orkolora
De   1'   ektagiĝo;   en   la   lumo  glora
Da  steloj  dronas;   el  mistera  fonto
De miaj  revoj  kvazaŭ  ferakonto
Sin levas strangaj  bildoj, dum aurora
Malvarma   dolea   vento   bonodora
Apenaŭ plu ĉe mia doma fronto
Ea  foliaron  movas.   Sunradioj
Min banas nun. ĉu en Judeo foje
Maten' simila paŝis  sur  1' abioj
De  1'  montoj,   kaj   eu  dormantino  goje
Vekigis  post   angoro  travivita,
Ĝojante pro  la  Tago  Promesita'l
Esperantigis ei la angla Fred L.   Wharff.
(Nova adreso de 1' tradukinto estas, Kaweah,
Calif., U. S. A.)
EBLE NUB 8PBITAJ0
BONEFIEA
SED
iS-ro Ernie Pyle (pr. "ami pajl")
estas multe legata usona raportisto,
kiu nun estas en Anglujo, kaj priskri-
bas tago-post-tage la tieajn okazanta-
jojn kaj la sintenon de la popolo. Lia
stilo estas interesa, informiga, kaj iam
anraza. Eaportante intervjnon kun
Lordo Beaverbrook, registara ĉefo por
aviadaj aferoj, li priskribas lian moŝ-
ton jene: "Estas por li kutimajo pa-
roli samtempe al kvar-kvin personoj
pri diversaj temoj. Li estas kolosa de-
mandanto de demandoj. Antaŭ ol iu
ajn povas eksidi, li eklernas de li ĉu
li fumas, drinkas, pugnobatalas, na-
ĝas, aŭ parolas Esperante. Almenaii
tion asertas ĉiu pri li. Sed laŭŝajne
li opiniis ke mi ne havas multe da scio
— estu ĝi kia ajn — car min li ne
multe sondis per demandoj."
S-ro Pyle estas sprita kaj ofte ŝer-
cema; do bonvolu ne kompreni la di-
raĵon tro laŭlitere — kvazaŭ Lordo
Beaverbrook fakte aldemandas ĉiun
pri Esperanto. La intenco de Pyle
verŝajne estas nur klarigi ke la mi-
nistro jetas multajn demandojn al ĉiu
nova intervjuonto. Tamen milionoj da
bomoj legas en la gazetaro la artiko-
letojn de Ernie Pyle, kaj povas noti
la respektplenan aludon al "nia kara
lingvo."                                      : ■-'!:!   I
Marto-Aprilo 1941
O Brasil Esperantista
PAg 1
ARGENTINA       ESPERANTISTO
OFICIALA   ORGANO   DE   ARGENTINA   ESPERANTO —ASOCIO
Redakcio kaj Administracio: Misiones, 369.  Buenos Aires. Argentine.
Marto-Aprilo. 1941.        N-r0 181-182
NIA    AFERO     MARŜAS
Kiam komenciĝis la nnna eŭropa
tragedio, multaj samideanoj ektimis
ke nia afero, perdinte la plej firman
terenon de sia ekzisto, pereos aŭ alme-
naŭ falos por ioma periodo. Tamen
la esperantistaro en kelkaj amerikaj
landoj ĝustatempe ekkonsciis ke alve-
nis la tempo por preni sur siajn ŝul-
trojn ne nur la vivtenadon, sed ankaŭ
la antaŭenpuŝon de la movado, kaj ke
ni respondecas pri ĝia estonto. Inter
tiuj landoj, fiere ni deklaras, estas an-
kaŭ Argentino. Kaj kion ni faras por
la movado?
• KONGRESO. Dam la tagoj 11-a,
12-a kaj 13-a de aprilo okazos en Ro-
sario la unua kongreso de la argen-
tina esperantistaro. Do en tiu ĉi lan-
do, kie oni trovas la postsignojn de la
unua esperantista grupo jam en la
jaro 1889 — du jarojn post la eldono
de la unua gramatiko — 52 jarojn
poste, dum tiu ĉi monato kunvenos la
unuan fojon la reprezentantoj de la
tuta esperantista popolo en granda
landa kongreso. Al tiu kunveno, kiun
ni konsideras Mstoria por nia movado,
jam anoncis sian ĉeeston preskaŭ cent
gesamideanoj.
ARGENTINA ESPERANTO-LIGO.
Unu el la ĉefaj punktoj de la progra-
mo dum la menciita landa kongreso
estas la kreado de unueca landa orga-
nizo, la Argentina Esperanto Ligo (A.
E. L.). Ĝis nun tia organizo ne ek-
zistis, kvankam la Argentina Espe-
ranto Asocio de Buenos Aires iama-
niere interrilatis ĉiam kun la enlan-
daj samideanoj, kaj ankaŭ multfoje
antafi la eksterlando reprezentis la
landan movadon. Sed tiu ĝia agado
estis tute libervola, ekster ĝia statuta-
ro. Guste pro tio, tiu interrilato estis
multfoje improvizita kaj sufiĉe efika,
kaj tamen pro tiu agado ja estraro
multfoje estis devigata malatenti la
evoluon de la esperanto-vivo en la ĉef-
nrbo mem.
Nun ni decidis dividi la taskojn de
la ĝisnuna A. E. A. en du partoj:
pri la ĉefunba esperanto-vivo zorgos la
komitato de la "Esperanto Grupo de
Buenos Aires" — car tio estos eble la
nomo de la gisnuna A., E. A., kaj pri
la,landa movado    kaj    kontakto kun
eksterlando zorgos A. E. L. (Argen-
tina Esperanto Ligo) — kio estos la
verŝajna nomo  de la landa organizo.
La kreadon de tiu nova organizo
salutis la tuta somideana popolo en
la lando, espriniante la esperon ke ĝi
signifos novan epokon en nia movado.
Por eviti eventualajn miskompre-
nojn ni samtempe sciigas, ke tiu ŝanĝo
efektMĝos en plena akordo kaj kun-
sento de ĉiuj samideanoj en la lando,
kaj sen ia ajn alia motivo ol la pra-
ktikaj kaŭzoj.
^r*>o
INTERNACIA
LINGVO
1*
Argentina
Esperantista
Kongreso
Por   hioiMfl
KOMORP - SlKRITARIQ,
lUIPfCHA      T17
TILIFOMO     «1*10
R O S A R I O
II, 12 koj 13 de Aprilo
I       9      4       1
LA   LOKA   KONGRESA   KOMITATO
(L.   K.   K.)
tOFIGEJO: — 25 de BICIEMBRE,  1020)
Prezidanto:
Sekretario:
Help-sekretario:
Kaslsto:
Voĉ-donantoj :
— S-ro Wilfred M. GoodeE,
Jujuy 1439 F.
—  S-ro Pedro Martin,
Suipacha 727,
—  S-ro  Alberto   Mantica,
—i S-ro Enrique Ebrero,
—  F-ino Paqnita  Martin,
S-ro Josĉ Carmona,
S-ro  Julio  COrdoba
S-ro Buenaventura Eos,
S-ro Francisco G6mez,
S-ro Salvador Heredia,
S-ro Ricardo Sartons.
ESPERANTO-SEMAJNO. La, al-
voko de la usonaj samideanoj por
arangi esperanto-semajnon alvenis
ĝustatempe, ĉar ni ĉiumaniere inten-
cis ĝin aranĝi. Kiel estas konate, ĝi
okazos dum, la semajno de la 20-a gis
la 26-a de aprilo. Dum tiuj tagoj ni
klopodos okazigi prelegojn pri Espe-
ranto en ĉiuj eblaj ejoj, aperigi en
jurnaloj kaj revnoj grandan nombron
da sciigoj, kaj cirkuligos multajn afi-
ŝojn kaj flugfoliojn.
Tuj post tiu semajno ni malfermos
kursojn, buŝajn kaj korespondan, en la
ĉefurbo kaj multaj aliaj lokoj de la
lando.
Ankaŭ al la grupoj, samideanoj kaj
lernantoj el aliaj landoj, precipe his-
pan-amerikaj, ni tre volonte belpas per
materialo, konsiloj kaj ĉiuspeca ins-
tigo.
Jen kion ni faros dum la monato
aprilo de tiu ĉi jaro, kaj ni esperas
grandajn rezultojn. La jus komenci-
ĝintan laborjaron ni dediĉos ĉefe al la
organizo de la landa movado, al la
aktivigo de la grupo j en la enlando kaj
al fondado de novaj grupoj. Tial ni
nomos la jaron "OBXxANIZA JARO".
Tibor Sekelj.
-®-
ROSARIO — ESPERANTO-
KURSOJ
Sub la gvidado de S-ro W. M.
Goodes kurso por komencantoj okazas
ĉiumarde en la lernejo "Rosalia de
Castro." Estas ĉirkaŭ 50 gelernantoj
en la kurso, kaj, laŭ la regula ĉeesto
de la plimulto, verŝajne ĉiuj plene in-
teresiĝas kaj faras bonegan progreson.
Espereble en la kongreso vidiĝos la
rezulto de ĉi tiu kurso.
Ankaŭ S-ro Goodes gvidas kurseton
por pliprogresintoj por ekzercigi ilin
en la pli facila uzo de la lingvo.
L. T. 1. RADIO DEL LITORAL
DE ROSARIQ
TOD OS LOS MI ERG OLES
A LAS 15.15 HORAS
BOLETIĴV    ESPERANTISTA
Informacidn del Movimento Esperan-
tista Mundial
Paĝ. 8
O Brasil Esperantista
Marto-Aprilo 1041
SE MI VIVUS SUR IZOLITA
INSULO
de Conrado Nale Boxlo
Conrado Nale" Roxlo estas fama
argentina poeto, ĵurnalisto kaj hu
moristo.Li naskiĝis en la jaro 1898
en Buenos Aires. Lia plej konata
verko estas la lihro de poeziaĵoj ti-
tolita "Grillo" (Grilo) kun la an-
taŭparolo de Leopoldo Lugones, li-
bro duoble premiita, kaj poste lia
alia poeziaro "Olaro desvelo" (Kla-
ra maldormo). Krom lia poeta akti-
veco li estas kunlaboranto de di-
versaj ĵurnaloji Plej multe da po-
pulareco li atingis per sia humo-
rista kunlaborado en la tagĵurnaloj
"Critica" kaj aliaj, sub la pseŭdo-
nimoj "Alguien" (iu) kaj "Chami-
co". Dum tiu ĉi jaro li iverkis sian
unuan teatraĵon: "La vosto de la
sfreno", kiu estos prezentata dum
tiu ĉi sezono en Buenos Aires.
Nale" Boxlo tre simpatias kun la
esperanto-movado.
Dum iu konversacio kun la fama
verkisto mi eldiris la opinion, ke en
• la hodiaŭaj cirkonstancoj eble es-
tus plej bone vivi en la oceano sur
izolita insulo. Kiam mi vidis lian
heziton aprobi miajn vortojn, mi de-
^javjindis lin:
—Eel vi imagas la vivon sur izo-
lita insulo?
— Lasu min pripensi la aferon —
respondis li. Morgaŭ mi respondos
al vi.
La sekvintan tagon li transdonis
al mi ia suban respondon, kiu es-
tas tuta literatura verketo, kaj mi
konsideris ĝin tradnkinda.
— Kiel mi imagas mian vivon sur
izolita insulo? Laca kaj kun kapdolo-
ro, car tio okazis al mi diam, kiam
mi havis la malbonan ideon ĉeesti iun
piknikon. Kaj la vivo sur izolita in-
sulo devas esti tio, pikniko notinde pli-
grandigita, kun ĝiaj dubaj avantaĝoj
kaj ĝiaj multaj kaj certaj malavan-
taĝoj. Ĉe ĉiu normala pikniko oni for-
gesas almenaŭ jenajn tri ajojn: kor-
kotirilon, salon kaj alumetojn. Estas
vere ke neniam mankas elturniĝema
homo inter la ĉeestantoj, kiu scias ke
ŝtopitan botelon oni povas igi malple-
nigebla rompante ĝian koion kontraŭ
arbotrunkon; ke la salon oni avan-
taĝe anstataŭigas renversante la ros-
tajon en la cindron kaj ke oni povas ri-
cevi belan fajron frotante du lignope-
cojn. La rezulto de tiom da praktikaj
konoj estas ke la vino elverŝiĝas, aŭ es-
tas tiom plena de vitreroj ke neniu,
krom ia sinmortigema hundo, kuraĝas
trinki ĝin, ke la rostajo estas nemanĝe-
bla, car krom tio ke ĝi. havas la melan-
kolian guston de estingita fajrego, ĝi
estas kruda, la frititaj Hgnopecoj ne
donis fajron. Kaj ĉio di kaŭzas al mi
grandan laciĝon kaj kapdoloron. Kaj
fine, tiel ke la situacio de ŝipdronulo
estas la sama pligTavigita, car oni for-
gesis ankaŭ la korbon plenan de pas-
tedoj, paska torto kaj eeteraj nutrajoj
(Ividu "Kobinson Crusoe) kaj krome
li falis sur la izolitan insulon kontraŭ
sia volo, ĝuste kiel mi iris diam al
pikniko, la bildo ne povas esti pli si-
mila. Pro dio di kaj sur la bazo de
miaj spertoj, mi povas certigi ke sur
izolita insulo mi vivus lace kaj kun
kapdoloro, kun la malavantaĝo kom-
pare kun la vivo dum pikniko, ke mi
ne havus kamaradojn proksime, por
ŝarĝi sur ilin la kulpon pri la malbona
organizo.
TraduMs Sek.
HORACIO    QUIROGA
La kritikistoj emas kompari H. Qui-
roga-n (elp. Kiroga) kun Kipling kaj
Jack London. Kaj konsideras lin
la plej granda rakontisto en Latina
Ameriko.
Quiroga pasigis la plej grandan par-
ton de sia vivo en kontakto kun la
granda naturo, de la arbaroj kaj gran-
daj riveroj de Misiones, argentina te-
ritorio inter Brazilo kaj Paragvajo.
Tie li verkis siajn plej bonajn rakon-
tojn.
La di sube tradukita verkajo estas
unu el la lastaj verkitaj antaŭ lia mor-
to. Gi eble ne estas entute "rakonto",
sed montras la lerteron de Quiroga
prezenti sub rakonta vesto ekonomi-
-politikan temon.
H. Q. naskiĝis en la jaro 1878 kaj
mortis en 1937.
J. H.
-<S-
LA MALSATAJ  HOMOJ
de Eoraoio Quiroga.
— Tiu di situacio —diras la malsata
homo montrante siajn ripojn — deve-
nas de miaj gran da j ridajoj. Tiel estas.
Mi ne paradoksas. Nek antaŭe, nek
poste. Nun mem per tio kio al mi su-
perfluas por vivi — du vi bone kom-
prenas ? — mi povus elŝiri el la tombo
la milionon kaj duonon da sinmorti-
gintoj pro malsato en 1933. Per tio,
kio troas al mi por vivi. Kaj mi mor-
tas pro malsato.
Ni pli atente rigardis la parolanton.
Fakte li troviĝia en terura stato de
malgraseco. Sub lia demizo li montris
al ni siajn ripojn, dum li observis nin
kun freneza mieno. Intensa fajro de
ekscitiĝo lumis en siaj okuloj de mal-
satanto, kaj la vortoj eliĝis kun rapido
el lia buŝo...
Ni ne scias de kie li venis, eble el
la fundo de la arbaro, kie li kaj kelkaj
kamaradoj iris, por kulturi la teron.
Dum longa tempo nenion ni sciis pri
ili; oni supozis ilin prosperaj. Kaj jen
li troviĝas denove antaŭ ni, nur li,
vestita per nura pantalono kaj demizo,
kiun li levis per tremanta mano. Tiel
estas — li daŭrigis post longa paŭzo,
per kiu li ŝajne donis al ni sufiĉan
tempon por prijuĝi ĝis la kerno lian
situacion.
Per tiu, kiu troas al mi por vivi, li
diras, mi kaj miaj kunuloj povus fe-
lidigi la saman kvanton da mizeruloj.
Manĝi, manĝi! Cu vi komprenas? Tie
ili estas, spionante unu la alian de la
supro de siaj ridajoj, dum ili mortas
pro malsato, kaj diu sidanta sur pira-
midoj da maniokoj, kiuj putriĝas pro
malsekeco, kaj brakumante banangra-
polojn, kiuj dispremiĝas sub iliaj fin-
groj.                                                        \
Tiel estas. N| estis dek, kaj ni ins-
talls nin en plena arbarego por dis-
haki, faligi, senradikigi, purigi — la
tuta sekvo da arbaraj laboroj — kun
tia kuraĝo kaj laborpovo por konten-
tigi nin, kian oni ne plu revidos de
dek homoj, kiuj tiacele foje interniĝis
en la arbaron. Tiel estas.
Kia kuraĝo, amikoj! Fajreroj el
energio kaj persisto sprucis el la fo-
siloj! Kaj el la honestaj koroj, anko-
raŭ pli da fajreroj!
Je la fino de la unua somero ni es-
tis liberaj. De neniu ni dependis, kaj
ni hisis la grandan flagon de la aki-
rita bonstato, malsekan de ŝvito.
En tiu fundo de la arbarego ni re-
prezentis la homan specon. Niaj indi-
viduaj hakiloj estis ja nur unu gran-
da hakilo manuzita de dudek homaj
brakoj. Tial ni estis fratoj; dar de la
batoj de tiu hakilo dek brustoj reso-
nis kun la sama, ĝusta, tremiga kaj
triumfa stertoro!
Sed ne diuj kune. Ĉiu eltiris el la
tero la frukton de sia aparta parcelo
kaj kun la produkto de diuj ni formis
la grandan  solidaran bonstaton.
Mi rikoltis maniokojn, kaj nur ma-
niokojn, du vi komprenas?, dar mia
tero. estis sendanka rilate al dia alia
kulturo. Kaj jen la alia rikoltis nur
maizon, kaj la alia nur bananojn. Kaj
tiu, nur sojon. Kaj tiu alia manda-
renojn. Tia estas la kondido de tiuj
neregulaj teroj. Kial pretendi per
malfacila    laboro    sur    ni    propra
Marto-Aprilo 1941
O BrasH Esperantlsta
P&g 9
tero havi tion, kion la najbaroj ricevas
facile de la sia?
Ni, kompreneble, interŝanĝis niajn
produktojn. Mia manioko nutris la
alian, kaj la bananoj de tiu alia
vivtenis nin.
Sed, kia abundo! Ĉu vi scias — li al-
donis montrante sian ventron — kio
signifas esti bone nutrita, kun rekta
konscienco, kaj tiu ĉi konscienco kaj
la animo kaj la fortika pugno magne-
te altirita al la paco? Tiaj ni estis.
Nun restas nur ŝifonoj, kaj mi, nenio
alia ol mizerulo.
Protektantaj sunoj! Ĉiu arde batalis
por sia propria rikolto. Sia propra,
sed kiu estis dies, ĉar ni interŝanĝis
la produktojn.
Ĵaluzo ? Ho ne! Benata estis la plu-
vo, kiu egale malsekigis la dek parce-
lojn! Sed fiero pro tio ke ni kontente
vivis, ke ni povis preni, trans la unue
renkontita heĝo la manon de egalulo.
Iun tagon falis, kiel fulmo, la or-
gojlo sur la malseketan teron. Ni vo-
lis individue riĉiĝi.
Ĉu vi vidas la situacion, sola, diu
izolita en sia angulo, fruktodona nur
por aparta kulturo, sed ne taŭga por
aliaj, diu el ni apenaŭ valoris mor-
tanton. Ekzakte: la dekonon de sana
homo. Antaŭ la'nova dogmo, in tiam
ekkriis:
—Sed tio estas frenezajo!. Ni mal-
ridiĝos ĝis mizero se ni tiel faras!
—  Ĉu mizero? — Oni respondis —
Mizero estu la parolinto! Tute kon-
traŭe, ni estos superŝutataj per rida-
ĵoj. ĉiu devas esti memsufida, ŝuldan-
te nenion al neniu. Tia estas la leĝo.
Sed aliaj kontraŭdiris:
—  Malsata, milfoje malsata iĝos la
homo kiu intencas spekuli pri la ne-
cesajoj de la najbaroj! Kia frenezo fa-
lis sur la planedon? Kie oni povas tro-
vi la originon de tiu di epidemia era-
ro laŭ kiu oni devas kontentigi sin
mem, Mam oni posedas, nek sunon,
nek akvon, nek teron, nek sufidajn
fortojn por dion produkti? La laboro
fariĝas ada Mam ĝia grandega pro-
dukto estas uzata nur por ŝveligi la
vantecon.  Atentu, kamaradoj!
Sed la aliaj respondis:
—  Trompon kaj malkuraĝon predi-
kas la vodo, Mu parolis, la destino de
la laboro estas la ridaĵo kaj di lastan
oni atingas nur se oni liberiĝas de la
laboro de la najbaroj. Esti memsufida,
tia estas la leĝo.
—  Jes, la leĝo de la mizero, ho, an-
taŭaj fratoj! Kaj la mizero enviema
kaj. veneniga, kiu estas la plej malbona
el diuj!
ESPERANTO  EN HAVANA,  ĈEFURBO DE KTJBO
Ekspozicio   tie    esperantaĵoj   okazinta    en    Septembro   1940a   en   Havana,
ĉefurbo de Kubo, Ce la "Cirklo de Belartoj", organizita de s-ro Heriberto
Cocina, delegito de 1 E L, sub la aŭspicioj de la Havana Esp.  Grupo.
—  Tiel li tvane parolis. Car ne diuj
konvertiĝis al la nova dogmo, kaj mi
la unua ekkomencis planti kaj amasigi
maniokon, pli da manioko! Kaj la
alia faris la samon pri sia maizo, kaj
tiu alia pri siaj bananoj. Kaj teren tre-
nante la grandan flagon de la soli-
dara laboro, ni hisis sur diu parcelo
tiun de la persona sukceso.
Kia sukceso, sinjoroj! Piramidoj da
oranĝoj kaj bananoj, fazeoloj, spikoj
kaj aliaj, tiam senmezure leviĝis, tiel
ke la kerno de tiu sukceso ĝuste sur
tio baziĝis. Ĉu vi bone komprenas?
Kare vendi niajn produktojn kaj adeti
malkare tiujn de la najbaroj.
Ĉu vi kaptis la aferon? Cu vi ta-
ksas ĝis la kerno la diablan artifikon?
Du kontraŭ unu, tio estas komerci,
triumfi, amikoj!
Nu bone. Kiam la unuaj malvar-
maj tagoj plivigliĝis, la apetito kaj
la merkato maMermiĝis, niirego kiel
fulmo ankaŭ falis sur niajn kapojn:
la grandioza artifiko, kiun diu opiniis
estis eltrovinta, ankaŭ infeMis dies
korojn. Ĉiu vartis gin kiel la sankta
fajro de gajno, kiu lin ridigos je kosto
de la mankoj de sia najbaro.
Tial, Mam la merkato malfermiĝis,
■nenia honesta soifo, nenia lojala mal-
sato povis esti satigata.
—  Ĉu vi bezonas bananojn, du? Ni
interŝanĝos al vi unu kontraŭ kvin
mandarenoj.  Estas tute klare.
—   Sed vi mem bezonas mandare-
nojn por via nutrado. Estas facile al
vi ilin akiri. Donu al mi kvin bana-
nojn  kontraŭ tiu di mandareno, kaj
ĝi estos via.
—  Sinjoroj! Ni diuj, diuj falis en la
malfermitan buiegon de la abismo.
Ed la plej eta postulate, la plej ele-
menta kriterio de saĝeco estis al ni
fremda. Ni diuj blinde kredis, ke Mam
ni interŝanĝis bananon kontraŭ kvin
oranĝoj, la viktimo redonos al ni mal-
avarecon kontraŭ rabemo. Ni estis
tiora solene stultaj, ke jam tro mal-
frue ni komprenis ke tiu glavo havis
du trandrandojn. Kaj tie ili restas, si-
dantaj Mel putrantaj dioj sur pirami-
doj da apartaj nutrajoj, kiuj- tamen ne
povas ilin nutri.
Tiel estas. Ni mortas, ni sufoMĝas
pro malsato sur la ridajoj. Kion fari?
Kun freneza gesto, la homo silentis.
Ni rigardis lin senvorte, Mel ian dion
estiĝintan el ia nekonata religio de pu-
tranta rideco kaj mizera senmorteco.
Tiam el nia grupo, iu eldiris kel-
kajn vortojn.
—  Bruligu la piramidoj n — li diris
— kaj kune kun ili la vermon, kiu ilin
kreis kaj ilin submanĝas. Rekomencu
poste vian antaŭan vivon.
La malsata homo large maUermis
la okulojn, tremis dum longa momen-
to de la kapo ĝis la piedoj, kaj subite
sin jetis en la arbaron, portante bran-
don, kvazaŭ tordon.
Ni ne scias, du li sekvis la konsilon,
nek du la senutilaj kaj hontigaj pira-
midoj estis detruitaj kune kun la kre-
inta vermo.
Konsiderante la distancon, Mu ran
Pag. 10
0 Brasil Esperantista
Marto-Aprtto 1941
SUB LA SOJLO DE LA
NOVA    JARO...
Tiu 6i novjarsaluto de E:
Malmgren, funkcia prez.
de IEL, estas direktata ne
nur al la sveda esperantis-
taro sed ankaŭ al tiuj ali-
landaj samideanoj, kiujn
espereble atingos nia ga-
zeto.
La jaro 1940 forpasis. Eble la plej
riska jaro ĝis nun por Esperanto. En
sia komenco ĝi tamen estis sufiĉe es-
periga. Por anstataŭigi la universa-
lan kongreson la svedoj kun entuzias-
mo komencis prepari grandan konfe-
rencon por la nordaj landoj. •Ankaŭ
aliaj konferencoj estis planitaj.
Sed la printempo alportis mortba-
ton al ĉiuj konferenc-projektoj. La
milito evoluiĝis fulmrapide. La inter-
rilatoj rompiĝis. Dum pluraj monatoj
ni estis tute neinformitaj pri la sorto
de niaj amikoj. Sed ioin post iom la
kurteno de neseio leviĝis. Kaj en tiu
ĉi momento mi povas' sciigi al vi, ke
mi denove havas kontakton kun espe-
rantistoj en viuj landoj de Eŭropo,
escepte de la okupita parto de Fran-
cm jo.
Kion diras do niaj amikoj norde en
Norvegujo, sude en Italujo, okcidente
en Anglujo, oriente en iSovjetunio? Ĉu
ili estas pesimismaj ? ĉu ili senkuraĝe
kaj senspere ĉesis labori por Espe-
ranto ?
Jen mi montros al vi kelkajn bildojn
el la esperantista vivo dum la jaro
1940! Unue el Narvik, tiu norda urbo
en Norvegujo, cirkaŭ kiu batalis la
norvegoj, germanoj kaj angloj. La
urbo estis .furioze bombardita. Por la
civitanoj estis neeble plenumi sian
profesian laboron. Ili devis resti mul-
tajn borojn en bombsekuraj keloj.
Kion faris la esperantistoj tie ? Nu jen:
ili aranĝis Esperanto-kunvenojn kaj
ekzercis nian lingvon!
. Kaj la nederlandanoj ? vi demandas.
Vi povas mem prijuĝi la situacion,
kiam vi aŭdas, ke la nederlanda espe-
ranto-gazeto regule aperas kiel antaŭ
la milito! Cetere Heroldo de Espe-
ranto kaj La Praktiko eldonis kelkajn
novajn numerojn speciale por la ne-
derlandanoj    kaj germanoj!
En Anglujo la esperantistoj daŭri-
gas sian agadon same diligente kiel
kutime.   Ma talenta ĝenerala  sekre-
disigas de ili, la fumo, se ĝi ekzistas,
ne alvenis ankoraŭ ĝis ci tie.
Sed ni esperas ĝin vidi iun tagon.
Trad. J. HESS.
tario Goldsmith jus informis min tele-
grafe, ke IEL finis la jaron 1940 sen
ia deficito! Mi certe ne erare divenas,
kiam mi supozas, ke la anglaj samide-
anoj sentas kiel sia honora devo en la
nuna tempo vivteni nian centran of ic-
ejon kaj tiel per malavaraj donacoj
ebligas ĝian laboron. En miaj manoj,
mi tenas kiel rezulton i. a. la duan
parton de la jarlibro 1940 kaj la sep.-
-okt.-numeron . de Esperanto Interna-
cia. La supre menciita telegramo cetere
petis min transdoni de Goldsmith,
Oliver kaj de ĉiuj anglaj esperantistoj
korajn novjarsalutojn: Oni fartas bone
laŭ la cirkonstancoj kaj la esperan-
tista vivo en kluboj kaj kursoj estas
kontentige vigla!
Jen kelkaj bildoj. Mi povus multo-
bligi la ekzemplojn. Mi povus rakonti
pri la grandaj Esperanto-kursoj en
Jugoslavio kaj Italujo. Mi povus pris-
kribi viglan Esperanto-laboron en
Hungarujo kaj Portugalujo. Jes, ei la
plej multaj landoj mi povus citi tiajn
raportojn, ke la esperantista koro ba-
tas pro ĝojo.
Sed de tempo al tempo miaj pensoj
vagas al Prancujo: al general© Bas-
tien, s-roj Couteaux, Petit kaj multaj
aliaj amikoj. Kiel ili nun fartas? Je
ilia braveco kaj fideleco mi ja nepre
kredas. Kaj mia kredo fariĝis certeco,
kiam mi antaŭ unu monafo ricevis la
plej unuan vivsignon el la neokupita
parto de Francujo. Estis nova Es-
peranto-libro! "Kleraj virinoj" de Mo-
liere, tradukita de prof. Boucon en
Annecy kaj presita en aŭgusto 1940!!!
Ĉu iu ajn post tia brava provo de es-
perantista aktiveco povas dubi pri la
fideleco  de la franca  esperantistaro!
Ĉio donas al ni plej fortan instigon
kaj kuraĝon por la jaro 1940. Car ni
nun scias, ke kia ajn estos la ekste-
raj cirkonstancoj, nenio povos haltigi
la Esperanto-movadon! Tion montris
per kuraĝaj agoj vi: Aberg kaj Stron-
ne, Fejde kaj Bengtsson! Ĉu vi trovis
nevenkeblajn malfacilajojn! Ho ne!
Ĉu vi: Jensson kaj Vilkki, Justesen
kaj Kempeneers nun finis organizi la
Esperanto-agadon ? Keniam! Sed vi
Jung kaj Grolleman, Walder kaj Bal-
kanyi: ĉu vi povus imagi al vi daŭrigi
la vivon sen Esperanto? Keeble! Kaj
al lertaj gvidantoj Lapenna kaj Oar-
reira: ĉu ivia vivo havus signifon sen
Esperanto? Ne, vi ja mem diris ke
tago sen Esperanto estas perdita tago
por vi!
Karaj amikoj, mi volus citi la no-
mojn de vi ciuj, car vi meritas tion!
Vi laboris diligente en via loko, kaj vi
laboros! Memoru, ke vi ne laboras
izole. Mi kaj mil kaj ree mil amikoj
tra la mondo pensas pri vi kaj pri via
ESPERANTO EN URUGVAJO
El letero sendita al la prezi de B.
L. E. de s-ro Viktoro L. Cao Caba-
nas, loĝanta en Montevideo (Brand-
zen, 2267), al kiu nia Ligo sendis es-
perantajojn por propagando ĉe la tiea
oficistaro, ni elĉerpis la jenon: "Mi
ne povas sendi nun artikolon pri la
propagando en tiu ĉi lando, car anko-
raŭ ne estis eble atingi eĉ sukceseton.
Mir oni sukcesis dum la pasinta jaro,
per la instruado de Esperanto. La
"Urugvaja Esperanto-<Societo" gvidis
kurseton en 12 lecionoj, per kores-
pondado, kiun, malgraŭ la nesufica
propagando farita, partoprenis pli ol
50 lernantoj. Oni intencas propagan-
di pli intense dum venonta aŭtuno kaj
eble tiu nombro povos esti plialtigita.
Ĉiel mi informos vin, smjoro Prezi-
danto, pri ia bona sukceso de Espe-
ranto en Urugvajo."
M esperas, ke baldaŭ s-ro Cabanas
donos al ni kontentigan novajon.
ESPERANTO EN MEKSIKO
Laŭ cirkulero ricevita el Meksiko,
devis okazi la loan de Marto nunjara,
ĉe la "iCentro Espanol", en Maksikur-
bo, la "Unua Ĝenerala Kunveno en
Meksiko", kun ceesto de eminentaj
hispanaj esperantistoj. Ĝia programo
konsistis el: Inaugura Saluto de d-ro
A. Vargas Valencia, prez, de la Cen-
tra Meksika Esperanta Asocio"; vor-
toj de s-ro E. Lanti, konata esperan-
tisto; vortoj de s-ro Jesus Amaya, di-
rektoro de "Renovigo", kaj ĝeneralaj
aferoj.
La cirkulero ankaŭ sciigas, ke ekde
la 5a de Aprilo okazos Esperanta Dis-
aŭdigo, titolita "Mia Voĉo al la Mon-
do el Meksiko", pere de la kultura
radistacio X. E. W. (49 metroj, 60
kilocikloj). La disaŭdigo okazos ĉiu-
sabate, de la 19a ĝis la 19,30a horo.
M esperas, ke la kuniveno bone su-
kcesis kaj ke ĝi vigligos la Esperanto-
movadon en tiu grava amerika lando.
laboro. Memoru, ke la sukceso de Es-
peranto dependas ĝuste de via laboro,
de via fideleco!
Kiam mi do rerigardas al la jaro
1940, tiom plena je malfacilaĵoj eks-
teraj kaj tamen tiom esperiga por la
Esperanto-movado, mi sen timo rigar-
das al la nova jaro. La Esperanto-
trupoj estas nun harditaj. La Espe-
ranto-trupoj jam montriĝis esti neven-
keblaj! Tial mi kun fido kaj espero
bondeziras al vi:
BOKAX XOVAX JARON 1941!
E.  Malnigren.
Marto-Aprilo  1941
O Bi-asil  Esperantista
Pag 11
ESPERANTO   EN   KANADO
S-ro David R. Pook, sek. de la
"Kanada Esperantista Asoeio", skri-
bis al la prez. de B. L. E., leteron, per
kin 11 seiiga; lin, ke: "La Esperanto
movado en Kanado malbone fartas pro
la milito... La "Tutamerika Numero"
estis bona kaj plaĉis al mi sufiĉe. Mi
nur bedatiras, ke ni ne povis sendi pli
multe da materialo. Nuntempe la Ka-
nada Asoeio ne povas helpi al vi."
Ni esperas, ke en nia tria numero
aperos verkoj de niaj kanadaj sami-
deanoj.
R E C E NZ 0 J
Stutistika Hesianeto, ekstraktita el la
Brazila Statistika .Tarlibro, jaro 1988. 32
paĝoj. Ekzempleioj riceveblaj senpage de
la eldonejo: Brazila Institute; de Geografio
kaj   Statistiko.  Bio  de  Janeiro.
La Brazila Itegistaro denove eldonis
Statistikan Resnmeton en Esperanto. La
libreto entenas amason da utilaj ciferoj prl
Brazilo, fotografaĵon de la Prezidanto de
la Brazila Ilespubliko. kaj antaiiparolon
de la Ĝenerala Sekretarlo de la Institute
La diversaj statistikoj rilatas al la flzika,
demografia. ekonomia, socia, kultura, ad
ministracia  kaj  politika  situaoioj.
En moderna vivo statistikoj ludas gravan
rolon. En era granda oflcejo troviĝas la
■eldonajoj de diversaj landoj prl importado.
eksportado Industvioj. enlogantoj, k.t.p.,
sed escepte je la plej grandaj kaj monha-
vantaj bindoj la registaroj nzas kntime
nur la liugvon de !a propra lando. Tio estas
granda mallielpo. En oficejoj oni havigas
tradukon de la titoioj de la eefaj ĉapitroj
kaj penns diveni la signifon de la subtitoloj
kaj eiferkategorloj. ĉiam estas danĝero ke
oni miskomprenos kaj mlsuzos clferojn:
ĉiam estas danĝero ke oni eC ne scios ke
la  sereata Informo estas fakte en la libro.
Mi iiavas koustantan kaj preskaii eiuta-
gan kontakton kun tiaj volumoj. kaj la
aperigo de statistika resumeto en klare
kaj facile kompreuebla lingvo kiel Esper-
anto varmigas la koron. Mi kore gratulas
la Brazilan Instituton. Mi esperas ke ĝi
dative Piujare eldonos similar, broSnreton.
kaj nii forte rekomendas al aliaj registaroj
ke ill pripensn la ebleeon sekvi e tinn plej
imitindan  pkzemplou.
A.CO.
(El "Esperanto Intemacia")
Revista de Correos y Telegrafos
Ni ricevis la numeron 37an de la
"Revista de Correos y Telegrams",
oficiala monata eldono de la Direkcio
de Poŝto kaj Telegrafo en la Argen-
tina Respubliko. Oi enhavas 64 pa-
ĝojn kaj publikigas diversajn artiko-
lojn tradukitajn el esperantaj revuoj.
el kinj meri-tas specialan mencion la
jenaj: La Interligilo de 1' P. T. T."
kaj."La Praktiko". Ilin tradukis s-ro
Amarleu P.  Soler, el Rosario.
ANTAŬEN! MARŜU!
Esperanto!  Esperanto!
Vin laŭdegas  ni  per  kauto;
Povo, gloro kun lionoro
Post provado  kronu  vin!
Vin servadas vole ui;
Nin kompensos fine vi;
Venko en decida boro
Venos por ĝojigi nin.
Esperanto! Via stelo
Tiras nin al alta celo;
Kun sincero ni laŭ vero
Direktadas nin al ĝi.
Nia fido regas nin;
La espero vekas sin;
Vivu! Vim la Afero!
Esperanto! Vim vi!
(El "Poemoj por Junuloj", de Hugh
frvin Eeyes, poetlaŭreato de Esperan-
to. Numero 10 de ES'TU FRET A, el-
donata de la Junulara Komitato. ES-
PERANTO-ABOVIO DE NORD-AME-
RIKO.)
Triumfkrio el Japanujo. Espe-
ranto en regula radioprogramo
La Revuo Orienta festas en sia de-
eembra numero la Zamenliofan tagon
per triumt'a sciigo ke la Japana Brorl-
kasta Korporacio (JBK) oficiale deci-
dis enkonduki esperanton en sian pro-
gramon por la transmaraj aŭskultan-
toj komence de januaro 1941. Sinjoro
A. Namikawa, aktiva sekciestro por
programoj de transmara brodkasto,
turnis sin al la Esperanto-Institufo
por konsilo je la preparado de la pro-
gramoj, kiuj okazos almenaŭ en ĉiu
dua semajno.
Okaze de la efektivigo de la espe-
ranta lioro la korporacio estas preta
meti esperantan kolonon en la monata
organo de la fako por transmara bro-
dkasto,kiun oni distribuas al ekster-
landa j  aŭskultantoj.
Ni esperantistoj en la tuta mondo
partoprenas en la ĝojo de niaj japa-
naj kamaradoj pri tia sukceso por nia
lingvo. Ni ankaŭ devas montri tion,
kaj pro tio ni admonas al vi tnj peti
per poŝtkarto ekzempleron de la Mo-
nata Organo por Transmara Brodkas-
to ĉe Japana Brodkasta Korporacio,
Lrtiyamasita-tyo, Kozimati-ku, Tokio.
Japan.
PAGU    VIAN
NTJNJARAN   KOTIZON
"LA PRAKTIKO" VOLAS
PLUVIVI!
... Malgraŭ la fatalaj okazintaĵoj,
kiel tiel forte skuis la popolojn de
Eŭropo, ni firme tenas la esperon, ke
balclaŭ revenos la paco, kaj ke ĝi estos
vera paco, justa kaj daŭra. Kun la
optimismo de idealistoj kaj kun la pa-
eienco de saĝuloj ni fidu, ke la nuna
mondhistoria lnktado de gigantaj for-
toj kontribuos al la solviĝo de grandaj
mondproblemoj, kaj ke ĝi alproksimi-
gos la homaron al la idealoj de inter-
ŝtata ortlo kaj interpopola frateco,
kinj n ĉiuj popoloj en la koro tiel arde
sopiras.
Kia ajn estos la aspekto de la post-
milita mondo, certa estas tio, ke
granda kaj kreskanta estos la bezono
de neŭtrala internacia lingvo. Do ni,
esperantistoj, povos kaj devos daŭrigi
liian belan kaj utilan agadon. Sed an-
kaŭ nun, dum la malluma tempo de
la milito, ni faru tiom, kiom ni povas:
ni laŭpove clisvastigu Esperanton kaj
ni fervore preparu nin al la postmi-
lita agado, diligente studante kaj
ekzercante niau lingvon. Kaj super
ĉio: restu ni ĉiuj nepre fidelaj al nia
kara verdstela standardo!
(Eltirajo el gvidartikolo de LA
PRAKTIKO, aperinta post la okupa-
frio de Nederlando).
La legado de tiu eltirajo faris al
ni. grandan plezuron, car la malapero
de la tre simpatia revuo "La Prakti-
ko" kaŭzis malĝojon al ĉiu vera es-
perantisto. Ni esperas, ke la meuciita
numero alvenos al niaj manoj, car ni
jam liavis la plezuron ricevi ĉiujn,
numerojn de la lasta jardtipno. (Noto
de la redakcio).
La jarabono de "La Praktiko" kos-
tas 16 respondkuponojn..
Guia de Conversacao Portugues
Esperanto
e
Correspondencia Gomercial
Compilado por Ismael Gomes Braga
Editado pela LIVRARIA EDITO-
RA DA FEDERAgAO E. BRASI-
LEIRA — Av. Passos, 30. Rio-de-Ja-
neiro .   -7- Prer-o: 4*000.
Liv.ro iudispensavel a todo es]>eran-
tista que deseja aperfeicoar-se na con-
versacao e correspondencia com sami-
deanos estrangeiros.
p&g. ia
O Brasil Esperantista
Marto-Aprilo 1941
PATAGONIO YIDITA DE BRAZILANO
En tiu ĉi artikolo profesoro Fr6is
Abreu, Teknika Konsilanto de la Na-
cia Konsilantaro de Geografio, resu-
inas siajn observojn faritajn dum vo-
jaĝo al Patagonio, ĉe la najbara Ar-
gentina Bespubliko. Pentrante aspe-
ktojn de malmulte konata regiono, li
volis, nur kaj simple, stimuli similajn
iniciatojn al tiuj "trairontaj tiom da
terspaeoj de nia marbordo, ankoraŭ
malmulte konataj kaj neniam pris-
kribitaj".
De Buenos Aires, sin direktante su-
maro. Estas oftaj la mallarĝaj valoj
(veraj "canions") kaj la krutaĵoj,
kiuj vidigas la serion da horizontalaj
tavoloj de la terciaraj sternaĵoj, kies
agitiĝoj apartenis al la tipo "fratu-
ras" (rompiĝoj). Tial Patagonio pre-
zentiĝas kiel serio da "mesetas", kun
malsamaj planoj  kaj  grandecoj.
En Oomodoro la topografio estas ta-
bula, preskaŭ vegetnuda, lcun kelkaj
reliefoj ĉe la profiloj, rezultantaj de
tavoloj pli rezistaj al la erozio. Ili ve-
nas ĝis la maro kaj tie falas vertikal-
If
^fsy,:5f-
•mm»s,..
. ■•                  """""
•       i
Parto de la petrola kampo  sub la Oceano.
den al Baia Blanca (Blanka Golfeto),
li superflugis super grandega ebenaĵo,
je ĉirkaŭ 600 Mlometroj, kun abun-
deco da bovobrutaro kaj kovrita per
verdaj paŝtejoj (dum la monato Ma-
jo) . Malsamaj ol la tipo de brazila
farmbieno, la konstruajoj el zinklado
kaj la brutaro estas loĝigataj en tute
fermitaj staloj, laŭ la postulo de la
klimato. La solaj reliefoj de la topo-
grafio estas reprezentataj de la Serra
Ventana kaj iliaj profiloj elmontras
seriojn sedmentajn aŭ metamorfozajn
kuu forta tektonismo.
Post Baia Blanca tiu aspekto ŝan-
ĝiĝas. Malaperas la farmbienoj, la
kulturitaj kamparoj kaj la akvo. Tiam
komenciĝas, klare, la transiro al la sen-
akvaj teroj de Patagonio. Post 360
kilometroj, rektlinie, aperas la unua
"oazo", Sankta Antono de 1' Okciden-
to, domaro ĉe la bordo de 1' Oceano.
Plian horon de flugado super la
malbonaj terenoj kaj aperas alia
"oazo" — Trelew. Ĝi estas malgaja
kaj griza, sed oni informas, ke ĉe la
centro, laŭlonge de rivero, ekzistas
bonaj fruktaj kaj legomaj kulturejoj
kaj tio konfirmas, ke en Patagonio la
riceco estas funkcio  de la akvebleco.
De tie ĝis Comodoro Bivadavia (360
km.) etendiĝas pluen la dezerto. La
topografio iĝas pli malregula, car la
patagonia ebenaĵo alproksimiĝas al la
skarpe. Belaj tipoj de "falesias" po-
vas esti vidataj norde kaj sude. Di-
versaj pecoj estas en kopstanta dise-
rigo. La suprajaj tavoloj, konsistan-
taj el argilo, ŝanĝiĝas, dum la seka
epoko, al sufokaj kaj densaj nuboj da
polvo. Pro la pluvo la polvo fariĝas
glitita koto, kiu kovras stratojn kaj
vojojn, kaj tio trudas la preskaŭ de-
vigan uzon de ĉenoj sur la pneŭmati-
koj de 1' veturiloj.
La klimato ludas gravan rolon ce
la loĝatigo, car ĝi estas selekteca; pro
sia rigoro ĝi forigas la malfortulojn
kaj nui* al la fortuloj ĝi permesas vi-
vi. La medio treega seka (45% de re-
lativa unuo,  observis la aŭtoro).
Porta kaj intensega vento, preskaŭ
konstanta. Se iu piediras laŭ ĝia di-
rekto, tiu devas forte piedpremi la te-
ron, x>or ke la vento ne lin kunportu;
se li iras kontraŭ la vento, li bezonas
klini la korpon antaŭen kaj iom tur-
niĝi flanken. Oapoj anstataŭas la larĝ-
randajn ĉapelojn kaj estas ĝenerali-
gita la uzo de automobilo por eviti la
lacigajn piediradojn. Laŭ informoj,
oni kalkulas unu veturilon por ĉiu ok
loĝantoj. Sin sentigas tiu influo eĉ
ĉe la konstruajoj, kiuj estas orienti-
taj tiamaniere ke ili ŝirmiĝas kontraŭ
la vento, kaj en la ĝardenoj estas ven-
toŝirmiloj.
La   aviado   malfermis   novajn hori-
zontojn al Patagonio, car la distanco
inter Comodoro kaj Buenos Aires, kiu
antaŭe estis traveturata en tri tagoj,.
nun daŭras nur ses horojn.
Gia loĝantaro estas tre kosinopolita
kaj oni rakontas, ke iam ĉe la YPE,
(Yacimientos Petroliferos Federates),
federacia organizaĵo, troviĝis dungitoj
el 64 nacioj.
Klur la esplorado de petrolo perme-
sas kompreni tiel grandan homamason
en loko tiel dezerta kaj kun kondiĉoj
medirilataj tiel malfavoraj al daŭra
lokatiĝo. Cio tio estas rekte ligata al
la petrolo kaj tial Oomodoro Biva-
davia posedas la trajton de granda fir-
mstara ttrbo, kun kolegioj, teatroj,
kinematografejoj, komercaj en;trepre-
noj, preĝejo, kc. La esplorado de pe-
trolo estas farata de la YPF. Provi-
zita per la gasoj de 1' petrolaj putoj,
uzino je ĉirkaŭ 30.000 km. liveras la
tutan energion necesan al la elektri-
gitaj servoj de la YPF.
La sondado per la sistemo rotary
anstataŭis la antikvajn frapsondilojn.
Ekzistas nun ĉirkaŭ 25 sondiloj en
aktiva laboro ĉe la kamparoj de Co-
modoro, preskaŭ ĉiuj elektrigitaj. La
profundeco de la putoj de la marbordo
estas ĝenerale je 600 metroj, necesa por
atingi la cef'an olesux>rajon, sed intern-
lande ĝi atingas ĝis 1.000 metroj. Pro
manko de premo en la putoj, kiuj ne
ŝprucas, estas necese uzi pumpilojn.
kaj tial la produktkvanto estas tre va-
riema.
Ce la km. 27 de la Fervojo, kiu iras
al Kolonio Sarmiento, ekzistas la
Kampanio Diadema Argentina de Pe-
troleo <S'. A., filiita al la grupo Royal
Dutch and Shell.
Finante sian artikolon, li diras, ke
el la klopodo por la serĉado de akvo
por kvietigi la soifon de la malmultaj
personoj tie vivantaj en' 1907 rezultis-
la eltrovo de 1' petrolo. La argenti-
nano sciis profiti el tiu fakto kaj, per
moderna laboro, kaj pli ol ĉio, forti-
gita per granda sento de fido kaj pa-
triotismo, venkis ĉiujn barojn kaj sciis^
aliformigi la dezerton en unu el la.
plej gravaj kaj produktemaj zonoj de-
sia lando. Li laŭte petegas al la bra-
zilanoj, ke ili aplaŭdu tiun grandan
realigajon de niaj najbaroj, kiel ek-
zemplon sekvotan ĉe la esplorado de
la duonsigno de petrolo en kelkaj bra-
zila j regiono j.
(Besumo en Esperanto de artikolo
titolita "Patagonio v-idita de orazila-
no" verkita de Prof. Frois Abreit, kaf
aperinta en la "Revista Brasileira de
Geografia", oficiala organo de la "Na-
cia Konsilantaro de Geografio", fako
de la "Brazila Instituto de Geografia*
kaj Statistiko").