AMERIKA ESPERANTISTO DECEMBER, 1918 RAPORTO ESPERANTISMA C W. LEE OFFICIAL ORGAN OF THE ESPERANTO ASSOCIATION OF NORTH AMERICA Digitized By GOOSlĉ AMERICA ESPERANTISTO OFFICIAL ORGAN o/ The Esperanto Association of North America, Inc. iiry Language. Esp< of the study and un CO-EDITORS: NORMAN W. FROST MRS. I. M. HORN CLUB DIRECTORY This department is conducted solely for the benefit of our organized groups through- out the country. It furnishes a means of keeping in close touch with the work in other cities, for the «change of ideas and he'pful suggestions, and for the formation of valuable friendships in a united field of endeavor. BERKELEY, CALIF. Bcckeleya Esperanto Rondo.—Classes Monday and Tuesday evenings at 8.00, —Meetings Wed- nesday evenings. Address Vinton Smith. S30 62nd St.. Oakland, Calif. OAKLAND. CALIF. Oakland Esperanta-Rondo; L. D. Stockton, Sec. & Treas.. 438 15th St. 19 SAN FRANCISCO. CALIF. nto Society meets every Fri- aa" at /.ju r-.m. At 284 Dover St.. near Remington Arms. S-ro Gustavtis McGroirly Sek.. 525. Fairfield Av. Marcus L. DeVine. Pres.. 284 Dover St. Viriiting Esperantists call Barnum 1294-Ring 13. 19 ■ Jaŭdon vespere. 19 CHICAGO ILLS. La Gradata Esperanto-Soeieto. Dvorak Park. laroslov Sobehrad. SecV 1116 W. 19th Place. La Esp. Oficejo. 1669 Blue Inland Ave. Kunvcnis 2an kaj 4an tab. fiumohate. 19 Bide-. Copley Sq. A. Patten. Sec. WORCESTER, MASS. Worcester County Esperanto Society. tvery Friday. 8.00 P.M. PORTLAND. ME. DETROIT. MICH. Detroit Esperanto Offic ■- open daily. ' "~ ____dy daily. 7 and Fri. Classes i P.M. La Pola Esperanto Groups are listed for 12 issues of the maga- zine, at a cost of only 25 cents for the two- line insertion. Extra lines are 10 cents each additional. The heading,—name of city or town—is inserted free. This matter warrants the immediate attention ol every club setre- . Flanders. 714 PLAINVIEW. NEBR. Esperanto-Fako de la "Sola Skolto" (Lone Scout). 500 N. Dearborn. Chicago. III. 'Re- vue por la Junularo. Organixu grupon inter la grknaboi. Granda sukceso. Abonu tnjl Jare .75; Kvarmonate .25.) Fakestro. Chas. P. Lang. Plain view. Nebr. MANCHESTER. N. H. Pionira Grupo. Set. Daisy 1 Beech St. iv HOBOKEN. N. J. "I.O.O.F. Esperanto Club No. 1 of Greater N.Y." meets every Tuesday at 8.30 P.M. in 61 First St., 3rd Floor West. All welcome. Pres.. Mrs. M. O. Haugland; Secy W.-n Preusse: Instructor. A. Mendelson. Address > the secretary at above NEW YORK CITY, N. Y. The Greater New York Esperanto Society, including all chartered clubs in Manhattan. The Bronx, Brooklyn. Queens. Richmond. Long Island, Westchester County and the New Jersey suburbs. Miss Leonora Stoeppler. Sec. 105 W 94th St. The New York Barfo. or Esperanto sup- per, is held on the THIRD FRIDAY o( every month (7 P. M.). at the new headquarters of the Civic Club. 14 West 12th St. (two door* west of 5th Ave., south side): conveniently located to "L" and subway lines. La dimanĉa kunveno. al kiu ĉiuj estas bon- venaj. okazas je la tria horo. posttagmeze. ĉiun dimanĉon, ĉe la loScJo de S-ro Joseph Silbernik. 229 East IBth St.. Manhattan. CLEVELAND. OHIO. La Zamenhofa Klubo: 3. Kozminski. Sek. 3406 Meyer Ave. PHILADELPHIA, PA. Phila Esp. Soc. J. F. Knowlan. Sec.. 45 No. 12th St. Meets 4th Fri.. Windsor Cafe. 1217 Filbert St. Rondeto de Litovo-Polaj Esperantisto). 2633 Livingslon St. PITTSBURGH, PA. Esperanto Sec. Academy of Science and Art. James McKirdy. Sec. Box 920. Fridays. 8 MILWAUKEE, WISC. Hesperus Esperantos. S-mo B. H. Keener. Sek.. 632 Summit Ac. 3d Tuesdays, B P.M 19 Go sle Amerika Esperantisto American Esperantist Entered as second-class matter May 15, 1913, at the Postoffice at West Newton Station, Boston, Mass., under the Act of March 3, 1879. A true tr»nalation of the non-English portion of this magazine filed with the Post- Published Monthly by THE AMERICAN ESPERANTIST COMPANY (Inc.) WEST NEWTON, MASS. One Dollar a Year. Single Copy Ten Cents. VOL. 23 DECEMBER, 1918 NO. 4 RAPORTO ESPERANTISMA De G. W. Lee N. B. — La nombroj inter krampoj ( ) signifas: Vidu tiunnom- bran sekcion, poste aŭ antaiie. Plejparte la aludoj estas al 5 (Grama- tiko). Kia statistiko plej utilas al ni? Ne facila estas la prccizigo. Kon- stati ian, estus (por mi) nur diveni. Longe mi deziris multan por mia uzo; pro kio, en 1917-1K, mi elsendis enketajn poŝtkartojn kaj cir- kulerojn. Al tiuj revenis ŝatindaj respondoj, kiuj, kune kun la informo de kelkaj gazetoj, jarlibroj kaj diversaj monografioj, donis al mi la kuraĝon verki memvolan raporton. Eble la legantoj de tin ĉi rapofto eksentos iun mankon de (5) ci- ferfaktoj. Verŝajne, car la respondaro, kiel ankaŭ la presitaro, emis esti rakonta, nemulte cifera. Tamen, per ambaŭ (kvankam kredante jam de longe) mi elkonvinkiĝas (5) ke nia lingvo internacia ja vivas kaj kreskas. Por almontri la reztiltaton de mia serĉado, mi elektas (5) la jenajn nombritajn (5) titolojn de la pritraktitajoj ;* 0 Esperantiijo 1 Studo 2 Uzo 3 Propagando4 Kondnko 5 Gramatiko 6 Personoj 7 Bibliografio 8 Miksajo 9 Bezono * Sugestias ta Dewey Decimals Sistemo, kiun, post nelonge, mi esperas ke ni ''in. kutime uzos. Google PRINCETON UNIVERSITY 2 AMERIKA ESPERANTISTO Sen plua prokrasto, mi komencas pri Esperantujo; kinn temon mi nuilte ]>li longe pritraktos ol la aliajn, precipe car mi ne liavas sufiĉe da tempo aŭ gazetspaco por ili. ■ 0 — Esperantujo Kie troviĝas tiu mistera loko? Tra la tuta mondo, ĉu ne? Certe; kaj ero el ĝi estas ĉiu loketo kie vivas la lingvo. Eltrovi la tutan loketaron estus longedaŭra tasko, kaj tie CI mi kontenligos atestante la amplekson per kelkaj citoj, re.sumoj kaj sugestioj. Sajnas al mi, ke (5) sendube Brittljo estas la plej aga Esperanto- lando, kaj Londono la plej aga Esperanto-urbo. Pro tio, kaj pro la fakto ke dum pli ol nionatu, la snmeron de 1914, mi samideane vizitis Britujon (tie! estante iom "kon-scia" pri ĝi), mi aludas libere al Brituja (5) ekzempleco. Sed, ni ne furgesn, ke logike, multkuiiseiite, kaj fakte, la organize kaj la olicejo kaj la verkado de la Universala Esperanto-Asocio (10, rue de la Bourse, Genevo), estas atentindaj kiel formantaj (5)la centron de Esperantujo; kaj ke, kium ajn mi vnlus publikigi Britajn agadojn kiel laiisekviudaj, estas racie alpreni la raportojn de U. E. A. por la fundainento de la mia. Taŭga estas la Hbreto titolita "Esperanto dum la Milito"; kiu anstataŭis la "Jarlibro" (5) por 1917. Paĝoj 18-26 entenas mal- loiigajojn pri la "Stato de Esperanto en la Diversaj I.andoj." Tiu kroniko estas grava, kaj oni volus (5) ke ĝi estus multe pli longa kaj detala. Tian statistikon ni bezonas par trafa informo pri la movado tramonda. Gi montras ke, dum la milito, kontraŭ al kio (5) multaj skeptuloj volas kredi, nia kaiizo nek mortis nek ĉie eĉ dormis, sed, efektive, progresis. Mankas la spaco por citi la vortojn de tiuj ci paĝoj; tamen, mi povas prezenti alnicnaŭ komparan tabelan resumon, por lielpi la leganton a! ĝenerala kompreno de la movado. Entute, la tabelo (supoze) liveras la sekvan resumon de la 1917a stato: La movado viglas en Britujo, Rusujo, Svedujo, Argentino kaj Brazilujo (])lejmulte en Britujo) ; kontentigas en Aiistrio-Hungario, Gennanujo, Ncderlando, Portugalujo kaj Svisujo ; loke viglas en Bal- kanlandoj, Belgujo. Danujo, Francujo, Ilispanujo, Norvcgujo, Polujo, Usono, Urugvajo, japanujo, flinujo kaj Persujo (cble viglegas kelk- loke) ; dum pri I'innlando, Italujo. Kubo, Aŭstralio, Nova Zelando kaj Sud-Afriko, la informo estas ne suliĉa rajtigi deiinitivan aserton. Fine, pri Kanado, Meksikujo kaj Hindujo, estas ne novajo. Ne komprenu ke en tiuj landoj de "ne novajo" estas ne movado, sed komprenu ke tiu raporto ne enhavas iliaju nomujn en (5) la listo. Blue, por daŭrigi la ĝeiieralajon plej eble ĝisdaten, mi travidis la gazeton "Esperanto" de januaroĝis aiigusto (inkl.) 1918, kaj trovas ke tiun jaron Aŭstrio- llungario kaj Svedujo meritas (laiirapurte) esti sub "a," Germanujo sub "A," kaj Rusujo sub "*." Alia statistiko, la nombro da gazetoj, en la maldekstra vico de listo II, montras ke en 1917 estis almenaŭ dudekdu. Tia tabela informo liavas scverajn litmĝojn, kaj devus esti in- terprelata kun larĝeco de komprenado. Sed oni devus legi la tutan pamfleton cl kin mi alformis ĝin, Kronie, la kroniko, en ĉiu kajero (5) de "Esperanto," havas tian informon el kia la 1917a statistiko estis kompilata. Tial, mi kredas ke cstos konvenc, se mi iom citos i Google PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANTISTO II Gazctoj afi bultenoj dummilite I Atentinde vigla Vigla Kontentiga Loke vigla ?: ne, afi tiesufiĉa, novaĵo * Vidu noton KOMPARA STATISTIKO Laŭ U. E. A. 1917 libreto I Aŭstrio-Hungario Balkan landoj Belgnjo Rritujo I la UjO bin n Ian do icujo inujo 1 Fr ' Gei Hispanujo ltalujo N'ederlando Norvegujo Pol u jo Portugal ii jo * Rusujo Svedujo Svisujo Ameriko (Nord-) ■ Kanado Kubo ' Usono Ameriko (Sud-) Argentino Brazilujo Urugvajo Aliaj kontinentoj ' AŬstralio Japanujo H inujo Xova Zelando Sttd-Afriko Alilokoj Se, unuavide, la tabelo aspektas komplika, mi certigas ke tia ĝi cstas malpli ol oni supozas. Por klarigi; Listo I, de landlimoj, estas memevidenta; Listo II (oblikva) de (5) vortoj kaj frazoj. kun pli nigraj literoj kaj signoj, estas priskriba ri- late la staton de Esperanto en prialuditaj landoj; kaj Listo 111. de enjetitaj literoj kaj signoj, alude interrilatas la priskriban liston, II, supre (5), kun la noma, I, transe. Ekzemple: Kia estas la stato de Esperanto en I'ersujo? 'lrovu "Persujo," en li- sto I, sub "Aliaj Kontinentoj"; tiam vidu, maldek- stre, en la sama linio. la signon "?" kaj la literon "L"; tiam, vidu supren, pcrpendikulare, kaj trovu ke en listo II la litem "L" komencas la Union de la frazo "Loke vigla" kaj la signo "?" komencas la Union de la frazo "tie, aŭ nesufiĉa, novajo." Tiuj du frazoj signifas la raporton pri I'ersujo. Sammaniere. oni ekscias ke la movado en Bntujo estis "Atentinde vigla" (A), ankaŭ koncerne kio (5) "Vidu subnoton" (*), kaj ke en tiu lando el- doniĝis du "Gazetoj" Plue, rimarku la nuancon de priskribo rilate Argentinon, kies atentindeco estas el la kvalito "a", apenaŭ "A". (Mi volus aldoni ke la novajo de 1918, per la gazeto "Espe- ranto" iom ŝanĝas la priskribon, por tiu ĉi jaro. koncerne kelkajn landojn.) Kio estas la speciala kialo por la tabela fornio? Tio. ke ĝi ebligas la duolilan respondon: unue. al la demando, kio estas la stato en tiu lando? due, en kiuj landoj estas tio la stato? ikompreneble. simile al la kialo por ĉiuj tabeloj). * (Stibnotoj.) Rilate la sep landojnnntitajn per *, mi volus aludi speciale ten: La movado en llritujo meritas apartan pritrakton, kiun vidu sub sekcio 0; Francujo bavas sendube pli da agado ol oni ekscias. pro la cenzurado; Germamijo aperas nnihc pli agada, se oni legas ia Kronikon en "Esperanto," Jan.—ĝisdato. 1918: Kanado, kompreneble. nc havas multe da Espcrantejoj. sed ce la "Greenacre" kunveno (Jul. 18-21). du aii pli lokoj estis reprezentataj: Meksikujo certe liavas Esperantistojn. kaj konjekte, unu aŭ pli grupojn; same pri Hindujo^ sed rimarku, ke la ciferoj estis laii la novajo en la pamfleto. La manko de (5) novajo sngcstias la bezonon (5) por la kuuago de la mondespc- rantistaro, cejen ke la U. E. A. jarlibro estu vera "mino" da utila informo por ni ĉiuj kiu ajn nia grado en la internacia lingva movado. Rilate Aŭstralion kaj Rusujon, mi volus noti same kiel pri Gerinanujo. Google PRINCETON UNIVERSITY 4 AMERIKA ESPERANTISTO kaj resumos la 1918ajn kronikojn dc tin gazeto, por ke ni havu la nova* ĵon de la "oficiala" organo laŭeble lastatempa (5). Aŭstrio-Hungario. (Majo). Fiume: "La itallingva duomonata gazeto 'II Risveglio' decidis malfermi konstantan Esperantan rubrikon gvidotan de S-ro G. Knering." Petschau b. Karlsbad: "S-ro J. Storcn, verkisto, paro- ladis antaŭ 120 personoj ĉe la muzik-lernejo. Cirkaii 60 personoj nun partoprenas kurson gvidatan de S-ro Storch." (Junto). Budapest: "I,a Filatela kaj Esperanta ekspozieio, kiun ni anoncts en la lasta nu- mero, okazis de la 13 ĝis la IS aprilo (5). La ekspozieio vekis gran- dan intereson en ĉiuj klasoj de la societo." Neŭstift: "S-ro A. Kudela kotneneis kurson en la monahinejo de Franciskinoj; la estrino kun city naii instruistinoj entuziasme lernis nian lingvon." Balkanlandoj (Bulgarujo). (Junio). Solio: "Estas fondita de S-ro Gaŝevski centra librejo Esperanta, 46 str. Mario Luizo. Gi jam nun faras grandan bruon pri Esperanto kaj bottafl komercon de Esperantajoj." Belgujo. (Januaro) Gent: "Malgraii la malfavoraj cirkonstancoj, nia mo- vado ne pereis. Dum 1916 fondiĝis du grupoj, 'Progreso' kaj 'Kun- frateco' (5). Kursoj estas aranĝitaj, kaj novaj adeptoj varbigis. En la antatiurboj Lede kaj Gentbrugge, la grupoj ankaŭ vivas kaj propa- gandas per festetoj kaj kursoj. En alia antaŭurbo, Mont St. Amand, la Grupo 'Progreso' starigis kurson, kiu verŝajne naskigos (5) novan grupon." Britujo. Multe da kroniko. Vidu specialan traktadon post la aliaj landoj. Danujo. Aprilo. "La klulioj en Kopenhago kiel kutiine havas kunvenon eiusemajue. La konversacia klubo (v. Britujo, j) kunvenas tri ait kvar fojojn monate; kaj 'Societo de Danaj Esp-istoj* unu fojou dum la vintro havas publikan kunvenon. La 28 febr. la membroj kun siaj konatuloj ĉeestis interesan vesperon: paroladon faris F-ino Noll pri: Vivanta arte far ita Hiigvo. Oni ankau prezentis litcraturan ekspo- zicion. Trimonata kurso por komencantoj baldaŭ finiĝos. La instru- isto, S-ro Martin Blicker, kiu jam instruis diversajn kursojn. povas anonci pli ol ordinara intcreso ĉe la lernantoj." Centra Dana Esp. Ligo "elsendis al la grupoj, kiuj aliĝas al la Ligo. la ĉiujaran demandaron pri 'laboro farita en (5) la pasinta jaro.' kaj el la respondoj de la pro- vincoj oni kun ĝojo ricevta informon pri tre bona laboro de la laborista grupo 'Unueco en Odense." Francujo. (Jul-Aŭg.) Angers: "Propagando estas komencita inter usonaj soldatoj." Beziers: "Lernintaj ĉe la Pariza l.aborborso tie propagan- das, helpataj de S-ro Pignol, veninta al, (3) Narbonne." Bourg-la- Reine: "S-ro P. MulTang komeneis propagandon en la urba lemejo J. B. Say." Lyon: La laborista grupo aranĝis du novajn kursojn." Paris (5): "S-ino E. F. Cense aranĝis kore.-ponde du kursojn, kiujn partoprenas 22 mobilizitoj el la tranĉeoj. La grupon vizitis Esp. mo- bilizitoj el Aŭstralio, Britujo, Belgujo. Kanado kaj Nov-Zelando." Germanujo. (Aprilo) Berlin: "S-ro Nienkamp, la konata verkisto de 'Fuersten Google PRINCETON ! NIVERSITt AMERIKA ESPERANTISTO 5 ohne Krone,' faris tre sukcesan paroladon en la virina klubo. En la kuracista unuiĝo de Herlin-Halensee, S-ro D-ro Winsch faris paro- ladon pri 'kuracisto kaj Esp.,' kiu estas aperonta en la jurnalo 'Archiv fuer physikaliseh diaetetische Therapie in der Praxis.' I.a saina jur- nalo de nun aperigos je la fino de ĉiu originala artikolo Esp. resumon. Imitinda ekzemplo!" (Junio Muenchen: "Dank' al la klopodoj de S-ro Hechtl, la 'Muenchner Spraehverein (Lingva Unuiĝo) decidis akcepti Esp. en sia instrua fako. Tio estas grava progreso de nia afero." Regensburg: "La Esp. Lega Rondo enhavas nun 93 membrojn." Hisparrujo. (Junio) Barcelona: "La societo Taco Kaj Amo' (8) organizis be- legan ekskurson. Gi aranĝis datrevenan kunvencm je la memoro de Dr-o Zamenboi kaj malfcnnos novan kurson." Madrid: "La komitato de la Zamenhofa rederacto eldonia du mil bruŝurojn pri la Ecclesek- sperimento, hispancn tradukitajn, pot propagando en la instruistaj rondoj." Nederlando. (Februaro) Zeist: "La 26-28 dccembro okazis ekspozicio, kiun ĉir- kaŭ 500 internigitoj vizitis. En dccembro oni varbis 40 novajn adep- tojn. Post novjaro komcncis novaj kursoj kun 70 lernantoj." Polujo. (Februaro) Lodz: La "biblioteko enhavas 359 librojn (7). Ilin uzas 100 legantoj. En novetnbro cstis aranĝita (5) propagando-vespero (5) vizitata de 600 personoj. Por novaj kursoj sin anoncis 60 lernatoj." Pabia-nice: "Esp. societo fondiĝis. S-ro Huebscher gvidis kurson kun (5) 17 personoj." Tomaszow: "Je la datrcveno de la naskiĝo de nia Majstro, estis aranĝita propaganda vespero. kiun vizitis 80 personoj. Kurso kun 26 personoj nun okazas. Notinde estas, ke la salono de la kunvenoj servis antafi 38 jaroj al D-ro Zamenhof, kiel loĝejo de vizito. Zgierz: "Ekzistas mm du grupoj de 34 anoj." Portugalujo. (Marto) Lisbon: "La IJsbonaj Esp-istoj efektivigis feston" la 18 januaro (5) memorigantan la datrcvenon de nia Majstro. Estis "ĉe la Nacia Teatro. laii speciala penneso de la Ministro de I' Publika In- struado. Oni ne povUS posttili pli bonan sukceson; la vasta kaj arta Teatro estis tute plena, kaj la programo la plej alloga. Ceestis L. M. la Prczidanto de la Respubliko kun la Ministro de 1' Publika Instruado kaj estas notinda la fakto. ke L. M. la ITezidanto estis reveninta al Lisbono turn saman vesperon post vojaĝo al nordo. Kiam la Prezi- danto montriĝis ĉe sia loĝio la publiko dum pli ol dek minutoj varme kaj entuziasmc aplatidis !in." Interesa kaj goilga estis la programo, el paroladoj, komedioj, kantoj, poezioj kaj orhestra muziko, en kiu, oni uzis la portugalan, francan, hispanan, italan kaj Esperantan (5) lingvojtl. La neta enspezo estis por homamaj institucioj ; "la Lis- bona Esp. Societo. organizinto de la festo, neniom" ricevis "por si kaj tiu ĉi fakto igis la feston tre simpatia kaj aptaitdinda, car ĝi montris tiel la bonajn sentojn de la Esp-istoj. ... La 13 januaro fon- diĝis nova grupo, la 'Lisbona Yerda Stelo.' Gi celas precipe la en- kondukon de Esperanto en la laboristajn rondojn. U. E. A. estis ofi- ciale reprezentita en la festo ĉe la teatro kaj en la fondo de V nova Grupo,—B. M. d* A." oquMby Google PRINCETON UNIVERSITY 6 AMERIKA ESPERANTISTO Rusujo. (Februaro) Blagoveŝĉensk (Siberio): "La revuo 'Edinie' (Unue- co), organo de la Ligo de Studanta Junularu, malfermis Ksp. fakon, direktatan de S-ro Koroviĉ." Kosmodemiansk (Kazan) : Nova societo "Antaŭen" fondiĝis ; urganizantoj estas gimnaziano.....Petrograd: Fondiĝis "lniciata grupo de Fervojistoj-Esperantnj" kun 25 anoj. Prez.: P. Soroko, sekr.: N. Jahonov." (Aprilo) Barnaul: "Pastro Seri- lev gvidas iniu kurson. Kursoj ankaŭ okazis en la popola gininazio, kie Esp. estas uficiale enkondukita. Kazan: Estas organizitaj Esp. Studenta Rondeto kaj Esp. Sekcioj ĉe Gelernanta UnuigD de mez- lernejanoj." Petrogrado: . . . "La Esp.-socialista gazeto 'La Torco' daiirigas ( ) aperi." (I'ri la novaj ŝtatoj antaimelunge partoj de la Imperio rusa, legu notindan artikolon de Edmond l'rivat en "Espe- ranto," Sept.-Okt., 1918.) Svedujo. (Majo) Harnaes-Skutskaer: "La klubo havis sian duan jarfeston, vizitata de Ĉ. kvar cent personoj. S-ro E. Adamson faris la ĉefparo- ladon. Oni aranĝos novan kurson." Stockholm: " 'Verda Steto' la- boras vigle kaj energie ... La 28 Marto okazis tre sukcesa publika festo, sub protekto de la Finlanda ministro kaj de Princo Carl, estro de la Sveda Ruĝa Kruco. Partoprenis opera kantisto Rriga Schnecker. kantistino Greta Lindstrom, aktoro U. Brander, k. a. Grava propa- gando ĉe la diplomataro kaj en la rondoj de Ruga Kruco." (Junio) "La Excelsior-Asocia komitato por Esp. propagando sendis al diversaj eksportfirmoj kaj komercaj institutoj trafan cirkuleron, kiu precipe celas atentigi pri la taiigcco de Esp. kiel helpa Hngvo (2) por komercaj rilatoj." Svisujo. (Februaro) Zurich: "La tri komercaj ĥrmoj 'A Unger-Voellcks' (importado de imtrajoj), 'Boeglin Leclaire fils' (agcntejo) kaj 'Unger & Co.' (Societe d' importation et d'exportation 'Comerca') praktike uzadas (2) Esperantoii." (Marto) Geneve: "La arta kaj eduka ga- zeto 'Aujourd'bui' publikigis longan artikolon pri la pedagogia ckspe- rimento en Eccles (1)." (Jul.-Aug.) Lausanne: "La gazeto TUkraine* publikigis intercsan letcron de S-ro Ed. Privat pri la utileco, kiun pre- zcntus la enkonduko de Esp. en la lernejoj de la nova Ukraina ŝtato." Thusis (Graubuenden) : "Internigito II. Bruekcnhaiis gvidas kurson kun 9 partoprenantoj." Nordameriko—Usono. (Aprilo) Chicago (111.) : "S-ro Chas. P. Lang, redaktas Esp. kur- sojn en la 'Skolto,' gazeto kun pli ol 200,000 abonantoj; la sukceso estas granda. Lecionoj ankafi aperas en la Internacia Skolto,' Enore, S. C. kaj en la 'L'niversala Skolto,' Webster, N.Y." (Majo) Philadel- phia: "Dum la lastaj monatoj la lokaj samideanoj multe propagandas inter la Skoltoj . . . Nun almenaŭ ses anaroj ricevas instruadon. Je la naskotago de Georgo Washington, la Skoltoj kunc kun la Philadel- phia Societo havis feston . . . La ĉiutagaj jurnaloj plene raportis la okazintajon, e£ kun kliŝajoj." (9) Sudameriko—Argentine (Januaro) Rosario: "La klubo aranĝis ekspozicion, kiu atingis kontentigan sukceson. Gravaj jurnaloj ukupis sin pri ĝi, kaj gin Digrt«ea by GOOgle PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANTISTO 7 vizitis ĉ. 2000 personoj." (Marto) "La klubo" (Rosario) havas Ĉ. 100 tertian tojn kaj anojn; kursoj okazos." Brazilujo. (Januaro) Rio de Janeiro: La jurnalo 'A Norte' publikigis artiko- lon pri la progresoj de Esp. en la lernejoj de Rio." Urugvajo. (Majo) Montevideo: "Dutn lasta jam aktiva estis la agado de la Esp. Grupo. Oni algluis propagandajn afiŝojn tra la ĉefaj stratoj de la urbo; oni eldonis propagandajn poŝtkartojn, kaj en la sidejo de tiu SOCietO estis organizataj (5) parolado kaj kurso kun kvindek lernantoj, sub la gvidado de nia Del. Artikoloj aperis en diversaj gazetoj . . . Tiu societo daŭrige kolektas materialon por organizi ĝustatempe gra- van Esp. ekspozicion." Azio—Japanujo. Tokio: 'T'remdaj Esp-istoj vizitis la grupon. Grava propaganda vespero estis aranĝita. D-ro Nakamura, Prof. D-ro Takaksu, Prof. D-ro Kroita paroladis; ankaii partoprenis per Esp. paroladoj du frem- daj sanvideanoj: S-ro R. H. Dick (sviso) kaj S-ro E. Gauntlett (anglo). Oni vendis niulte da lernolibroj. S-ro Gauntlett gvidis kurson ĉe fraŭlina lernejo Sakurai-Jojiku. Festeno estis arangita je la nasko- tago de nia Majstro." (Junio) Yokohama: "La kompanio 'Swiss- Japanese Trading Co.' (drogajoj, hemiajoj, farboj), 92, Yamashita- Cho, uzas Esp. por sia korespondado." Ĥinujo. (Februaro) Peking: Ce la flina Nacia Universitato, Esp. estas enkondukata en la programojn. Prof. K. C. Sunfizo, prez. de Ĥina Esp. Asocio, gvidas kvin kursojn. ĉe kiuj partoprenas entute 300 ler- nantoj. Dank'al tiu decido, oni povas antaŭkalkuli fortan antaŭen- puŝon de nia lingvo en Ĥinujo." (Junio) Canton: "S-ro Kon Seu-Lu restarigis la grupon." Nanking: "Oni fondis novan grupon sub la nomo 'La Verda Stelo.' " Aŭstralio. (Junio) Brisbane: "La klubo rekomeneis kunveni. Notoj pri Esp. aneras en 'Stead's Review.' Kursoj estis aranĝataj." Melbourne: "Malgraii la milito, la societo kreskis. Gia raporto montras, ke la movado tie prosperas. Multaj artikoloj kaj notoj aperis en la gaze- taro." Sydney: "Okazis la jara kunveno de la Zamenhofa klubo. De post la lasta jara kunveno la membraro kvarobliĝis, precipe dank' al la artikoloj ĉiumonate aperantaj en 'Stead's Review," granda aiistralia revue», gvidata de la lilo de nia bedaŭrata samideano \V. T. Stead." Afriko—Maroko. (Aprilo) "Ni ricevis kelkajn inforniojn el tiu lando: S-ro Cb. Thollet malfermis ferajcjon (5) de la 'Verda Stelo' en Kenitra.. S-ro Richard en Tanger kaj Sazy en Rabat restis ĥdelaj reprezentantoj de nia movado en Maroko." Britujo. a. La raportoj pri la movado en Granda Britujo sendubigas la leganton bonccrne la abtivecon de tiu lando, kaj pro ĝia bona ekzemplo mi elektas citi kaj rcsumi precipe de la British Esperantist. 1918; car mi opinias kc estas spcciale kuraĝige certiĝi pri tia. solideco kaj antaŭenenio kian nia Britaj samideanoj elmontras. b. Jen elcerpajo de letero kiun S-ro \Y. M. Fage, redaktoro de Go i. 'gle PRINCETON UNIVERSITY 8 AMERIKA ESPERANTISTO "The Esperanto Monthly," skrihis al mi la 5an majon : "Mi hodiaŭ ricevis vian leteron de la ISa de aprilo, kaj ĝojas responrli. Espe- ranto faras kontentigan pmgrcson en Skotlando. Tuj post la eksplodo de la milito la antaŭenirado ioni ektnairapidigis, la jnnaj viroj preparis pur la militservado anstataŭ ĉeesti la grnpojn, la pit ma!juna] fariĝis voluntuloj kaj honoraj policistoj, virinoj farigis flegistinoj kaj ali- maniere partoprenis en uacia servado. Sed post tri jaroj niaj grupoj alkutimigis al la novaj kondicoj kaj en la lastaj monatoj jen ĉi tie jen tie estas signoj de viglocu. Precipe en Glasgow la afero hone iras, Kursoj stariĝis en du gravaj publikaj lernejoj kaj inter la socialistoj. En Edinburgo kaj Lcith granda intereso vekigis inter la infanoj. Hum tri publikaj paroladoj mi donis objektlecionojn al proksimume dekdu infanoj, kiujn mi antaŭe ne vidis, kaj ĉhtnkaze la ekspcrimento estis tre trafa kaj la infanoj postulis pluan instrnadon. En Donaldson's Hos- pital, grava instituto en Edinburgo, oni nun instruas Ksperanton, kiel parto de la ĉiutaga leeionaro. La infanoj faris mirindan pmgrcson. En Cowderbeath, urbo, kin rapide graiuliĝis dmn la lastaj jaroj, oni havas tre viglan gruixin, kin invitis la skotan federacion kungrest ĉe ĝi en junio. c. "Ni atentigas pri la grava subtenn de nia afero, kiun donis la Registara Komitato pri Modernaj Lingvoj, proponante speeialan komi- taton por esplori artefaritajn lingvojn. La Serioza konsiderado, kiun donis tiu komitato al Esperanto faris gravan inipreson sur edukistojn. Ni nuntenipe havas grandajn rcklamojn en la edukistaj gazetoj, kiuj alportis al ni mnlte da demandoj pri Esperanto. ... Mi esperas ke vi hone sanas, kaj ke via kongreso ĉe Grecnacre forte helpos nian afe- ron ĉe vi." d. Por mi, unti el la plej impresaj distingoj de Brita Esperantago (5) estas la listo de Grupoj kaj Societoj, aligitaj al la P.rit. Esp. Asoc, kiu rcgule aperas sur la dua kaj tria kovraj i5) paĝoj de la "British Esperantist." La pli ol cent nomoj de urboj kaj urbetoj en kiuj la movado estas representata. signifas multon. Jen la citado de la unuaj tri vicoj: Accrington: Mrs. Roberts, 64 Dei onshire Street. 54 Blackburn Road, Mondav and Saturdav, 8. Addlestone (Surrey): Ĉ. M. Baylis, Ashlet Home School Addle- stone. Banbury: Mrs. Braggins, 18, Cahhorpe Road. At the house of Mrs. Gillett. "The Elms." Tuesday, 8-9. Kiu Undo aii kiu asocio estas duonc tiom representata? Kora- prenehle neniii. Sur la kovril]>aĝoj (5) de la Amerika Esperantisto ne estas kvarono de tiu nomhro. e. Ankau impresa estas la kroniko, ra]»ortante pri la agado de Rrita Esperantistaro. Sub la rubriko "Elsewhere" (aliloke), t. e. ekstere de Londoiio scd okaze inklusive de Australia] urboj, estas meznotnbre, ĉiumonate, 14 rubriketoj. (Tiu meznombro estas kalkulata (5) de la Jan.-Nov. numeroj de 1918.) Aliaj regulaj rubrikoj estas "London" kaj "Coming Events" (okazontajoj), kaj de tempo al tempo la rubriko "General" estas aldonata. Entute. tiu konstanta raportado de interesaj kaj gravaj aferoj sendube fortigas la movadon. Se en Nordameriko ni informiĝas sammaniere pri nia aktiveco, helpus multe, kaj se ni de longe estus havintaj tiun informon. hodiaŭ nia samide- -^•J^'" ■ CjOl »glC PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANTISTO 9 anaro estUS multe pli granda. (SajnUS, kc ni bezonas forton por po- vigi la kronikadon kaj ni bezonas la kronikadotl por doni al ni la for- ton,—rondaieron.) Sed kiu hsperantolando havas gazeton kun kronika fako komparebla je Britujo? Mi emfazas (5) tion, ne i)or laŭdi Bri- tujon, sed por ateiitigi al kio (5j ŝajnas al mi tre imitinda norino kaj vigleco. f. Tial, se la ĝcncralajoj placas, kiel la detaloj? Responde al tin mi kelke citos kaj resuraos el diversaj 1918 numeroj de "The British Esperantist." (Jan.) Bristol: "Tin ĉi grupo faras kontentigan progreson. Ni nun cstas aranĝintaj du kursojii en apartaj camlmij, turn por lernantoj kaj alia por spertaj. Lastatempe ui faris multe recize kvinfoje ciukunside, kaj la malbona estas li kiu enmelas sian sumon kaj "mal- sumas" la tutan sian {car pro timo li silentadis). Tamen, mi serioze opinias ke la piano nepre helpas la parollgotl kaj vigligas la kunvenon, car ĝi antancnigas ridindadon. i, Pardonu tiun deflankiĝon, kaj nun ni atestigu alian aferon, kiu estas notinda : la regula mouata diservo ĉc Harecourt Preĝejo, Lon- dono, kiam oni bavns malsainajn paroladantoin ĉiuokaze. Mi rimarkas la nomojn de niaj bonekonataj Ges-roj Blaise inter tiuj lie 1918, kaj mi konjektas ke S-ro M. C. Butler, la ĉiafimkciulo, dcjoris la okazojn por kiuj oni ne antauanoncis la paroladontulon; car mi aŭdis lin, kiam, uniifoje mi ĉeestis la diservon antaŭ kvar jaroj. Sed, en la B. E. de la nana jaro mi legas pri almcnaii unuopa diservo en la urboj Bradford, Chorley kaj Wisbeach. Kial tie tiu kutimo en multaj lokoj? Gi estas aldono ke nia kursaro verŝajnc enhavcs kelkajn Babaanojn (vidu "Esperanto," feb. k. mar. 1918) ; ĉar ili interesiĝis, ne nur pro sia gas- tigo de nia lasta kongreso, sed des pli (5) pro la antaŭkelkjara volo de sia majstro, Abdul Baha. Diservo Esperanta kompreneble estas familiara afero ĉc niaj naciaj kaj internaciaj kongresoj; kaj neforge- sebla estos la okazito de la amerika kongreso ĉe Annapolis, 1916, kiam nia fcrvorulo. Pastro James L. Smiley (kiu Esperantigis multon de la Episkopa preĝHbro kaj himnoj) ne nur predikis sed, dum la kongreso, splene edzigis niajn samideanojn, F-inon McCaffrey kaj S-ron Horn. Mi atestis la ceremonion, kaj hodiaii mi gratulas min ke ŝi (en Kali- fornio) aliĝas al nia propaganda komitato. Mi havas kialon esperi ke baldaii venos la tago kiam la Bahaanoj regule kondukos diservon en nia lingvo, akorde (mi opinias) kun la multaprobo de Abdul Baha. Qaiited "y Google PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANTISTO 11 Tiam, je ilia kutimo, mi atendus ke la Esperantistoj de (5) aliaj kredoj komencoa similfari, kaj tio devus treege helpi la akceptadon de Espe- ranto tra la niondo. Mi menciis (5) diservon en Britujo kaj Usono; sed ĝojus audi la plendon ke mi devis meneii la saman aferon tie, kaj tie kaj- tie. Certe mi respondos "Dankon," aldonante ke sub nunaj cirkonstancoj estas tre malfacile ekscii la faktojn pri nia inter- naoia niovado ĉie. j. Cu mi jam finis la reklamon de Brita progreso? Ne ankoraŭ. Mi devas ekzempligi la B. E. A. Eiteraturan kaj Debatan Societon (9), kies nomo mem preskaŭ elmontras ĝian celon. La Literatura Enketo. en la B. E. (majo) estas citinda, jen: "1. Gi donos a! verkontoj kaj tradukontoj la dezirojn kaj opiniojn de la Esperantistaro de la brita imperio. "2. Kredeble ĝi instigos la verkadon kaj tradukadon esperanten (5) de aliaj verkoj. "3. Pro la grandaj malfacilajoj de la nuna tempo, estas ne dezi- rinde eldoni librojn ne multe bezonatajn de la Esperantistaro. La enketo montros kiujn kaj kiajn librojn oni plej volonte aĉetos. "4. Ju pli disvastiĝos nia lingvo, des pli oni be2onos specialajn verkojn ; kaj la enketo, havante la opiniojn de la plimulto, helpos la kompiladou kaj eldonadon al tiaj libroj. Ekz.: lernejaj libroj, ktp." Tiam sekvas naŭ deinandoj, post kiuj la dirajo: "Ciu sperta espe- rantisto (5) rajtas aniĝi al la Eiteralnra kaj Debata Soeieto. Se ano de B. E. A., senpage. Petu regularon kaj anigilon de la Sekretario. Se vi logas ekster Londono, ne kredu, ke estas neutile por vi aniĝi al la sucietu. Ni havas laboron kaj plezuron por vi ankaii.— C. H. E." La bon. sekretario estas S-ro Charles H. Edmonds, 254, Wight- man Road, London, N. K. (Estus taiige ke eksterlandanoj sendu respondkuponon aŭ alian puŝtpagilon.) Ce la ktinveno de la Soeieto iom post la clsendo de la demandaro, la sekretario "enkondukis dEkuton pri la demandaro pri Literatura Enketo kaj priparolis la respondojn al ĝi, kiuj donis materialon por multe da pripensado. Li skizis la estontan pozicion de la literatura Soeieto en la csperanta itlOY&do kaj plue klarigis pri ĝia rondiranta gazeto Literaturo." k. En la B. E- por oktobro estas la jena pri tin soeieto: "La soeieto, kiu nun havas pli ol cent membrojn, jam bone laboras kaj per la du tradukaj rondoj faras la tradukadon de Water Babies kaj Tale of Two Cities. Efektive tiom da membroj helpas per tradukado, ke oni baklau starigos ankoraii unu rondon, por ke ĉiu havu laboron. Oni petas samideanojn, kiuj povos helpi per tradukado, skribi al la sekretario. l.aslatempe la soeieto eldonis La Granda Vizaĝo el Ŝtono, de Hawthorne, trndukitan de E. E. Yelland (prezo, 9p. ĉe B. E. A.) ; tin, kiel la antaiiaj eldonajoj, cspereble bone vendiĝos," 1. Bona oficiala infontlO ])ri tin soeieto estas en la reklamo, kaj, komence (5) en la julia numero, aperas regnle en Esperanto Monthly (p. iii). De la reklamo en la nov. nro. mi resumas kaj citas jen: Sub la rubriko Literatura Festo oni anoncas partnn de programo por nov. 16, kiam estos legado kaj deklamadn "el tradukoj kaj origi- nalajoj verkitaj de membroj de la soeieto kaj oni povas atendi inter- Gouglc PRINCEIi N UNIVI RSITV 12 AMERIKA ESPERANTISTO esplenan kunvenon. Ankaŭ oni prezentos koinedieton tradukitan el la pola lingvo." Sub Traduka Rondo No. 3, kiu estas starigita por tra- duki "Cranford," de S-ino Gaskell, oni petas ke "samideanoj skribu al la sekretario pri proponoj pri helpo" por tin kaj aliaj verkoj. Sub Al Verkistoj, oni avizas. ke estas jus trovite ke traduko.de la verko "Tale of Two Cities" (kiun la societa "rondo" tradukadas) jam ekzistas. "Kia malŝparo de energio! I.a komitato petas—ne, petegas ĉiun samidcation kiu faris afi faras tradukon skribi al la sekretario pri tin." Sub Eldonajoj, estas la anonco ke la societo "havas kelkaju bonajn inanuskriptojii—inter ili estas traduko de 'Midsummer Night's Dream' kaj traduknj el la verkoj de Dickens kaj aliaj tamaj aŭtoroj. Tuj kiam la financa stato de la societo tion permesos oni eldonos tiujn verkojn. Se vi volas pligrandigi nian literaturon sendu donacon nun." Sub ĵurnalrondoj, estas: "Membrnj de la societo povas aboni al 10 eksterlandaj gazetoj por 5s jare. Por efektivigi la planon oni bezonas kelkajn aliajn abonantojn. Skribu tuj." (Mi mem deziras aboni kaj pro tio kiel pro pli gravaj kialoj, mi deziras, senprokraste, fariĝi mcmbro de la societo.) Sub "Week at Esperanto" (Semajno je Esperanto) estas: "Bakla'i aperos pligrandigita kaj plibonigita eldono de tiu ĉi verko. Gi estas certe la plej konvinka propagandilo." Sub Enketo pri Esperantaj Kantoj, estas: "La sekretario bezonas helpotl de ĉiu kiu pnsedas kantojn en Esperanto. Sendu por detaloj." Fine, oni anoncas "Fotografajo de la Majstro. Bele farita de Autotype Co. (mezzotint), stir la papero 13 x 16. La plej bela havebla kaj ĝi estas plej bona memorajo de nia amata majstro kiun vi povas havi. 2s. 10 d. (ĉ. Sm. 1.4), pakita kaj afrankita de B. E. A., 17 Hart Street, W. C." (Londono.) m. Sufiĉe por novajo rilate tiun bonan societon. Volu (5) ke estus similajo en mia apudejo. Ni havas en nia Bostona societo tion kion ni nomas la Spertularo, kiu eble rekunvenos el ĝia prumilita (5) dormado. Dum niaj kelkaj kunsidoj estis ioni da promeso de grava afero, sed, ŝajnas, ke eble ni bezonas delinitivan celon, aparte de lau- vola interparolado aŭ senpreparita diskutado por paroladpraktiko (5), se ni voltts ha\'i viglajn kunvenojn. Mi ŝatus ke nia entrepreno estu filio de la brita, aŭ eble de la Internacia Unttiĝo de Esperantistaj Verkistoj, se tiu nun ftmkcias. n. Cu estas in aldnne brituja anknŭ ntentinda? Certe. Ekzemple en la lasta de mi rieevita tiro, de la R. E., nov., estas trafa artikolo stir unua paĝo, angleskribita kaj titolita National Library for the Blind—Esperanto Section (Naeia BibHoteko por la Blinduloj—Espe- ranta Fako). Ksperantigante mi ri'sumni ĝin, car mi opinias, ke nia movado inter kaj por la blinduloj estas tre grava; specialc nun, kiam tiom da soldatoj blindĝis en la milito. La artikolo diras, ke la Espe- ranta Fako de la Nacia BibHoteko enhavas ne malpli ol 500 volumojn en Esperanta Brajlo. Tiu fako nttr komencis en 1909, kaj ĝia grandeco tute BUldas al la energio kai bonvolo de malmultaj samideanoj. La nana postulo por Esp, Brajl-literaturo estas konstderinda; ĝi estas granda konsolado. Notu, ke la kosto de la Brajla presitajo estas granda, kaj ke la malfacilajo al la blinduloj lerni eksternaciajn lingvojn estas granda. riue, la volumoj estas dikaj kaj necesigas multe da spaco. Tial, per Esperanto, la blinduloj multe protitas. Oni laŭclas la energian fakan sekretariinon, F-inoii 11. K. Boord, kiu volus memo- owK^duy Google PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANT1ST0 13 rigi la lcgantojti, spcciale la grupsekretarioj'ii, kc la fako atendas ilian helpon por la blinduloj, samtempe por Esperanto, ĉe la Cambridge Kongreso (1907), voedonigis ĉe la kimveno por la blinduloj, ke oni penu instigi (inn grupon alpreni ('adopt') almenaŭ unii blindan anon." Bonege! Cu ni povus trovi tian Esperantismon alilandc, mi ne estas ccrla; kvankam tiu movado en Svedujo kaj en (lermanujo, mi kredas, estas ŝatinda; kiel, kompreneble, en kelkaj atiaj landoj. Mi devns liavi pli da tempo antaŭ la eldono de tin Ĉl raporto, se mi ĝuste priskribus la tutan movadon inter la blindularo. Mi ĝoje rememoras la bunan laboron dc ilia Bostona sam'ideano, S*TO Edward K. Harvey, kiu betlaiirc mortis. Li mstruis la blindiilojn ĉe la fama Perkins Institncio, kaj ĉeestis la Trian Kongreson (Cambridge, 1907), tien kondukante du aŭ tri blindajn samideanojn, kun kinj U poste vizitis Rusujon. En till lando li trovis vcran nzon de nia tingvo, kiel li klarigas per sia entuzJasma raporto, reveninte al Bostono. Depost lia morto (1908), neniu troviĝis instrui la lingvon ĉe la sama insti- tucio; sed, la skribo mem de tin fakto memorigas mm priatenti tiun aferon, kaj baldaŭ. Se la blinduloj bezonas kaj ŝatas la internacian lingvon ialoke, iafoje, kial ne ĉialoke ĉiafoje? Mi suspektas ke la riproĉo estas je la hsperantistaro, el kiu mi ja estas ero. (Kredeble estus belpo al la rekomenco de la grava laboro tie ci, se fervoruloj konsile skribus al mi, ati al Amerika Esperantisto.) Bedafirinde, la mondamata samideano, Clarence Bicknell, kiu tiel sindone helpis la propagation inter la blinduloj, ne plu estas en niaj vicoj. La tuta historio de tiu aspekto de nia kaiizo devus esti ciam ĝisdata afero kaj en la zorgo de iu, kiun nia intcrnncia estraro (se tiu ekzistas) ofici- aligos. Mi devas rapidi kaj mallongigi preskaŭ ĉiun sekvan aludon, nur sngestiante la plej grandan part on de la elsciindaĵoj. Memoru, ke mia nuna celo estas precipe montri per ekzempleroj, kion, pogrande, ni devas havi en oficiala jarlibro. La Eklezia Esperantista Ligo. Kio estas tio? Tiu, fondita antaŭ malmultai jaroj. estas hone priskribita (angle) per unupaĝa artikolo en B. E. por Jan. (5), 1918. En la maia nro. (5) ĝi reklamas (angl. k. Esp.), kaj mi eitas jeii: "Al ĉiuj nebritaj Geesperantistojt Align al la Eklezia !",.., erantista Ligo. La Ligo energie laboradas inter ĉiuspecaj kleruloj, edukistaj soeietoj, miiversitatoj, k.t.p.; kaj precipe eclas (1) gajni suhtenadou dc ĉiuj kristanoj por Esperanto; (2) sciig'i la tutan Kristanaron p_ri la uzindeco de Esperanto por la pligrandlgo de la Regno Dia. Ciu, kiu ne apartenas al la Eklezio Anglikana, povas aliĝi kiel asociat(m)o. Kotizajo: Sm. 1.500 ĉiujare. Bkribu al: Rev, A. J. Ashley, Eon. Bee. of the C. E. L., Farnley Tyas Vicarage, Huddersneld, Anglujo." La sekva! Mi ricevis unupaĝan cirkuleron (antaŭ kelkaj mona- toj) titolitan "Al viroj kaj virinoj en ĉiu Nacio, kiu eclas sekvi Kriston, Alvoko de la Religia Societo de Amikoj en Britujo." Post la alvoko sekvas ien; "Ciu. kiu deziras esprimi aprobon de ĉi tiu alvoko, skribu al 'The Message Secretary,' Devonshire House, 136, Bishopsgate, Lon- don, E. C. 2, tie kiu oni povas ricevi pluajii ekzemplerojn. Copies may also he had in English if desired." Lastatempe, mi ne legas pri tiu "Amiko" afero, sed mi csperas ke la Societo bone sukeesis per ĝia Esperantismo. Supre mi aludis al la Baliaanoj. kaj ni de longe scias Co yk' PRINCETON UNIVERSITY 14 AMERIKA ESPERANTISTO pri Katolika intereso en la lingvo (per unit aŭ pli Kat. Esp. gazetoj) : kaj ni devus ĝoĵi eksdi pri multaj sektoj, kiuj alprenus la internacian lingvon por interuzo aii pur propagandi siajn celadojn—Mahome- tanoj, Zoroastroj, Teuzolistoj (5) ktp. Kia! ne: Eblc multaj nun tion faras nekonataj publike afi per la Esp. gaze tarn; car en la Tutmonda Jarlibro Esperantista, 1913-14, estas listo de pli ol tritlek "internaciaj fakaj asocioj kaj institucioj." Inter ill estas Teosofia Ligo (5); sed mi opinias ke ĝi, kiel la plej grauda nuiltu el Hi, preskaŭ ne funkeias escepte rilatc la mondkoiigresojn de la tuta Esperanta movado. La sekva! Scienca Asocio Esperantista, kies organo estas "La Teknika Revuo." Vidu 7—Bibliogralio (5), La Moderna Lingva Komitato. Vidu 2—Uzo. La Komuna Komerca Lingva Komitato. Vidu 2—Uzo. Krom (5) la lctcm de S-ru I'age, el kin mi citis, aiikaii mi ricevis pli ol dtldett aliajn, kies interesajn enhavojn mi ĝo jus citi en parto aŭ resumi, sed de la statistika vidpuukto ili ne aldnnus mill ton al supra skribajo. Tamcn mi tre sat as ilian ricevoti, kaj mi intencas certigi ke la skribistoj turvu ekzempleron de tiu ĉi artikolo. Grave estas la novajo kaj multe de la c-nhavn de la Sep.-Okt. Nro. de "Esperanto," kiun mi ricevis en decembro, tro malfnie por uzo en tiu sekcio ; sed en Sekcio X ( Miksajo) mi havos aldonnn al Sekcio 1, en kiu mi povas aludi al lastatempaj aferoj en la Esp. mondo. Sufiĉe nun por Espcrantujo. Sekve (5) estas 1—Studo Mallonge devas mi traktj pri tin gravega tcmo, kin meritas tutati kajeron (5) de la gazeto A. E. Kaj la fakto ke nia nacia asocio havas siatl Specialatl kom. pri Esp. en !a lernejoj, estas bona verŝajneco por nionograiia eldono knncenic tion. La fama "Eccles" Eksperimento multe priskribiĝis, kaj ĝia pri- skriba broŝuro, The Modern Humanities (Modernaj Klasikajoj) jam tradukiĝis en la francan, la svedan, kaj (mi opinias) la bispanan Hng- von. Kio ĝi estas? di estas la unua provajo de la enkonduko de la lingvo en popollemejojn kiel parte» de la regula lecionaro. Tio ko- mencis en la jaru 191b, kaj nun uni instruas ĝin (laiiraportc) inter la lecionaro en almenau dekduo da lernejoj en diversaj lokoj kaj landoj. Sed preclzigi la nornbron, la sukceson kaj daiirigadon, estus Cu (en ĉiuj el tiuj lentejoj) la estraro aprobas la instruadon, sen kon- trc dezirinde; kaj pro tio mi volas demandi anstataŭ raporti, jen: (1) traŭa VOĈO? kaj eu ili rekomendlts ĝin al ĉiuj «amgradaj lernejoj tra la mondo? (2) Cu ili konsetttos ke, se oni volus studi ian fremdan lingvon, li pOVUS lerni tian lingvotl pli bone dum had monatoj per la studado de Esperanto kaj ne la lingvo lernota dum la unuaj tri ran- nataĵ, ol ]>er la studado de la HngvoTernota dum la tutaj naii mormtoj ? Mi opinias jes, se oni deziras precipe la paroladpovon kaj ne, se oni deziras la legadpovon. Sed, kompreneble mintage estas la parola arto kiun personoj volus akiri de modernaj KngVOj. (3) Kio estas la atestado de la infanoj kiuj jam sttulis la lingvon Esperanto? a. Cu ili ŝatas gin.' b. Cu ili deziras dniirigi gin uzi? c. Cu ili konsentos ke ĝi helpas al la lernado de aliaj lingvoj ? (4) Cu la gepatroj kaj pa- rencoj same konsentas, kaj cu multaj el ili interesigis lemt la lingvon? (Respondu al "Amerika Esperantisto.") Dume, mi enmetas la sekvan Digihze*by GOOgle PRINCETON UNIVERSITY AMER1KA ESPERANTISTO 15 liston da lokoj en kiuj, mi komprenas, la infanoj havas, hodiaŭ, lernej- ajn kursojn en Esperanto: Bishop Auckland, Durham, Eecles, Edin- burgh, Hastings, Kcighley, Leeds (Britujo) ; Christiania; Barnaul (Siberio); Rio de Janeiro. Kompreneble tiu listo ne estas kompleta; sed bcBVOlu informi la "Amerika Esperantisto" se v'i konas aliajn. Per tio la lerncja kom. siatempe informigos por la bona rapnrto. kian, mi estas certa, ĝia mcmbraro prezentos. (La estro de tiu komitato estas D-ro Lowell, unu el la plej ŝatindaj eminentuloj el nia lando.) Kiel lerni kaj lernigi la lingvoii, estas trafaj demandoj, kiujn, bon- vule la lern. kom. priskribu. Sufiĉe, se nun mi diras ke estas multe da konsilo presita rilate tiun gravan aferun, kai ke tio estas unu el la precijiaj celnj de la "Esperanto Monthly." Ekzemple, mi atentigas al la nro. por Feb., 1918, en kiu estas, p. 12, artikolo "How 1 Learned to Speak Esperanto" (Kiel mi lernis paroli Esperanton), kaj en la Mar. nro. alian samtitolltan. Ankaii estas daŭriganta artikolo en 1917-18 eldonoj de la sama gaz., titolita, "Practical Suggestions for Teaching Esperanto to Children" (I'raklikaj sugestioj por la instrun de Esp. al la infanoj j. Federacio de Lancashire kaj Cheshire.—I,a tria Konkursfesto aran- ĝita de ĉi tiu Federacio estis speciale por geknaboj sub ta ago de 15, kaj okiizis en la L'rbdotno, Eecles. Lancashire, je la la de Decembro, 1917. Ditni kelkaj monatoj oni instrnis Esperanton al la geknaboj en la Green-lane kaj Heecli-street lemejoj en tilt ci urbo, kaj la plej multaj el la enskribitoj ĉe l-i Konkursfesto apartenas al ĉi tiuj lernejoj. La Urbestro fiton? Se ni havus dek aŭ pii el tiuj, komprcncble la komerca mondo senpro- kraste espenmtiĝus. Mi rimarkas en flugfolio (1917?), eldonita de la B. E. A., "Esperanto in Commerce" (Esp. en la komerco), ke S-ro R. Richez, marmora komercisto, Geneva, skribis (trad, el la angla) : 'Antaŭ kelkaj jaroj, dum komerca vojaĝado en Holando, mi trovas malfacilon en la penado por esti komprenata de kliento pro mia eta kono de la holanda lingvo. Subite mi rimarkis ke mia kliento portis Esperantan stelon, kaj tuj mi ekparolis esperanton (5), kiun mi estis lernanta dum nur unu monato. Tio don is reciprokan plezuron, kaj mi hovis la kontentigon ricevi mendon po (5) 200 pundoj (2000 spes- miloj) antati ol mi foriris de mia amiko. Antaŭ la milito, mi havis tre interesan korespondadon kun Rusujo en (5) Esperanto koncerne granitaj ŝtupoj. Eĉ la teknikajn tenninojn mi sukcesis komuniki al miaj rusaj korespondantoj sufice kontentige. Mi estas acetinta ko- mcrcajojn el Germanujo, pere (5) de Esperanto, kaj amiko mia (5), bicikla vendisto, post refclamado en Esperanta gazeto, ricevis de- mandojn el multaj landoj, inklusive unu de araba komercisto en Persujo." Kio koncerne la "Modern Languages Committee" (Modernaj lingvoj kom.) ? Tiu komitato estis nomita de S-ro Asquith, kiam li estis la Cefministro dc Britujo, por esplori pri la pozicio de modernaj lingvoj en la eduka sistemo; kaj ĝia raporto eldoniĝis antaŭ kelkaj tnonatoj. La raporto iom favoris Esperanton, sed konkludis ke, se [a artefarita lingvo estas plenumonta la celon por kiu ĝi devas esti plej utila, ĝi bezonas pltian disvolviĝon kaj multe pli grandan notnbron da spertuloj. (Mi komprenas ke niaj Britaj samideanoj tute ne mal- kuraĝiĝas per tiu konkludo, sed nur estas instigitaj al pH fervora penado por disvolvigi kaj spertuligi.) ^j^awdbyGottgle PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANTISTO 17 Kio koncerne la "Common Commercial Language Committee" (Koniuna k< merca lingva kom.) Tiu komitato formiĝis en 1916? de eminentuluj de la Brit. Esp. Asoc. por la propagando de Esperanto en la komerco. Fama estas la eksperimento de unu el ĝiaj plej viglaj membroj, S-ro S. R. Marshall, kiu arangis trimonatan kurson parto- prenotan de viroj kaj virinoj de London.) kaj aliloke. Rezutte—mi cite tradnkas el la cirknlero eldonita por tiu komitato, "An appeal to patriotism and common sense" (Alpeto al la patriotism.) kaj pru- dento); jen: "Intemacia eksperimento. Okt, al Dec, 1916. Ni, la suhskribitaj, geaferKtoj en la orbo Londono, partoprenintoj en la supranomita eksperimento, organizita de S-ro S. R. Marshall en sep malsatnaj landoj (Rusujo, Francujo, Portugalujo, Norvegnjo, Ilispa- nujo, Argcntino kaj Britujo), per tio ĉi atestas al la fakto ke, post tuir tri monata instruiĝo de la organizinto, ni povis entrepreni inter- nacian korespondadon (komerce kaj alie) kun stitdentoj simile instru- itaj en la ccntroj difinitaj por la celoj de la eksperimento, kaj ke ankaii ni trovas ke la studo de Esperanto estas nepre elika al rapi.la kaj klara pensado kaj estas mirinda helpo al pli bona elkompreno de la nacia lingvo. Ni estas memfidaj ke tin atesto povas esti ankaii donata pro tiuj el niaj kunstudintoj nun dejorantaj kun la standardoj." (Skribu al S-ro S. R. Marshall, Ludgate Circus, H. C, 4, ĉe S-roj Thos. Cook & Son, se vi deziras pluan informon.)* Nun, ni devas rapidi. Trafa kaj memorinda estas la lekcio (angle) de S-ro A. Barton Kent, la 31an de majo, 1918, al la membroj de la Londona Komerca Cambro kaj aliaj, ĉe la oficejoj de la Cambro, pri la temo, "Komuna Komerca Lingvo." Estas bona rcpresajo de raporto de tiu lekcio el la London Chamber of Commerce Journal, de July 1918"(Ĉ, 500 vortoj), latiforme flugfolio, kun la Esperanta traduko unu- flanke, bavebla de la supranomita S-ro Marshall. Ankaii, la tuta lekcio estas bavebla por la prezo de 3d (Sm. 9. 12) kiel broŝuro Nro. 99 de la London Chamber of Commerce (Oxford Court, London, E.C.4). Rapidegu ni! Certe la komerca statistiko koncernas U. E. A., kaj en cut kajcro de ĝia organo "Esperanto" troviĝos, sub la rubriko "Ofi- ciala Informo," "Statistiko de la Korespondajoj," kiun legu por vi mem. I'lie, en sekcio 0 — Esperantujo mi enmetis kelkajn aludojn al la uzo dc la lingvo. Nepre estas la malfacilajoj de milita laboro tre multaj. pri kiu estas grava artikolo de la redaktoro. S-ro Hodler, p. 86-7 de la Jul.-Aug. nro. Yidu, ankaii. pagojn 30-2 de la Otieiala Jar- Hbro j>or 1916 rilate statistikon de la U. E. A. servado. Ce la komenco de la milito, kiel ni bone scias, la servoj estas tre multaj kaj gravaj por novajo pri la internigitaj. la vun.litaj kaj la mortigitaj; sed post la starigo de regulaj, oficialaj infurmilnj, tiuj servoj fariĝis ne ofte necesaj. En la grava angla brosuro, The Passing of Babel, supremenciita (kiu, mi esperas, estos tradukita en multajn lingvojn, kaj eble jam estas Esperantigita), la jenaj ĉapitraj titoloj estas trafaj, cu ne? (Mi tradukis ilin). VI Esp. en Komerco kaj Industrio; YII Esp. en Voja- ĝado kaj Socia Interrilato; YIII Esp. en Scienco; IX Esp. en Litera- tim»; X Esp. en Dramo kaj Kanto;XI La Eduka Valoro de Esp. Ilo.liaii in legas multe pri la Ligo de Nacioj, kaj kompreneble ni baldau havos multe da Esp. literaturo pri tiu temo. Laŭdinda estas * Vidu la tri paragrafojn. p. 110 en Esperanto, Sept.-Okt., 1918. Digitized by (jOl >glĉ PRINCETON^NIVERSITY IS AMERIKA ESPERANTISTO la artikolo (angle) de S-ro Page en la Esperanto Monthly por Sep., 1918 (p. 93), kaj tre ŝatinda la proksima (Esperante), "Modelo de Interkonsento por Ligo de Nacioj," adaptita de tiu en la verko de S-ro H. N. Brailsford. Bonekonataj estas la gennanaj ofkialaj raportoj, Esperantigitaj kaj forsenditaj (rlavfolie) al Usono kaj kompreneble aliaj landoj; ankaŭ la informiloj iom poste eldonitaj de la francoj- Unm la lasia riuono de la milito, mi kredas ke tiu praktiko, ambaŭrlanke ĉesis; sed la afero pruvis la utilecon de la lingvo. Fine, mi vol us rememorigi la delongan kutimon por diversaj satllideanoj rcklami en la gazetaro certe, [lor tiuj kiuj deziras mon- lielpi la movadon, tiu maniero estas bona. Aldona listo de firmoj, k.t.p., uzantaj Esp., kompilita el "The Passing of Babel," 1913 (Pong: U forigado de Babel), p. 68, kaj el "The Japan Salesman," Aug., 1918. p. IS. liveras: Austrian State Railways; Buchanan. Scott & Co. (Glasgow); Burroughs. Wellcome & Co. London, k.t.p.); Caucasian Pharmaceutical Trading Co. (Tiflis); Consett Iron Co. (Dur- ham); Cunard Line; J, M. Dent & Sons (London); J. S. Fry & Sons (Bristol, k.t.p.); Hammond Typewriter Co. I New York, London, k.t.p.); Holden Bros. (London); International Sleeping Car Co. (New York, London, k.t.p.); Japy Frercs (Beaucourt); Jeuson & Nicholson, Ud. (?); Kaitsu Gomei Kaisha (Yokohama); G. B, Kent & Sons, Ud U-ondon?); Frank H. Lockyer Supply co. (?); W. McCrcight Brownf?}; McVitie & Price (Edinburgh & London); Magasins du Louvre (Paris); Magasins dc la Menagere (Paris): Magasins du Printemps (Paris); E. Marlbor- ough & Co. (Loudon); Moellander & Co. (Malm5>; Matr, Bedall & Co.. Ltd. (?); Oliver Typewriter Co. (London and Paris}; Orient Imp. & Exp. Co. (Yokohama); Orleans Ely Co. (Paris); Philip, Son & Nephew, Ltd. (Liverpool): Rocher & Schneider, motor carsl?); Seiseisha Labo- ratory (Tokio); Henry Stephens, inks (London); Suchard & Co.. ĉoko- ladoj (Neuchatcl); Swissbankverein (?); Swiss Japan. Trading Co. (Yo- kohama): Tenrindo Press (Tokio): Tohler & Co. (Bern): C. G. van der .Heyden (Waalwijk); Guenther Wagner (Hanover and Vienna); Yost Typewriter Co. (London, k.t.p.); Zeeland Steamship Co. (Flushing and London). 3 — Propaganda Kiel supre sugestiita, mi atendas festvesperon la 29an de marto, je kiti dato (Bostone) ni proponas ke ni havu konkurson pri tiu ĉi temo: la propagando de Esperanto. Per tin okazo in" bezonas seriozan pretiĝadon, kaj mi esperas ke. resulte de tin. ni povas havi la ]>lej bonan propagandan nuniernit de Amerika Fsperantisto el ĉiuj ĝisdate. Multa estas la materialo de kit) ni povas elfari tian numeroti. Ni havas en Usono kclkajn bonajn propagaiidistojn; kaj ŝatindaj estas la tiu- celaj skribajoj kiujn nia samidcano, S-ro. C. C. Coigne, sendis al mi ant'au kelkaj semajnoj. Esperanto inter la knabskoltnj estas formo de propagando, kittii ni usonanoj lastatcmpe komeneis. Mi mem, tre baldau, intencas aldoni niiajn penadojn a! tiuj jam estantaj. S-ro Thompson eldon lastatempe tre bonan libreton por knabskoltoj. Mi devas, tie oi, rekomendi la artikolon de S-ro Sfettler (Ed. St.) j)ri la propaganda afcro. sub la titolo "Esperanto antaŭ Stata Komi siono," estanta "Kelkaj pripensuj okaze de la raporto de la Brita komitato pri Modernaj Lingvoj." La tuta devus esti represita en mul- taj Esp. gazetoj. Legu ĝin en "Esperanto," sep.-okt., 1918, p. 109. Grava formo de propaganda estas per la konstanta rubriko sur Icterpaperoj kaj poŝtkartoj. k.t.p. Mi finos 3 — Propagandon por tiu ĉi okazo, per citado el la mteresa letero de S-ro Docettl, jene: ^JJH^ b, GO( )gle PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANTISTO 19 "Clos Riveiere" Saint Sebastien leg. Nantes (Loire Inferieure) La 30an de Novembro. Tre Kara Samideano: Al vi mi sendos la leteron kiun mi adresas al via granda Prezldanto Wilson. Pensante ke ĝi povos interesi vin kaj niajn Amerikajn samide- anojn, mi ĉiam estas via. F. Doceul. La 30an de Novembro, 1918. Sinjoro Prezldanto: Mi deziras, je la tempo kiam vi estas venonta Francujon, la landon kiun la nobla kaj dankema Ameriko jam venis por subteni en la batato kaj por helpi venkante la barbarecon,—mi deziregas doni al vi la respektegon de tre modesta franca servulo kaj regnano. Melpinte nin per ĉiuj la grandegaj fortoj de via demokratio, vi venas par doni al ni la subtenon de via persona apudesto, de viaj pa- roloj, de via sciado, kaj de via klara idealo, por efektivigi paeon justan kaj ĝustan, sen venĝado tamen sen malforteco. Vi havas la grandegan kapablon aidoni al via spirito de idealismo, klaran komprenadon de la realajoj ; . . , Vi jam bone meritas de la Humaneco, de 1' Ameriko, kaj de la Francujo. Antaŭ kelkaj munatoj mi permesis min sendi al vi memorskribon rilate al la uzado, de ĉiuj la interligitaj Nacioj, de unu internacia lingvo, unika, facile leniebla, skribebla, parolebla, kiu ebligus ĉiun anon de la estonta Ligo de Nacioj kiujn vi jus vidis sin defendi, —kiu ebligus tiujn sin komprcni sen malfacilecu, sen tro granda laboro, en komunmj kaj komereaj interrilatoj. Mi venas refari, ne malproksime de vi, la fervoran peton, kiun mi antaŭ ne longe al vi sendis, ankafi al ĉiuj el la Cefoj de la Statoj kiuj estas interligitaj aŭ asociataj en la Kruca Militiro. . . . Apartenas al la emineiita ano de Ameriko kaj de la Humaneco kiu vi estas, al vi kiu ciam pensas pri mondo venonta. pli bona kaj pli frateca, komprcnigi ĉinjn la rcgistarojn interligitajn kunvenontajn en la Paco Kongeso, ke (por ke liaj sennombraj regnanoj, disaj sur la supra jo de la tuta mondo, helpu pli efektive en la estonteco, komprenu pli bone unu la alian, kaj ke ĉiu pli vere amu ĉiun) estas bezone doni al ili la necesegan ilon de tin ĉi humanema rcvolucio. Ciu tago kiu pasas. kaj kiu vidas la formadon de novaj ŝtatoj,— grandaj aŭ malgrandaj,—kiuj antaŭe kurbigitaj sub la jugo devis akcepti la liugvon de liaj venkintoj, kaj kies ĉefa zorgo en la regajnota memregeco estos renaskigi en la plena lumo de la Libereco la karegan lingvon de liaj prapatroj,—ciu tago, mi diras, pligrandigas la bezonon de unu lingvo koinnna inter ĉiuj libera j popoloj, hodiaŭ, morgaii, kaj ĉiam. Mi donis. en mia memorskribo, la kialojn katize de kiuj la anglaj, la italianaj, la polaj, an aliaj naciaj lingvoj, vivaj aŭ malvivaj, ne devas elektiĝi. Mi ne deziras rediri la argumenton kiu kaŭzis min flanken meti eĉ la gloran lingvon de Cnrneille kaj de Bossuet,—pro la malfacilajoj Got »gle PRINCETON UNIVERSITY 20 AMERIKA ESPERANTISTO de ĉiuj specoj, kaj pro la necesa tempo bezonata por lernigi ĝin al la homoj de ciuj la liberaj landoj, al la anoj civitanaj de la tuta mondo, al la liomoj en eiu socta stato kiuj posedas ĉiujn gradojn de inteli- genteco, kaj profundajn kaj mezebonajn. Laŭ mia opinio, nur la lingvo "Esperanto"—kiun Oiu persono volante povas lerni en la daŭro de nemultaj tagoj, aŭ almenaŭ de kelkaj semajnoj—ŝajnas al mi respondi al la tutaj bezonoj de la Nova Mondo, kiuj naskiĝos de la Paco kaj de la Frateco, retrovitaj sur la kanipoj de bucado. Apartenas al vi juĝi, studi la demandon sen antaŭjuĝo, flanken mctante. tutan vian nacian tierecon arttaŭ la komuna bonstato. Se vi akceptos kaj akceptigos de ĉiuj—la Rusoj, la Siberianoj, la Ukranianoj, la flinoj, la Ilindoj, la Angloj. la ltalianoj, la Serboj, la Kroatoj, kaj aliaj—la lingvun de D-ro Zamenhof, tiam unu fojon ankorad vi estos meritinta bone de la tuta Humaneco. Kun la espero ke tine mi konvinkas la faman pensanton kiu vi estas, kaj kc mi jam faris vin la taŭgan efektivigantun de la ideo kiun mi subtenas, kaj kiun Zamenhof antaii kelke da jaroj sciis generale efektivigi—mi insiste petas, S-ro Prezidanto. ke vi bonvolante akceptu la ccrtigon de mia patruja kaj fervora sindoneco, kaj de mia pro- funda amo por Humanecu, ĉiani pli bela kaj unuigita pli fratece. (Subskribita) F. Doceul, Antikva Adjuvanto de unua rango de la servoj civilaj de llindo-rtimiju. El la franca tradukis D-ro D. O. S. Lowell. Siherio: Nia entuziasma samideano, pastro In. Scriŝev, kreis kaj gvidas en la tuta lando, "Kultur-1 nstruan Movadon" de Altajaj Kooperativoj. Gi disscndis dum 6 monatoj 905 milojn da diverstemaj folioj al 1200 kooperaj societoj kaj seudas ciuloko lektorojn slarigi kulturajn punktojn kaj ler- nejojn, kiuj laŭgrade enkoiidukos Esp. En multaj gazetOj oni aperigas senĉese artikolojn pri Esp. La K.-I, Movado nieudis pere dc Esp. en Anglujo kaj Ameriko 500 kinematografojn kaj 500 filmojn kaj celas purigi kaj nobligi la kiiieiiiatografon konsidernntc ĝin morala kaj eduka forto. — Barnaul: La tieaj Esperantistoj organiziĝl* en Esp. Societo, al kiu aliĝis preskaŭ la tuta juiuilaro de la tiea kooperativo. Gi faras en- keton inter la loĝantaro pri Esp. S-ino Kunguruva kaj S-ro Tokarev gvidas kursojn kun 125 lernantoj. En la mezgrada lernejo estis Esp. grupo de 60 knalioj. kiuj pro uiatiko de initrulstoj mem lernis Esp. La movado pli kaj pli rcvigliĝas. -- Berezowka: Multaj inilitkaptitoj en tin ei tendaro lernis nian ling von; ekzistas sufice granda hiblioteko kaj ga- zeto titolita "La semanto." 4 — Konduko Kio pri tio? Mi volus diri mutton; tie ĉi mi kontentigos per kelkaj citajoj el arlikolo kompilita de mi mem, kiun, bonvole, nia samideana gazeto The British Esperantist prcsis en ĝia kajcro por Feb., 1918. Mi esperas ke ni;i Amcrika Espcrantisto havos serion de artikoletoj, kiujn mi ĝoje prilabnrus, eutenantan sugcstiojn por la vigla pasigado tie klubvesperoj. t)fte ni havas vigUtjn vesperojn, kaj oftc malviglajn. Mi deziras ke ĉiuj niaj vcsperoj cstu viglaj; car, pro manko de amuzoj kaj instigoj, dc tempo al tempo unu ait alia el niaj membroj ekĉeaaa (5) alveni- Kompreneble la saman spertadon havas multaj societoj tra la mondo, kaj iliaj preziilantoj ĝojus elscii la rime- dojn, per kiuj ili uc nur tenus ĉiujn la eslantajn niemhrojn sed ankaŭ ^J^ed by GOOglC PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANTISTO 21 revenigUS la estintajn. Jen kvar citajoj kiujn eble kelkaj grupestroj trovos helpaj por kvar grupkunvenoj: La estro diras al la lernantoj: "Mi intencas foriri kaj devas paki la valizon; mi nun emiietas vestojn,' sed mi deziras, ke ĉiu en la ĉambro helpu min"; tiam ĉiu lernanto devas ripeti la tutan frazon kaj ankaŭ al- doni alian objekton; post eble dck minutoj ili devas ripeti (kiel ekzem- ple): 'Mi devas paki la valizon; mi enmetas vestojn, gantojn, suoju, pan- toflojn, konibilon, broson, sapon. deiHpurigajon, kravatojn, ombrelon, ŝtrumpetojn, naztukojii, k.t.p.'; oni trovos, ke la lernatitoj bone memoros la nomojn tie la diversaj objektoj. Ke estas grave, ke ili nomas ridindajn objektojn, se i!i povos memori kaj ripeti ilin." (Birmingham.) "En niaj kunvenoj ni ordinare elektas Esperantan libron, el kiu ni legadas paragrafojn laŭvice kaj poste tradukas angten. Ofte tia legado okazigas intcresajn diskutojn pri gram ati kaj punktoj. kaj pri la temoj traktitaj en la libra, kaj tio instigas al Esperanta parolado." (Bath.) "Ni ... tre amas ludi ludojn kiel. 'Pensu pri nut raj o. parolu la unuan literon kaj diru. kiom da literoj ĝi enhavas.' kaj la aliaj povas demandi, "Cu la vorto estas viando, fiŝo, legomo, mineralo?' kaj cetere; aŭ oni povis pensi pri io en magazeno de spicisto aŭ legomisto. Alia tre bona ludo estas: skrilm sur papero ia nomon de famekonata persono kaj pinglu la papcron sur la dorson de membro; tiu membro divcnos la nomon per demaiuloj, 'Cu mi mortas? Cu mi estas viro1 Cu mi estas soldato. aktoro. rcĝirto? Cu mi jam de longe mortas?' kaj la respondoj ĉiani estos, 'ne' au'jes.'" (Bexhiil, Sussex.) "Dum la soniero la grnpo arangas unit aŭ du ekskursojn en la cir- kaŭajoj kaj antmc&B ilin publike, ke la samideanoj povu veni el ciu Londona regiono. _ En vintro okazc ni arangas socian vesperon, al kiu la anoj invitas geaiiilkojn, kiuj eble mteresiĝos je nia afero. Ni ankaŭ in- terŝanĝas vizitojn ktm aliaj iiajbaraj grupoj, ati iras esplori muzcon aŭ aliait intercsan lokon." (Buckhurst Hill, Essex.) Legu, se vi posedas gin, la tutan artokolon, kaj iaokaze bonvolu send] al mi viajn proprajn sugestiojn rilate grupkondukadon, per kiuj mi havos konstlon eldoni al mondesperantistaro. Vidu ankait la "Esperanto Monthly" por Okt. (kaj Nov.), 1917. S — GRAMATIKO Tiu fako de Esperantismo, ofte transaludita per interkrampita nombro (5), kaj eble tre interesa al kelkaj, kvankam tre malinteresa al multaj, mi mallonge kaj nur sugestie kaj demands (por mia informo) pritraktos, ĵen: 18 aprilo (ne ordinare aprilon?) ; -ata an -ita kun estas kaj estis? Amiko mia (angle, A friend of mine?); Bibliograf (i) o?; Brita iam por Brituja?; Paŭr (-ig?) as aperi; De? da? el? (mi havas dubojn kelkloke); Des pli (ofte sen ju pli?) ; Praktiko iam por ekzerco?; En? dum? per? sur? (mi haras dubojn kclkaloke) ; E (e) sperant-o, e, en, on? (mi ofte dubas); -iĝas per aii -ata per? (La jarlibro devus havi la oricialajn decidojn dum tuta iaro) ; Jarlibro iam por jarHbron kiam ĝi estas titola nomo?; Jam -is ĝencrale prefera al estis -tnta?; Kajero? aii nombro? aii nro.? aii Nro.? aii eldono? aii ekzemplero?; (ankait la difereneo inter numero, nombro kaj cifero?); Kio kaj kiu ambaii pra- vaj iuloke?; Kio ĝenerale sufiĉa por tio kio?; Komence generate pre- fera al komencante?; Krom signifas aii escepte aŭ aldone al?; Ko- ver (il) (t)o?J Naskigos?; Paris aŭ Parizo? (Geneve aŭ Genevo? Svis-uj?-land-o?; Pcre de (mi tre ŝatas) ; Po 200 pundoj (valore) aii por . . . ? Sekva estas aii sekve estas? Supre aii supra kiam ĉiu estas uzebla? Teo (s) (z) ofio? Volu ke (angle, Would that) ; Cu oni tute komprenas mian signifon de Volus kaj Devus? Co $te PRINCETON UNIVERSITY 22 AMERIKA ESPERANTISTO Kelkajn vnrtojn kaj frazojn kun la aluda "(5)," mi ne havas spacon pridiri, sed generate !a demando estas memevidenta. Mi ne forgesas la Zanienhofan "Liugvaj Kespondoj," kaj mi ĝojas noti la "Liugvaj Studoj" en gaz. Esperanto. Ankaŭ la Saussura "Vort- Strukturo" (2a eld: "havebla senpage ĉe la Svisa Esperanta Societo, 10, Hotelgasse, Bern) estas por mi tre, tre helpa. 6 — Personoj MI esperas ke por la celoj, kinjn mi volas atentigi, la sekva Iisto de viglaj, estinte viglaj, nepricertaj kaj aliaj, familiaj nomoj, pruvos pro- fitdona enmeto: Abdul Baha, Amster, Baker (du), Bibbey, Blaise (du), Blish, Boyee, Brown, Butler (du), Cense, Chavet, Christen, Coigne, Coolidge, Delaby, Docetit, Eliot, Fessenden, Freeman, Fuller, Gove, Guilbert, llailnian, I [all, I lankcl. Hills, Harrison, Hastings, Huse, James, Kabe, Katryu, Kavanaugh (du), Kent, Lang, Lawrence, Long, Loud, Mann (tri), May, Mees, Morton, Muller. Mybs, Ogden. Page, Parrish, Pay son, Pearson, Perignrdo, Phillips, Pollen, Reed (du), Rifling, Salandri, Schinz, Scott, Sharp, Spillman, Stevens, Stoep- pler, Stone, Swan, Tenney, Travis, Twombly, Vemeno, Vogel, Walker, Warden, Weems, Whittle, Woolway, Wynter. Al ĉiu el tiitj, mi ĝoje penos doni la precizan kialon por la enmctn de la famili- nomo, se a demandos; sed nepre mi" deziras ke cm ricevu ekzeni])leron de la rnpnrto, krajone strekitan kontran lia nomo. Al kelkaj mi in- tencas sendi leteron aŭ poŝtkarton. Mi volus ke ĉiuj estu baldaŭ tiom viglaj kiom la plej nun entuziasma. kin ja estas enviinriulo. 7 — Bibliografio Estas kelkaj, ne tre multaj gravaj lisp, Hbmj, eldnnitaj dum la milito, kiujn nia multdezirinda jarlibro devus atumci; sed tie mi nur havas spacon por listo de hodiauaj gazetoj* pri km, se ne kompleta. bonvolu infurmi Amerika Esperantisto: Esperantistaj Gazetoj Amerika Esperantisto, "American F.sperantist Co.," West N'ewton. Mass., U. S. A. Argentina Esperantisto, K t'niilos 1354. Buenos-Aires, Argentine. Brazil a Esperantisto, l'rapa Quinzc de No vent bra, Rio de Janeiro, Brazilo. British Esperantist, "British Esperanto Association," 17. Hart Street. London YY. C. Bulteno de la Svisa Esp. Societo, Gulhnanstr. 57. Zurich. France-Esperanto. Office central EsperantMte, 51. rue de Cltcny. Paris, France. Esperantista Voĉo, Salo Grenkamp, Dietia 62. Krakaŭ. Esperanto, "Univcrsala F.speranto-Asocio." 10, rue de Bourse, Geneve. Esperanto Monthly, 218, B run afield Place. Edinburgh, BltOtlando. Germana Esperantisto, Adcr & Borel. 40 Struvcstrasse, Dresden A I. Genua mtjo. Holanda Pioniro, J. L. Rrnijn, 37 Paul Krngerlaan. 's-Gravenhage. Ho- Japana Esperantisto, japana F.spcraniista Asocio. 155 Kogaj-ĉo Azabu-ku. Tokio. La Eklezia Revuo, Farnley Tyas Vicarage, Huddersfield, Anglujo. La Espero, J. Lundgren, Hedemora, J. Helsing. Gacvle. Svednja La Teknika Revujo, 10, Hotelgasse, Bern. Latinamerika Esperantisto, Apartado 1824, Habana. Kubo. Le Monde Esperantiste, 3. rue Sophie-Germain, Paris. Francujo. Nederlanda Katolika, Postlms 5 — 's-Hertogenbnseli. Holando. Ondo de Esperanto, 3 Lubjanskij projezd, Moskvo, Rnslando. v Google PRINCETON UNIVERSITY AMERIKA ESPERANTISTO 23 Esperanto Fintando, Fjnlando. Esperanto, Bahia Blaiica, Argentino. Ea Progreso, Bohemujo. Esperanto Raporto, Danujo. Petrograda Revuo, i'ctrograd. Rusujo. Estonto, Harlem, Holando. Voĉo de la Popolo, Shanghai, Rinujo. 8 — Miksajo La sekvantaj temoj meritas sed ne povas ricevi spacon: 1. Mia propono ke ni havu diversajn unutemajn eldonojn de Am. Esp., pre- cipe unu pri lernejoj kaj unu pri propagando; 2. la koresjxmde kon- dukita kurso por aerveturistoj de S-no Cense; 3. la lernado de Fran- alingvo pere de Ksp.; 4. Esp. en la lernejoj de Rio kaj Sergipe, Bra- zilujo; 5. Esp. en la Ĥina Nacia Universitato; 6. la lernigado pere de fonografo; 7. Esp. stenografio; 8. ludoj kaj teatrajoj; 9. la lecionoj en "Lefax"; 10. la premioj de la gazeto "Future" por Esperantaj tra- dukoj ; 11. la "World Salesman" (Mond-Vendisto), kaj ĝia intima rilateco kun Esperanto ĉie; 12. la vidpunkto kaj rimarkoj de la tag- jurnaloj pri Esp.; 13. libroj ricevitaj; 14. rimvortaroj; 15. poeziajoj; 16. eklezia bibliografio; 17. nova kaj mal-nova Testamentoj— Kon- ceme tiun ĉi ni daŭrege estas atendintaj la tutan Ribbon ; kiam ni rice- vos la tradukon de nia amata majstro? 9 — Bezonoj. Oni devas inciti aliĝadon al U. E. A. Oni bezonas alfari la ĉefsidejon je Genevo por la postmilitaj kon- diĉoj. De Genevo devas elveni grava jarlibro enhavanta: a. respondon al la demando, "Kiel progresas Esperanto?" ; b. modelajn lecionojn por komencantoj ; c. modelan propagandajon tradukindan en ciujn ling- vojn. Ni bezonas landkarton—parto aŭ ne de la jarlibro—ĉiujare eldo- notan, kiu elmontros la fortikejojn de la Esp., kaj per variaj mallonga- joj, signoj, k.t.p., elmontros la gradon kaj specon de la agado. Oni nun komencu ke estu faritaj desegnoj por Esperanta Krist- naska bildkarto utila por propagando, Hun povus vendi Genevo kaj agentoj aliloke. Ni devas modeli niajn societojn, naciajn kaj lokajn, laŭ konstitu- CIO devenita de Genevo, la subreguloj ntiraj estantaj loke alfaritaj kaj alprenitaj. La venonta kongreso, universale an nacia, devus esti iome kore- Sponda kongreso, por ke tiuj kiuj ne povos veni povos skribi leterojn kiujn komitato povos konsideri kaj laiivolc prezenti al la kongreso. Oni devas normigi sistemon stenografan por uzado de ĉiuj Espe- rantistoj anstataii la nuna konkursado. Ni bezonas cnciklopedion de Eolioj elnioveblaj kies predpa enhavo interesos ĉiujn ĉie. Marto 29, la unua de la kvinaj sabatoj de tiu ĉi jaro, oni reko- mendu por propagandtago Esperanta tra la tuta mondo. Se ĝi bone sukcesos, enkonduku ni la princtpon de "kvinsabatoj," festante Espe- ranto-tagojn ankaŭ Majo 31, Aug. 30, kaj Nov. 29. Google PRINCEK N '. NIVI RSITY 24 AMERIKA ESPERANTISTO Ni bezonegas havi pretaii respondon al la pusta demando de la ne-Esperantist-a.ru:—"Kiel progresas via lingvo?" Sendu el kiu ajn parto de la moudo vian respondon (ne pli ol cent aŭ malpli ol kvindek vortoj) al "Bostona Esperanto Societo" (402 Pierce Bldg., Copley Square, Boston, Mass., U. S. A.), ĝustatempe por nia konkursa kunveno de Marto 29, kaj eble vi gajnos la premion kiun mi donos por la plej bona respondo, faktojn vi trovos en tiu ĉi raporti» sed trovi ilin ankaŭ en la plcj lastatempaj gazetoj. —Kial vi volas vendi vian noktoveston? —Nu pro kio ĝi utilos at mi nun, kiam mi nun estas noktgardistu. kaj donnas dum la tago! —Esperanto Monthly-. We would remind those who made the pledge at Green Acre to be saving their shirts for their expenses en route to the 12th Inter- national Convention. The Surprises at Sylvia Farm A Propaganda Play in Five Arte Mr. Fisher has paid the whole expense of publication anil offer» the entire receipts froni "its sale for the use of the Central Office in propaganda work. Will you meet him half way, anrl enable u» to dispose of the entire edition of 1000 copies at once r 25 cent* per copy, postpaid. The Esperanto Office, West Newton, Mass. "THE WORLD SALESMAN" (Brown oot ol the Japan Snlr.mnn) A Monthly Commercial Review, published in Yokohama, Japan, Americah eoneem The World Salesman is the first commercial journal to have drawn attention to the value of Esperanto as the com- mon commercial language. It has regular articles on Esperanto, and publishes the names of firms using the international language. It will keep >.... posted on World Trade. II yen want to do hoaineao with t East or any other eertion, IT WILL PAY YOU TO ADVERTISE IN I ll E WORLD SALESMAN. Advertising Rates on applieaton. Subscription, $5.00/or two years. e-DK^dbyGo gle PRINCETO^UNtVERSlTV