J 1 AMERIKA ESPERANTISTO SEPTEMBER, 1918 OFFICIAL ORGAN OF THE ESPERANTO ASSOCIATION OF NORTH AMERICA Rjf AMERIR.A ESPERANTISTO OFFICIAL ORGAN o/ The Esperanto Association of North America, Inc. CO-EDITORS: NORMAN W. FROST MRS. I. U. HORN CLUB DIRECTORY This department is conducted solely [or the benefit of oar organised groups through- out the country. It furnishes a means of keeping in close touch with the work in other cities, for the exchange of ideas and helpful suggestions, and for the formation of valuable friendships in a united field of endeavor. and Tuesday e\ ... 62nd St., Oakland. Calif. OAKLAND, CALIF. Oakland Esperanta-Rondo Sec. & Treas.. 438 15th St. SAN FRANCISCO, CALIF. L. D. Stockton, San Fi o, Dvorak Par laroslov Sobehrad. Sec'y. 1116 W. 19th Plac La Esp. Oficejo. 1669 Blue Island Ave. WORCESTER, MASS. Worcester County Esperanto Society. Business Institute, every Friday, 8.00 P.M. PORTLAND, ME. Portland Esperanto Society. Tre'awnv Btdg. Mist M. G. Ingalls. Sec'y. The Windsor, State St. La Sep , Harper A E. Gra cept Tues. Fri.. 8.10 Magnus , W. Tuts 10P.M., 578 Alc> PLAINVIEW, NEBR. Esperanto-Fako de la "Sola Skolto" (Lone Scout), 500 N. Dearborn, Chicago, 111. (Re- i por la Junularo. Organnu grupon inter leknaboi. Granda aukceso. Abonu tuj! .75; ICvarmonate .25.) - . P. Lang, Plainview, Nebr. la geknaboi." J.re .75 ** Groups are listed for 12 issues of the maga- zine, at a cost of only 25 rents for the two- line insertion. Extra lines are 10 cents each additional. The heading,—name of city or town—is inserted free. This matter warrant! the immediate attention of every club sec re- use is co Rondo, meets Third Friday I. 315 Lick Bldg., 35 Montgomery St. . D. Van Sloun, Sec'y, 946 Central Av. HOBOKEN. N. J. "I.O.O.F. Esperanto Club No. 1 of Greater N.Y.'' meets every Tuesday at 8.30 P.M. in 61 First St., 3rd Floor West All welcome. Pres., Mrs. U. O Haugland: Sec'y Win. Preusse; Instructor. A. Mendelson. Addresa all communications to the secretary at above NEW YORK CITY, N. Y. The Greater New York Esperanto Society. including ail chartered clubs in Manhattan, The Bronx, Brooklyn. Queens. Richmond, The New York Barto. or Esperanto sup- per, is held on the THIRD FRIDAY of every month (7 P. M.). at the new headquarters of the Civic Club. 14 West 12th St. (two doors west nf 5th Ave., south side); conveniently located to "L" and subway lines. ĉiun dimancon. ĉe la Silbemik, 229 East IB CLEVELAND, OHIO. horo. posttagmese, |eJo de S-ro Joseph St.. Manhattan. Kozminski, Sck., PHILADELPHIA, PA. Phila Esp 13th St. Filbert Si PITTSBURGH, PA. Litovo-Polaj Esperantistoj, 2833 Esperanto Sec. Academy of Science and Art. lames McKirdy, Sec. Box 920. Fridays, 8 P. M. WASHINGTON, D. C. La Kabea Esperanta Ktubo, 1389 Quincy St., Amerika Esperantisto American Esperantist Entered as second-class matter May 15, 1913, at the Postoffice at West Newton Station, Boston, Mass., under the Act of March 3, 1879. Published Monthly by THE AMERICAN ESPERANTIST COMPANY (Inc.) WEST NEWTON, MASS. One Dollar a Year. Single Copy Ten Cents. SI* 21. SEPTEMBER. 1918 NO THE FOUR CORNERSTONES OF PEACE -The thinking people of the world need to be approaching a com- mon understanding as to the-world-reform which we may aim for as a sequence of this horrible war. Paraphrasing the title of a valuable editorial in the New York Thrice-a-Week World for September 30, we venture to offer for consideration the following as the Four Corner- stones of Peace: •1. A strong international government. That government must have legislative, judicial, and executive power, the last greater than that of any one language group. 2. A surrender of some national rights and prejudices. The nations must give up offensive and defensive armaments, and must surrender to the world government at least judicial control of colonies not speaking the same tongue; also of economic barriers. Preferably all international railroads, trusts, banking, and other business, should be subject to the central control. ■3. Democracy within each national unit. Governments every- where must be of and by the people in order that the responsibility may bear directly upon the permanent tax-paying force: where peo- ples are not yet ready for self government, the central government should so determine, and prescribe education to that end. Govern- ments should exert sufficient control over the distribution of wealth and health to prevent any injurious effect upon other communities or future generations. 4. A thoro understanding and better means of communication between all people. This is most important of all. The peoples of the world, of whatever color, whatever tongue, must get into har- Go ale 443504 . AMEKIKA ESPERANTISTO mony,—must learn what other people are desiring and why other people have prejudices. To see the other person's point of view: be he Mohammedan. Confucian, Buddhist, or Christian; be he Span- American, Afro-American, or Anglo-American ; it is an absolute neces- sity that we all have a speech of intercommunication. The fact that, in the present day world, the European scientific thought and speech are today the most highly developed and widespread makes that European tongue, divested of its national peculiarities, the best avail- able means of communication. We would suggest to the government of the United States, to Secretary Lansing's department in particular, that Esperanto is worth government investigation, recognition, and use, wherever possible. We would suggest that the question of an international language be immediately made part of the program for the coming League of Nations. N. W. F. GRAVAJ ŜTATDOKUMENTOJ PAROLADO DE PREZIDAXTO WILSON . Inaŭguracie al la Kvara "Libereco"-Prunto New York, 27 Septembro Miaj samcivitanoj: Mi ĉi tie estas ne por akceli la Prunton. Tion faros—faros kapa- ble kaj entuziasme la centmiloj da fidelaj kaj scnhieaj viroj kaj virinoj, kiuj entreprenis prezenti gin al vi kaj al niaj samcivitanoj tra la lando: kaj mi ne havas omhron da dubo pri ilia plena sukceso; car mi konas ilian spiriton kaj la spiriton de la lando. Mia konfido estas ankaŭ konfimiita per la zorga, sperta kunlaborado de la bankistoj ĉi tie kaj ĉie, kiuj aldonas sian netakseblan helpon kaj gvidon. Mi venis pli por serĉi okazon prezenti al vi kelkajn pensojn, kiuj miaeapere taŭgos por doni al vi, eble pli forte ol ĝis nun, vivan komprenon de la koncernataj grandaj demandoj, por ke vi setltu kaj akceptu knn pli alta entuziasmo la gravan signifon de la devo subteni la registaron per viaj viroj kaj viaj rimedoj en ĉia grado de sinoferado kaj abnega- cio. Neniu viro ah virino vere ekposedinta la signifon de tin milito povas heziti doni lah sia plejeblo; kaj mia komisio ĉi tie hodiah nokte estas peni ankoraŭ unu fojon klarigi tion, kion milito vere signifas. Alian instigon aŭ memorigon je via devo vi ne bezonos. Sur ĉiu paŝo de la milito ni ricevas rekonscion pri tio, kion nw intencas per ĝi clfari. Kiam niaj esperoj kaj atendoj plej vigliĝas, ni pensas pli precize ol antaŭe pri la sekvoj, kiuj depenijas de ĝi, kaj pri Go gle AMERIKA LSPERANTISTO la celoj, kiujn oni devas per ĝi atingi. Car gj havas pozitivajn, tute precizajn celojn, kiujn ni ne fiksis kaj kiujn ni ne povas ŝanĝi. Nenia ŝtatisto aii kongreso ilin kreis; nenia ŝtatisto aŭ kongreso povas ilin ŝanĝi. Hi naskiĝis el la naturo kaj cirkonstancoj mem de la milito. La ekstrema povo de ŝtatistoj aŭ kongresoj estas ilin plenumi aŭ ilin perfidi. Hi en la komenco eble ne estis klaraj; sed ili estas klaraj nun. Jam pli ol kvar jarojn la milito dauras, kaj entirigis en gin la tuta mondo. La komuna volo de la homaro jam anstatatias la apartajn ce- lojn de apartaj ŝtatoj. lndividuaj ŝtatistoj la konflikton eble komencis; nek ili nek iliaj kontraŭuloj povas laŭplaĉe ĝin cesigi. Gi fariĝis milito popola, kaj popoloj de ĉiuj specoj kaj rasoj, de ĉiu grado de potcnco kaj diverseco de historio, implikiĝis en ĝiajn radikalajn procedojn de ŝanĝado kaj solvado. Ni eniris ĝin, kiam ĝia karaktero plene precizigis kaj estis klare, ke neniu nacio povas stari tkmke aii indiferemi pri gia rezulto. Gia provoko tratis la koron de ĉio, por kio ni zorgis kaj vivis. Niaj fratoj el multaj landoj, kiel ankaŭ niaj propraj krimmortigitoj sub maro, alvokadis nin, kaj ni respondis furioze, kaj kompreneble la aero ĉirkaii ni sennebuliĝis. Ni vidis la aferojn en iliaj plenaj, konvinkaj proporcioj, kiel ili staris, kaj ni vidadas ilin fiksrigardc kaj samkom- prene ĉiam post tio. Ni akceptis la problcmojn de la milito kiel fak- tojn, ne kiel ia ajn grupo da homoj aŭ tie ĉi aŭ aliloke ilin ditinis, kaj ni povas akcepti nenian rezulton, kiu ne rekte atakos kaj ilin solvos. Tiuj problemoj estas jenaj: Cu oni permesu, ke la milita potenco de nacio aŭ grupo da nacioj dispouu poj>olojn, super kiuj ili bavas nenian rajton kroin la fortrajto? Cu la nacioj fortaj povu libere malbonfari al nacioj malfortaj kaj submeti ilin al siaj celoj kaj intereso? Cu la popoloj estu regataj kaj potencataj, eĉ en siaj internaj aferoj, per arbitra kaj senrespondeca forto aŭ per sia propra volo kaj elekto ? Cu estu komuna normo de la rajtoj kaj privilegioj pur ciuj popoloj kaj nacioj, aŭ ĉu la fortaj faru laŭplace kaj la malfortaj sufefU sen korekto? Cu la asociiĝo por la rajtoj estu blinda kaj per hazardaj aliancoj, aŭ eu esiu koniiina interkonseuto por devigi observadon Uc la kuinunaj rajtoj} Nenia homo, nenia homgrupo elektas ĉi tiujn kiel la problcmojn de la barakto. Giaj problemoj ili memstaras; kaj ili estas solvotaj— tute ne per aranĝoj aŭ kompromisoj aŭ alfarado de interesoj, sed defi- niti\e unu fojon por ĉiam, kaj kun plena kaj nemalkonfesebla akcepto de la principo, ke la interesoj de la plej malfortaj egalsankte valoras la interesojn de la plej fortaj. Ci tion ni celas, parolante pri daura paco, sc ni parolas sincere, inteligente kaj kun vera kono kaj kompreno de 1' afero traktata. Ni ĉiuj samopinias, ke oni tute ne povas paciĝi per iaj marĉandoj aŭ kompromisoj kun la registaroj de la Centraj Impcrioj, car jam an- taŭe ni traktadis kun ili kaj vidis iliajn traktadojn kun aliaj registaroj niaj kunbataltntoj, ĉe Brest-Litovsk kaj Bucaresti. Ili nin konvinkis, ke ili ne havas honoron kaj ne intencas justccon. Ili observas neniajn Co gle interligojn, akceptas nenian principon krom la perforto kaj siaj propraj interesoj. Ni ne povas interkondiĉi kun ili. Hi ĝin neebligis. La ger- mana popolo jam nepre scias, ke ni ne povas akcepti promeson de tiuj, kiuj trudis al ni tiun militon, Ni ne pensas samajn pensojn nek parolas saman lingvon de interkonsento. Estas gravege, ke ni ankaii eksplicite interkonsentu, ke oni tute ne paciĝu per ia kompromiso aŭ cedo ĉe la principoj, kiujn ni konfesis kiel la principojn, pro kiuj ni batalas. Tio staru ekster ĉia dubo. Mi tial permesos al mi paroli plej malkaŝe pri la en ĝi enplektitaj praktikaj sekvoj. Se estas en vero kaj efektivo la komuna celo de la registaroj kun- ligitaj kontraŭ Germanujo kaj de la nacioj, kiujn ili regas (kiel mi kredas), atingi per la estontaj aranĝoj paeon sekuran kaj daŭrontan, estos necese, ke ciuj alsidontaj al la paco-tablo estu pretaj kaj volantaj pagi la prezon, la solan prezon, kiu gin havigos; kaj pretaj kaj volantaj ankaŭ krei en ia vireca maniero la solan rimedon, per kiu estas certi- geble, ke la intcrkonsentoj de la paco estos respektataj kaj plenumataj. Tiu prezo estas senpartia justeco pri ĉiu punkto de la arangoj, malgraii tio, kiu ricevos malprofitojn ; kaj ne nur senpartia justeco sed ankaŭ kontentigo al la diversaj popoloj, kiujn oni disponos. Tiu nepre necesa rimedo estas ligo da nacioj formota sub interligoj efikontaj. Sen tia rimedo, per kiu la mondopaco estas garantiebla, la paco depen- dos parte de la promeso de senleĝuloj kaj nur de tiu promeso. Car Germanujo devos rebonigi sian reputacion ne per kio okazos ĉe la paco-tablo, sed per kio sekvos. Kaj, laŭ mia ideo, la konstitucio de tiu ligo da nacioj devas esti parto—eĉ estas, iel, la plej necesa parte—de la pacaranĝoj mem. Gi nun ne povas esti formata. Se nun formata, ĝi estua nnr nova alianco limita je la nacioj kunligitaj kontraŭ komuna malamiko. Ne verŝajne, ke ĝi povus esti formata post la arangoj. Gi estas necesa por garantii la paeon; kaj la paco ne estas garantiebla per postzorgoj. La kaiizo (por paroli ree malkaŝc), pro kiu oni devos garantii gin, estas ke partoprenoa en la paco tiuj, kiea promesoj montriĝis nefidindaj. kaj rimedojn oni devos trovi samokaze kun la pacaranĝado mem por escepti tiun fonton de nesekureco. Estus malsaĝo, konfidi la garan- tion al posta memvola ago de la registaroj, kiuj suli nia nazo detruis Rusujon kaj trompis Rumanujon. Sed ĉi tiuj ĝeneralaj esprimoj ne klarigas la tutan aferon. Kelkaj detaloj estas bezonaj por forigi de ili la abstrakton kaj prezenti ilin kiel praktikan programon. Jen do kelke da punktoj, kaj mi diras ilin des pli konfide tial, ke mi povas diri ilin aŭtoritate, kiel esprimantajn la komprenou de nia registaro pri ĝia devo rilate la paeon. Unue.—La aplikota senpartia justeco faru nenian apartigon inter tiuj, al kiuj ni deziras esti jnstaj, kaj tiuj, al kiuj ni ne deziras esti justaj. Gi devas esti justeco sen favorotoj, akceptonta nenian normon krom la egalaj rajtoj dc la diversaj koncernataj popoloj. Due.—Nenia speciala aŭ aparta intereso de iu sola nacio aŭ iuj grupoj da nacioj povas fariĝi la bazo de iu parto de l'arangoj, kiu ne akordiĝas kun la komunaj interesoj de ciuj. Go gle Trie.—Ne povas esti ligoj aŭ aliancoj aŭ specialaj intcrligoj kaj interkonsentoj kun la ĝenerala, komuna familio de la ligo da nacioj. Kvare.—Kaj pli speciiike, ne povas esti specialaj, egoismaj, eko- nomiaj ariĝoj interne de la ligo, nek uzado de kia ajn ekonomiaj boj- koto aŭ elbarado, esceptinte se la povo ekonoinie puni per elbarado el la mondobazaroj estos konfidata al la naeiligo mem, kiel rimedo de disciplino kaj regado. Kvine.—Ciuj kaj ĉiajj internaciaj interkonsentoj kaj traktatoj estu konigataj en tuto al la cetera mondo. Specialaj aliancoj kaj ekonomiaj konkuradoj kaj malamikecoj estadis en la moderna mondo la cefTonto de la planoj kaj okazuj, kinj naskas la militon. Estus tiel nesincera, kiel nesekura, paco, kiu ne esceptus ilin per precizaj kaj devontigaj esprimoj. La certeco, kun kiu mi kuraĝas paroli por nia popolo en tiuj aferoj venas ne pure de niaj tradicioj kaj la konataj priucipoj de inter- nacia agado, kiujn ni ĉiam konfesis kaj obeis. En la sama frazo, kie mi diras, ke Usono neniam faros specialajn aranĝojn aŭ interkousen- tojn kun apartaj nacioj, mi diru ankaii, ke Usono estas preta preni sian pleuan parton de respondeco rilate observigadon de la komunaj inter- ligoj kaj interkonsentoj, sur kiuj la paco devos de nun sin bazi. Ni ankoraŭ legas la senmortan averton de Washington kontraŭ "impli- kemaj aliancoj" kun plena kompreno kaj konsekvenca intenco. Sed implikadas aliancoj nur specialaj kaj limitaj; kaj ni ekkonas kaj akceptas la devon de nova tago, en kiu ni rajtas esperi ĝeneralan alian- con, kiu evitigos la implikojn kaj preparos la mondon al komunaj interkonsentoj kaj observigado de komunaj rajtoj. Mi analizis tiamauicre la intcrnacian situacion, kiun la milito kreis, kompreneble ne tial, ke mi dubis, ĉu la gvidantoj de la grandaj kunligitaj kun ni nacioj kaj popoloj samopinias kaj samcelas, sed car la aero iam kaj iam nebuliĝas per senfundamentaj duboj kaj malicaj mal- bonkonsiloj, kaj rcneccsas jam ĉian senrespondecan babiladon pri pa- cintrigoj kaj muliĝanta kuraĝo kaj ŝanceliĝa celado flankfl dc 1' aŭtori- tatuloj absolute, kaj laŭ bezono eĉ anatcme, dispell, kaj paroli en vor- toj la plej simplaj, eĉ kelkafoje ripetante tion, kion oni ĉe antaŭaj oka- zoj diris egale simple, kvankam malpli krude. Kiel mi diris, nek mi nek alia registo kreis ait konkretigis la prob- lemojn de till milito. Mi simple respondis al ili, kiom mi povis kbir- vidi. Sed mi respondis ĝoje kaj kun decideco, kiu iĝadis pli kaj pli varma kaj aplomba lafi tio, ke la problemoj pli kaj pli reliefiĝis. Estas jam klare, ke ili estas problemoj, kiun neniu povas torklini krom in- tence. Mi devas batali pro ili, kaj feliĉe batalos pro ili, kiel la tempo kaj la drkonstancoj malkaŝis ilin al mi kiel al la tuta mondo. Nia en- tuziasmo al ili ĉiam pli potenciĝarias laŭ tio, ke ili elstaras en ĉiam pli vivaj kaj nemalvideblaj konturoj. Kaj la fortoj, kiuj batalas pro ili, pli kaj pli densariĝadas, organi- zadas siajn milionojn en pli kaj pli ncvcnkcblan energion, kiom ili pli kaj pli klariĝadas por la pensoj kaj celado de la koncernataj popoloj. Estas unikajo de tiu milito, ke dum la ŝtatistoj ŝajnis cerbumadi por difini siajn celojn kaj ŝajnis iafoje ŝanĝi sian lokon kaj sianvidpunkton, Go gle AMERIKA ESPERANTISTO la pensoj de la amasoj, kiujn la ŝtatistoj ckzistas por instrui kaj gvidi, ĉiam pli senncbuliĝadis, eiana pli certiĝadis pri kio estas tio, kial ili batalas. La naciaj celadoj pli kaj pli malaperadis kaj la koiiiuna celado tuthomara ilin anstataŭis. La konsiloj de 1' ordinaraj homoj fariĝis stir ĉm paso pli simplaj kaj lojalaj kaj pli unuecaj, ol la konsiloj de la tiinstruitaj moŝtoj, kiuj ankoraŭ imagas, ke ili ludas ian ludon de botenco kaj ludas por karaj vetajoj. Jen kial mi diris, ke tio estas miliUi popola, ne ŝtatista. La ŝtatistoj devos obei la klariĝintan ko- munan opinion, aŭ perei. Tiel mi komprenas la signifon de la fakto, ke multespecaj kunve- noj kaj asocioj, kimmetitaj el ordinaraj oĥeuloj, postuladis, preskaŭ ĉiufoje kiam ili kolektiĝis, kaj postuladas ankoraŭ, ke iliaj regnestroj eldekJaru al ili, kion, ĝuste kion ili celas per tiu milito, kaj kio lad ilia ideo devus esti la detaloj de la finaj aranĝoj, Ilin ankoraŭ ne kontcntigis tio, kion oni al ili konigis. Ili ĝis nun ŝajnas timi, ke ili j ricevas kion ili pustulas nur en ŝlatista formo—nur en formo de teritoriaj arangoj kaj ekvilibrigoj politikaj, sed ne en formo de grand- vidaj justeco kaj kompato kaj paco kaj kontentigo al premataj, tur- mentataj homoj kaj sklavaj popoloj—kio.sajnas al ili la solaj aferoj indaj je milito englutinta la tutan mondon. Eble la statistoj ne ĉiam ekvidis tiun metamurfozon de la tutmumla taktiko kaj agado. Eble ili ne ĉiam parolis en rekta respondo je la metitaj demandoj tial, ke ili ne sciis, kiel penetremas tiuj demandoj kaj kiajn respondojn ili postulas. Sed miaparte, mi plezure penados respondi fojon post fojo, espe- rante pli kaj pli evidentigi, ke mia sola volo estas kontentigi la bata- lantajn soldatojn, kiuj, eble antaŭ ĉiuj aliaj, rajtas ricevi respondon, kies sencon neniu povos pardoneble malkompreni, se li komprenas la lingvon, en kiu ĝi paroliĝos, aŭ povas tradukigi ĝin korekte en sian propran. Kaj mi opinias, ke la estroj de la registaroj kun ni knnligi- taj parolos laŭokaze tiel simple, kiel mi penis paroli. Mi esperas, ke ili sengene diros, cu ili pensas, kc mi en ia grado eraras per miaj ideoj rilate la koncernatajn problemojn aŭ per mia intenco rilate la rimedojn por atingi kontentigan solvon de tiuj problemoj. Unueco de celado kaj de konsiloj tie! nepre necesas en tiu milito, kiel necesis komandunueco sur batalkampo; kaj kun perfektaj eel- kaj konsil-unueco aperos konfido pri plena venko. Nur tiamaniere ĝi estas akirebla. La "pacatakoj" estas efike rebateblaj kaj silentigeblaj nur kiam oni montras, ke eiu venko de la nacioj krmligitaj kontran Germanujo pliproksimigas la naciojn al tia paco, kiu alportos sekure- con kaj rekonfidon at ĉiuj popoloj kaj ripeton de alia tia barakto de senindulga perforto kaj sang\erŝado por ĉiam neebligos, kaj ke nenio alia tion povas. Germanujo konstante sugestadas la "kondiĉojn," kiujn gi volas akcepti; kaj ĝi ĉiam trovas, ke la mondo "kondiĉojn" ne deziras. Gi deziras definitivan trinmfon de la justeco kaj justagado. Tiun ĉi homon oni devas aresti! Li jetis karboneron je kato. Cu vi intencas plendi al S. P. C. A.? Tute ne. Mi parolos pri tio al la hejtaja komisiestro. —El Boston Ideas. M AMERIKA ESPERANTISTO LA SPEKTAKLO AŬTUNA Sur la kampoj, kaj en la arbaroj dum oktobro la scenejo estas preta por la grandioza baleto de la aŭtunaj folioj kaj por la fama ĉiu- jara ripetado de la aŭtuna foliaro. Eble ankaŭ ni povus liavi la gran- dan simfonion de naturo en ĝia adiaŭa prezcntadu de la rikolta pan- tomime-. La forta kaj energia kapelestro, la vento, sin preparas por ludi kun la folioj en unu grandioza nnmtrado kaj superpleno de luksegaj kaj brilegaj harmonioj, devigante la koron de homoj -ekkrii pro mirego kaj entuziasmo: "Gi estas perfekteeo. Cu vi iam vidis ion tiel belan?" La skarlataj aceroj, sumakoj kaj vinberujoj, la oraj kaj bronzaj kverkoj kaj betuloj kun siaj diversaj nuancoj intermiksigas kun la malhelaj verdajoj de la pinoj kaj larikoj, kaj kun la mola grizo de la rokoj sur la montetoj kaj la nigreta tero de la kampoj Hmigata de la hedere kovritaj ŝtonaj nmroj kaj kun la delikata pala roza kaj orangkoloro de la marĉoj. Homoj devas respektegi la naturon. Unuj pensos prj; ŝi kiel granda artistino; alia rigardos la grandan panoramon sternitan antaŭ li kiel multkoloran pentrajon; li volos ke viroj povus est! tiel facile kaj bele vestataj. Iu alia pensos pri idealaj riesegnoj por tapiŝoj aŭ tapetoj de oriĝintaj fadenoj kaj bri- legaj silkoj. La mastrino pensos pri la malnovmoda stebita litkovrilo. La poeto estos inspirata pensi en mirindaj lirikoj. Al la epi- kuristo venos vizioj de bonegaj vinoj, de rugaj kaj fiavaj likvoroj. La studanto de la Biblio pensos pri la multkolora vesto de Josefo, afi pri Moseo kaj la brulanta arbeto, kaj ankoraŭ alia estos menmrigata pri la fablo koncerne de la mortanta delfino. La infanoj kredos, ke la seenoj de iliaj feinorakontoj estas veraj— la originta arbarego, la kupra kaj arĝenta arbaro, kaj la brilega ttiŝo de la "Mirlibro," kiani la suno kolorigas ĉiun etan folion, kaj la tuta foliaro ekflamas kiel juveloj. Kiam la ĉielo estas griza, ŝajnas kvazaŭ la brilo de la suno prokrastas, kvazaŭ la ĉiela fajro ekflamigas la arba- regojn tiel ke oni povas senti la varmecon en sia animo. Gi estas la sezono karnavala, kvazaŭ la suno kiu donis vivon al la arboj dum la tuta somero subite estas jus naskita. Gi estas la posta heleco, antaŭ la aŭroro, antati ol la malvarma vintro nudigas la tutan teron, kaj aranĝas la scenejon por la malafabla rakonto de vintro severa. Balclau la folioj amasiĝos sur la tero, kaj la infanoj ludos kun ili kaj pensos pri la "Infanoj en la Arbaroj," la suko eniros la radikojn atendante la varmecon de la suno, kaj naturo denove ekfloros en la glora printempo. _____^_____ Edspa Inspektoro—Kiam mi staras sur la kapo, la sango fluas al la kapo. Kial, do, la sango ne fluas al la piedoj kiam mi staras sur la picdoj ? Knabo—-Car viaj piedoj ne estas malpfenaj. —Esperanto Monthly. Go gle AMERIKA ESPERANTISTO VESPER HIMNO Vesperventoj sopixantaj Venn el la frcmda land', Pri amikoj forestantaj, Dim al ni atendantaj, Nin reapondu je demand'. Bluĉielo kliniĝanta, Dim kion vidas vi, Mondon ĉie rigardanta, Homon ĉiam prizorganta Gardu kiujn amas ni. Nokto, stele lumigata Purtu sonĝojn trans la mar'. Dim pri la land' amata Al nacio, Dibenata, Donu pacOS al homar'. • Dio en ĉiel' loĝanta Gardu Vi de supre nin; En la mondo laborante, En laboro esperante, En esper' ni iaŭdas Vin. Daisy Flanders. ESPERANTISMO Es|)erantismo, kiel mi ĝin ktmiprciias, estas la animo de Esperanto kaj la fajrero kin konservas la lingvun viva. Esperantismo estas la plej granda ideo kiu iam envenfa en la mondon, kaj la benoj kiuj al- kreskos cl ĝia cfcktiviĝo superos ĉiutl alian kiu estos doiiacita al la homaro; car tiu ci bonega kaj glora afero, la kuniĝo de ĉiuj homoj en unu familion, progrcsadus ĝis kiam la lingva barilo estos detruita. Intertempe, dum oni laboras pur la komplctigo de tiu ĉi granda cspero, Esperanto, la korpo de Esperantismo, ne estas senntila por tiuj kiuj aligns kun ĝi. El la studado de la lingvo kaj plczuro kaj pronto estas akirataj. Esperanto lielpas la lernanton pli bone komprcni sian proprau lingvon kaj faras fremdajii lingvojn malpli malfacilaj. Sed kial li rnalŝparas tiel nuilte da tempo kaj laboro studante fremdajii lingvojn kaj, post li akiris duonan sciadon de ili (car tio estas ĉio kion la pli- multaj el la studantoj ricevas) ili tnte ne estas utilaj al li. Se ĉiu studas nur du lingvojn, Esperanton kaj la sian, li povus ellerni ilin, kaj lerninte ilin, trovos ilin praktikaj al si. Tiam li povas Co ctle PRINCETON UNIVERSITY korespondi kun homoj el ĉiuj anguloj de la terglobo, kaj samtempe li povas legi Hbrojn kaj revuojn verkitajn de la enlanduloj de aliaj landoj, tiamaniere sciiĝantc pri iliaj diroj kaj moroj. Kiajn ntilojn farus tiu ĈJ lingvo al la homoj kaj nacioj? La inter- komunikiĝo de la mondo multobliĝus. Vojaĝistoj povas iri ĉien, kaj kompreni ciujn. Malamikeco inter la nacioj pro malkomprenigo ĉesus. l^a scio disvastiĝus kaj la nacioj fariĝus pli kleraj. Iwilda M. Huston, Pittsburgh, Pa. FOR THE ESPERANTO STUDENT (The best translation received of the Following exercise will appear in the next issue of Amerika Esperantisto. Papers must he sent before the thirtieth of November in order to receive considera- tion.) Exercise For Translation Esperanto is not merely adaptable but very sp'edally suited for singing. The full, open vowels give it a general resemblance to Italian, and indeed many words are practically identical in the two languages. Further, Esperanto lends itself to a great variety of metre and poetical style, the free order of the words and the elision of vowels permitted under certain conditions being of great use in this respect. A large number of well known songs in different countries have been translated into the language, and there is an increasing supply of original Esperanto verse. Singers are therefore strongly recommended to add Esperanto songs to their repertoire, and it is certain that not only they but their audiences will be quick to appre- ciate the musical charms of the international tongue. LA TEKN1KA REVUO This is a 6 in. by 10 in. monthly publication, entirely in Espe- ranto : it is successor to the Internacia Scienca Revuo, and is intended to include industry and commerce as well as science. The editor is Dr. Rene de Saussure, well known in the Esperanto world as a pro- gressive and the author of the principles of "necessity" and "suffi- ciency" in word structure. The first article of this first number of the new series, July- August, 1918, is an editorial, announcing that the publication will need at least 300 more subscribers if it is to be continued after the first of the year. Therefore every subscriber is urged to try to get others to subscribe. Furthermore, the editorial urges the subscribers to become fellow-workers in producing articles and notes of events that will interest technicians (if every sort, but not anything too highly Go gle AMERIKA ESPERANTISTO specialized. "Thus will the contents of the Review have a more attractive and instructive aspect for the majority of Esperantists, whether technical or nontechnical." Following the editorial is the "Science" section (the other sec- tions being "Industry and Commerce," "International Associations," and "Technical Dictionaries"). This section covers five of the twenty pages of the pamphlet and has one article, "A Trip to the'Top of Mt. Blanc in 1787," by Horace-Benedict de Saussure, translated into Espe- ranto by his great-grandson? (postnepo), the editor. Not only is the account scientifically accurate and romantically interesting, but it abounds in words and phrases that show a masterly and original mind: e. g. ĝojtemo (topic of enthusiastic conversation); sagrapide (with the speed of an arrow); ekzercita al tiaj marŝoj (accustomed to walks of that kind), etc. In fact the entire number serves well for word study. The next five pages ("Industry and Commerce") contain three articles. The first one, entitled "Search for (Al serĉo de) a Larger Product of Labor," is quoted from the Bulletin of the Catalonian Esperanto Federation and deals with a subject long since familiar to Americans—scientific management—motion study. The second is entitled "The Firm of Dr. A. Wander, A.-G., Bern." Probably the great majority of Americans have never heard of this firm, which apparently is as much of an every day affair on the Continent as scientific management is in the United States. It began in 1865, with the manufacture of malt extract, and today it turns out a variety of products, having branch factories in other cities, the branch in Lon- don being much larger than the original in Bern. In 1917 a great factory was established in Chicago, almost entirely with Swiss capital. A beautiful brochure describing the business, which is published in Esperanto, may be Had from the Bern headquarters. "Diverslanda Kroniko," with geographical subheadings, comprises the third article of the "Industry and Commerce" section. . The news from Great Britain includes a page on the modern language investigation, of which we have heard more or less this past year as giving considerable publicity to Esperanto, with recommendation that it and other arti- ficial languages be considered by a special committee. The news from other countries is decidedly briefer. For France five lines on a new motor plow have to suffice; for Germany six lines about sawmills; for Russia, Japan, Brazil and Argentina similar brevities, telling of stock corporations, chambers of commerce, statistics of capitalization and Swiss industrial propaganda, respectively. The section on "International Associations" takes somewhat over four pages and is what might be called the "piece de resistance" of this first issue. It appeals for a definite headquarters for all interna- tional organizations, such as was beginning in Brussels on the founda- tion of 1910; and under the caption "Union of International Organiza- tions" it offers a program which may be summarized as follows: (a) study the facts of international life so as to know what should go into the idea of a world organization; (b) work out a formula for Go gle AMERIKA KSPERANTTSTO bringing into line groups of various aims and methods; (c) keep the members interrelated through the headquarters and their work well defined so as to avoid duplication of effort, promote interworking and see that all interests are represented; (d) promote the Study in common of every question that concerns unification—in method, in systematizing units of measure, scientific terms, etc.; (e) provide an international secretarial headquarters and archives facilities for all associations; (f) promote internationally by all these ways the ad- vancement of science and art, and insure peace. After this summary the editor describes in half a page the Teknika Asocio lnternacia, which we may presume is expected to succeed the Scienca Asocio Esperantista founded during the second Esperanto Congress (Geneva) in 1906. In the last section (Technical Dictionaries) the editor, under his familiar pseudonym, Antido, outlines the plan for taking up anew the important matter of specialized dictionaries. It is proposed first to sift out the best features of the Verax and other departmental diction- aries, forming thereby a general dictionary of technical terms, which shall be a foundation for all specialized dictionaries. The next step will be to prepare in pocket size a book that shall contain, besides the fundamental list, a brief grammar and a condensed table of weights, measures, monetary and other units of various countries. It will be a true international code, which doubtless will be translated into various national tongues, playing the same role for the technical man that the International Marine Code does for the navigator. On page 18 is conscientiously given a list of "unofficinlized" words used in this issue. In looking over the list it is surprising indeed to see what is included as unofficial, for many of the words are in every day use: e. g., biografio, filio, grimpi, plenumi, revuo, socio, tramo—and one is tempted to accuse the editor of false modesty. This list and what he has to say in the Editorial Corner (of one page) on critical questions concerning the language, point to a conservatism on the part of Antido that seems in staggering contrast to projects of his dis- cussed a few months ago in "Esperanto," the official organ of the Uni- versal Esperanto Association. Finally, a page is given of periodicals and hooks received, with brief notes on the latter, while, possibly as a fixture, cover pages 2, 3, and 4 describe the well accepted principles of word structure, for which the editor is already famed. Ending the fourth cover page is a most welcome list of 19 Esperanto periodicals and their addresses. ■ Would that it were complete! Why is there nothing listed from Spain, when on page 19 two successive issues of the Bulteno de la Kataluna Esperantista Federacio are among the Gazetoj ricevitaj? Subscribe to La Teknika Revuo by all means, sending five francs to its publication office, 10 Hotelgasse, Bern, Switzerland. (Two and a half francs more includes membership in La Teknika Asocio lnter- nacia.) G. W. Lee. Go gle We have received at this office a number of Esperanto and other periodicals, not hitherto acknowledged, in which we note the following valuable articles: Esperanto—June—Modern Art, The Lady of Japan, Sunites and Shiites, Kipling's "Muhammad Din." Esperanto—July-Aug.—Optimism, Ukraine (hist.). Electric Activity of the Human Body, War Work, Membership Figures. British Esperantist — Aug. — Diverse Ideas of "Liberty," the 13th Scotch Congress. British Esperantist — Sept. — Scout Esperanto League, Obituary of Clarence Bicknell. Esperanto Monthly—Aug.—Labor and Languages, Workingmen and Esperanto, Esperanto in the Schools, Jokes from Donaldson's Hospital. Esperanto Monthly — Sept. — League of Nations and Esperanto, A Treaty Model, Nunaj Demandoj (Duties of an Esperantist). France Esperanto—May-July—One Command One Tongue, Muha- medan Prayers, Groups in Algeria. La Espero (Stockholm)—June—Democratic Latin, Revoj kaj Sonĝoj, La Krucop La Espero (Stockholm)—July—Review of v. Tschudi's articles, Pro- gram for Goetenburg Congress. Eklezia Revuo—June-July—The Church in Unchristian Lands. La Verda Stelo—No. 2—History of Club at Bahia Blanca. Arbitrator—Oct.—Ideals of Political Parties. Cooperator—Sept. Boston Ideas—Oct. 22. S-ro Lee, estro de la propaganda komitato de la E. A. N. A., pro- ponas kc la tuta Esperantistaro tra la tuta mondo donu al Esperanto ĉiun kvinan Babaton de monato. kiel antikve ĉe multaj nacioj la kvin nemonatajn tagojn oni distingis kiel festtagojn. Tiu estas grava propono. Okazas kvar aii kvin tiaj sabatoj ĉiujare. Cu vi aprobas aŭ malaprobas, sciigu S-ron Lee. Ni deziras por ke ni presigu adresaron la nomon kaj adreson de ĉiu Esperantisto en Usono: ni petas ke ĉiu sendu al ni la sian antaŭ la jarfino.'Bonvolu ankaŭ sendi la nomon de ill Usona Esperantisto kiu estas nun en alia lando. Ciu Esperantisto, kiu nun aŭ antaŭe aliĝis pli ol unti jaron al Esperanta klubo, ĉiu samideano kiu povas legi kaj skribi la lingvon, sendu vian nomon. Se vi nur estas aŭ estas estinta lernantulo aŭ klubano de malpli ol unu jaron, bonvolu citi tion. Se vi konas aŭ scias pri Esperantisto kiu eble ne abonas ĉi tiun gazeton, ni estus dankemaj se vi parolus al li pri tio, ati se vi mem skribus al ni lian nomon. Ni deziras havi adresaron plenan. Ni povas diri kredeble en tiaj tempoj la afero estos pli grava ol nura adresar-presigado. Go gle AMERIKA ESPERANTISTO Amerika Esperantistn deziregas donacirajn vcrkctojn—prefere ne tradukojn—kaj komunikojn—ne konuinikojn donaceptantajn—de ali- landuloj pri iliaj landoj, kaj por ke m povu plie eniri la mondfluon, kaj por ke nia Esperanto estu plibonigita. Ne hezitu citi por ni niajn malpravojn ; estas favoro al ni. We wish to get in touch with an American Esperantist—there must be some sucli—who is principally interested in the commercial use of- Esperanto. There has been a great deal accomplished in Europe in this line at all those great centers which are prei>aring for after-the-war trade. London has a strong Common Commercial Language Committee, with S. R. Marshall (care of Cook's, Ludgate Circus, London, E. C. 4) as secretary. The japan Salesman, current all about the Pacific, is devoting a page to Esperanto. Last year there were 300 students of Esperanto in the Chinese national univer- sity at Pekin alone. The field of American foreign commerce, with our new shipping tonnage, is practically untouched. If there is anyone of business interests, either active or retired, to whom this appeals, let us hear from him; he may play a large part in the future of America's commerce. The Melbourne Esperanto Society is conducting a literary contest for all Esperantists in Anzac-land, offering valuable prizes, the first and second for an original poem on the Woods of Australia, the third and fourth for the best translation of Hawthorne's "Snow Image." We shall welcome these coming additions to our literature. School and Society, Aug. 10, 1918, contains a forcible exposition of the uses of Esperanto that should appeal to any educator and to any parent of children in the schools. For this we have to thank the un- flagging zeal of Mrs. I. M. Horn. We are gaining new converts in Camp Devens, thanks to our enthusiastic sarmdeano, R. Schmitt. He has already got one of the other muzikisluj studying Esperanto despite the manifold duties and excitements of camp life. We wish every Esperantist were as live a propagandist as he. We hear that Roger Goodland, former secretary at Boston, has been badly gassed in the trenches, but is now recovering at his home in England. In the New York Sun for Aug. 28, 1918, appeared a column on "Esperanto and the War" by Mr. Silbernik. Anyone desiring facts as to Esperanto's war activities is referred to this or the author. "I put the key in the luck and it turned as if oiled," responds one recipient of a business letter in Esperanto with key enclosed. Have you ever tried it, you Esperantist who has foreign customers ? Co gle Pamphlet No. 99 of the London Chamber of Commerce, Oxford Court and 99 Cannon Street, London, E. C. 4, is the publication of an address by A. Barton Kent, our samideano, entitled "A Common Com- mercial Language." At the price of 3d., it should prove excellent propaganda in business circles. At the request of the United States Committee on Public Informa- tion, the Division of Films, we recommend that our readers, whether or not film fans, take in "America's Answer," a picture especially pre- pared to show all forms of our war activities in France from the famed huge American-made harbor to the battle line itself. Ask your movie- man for it. In the German Aero Club Times of August 22, 1917, and the July Esperanto Spiegel appeared a notable article by Heir von Tschudi, a German airman, about the value of Esperanto for an airman who knows not among what people he may alight. After three years' hard study of Russian he feels less expert than with three weeks of Espe- ranto. He believes people should be driven to learn Esperanto, since they lack initiative. As the appointed editor feels a little weak on his feet and also upon his grammar, he has begged the collaboration of two, more ex- pert Esperantists, Mr. H. M. Scott and Mrs. I. M. Horn, and feels that the magazine may thereby be kept closer to its former high standard. If errors occur, one may safely credit them to our own inexperience. —N. \V. F. EL HEINE La fiorojn adori ni emas, Sed ilin samtempc ni premas. Kaj ili la kulpon mem portas: Sengarde flor' kreskas survoje, Sub radon eĉ jetas sin foje; Pro tio multcgaj do mortas. Amikoj foje kondolence Dotorojn niajn scias trovi, Por poste kvazaŭ senintence Mortige nin ekpiki povi. Esperantigis B. Breslau (el Moskvo). En Bostona jurnalo por negruloj oni reklamas: "Ne trompiĝu per reklamoj de centkvitnlekdolaraj funebroj po sepdekvin dolaroj. Ne faru preparadojn antaŭ ol vi estos vidinta niajn sesdekdolarajn funebrojn." * ■■ Sk AM ER1KA ESPERANTISTO Maroficisto cnfalis akvon. LI estis savita de ferdekisto. La ofi- cisto demandis de sia savanto kiamaniere li povas rckompenci lin. "La plej bona, sinjoro," diris Jako, "estas diri nenion pri la afero, Se la aliaj maristoj sciiĝis ke mi eltiris vin, oni enjetus min." —Marista Gazeto. Juno varbito deziris aliigi sin al infanterio. Serĝento konsilis lin, ke li eniri "Kavalcrion." Rekruto respondis, "IIo nc, tutc ne!" "Kial?" diris Serĝento. "Ho nel ne deziris mi la kavalerion," respondis rekruto. "Kiam mi batalos kaj oni ordonis nin 'malantaŭeniru' mi ne deziras esti mal- helpata de cevalo!"—O. Djornski. Irlandano iam aĉetis jardon da drapo kaj pensante, ke ĉio vendi- ĝas po jardo li eniris en laktejon kaj diris: —Donu al mi jardon da lakto, mi petas. La butikisto ridetis, trempis sian fingron en la lakton kaj mezuris sur la vendotablo unu jardon da lakto. —Envolvu ĝin en papero, mi petas, diris Patrtko. Inspektoro sin turnis al iufano kaj diris iom severmiene—Kiu verkis "Hamleto"? La knabo ekploris, kaj diris hezitante: —Nc estis mi, Sinjoro. La saman vesperon la inspektoro, kiu vespermanĝis kun loka bienulo diris — Tre stranga afero okazis hodiaŭ. Mi demandis al knabo, "Kiu verkis 'Hamleto'?" Li ekploris kaj diris, "Ne estis mi, Sinjoro." La bienulo ridegis kaj respondis, —La malgranda fripono, mi supozas tanien, ke estis li. "Mi havas tie ĉi bonegajn aferojn ki'uj vendiĝas-po dek ccndoj," komencis la vizitanta vcndisto. "Mi nenion volas," respoiidis kolerete la virino. "Mi pensis ke vi nenion aĉetos," diris la vendisto, sin turnante al la pordo por eliri, "car la sinjorino kiu loĝas ĉe la kontraŭa flanko de la strato diris ke via edzo neniam donas monon al vi." "ĉu ŝi diris tion?" cksplodis la virino. "Donu al mi kvin da tiuj ĉi aferoj, kiujn vi vendas. Mi edzo vintage donas al mi pH da mono ol tiu katinaĉo rieevas Oiumunate." Wingrove Cook—Anglo—diras pri Ĥinujo: "l.ando kie la rozoj ne havas parfumon, kaj la virinoj ne portas siibjupon; kie, la laboristo nc havas dimanĉon, kaj la magistrato ne havas sencon de honoro; kie, la magneta montrilo montras la Sudon, kaj la signo de enigmajo estas la piedon ungograti; kie, la sido de honoro estas maldekstre, kaj tiu de sciado, en la stomako; kie, demeti la ĉapelon estas gesto maigentila kaj porti vestojn blankajn estas surmeti funebron." El angla lingvo tradukita de J. H. Young, Indiana, Pa. [Sed kie la Esperanto estas same kiel la nia.]—Red. Go gle AMERIKA ESPERANTISTO DUA DANIELO Ekviiibristo «stis edzo de bela ekvilibristino, kaj ŝi, la ekvilibri- itino, cstis la pli fotta, la pli muskoja. La kuna vivo fluis ttankvile kvazaŭ kvieta rivereto, krom ke Sinjoro Ekviiibristo insistis ĝui ofte specon de alkohola festo. La edzino argumentis, cezonia kaj minacis tute sen efekto, kaj tine si promesis ke, se li sin cedos al tento, nur unufoje, ŝi lin pugnobatos, ja lin pugnobatos plenege. Tiu ei minaco lin tenis en vojetoj virtemaj dum tuta munato, sed fine la tentisto, Reĝo AHcoholo, venkis kaj lin deturnis, kelknokte, por festi per la preferata trinkajo. La tutan nokton la edzino maldormis kaj atendis malfidulon, sed li ne aperis. La matcnon ŝi lin serĉis tra la tuta cirko, fine Ŝi lin trovis dormantan en la leona kaĝo, apogigante la kapon sur la ventro de grandega leono. Tremante per kolero, ŝi trarigardis lin tra la feraj baxiloj kaj siblis la unu vorton,—"malbravulo 1" J. C. Sanderson, Minneapolis, Minn. Smarty: Say, Dad, better sell your coin collection. Dad: Why, my son? , Smarty; 1 learned; In Esperanto class, that a coin collection is a financial mistake; moner-aro estas mon-eraro. — Ho Ho. We Take Subscriptions for Any Periodical Published in the United States or Canada Subscribe for yonr favorite mazarine (lirii thla office—get the moot favorable rntea for youraelf, and at tbe «ante time HELP ESPERANTO Onr Na«r Catalei vlH be Mat te a la rimt I Mill > t aubai-riaar om a The American Esperantist Company, Inc. WEST NEWTON, MASS. Go gk