f a.a\ a* .•.:./••/ a a •• a" •..• t*|i||||«IMIIII«*««*M«t*l*»«fl«M*»l*lt***«lt*lltll*»««l««l««*|«M«tM .•a .•»»! •*• '••' \aV AMERIKA a a ■ « a ••••• •• / : a a : ESPERANTISTO ••a. : •a» .••a a"a a*. *• •*l«lt«*llltlllllltlltltlt(lllt«l(«ll(f*M*l*«i*IM*Mllltlt(IIIMt« .......M», .''t y .../.••. a . •» Si1 'a •...• ,«•• a a jf\ .•• '•• .•• s ■ a V •aaa» •••"a. • •'.••. \ • 7 a • ' a ■ »• • •• a a » a a a a a • a • a a a a a • a a a a a a a a a a a a • a a a : : a a a a a a a a a a a a a a a a a a • a a a a a • a a a a • a a • : ■ • a a a a a a a DECEMBER, 1913 a a a a a • • a a a a* •* *•• ; .. % •••• V ••• • •. ••• ;•.•.• .•'•a \ aaaaaaaaaacaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaaataa •••• a* «• : • ....; .-; .*. •. •; ; .........a* ••*•• .....* n 3 EZZD D CZZ3 C ii WHY NOT If DO YOUR CHRISTMAS SHOPPING EARLY J We are making a special Cftristn of three sub the magazine and the A k in cloth bind FOUR DOLLARS mailing both from here, and die recipient a special h rd that they are your gift. Follow up months by unique I Tan Jhristni >ur in1 A\ THE K1SII AND SEND IN YOUR LIST T< >1>AY led in deliv< THE AMERICAN ESPERANTIST CO., INC. West Newton, Mass. D C Dl=D[Mĉ=DG a Special Combination Offers To New Subscribers Only For a limited time we an >le I lie fol i prices: hie year sub merika 1 >to, $1. and ^ $1.50 uneriean cloth), One year si lerika ! $1.00 $200 It lete Grai into I $1.25 J o, and h cloth, $2.50 THE AMERICAN ESPERANTIST CO., Inc. West Newton, Mass. LA MOVADO I PERANTTSTE I'RANCAIS Oficiala Organo de la Societo Franca por la propa- gando de Esperanto Publikigas informojn pri la or- ganizado de la Xa Universala Kon- grcso de Esperanto en Farizo, 1914, la Pariza vivado kaj aliaj plej in- teresaj ateroj. Ciuj gesamideanoj, precipe la es- tontaj gckongresanoj, devas do legi gin. Jara abono Francujo; Fr. 2, 50 Alilando: Fr. 3, 25—Sm. 1.300 41 Blvd St. Marcel, Paris, Francujo Sendo de la lasta numero kon- trafi unu internacia respondkupono. DEZIRAS KORESPONDI [Unufoja anonco kostas 20c. (40 Sd.) por nil linio. Kvarfoja anonco kostas 50c. (1 Sin.) por cii» linio. i into en- havas proksimumc 40 literojn, punktojn aŭ spacojn.] S-ro Jacob Stukinsky, (19 jara) 1311 Mora- via Si . NVw Castle, Pa.. Usono. LP, K. Iron tremdlanduloj. S-ro Sid: Lee, Box 292, Jennings. La., Usono. Multaj instruistoj kaj gestndentoj votas korespondi kun ge-samideanoj en Uson<» kaj fremdaj landoj. Adresu: S-ro P M boylei \ ^tro de Lernejoj, Pickford, lit h Usono. S-ro Pirn* <1< riinskoje poĉt. otd Tersk. obi., stanica Slaropavlovskaja. Kusujo. 1 P K.. k tografajoj. Ciam respon- dos. S-ro Mansfeld. Saale Wilhelm str. 4. M< berg. Germany, interŝangos Dihlojn pri vapor-kaldronoj kiel diversaj valvoj. ktp. Resendos aliajn 1; ŭ deziro. BOOKS! MAGAZINES! We take this occasion to announce that all Magazine Subscriptions or Orders for Books of any nature published in U. S. may be sent to us, and will command the most prompt and careful attention Magazine Subscriptions received at Publisher's Prices Club Rates Quoted upon application Help make this addition to our business a suc- cess. Send in your renewals or new subscrip- tions to your favorite periodicals TODAY Our new magazim taloguesent free on request THE AMERICAN ESPERANTIST CO., Inc. West Newton, Mass. TO NON-EPERANTISTS: Ask your enthusiastic Esperan- tist friends for a small English grammar of the language. Every real Esperantist carries a number of this handy little propagandilo. 25 Keys for only 25 cents. 100 for only One Dollar. The American Esperantist Co., Inc. West Newton, Mass. LA ONDO DE ESPERANTO M ta Ilustrata Revuo (fondita en la jaro 1909). Ciu jarabonanto riccvos senpage la libron: "ORIENTA ALMANAKO" el la lingvoj japana, hina} araba, hinda, nskriia, persa, armena, kartvela k. U p. k, t, p. "La Ondo" apcras aknrate la 1-an datan, novstilc. Cm n-ro havas If—24 paĝ. Formato 1 I. Bcla kovrilo. (Poŝtk. ilustrj Sendu abonp n ($r.w) alia Ameri- can Esperantist Co,, West Newton, Mass, "Oni dims kc li pentris arancajojn sur la plafono tiel perfekte ke la servistino sin elu/is penante malsuprenbalai ilin." "Eble estas tia pentristo, sed neniam eslis tia servistino." ***** Si no. Simpson—Nun. Robcjo, mi eliras, kaj mi volas ke vi zorgu pri la domo simile al vireto, kiel via patro farus se li estus tie ĉi. Rodĉjo—Ĉu estos necese ke mi kisu la vartistinon?—Life. BUY BOOKS WITH A COUPON TICKET You get $5.50 in coupons for $5.00, or $11.00 for $10.00. The saving in money is good, but the saving of time is better. Quick and convenient—if you want three books, worth $1.65, you just cut off $1.65 in coupons, and mail them with your order. If, as sometimes happens, the 35-cent book is out of print—back comes a 35-cent string of coupons and the transaction is closed. No waiting at the post office window for a money order! Convenient? That's where we get even—it's so convenient that it makes ordering books a positive pleasure. THE AMERICAN ESPERANTIST CO., Inc. WEST NEWTON, MASS. Amerika Esperantisto American Esperantist Entered as second-class matter May 15. 1913, at the Postoffice at West Newton Station. Boston. Mass , under the Act of March 3* 1879. Published Monthly by THE AMERICAN ESPERANTIST COMPANY (Inc.) West Newton, Mass. ONE DOLLAR A YEAR Eksterlande $1.25 (Sm. 2.50) SINGLE COPY TEN CENTS Mallongaj verkoj, tradukaĵoj kaj novaĵoj estas6iam prefere akceptitaj. Ovine kceptitajn mamiskriptojn. se la sendinto De kune sendis la resendpagon. La Redakcio konservas por si la rajton korekti manuskriptojn laŭbezon< Oni demos la preferon al manuskriptoj skribifaj skribmaSine. VOL. 14 DECEMBER, 1013 No. EL LA REDAKCIA SAXKTKJO KRISTNASKAN SALUTON Dum finiĝas la jaro 1913 estas dezirinde ke ni, esperantistoj mal- antaŭen rigardu, kaj tlel rigardante, demandu al ni cu la progreso de nia afero dum la jaro estas por ni sufiĉa. Car al nia pficejo venas preskaŭ ĉiuj novaĵoj pri nia progreso au alio, ni volas diri al vi, niaj amikoj amerikaj, ke la jus finiĝanta jaro efektive estas pli bona por ni ol iu jaro ankoraŭ pasinta. Nia asocio kreskas rapide, kaj vekigas multe da interest) pri Es- peranto tra nia tuta lando. Al Amerika Esperantisto venis dum la jaro multe da pligrandigo de nia abonantaro, kaj ankau pli gran da disvendado de Ubroj k.t.p. ol tn iu jaro anlaŭa, kaj tiuj faktoj donas al ni multe da kurago (ankaŭ la necesan monrimedon) ankoraŭ phi antaŭenpuŝi nian movadon dum la venonta jaro. Karuloj—Kuraĝon — ŝultron ĉe ŝultro ni laboru—"Semu kaj semu konstante." Ni de- ziras al vi ĉiuj ĝojan Kristnaskon kaj plej prosperan Novjaron. En la novembra numero ni anoncis ke ni aeetis por A. E. novan linotipon. Ni esperas ke ĝi lokiĝos en nian oficejon antaŭ la nova jaro, sufice frue.por komposti la januaran numeron, kaj de tiu tempo 4 AMERIKA ESPERANTISTO ni promesas ke neniam plu via gazeto aperos tie] malfrue kiel dum la jus pasintaj du monatoj. Jen bildo de la venonta maŝino. En unu jurnalo ni ĵus legis raporton pri la Naua Kongreso, kaj kiel aklame oni bonvenis unu flankvojemulon kin, fine sciiĝinte pri sia eraro revenis al la gepatra domo. Vere, en esperantujo troviĝas pli da ĝojo pro la reveno de unu idistpekemulo ol pro la naudek-nau fidemaj laborantoj kiuj firme rifuzas auskulti la rompemulojn, sed konstante kaj konscience laboras por kreskigi anstataŭ detrui nian aferon. Laŭ nia opinio estus pli bone, anstataŭ buĉi la grasigitan bov-idon, mortigi la revenantan id-bovon kaj permesi ke la antaŭ- dirita bov-ido manĝu liajn pecojn—ni ne forgesis niannaturan histo- rion sed opinias ke en tiaj cirkonstancoj eĉ bovido (se ĝi estus espe- ranta bovido) fariĝus viandmanĝanto. POSTKONGRESAJ IMPRESOJ DE SINJORO KIU NE ĈEESTIS Atinginte la hejmon post mia taga laboro mi trovis la oktobran numeron de Amerika Esperantisto kaj mi ne povis kredi miajn pro- prajn okulojn kiam mi vidis la neordinaran dikecon de la gazeto. Ĝi aspektis kiel plenkreskulo kaj mi tute ne hontis metante gin flanke AMERIK. 1 riiRANTISTO de miaj anglaj gazetoj. Kiam mi malfermis la gaze ton I vidis la ilustrajojn kaj komencis trarigardi la skribaĵojn mi estis ankoraŭ ])li surprizita kaj miaj okuloj elstaris kiel hutonoj sur surtuto. Sendute la ĉefredaktoro, lasubredaki- ro, la stenografistino kaj ĉiuj sul uloj en via sanktejo iaboradis kiel formikoj super ĉi til? numero car gi estas sufiĉe bona por iu kritikemulo. Pri la Kongreso mi legis kun vera plezuro kaj dum mi legis mi- rinda afero okazis. Subite mi trovis min inter la kongresanoj, kaj ])or la unua fojo en mia vivo mi estis unu el ili. Kia mirinda spektaklo! Mi facile rekonis la eminentajn esjierantistojn, kies bildojn mi ofte estas vidinta en gazetoj. Ne malproksime mi vidis la Majstron kaj mi iris al li kaj humile prepnis Han manon. Mi trovis sinjoron Privat en serioza konverzacio kun kelkaj eminentuloj kaj mi salutis ilin ĉiuj kaj ne povis ne partopreni en la interparolo. Forlasinte la grn- peton mi preskaŭ faligis Sinjorinon Hankel pro mia nepardonebla rapideco sed ŝi nur afable rid \ kaj mia pur] lira v i/.ago iom post iom retrankviligis, kaj dum kelka tempo ni interparolis pri mia nova Libro, kiun publikigos American Esperantist Co. Apenaŭ mi finis paroli kun ŝi, mi vidis la imponan formon de Rektoro Boirac. Mi volis paroli kun li kaj premi ambaŭ liajn manojn sed li malaperis en la amaso. Nun venis unu famulo post alia en vere kinematografa ma- niero; D-ro Mvbs, Gmeralo Sebert, S-ro Perogordo, Chavet, Hodler, Rollet de V Isle, k. t. p., k. t. p.. k. t. p., kaj dum longa tempo mi ne plu povis rekoni la vizaĝojn. Ni ĉiuj nun eniris vastan cambron kaj mirinda programo komenciĝis. Lertaj oratoroj parolis tiel elok- vente ke grandaj salaj larmoj subite elfluis el miaj okuloj kaj kuris laŭ la vangoj. Meze de la paroladoj la orgenisto ekludis kaj gaja kunkantado komenciĝis. Gi estis interrompita per la subita kaj te- rura sonorado de ĉiuj sonoriloj de la urbo. La esperantistoj paliĝis pro teruro, kaj en tiu sama minuto mi vekiĝis el mia dormeto kaj trovis min en mia propra ĉambro kaj la telefono laŭte sonoris. Lehman Wendell. LA OBSERVO DE LA KRISTNASKO De Henry Van Dyke Estas bone observi la Kristnaskan tagon. Nure, por nomi tem- pojn kaj sezonojn, kiam homoj konsentos haltigi la laboron kaj, kune, felicigos, estas saga kaj bonsana kutimo. Oni, la pli facib sentas la superecon de la vivo komuna super la vivo individua. Pro AM ERIK A E ERANTISTO tic la homo ordigo an tempon, iam, laŭ la granda, suntempa, hor- logo de humaneco. Sed estas io pli bona ol la observo de tago—kaj, tio estas la ob- servo de la Kristnasko. Cu vi volas forgesi tion kion vi por aliaj faris kaj rememori tion kion ill al vi faris; ne noti tion kion lamondo al vi ŝuldaskaj pensi tion kion vi al la mondoŝuldas; meti malantaŭe viajn rajtojn, kaj viajn devojn proksime, kaj viajn okazojn por bon- fari antaŭe; por vidi ke viaj homoj estas ja tiel realaj kiel vi mem, kaj peni rigardi post iliaj vizaĝoj al iliaj koroj, malŝatantaj je gojo; por konfesi la bonan kialon por vivi estas tio kion vi ricevos el la vivado, ne tio kion vi eble donos al la vivado; por fermi la libron de plendoj kontraŭ la administrado de la tutmondo kaj ĉirkaŭrigardi por trovi lokon kie vi eble semos kelkajn semojn de felieeco— ĉu vi volas fari tiujn ĉi aferojn eĉ dum unu tagon! Ĉu vi volas por klinigi kaj pripensi la bezonojn de la geinfanoj; por rememori la malfortecon kaj la solecon de tiuj, maljuniĝantaj; por demandi ne kiom viaj amikoj amas vin sed eu vi sufiĉe amas ilin; porteni, pense, tion, kion aliaj devus porti en lakoro; peni kom- preni tion, kion tiuj, kiuj logas samdome kun vi, efektive deziras kaj ne atendas ĝis ili tiel dir pretigi viaii lampon por ke ĝj eldonu la plian lumon kaj la malplian fumon kaj porti ĝin antaŭ vi por ke via ombro post vi aperu: fosi tombon por viaj malbelaj pensoj kaj ĝar- denon por viaj bonvolaj sentoj—lasante la pordegon malfermita—cu vi volas eĉ dum unu tagon tiujn ĉi fari? Tiam, vi povas observi la Kristnaskon. Cu vi volas kredi ke la amo estas la plej forta en la mondo—pli forta ol la malamo, pli forta ol la malbono, pli forta ol la morto—kaj ke la benita vivo kiu komencis en Betlehemo antaii 1900 jaroj estas la imagajo kaj brileco de la Eterna Amo? Tiam, vi povas observi la Kristnaskon. Kaj, se vi povus observi gin tagon, kial ne eiam? Sed vi ne povos sola observi gin! Tradukis el ^ La Spiriio de la Kristfiasko" BOEMO. ESPERANTO IN USE AND THE U. E. A. Opinions may differ as to the best schemes for spreading Espe- ranto but all will admit that the method which can present the most striking examples of the International Language in actual use will most rapidly advance the movement I am convinced that the chief AMERIK. / ESPERANTISTO obstacle to the progress of our cause is the idea,—which, tho dimly formulated by the average person who prides himself on his practi- cality is nevertheless quite potent—that Esperanto and esperantismo are things only to be dreamed about; things which can only be real- ized in a far-off, never-to-be-reached golden age. Therefore the dreamer's are to be given scant encouragement,—as for the Utopians, —always pictured as wild-eyed and long-haired fanatics the self- satisfied and practical people have little use for them. One need be only a beginner in Esperanto to see that there are immense possibilities for it. but the eklernanto does not always see (for we do not emphasize this point sufficiently) that the language Is a matter of the p ■■■///, an actual, living medium of communication and world solidarity. Is not this weakest spot in our propaganda well shown by the numbers of students who drop out of our clas after a few lessons? Enthused by the glowing pictures presented by the propagandist they begin the study only to find t nselvesaf- ter a time pursuing E into instead of esperantismo. To a large extent this is unavoidable; often a student cannot be urged to mal use of the language until he feels confident in his ability to use it properly. But ere th ability arrives comes, alas, a ariness of grammar and the class has lost a student and the club a member. How often have we been asked, "Do you r< ally thirk Esperanto will ever become universal?" As tho its worth leness should de- pend upon its universality!. To such a question I usually reply that my interest in the langu is chiefly in its pj nt use. I do not need the cooperation of the entire world; 1 wail for no millenium. Already there are enough who do use the language,—people of in- telligence who are interested in the same vital qu< stions, who follow the same profession or hobby as myself,—to make1 my learning it worthwhile. And, mark you, they are users of the neutral tongue not merely in the por- ranto but in the pr/--Esperanto sense. This brings us to am which thus far has received it at- tention from Esperai s in this country and which merits n than the occasional paragraph appearing on (lie pages of 44Amerika Esperantisto." In this country we hardly ap] ate the work that the "Universala Esperanto-A socio" i U. E. A.) is doing to furtln international relations. Founded about five years ago to put the language to actual use its work has been entirely of a practical na- ture and only indirectly to propagate the language. In whatever way or for whatever purposes person may have relations with an- other in a foreign country, whether for travel, commerce, employ- ment, social or religious propaganda, study or the mere pursuit of a pastime, the services of the U. E. A. are of profound importance. 8_______________AM ERIK A ESPERANTISTO________________ By means of its nine hundred delegitoj in all parts of the world any- one seeking help or information can be brought into touch, not only di y with anyone of its thousands of members, but also indirectly with a practically unlimited number of non-Hsperantists of nearly every nationality. Allow me to cite my own experience. Last summer during a vacation journey thru nine different countries of Europe I had the opportunity of putting to the proof the claims which the Ash ciation makes. Tho I was expecting big things 1 am glad to saj that the result was far beyond my expectations. I was everywhere cordially received by the U. E. A. delegate, given the introduction to the people I wished to meet and the guidance to things I wished to see. In many little ways too numerous to mention here the delegate liter- ally put himself at my command and no trouble was too great for him to give in my behalf. I have talked with many returned trav- ellers who had likewise invoked the services of the U. E. A. and I find that their experiences are but duplicates of mine. But one does not have to go abroad to use profitably the help of the Association. The number of services thru correspondence are much more numerous and important One may stay at home and thru the help of the U. E. A. delegates extend his knowledge of th world, broaden his culture and even increase his business. The mat- ters which a delegate handles are quite varied. Once, it may be a requ- for information regarding the introduction of a new com- modity, the gathering of facts in regard to some sociological mow ment or the conditions for admission to a certain university, the op- portunities for employment to immigrants or it may be a request for assistance in buying some desired article. Quite lately in three sep- arate instances I was asked as Delegate to hunt up the address of some long-lost comrade of an old-world inquirer. Those of us who have as members made use of the services of this Association, as yet too little understood by American Esperan- tists, will testify to the great benefits which they have received thru its agency. We therefore do not hesitate to recommend to every reader of "Amerika Esperantisto" that he become a member of this world-organization. The direct personal benefits which such mem- bership can and does confer have already been referred to. And don't forget, if you are a propagandist, that the visible demonstra- tion of Esperanto in everyday use for everyday needs is the besi possible argument to gain the support of the skeptical. Membership costs only fifty cents per year, to be paid thru the Delegate. If your town a et has no Delegate, why not nominate yourself for the job? Send your name to Mr. D. E. Parrish (4 AMERJKA SP1 rriSTO 9 Moneta Ave., Los Angeles, California) the American Agent of the U. E. A., whose headquarters is in Geneva, Switzerland. You need have no fear of being overburdened with the duties of your office. Esperanto in America has not yet reached that happy state when even in a big city—and I can speak from two years' experience^the delegate has too much to do. Especially all-too-seldom will be the visiting Esperantist from abroad. After meeting one or two you will get some idea both of the sufficiency of Esperanto and of the breadth of esperantismo with perhaps a surprise to yourself at your own proficiency in handling the international language. Anyhow, whether you intend to use the U. E. A. much or little or whether your town can have but few relations with abroad, the next Jarlibro should show that every good-sized locality (and ever small one too) in America has been placed on the U. E. A. map. In fact, you owe it to yourself to show that your town, be it only a small one, is at least ready to serve in this movement which means so much in the progress of civilization. Henry W. Hetzel, Delegate for Philadelphia. LA IDEALISMO I n M la gardeno sin k Fontano, lirmata de p Imoj, gta kri a profun« \ ipektaa la bildo ĉiela. ĉi tie hi glora t runteffO I >«• 1 sane tagtnezi Has. ru gin | -• culi• la luno n nit,- silente rtgardaa, Mcznokte tie bela prinnmpo. Mod est a, u- tnanta floreto Sin • s Ĉo I' rando Eon tan a. MalsupreQ gi klinas la pi: rion, kaj pensa i tin mi rind a profum Kaj om lazura aspekto. Jen de la flielo alvenas AI gi okt venteto. F agile gi dolĉe karesas La purpurkoloran vangeton, \\ illatite mmmuras: Hoi kial, floreto. mallevas Vi tercMi por Ĉiana la k on? Kigardu nur supren! Adoru La veran eternan Praiumonl i sian enuan kaj lacan Kroneton ne volas ankoraŭ Altigi la floro. as Konstante pri sia malhela. Kvieta kaj blua mistero, i povas neniam kompreni La granr]an enigmon estadan. Alvenas siblanta ventego, Trairas rompante la arbojn Gardenajn; mina.ee sin port Gi super la bela fontano. Ho ve! La kristala spegulo Nun igas subite ma Ik Kaj antaŭ la flora okulo is la luma rebrilo. Sentema kreskajo. gi tiam Knn laata ektremo rnalgoje Mallevas la karx kaj morns. / la Sveda tin J. Lbkberg. "Kio devigas viron i i doni diamantan fianĉati ringon al virino?,f "Virino." Puck. 10 A A / ERIK A ESPERAN TISTO LA UNUA FLUGO A /|YU vi iam enviis al la papilio ties sensaeiojn ĉe la elvolviĝo el la ^L verma stato? Ĉu vi, kiam infano ĉe dimanĉa lernejo, ne sen- tis iam deziron tuj morti kaj fariĝi anĝolo nur pro ties povo flugi? So \ i estas tia persono^ vi estas ol la materialo el kiu aviadis- toj kreiĝas, kaj vi facile komprenas ke ne estas ia remomoro pli ag- rabla ol la okazo de la unua flugo. Studento co aviada lernejo malofte supreniras, kun permeso, pli ol kvindek metroji is post kiam li estas rajdinta kiel pasaĝero kun sia instruisto. Tia flugo estas vere la unua. Mia Instruisto est irnside, rilate kiun Amerika Esperantisto jam ion dirisen oktobro. Tiu no estas ordinara homo. Neniam mi povos kompreni lin. Kvi<- ta enpretenda utilitarulo, kiu enmetas tutan sian koron jo la ostan- ta afero. Li havis inter< son pri la aviado nur unu tagon antaŭ kiam li komencis flugi. Al li koncerne nian lingvon mi unufoje paroli dum ni kuŝis kune en la ombro de biplano atendantaj nafton. Li estis profunde interesita. "Tio estas bona at'< gi sukcesos," li diris. Senescepte la aviadistoj vidas nenion strangan au neeblan en nia lingvo. Ne vivas ekster Francujo viro kiu pli alten veturigis aeroplanon ol Burnside. Li havas plenan fidon al la aksiomo ke ju pli alte des pli sendanĝere estas. Tial kiam li sciigis min dum veturado al la aviada kampo, iun lunlumigitan matenon, ke sendube mi flugos kun li antau ol la suno estos alta, mi ne estis tute indiferenta. La penso estis plena de ĉarmo, tie agrable lakoro batis, la sentoj de la nove- kreita papilio estis miaj— mi flugos. Kaj kun tiu kiu pasis la ameri- kan rekordon de alteco! Malestime mi rigardis la malalte flugantajn birdojn. La plimulto da flugoj de komencantoj okazas ĉe sunleviĝo kaj sunsubiro, pro tio ke la aero estas plej trankvilatiam. Tiun ma- tenon estis malvarme. Tuj post kiam la aŭtomobilo atingis la arba- ron, ĉe kies rando la tri biplanoj de la aviada lernejo Thomas est is ligitaj, ni ĉiuj—en nombro ok, du instruistoj kaj ses lernantoj mala- peris inter la arboj por trovi fajrlignon. Nebulo pendis super la kampo, flugi tra ĝi estis nekonsilinde, ĉirkaŭ granda kampfajro ni kuŝigis kaj atendis. Ĉiujn popularajn kantojn oni kantis, pri oio es- ceptante la aviadon oni parolis ĝis fine super la montetoj la sunoape- ris kaj forpelis la nebulon. Burnside tuj sian maŝinon preparis por suprenirado; ĉiuj helpis en la ordigo. 44Cu vi rimarkis ke la tolo de viaj flugiloj putriĝas?" iu demandis lin. "La malbenita lako tion faris," respondis Burnside indiferente. AMERIKA ESPERAN1 IS'l 0 11 Mi ekzamenis la tolon atente, en ĝi notis plurajn truojn kaj fendojn kaj ne estis tiom treege brulanta per entuzia o. Burnside unue supreniris sola por plezura ekskurso; ni aliaj rest is ĉe la f'ajro rigar- dantaj lian silueton. "Rigardu la mankon da klineco kiam li turniĝas,M diris la alia instruisto, Mennerly. 'Tarn la ŝafkapulo faloskielŝtono tiel turnan- te." Tre interesa por la estonta pasaĝero. En la direkto al Savo- na, tri kilometrojn malproksime, aŭdiĝis aviada motoro. Ĉiuj kuris for de la arbaro por vidi ĉu iu el la aeroplanoj de la kompanio Kir- kam alflugas. La bruo ne povis esti farita de maŝino de la lernejo Curtiss dek kilometrojn norde, car tie oni dum monatoj flugis nur super lago. Sed ni nenion viclis, kaj baldaŭ la reveno de Burnside dronis ĉiujn aliajn sonojn. Li alterigis en angulo de la kampo, ni kuris tien. "Alportu tabulon," li alvokis. Tio signifis ke mi supreniros. Kiam kun tabulo por sidejo kaj ferfadeno por ligi gin al flugilo mi atingis lin, Burnside, lia vizago ruga pro la vento. ndetis bonhumore. "Rapidu, mi scias kie estasaeroturo. kaj mi volasvin faligi en gin." La sida tabulo ligita, mi rampis sur la llugilon. "Sidiĝu kiel eble proksime de la motoro, por malgrandigi la kontraŭstaron de la ven- to," Burnside ordonis. Mi lokis min sur la tabulo. kaj kun manoj premantaj la lignajn subtenajojn de la motoro diris ke mi estas pre- ta. "Ne metu viajn piedojn kontraŭ la kontrolajn ferfadenojn," li aldonis, sekundon antaŭ ol ekpafadis la motoro. Ha, li povis senti rankvila koncerne tiom Estis tre malagrabla la veturado trans la herbejo, la vibrado de la motoro skuadis min tiom ke mi ne povis ion atenti. Sed tuj venis kompara trankvilo—ni estis en la aero. Iel la motora bruado ne es- tas tiom laŭta post kiam aeroplano lasas terom Mi rigardis mian piloton; estus bone noti eun lian movon, kiel instruan ekzemplon en la flugarto, sed ŝajnis kvazaŭ li nenion faras. Tute alimaniere estas anto proksime de la tero. Rekte malsupren inter la krtiroj do mi rigardis. La imago tute ne povas egali la realecon. La sunlevi- go estis tuŝanta ĉion per sia magio: ora estis la tero malsupra. pur- pura la malproksime Kiom diverskoloraj kaj ordaj aspek la kul- turitaj kampoj! Laborisi mu el iii haltigis siajn ĉevalojn kiam ni estis guste super li. Mi supozis ke li volas ol i nin, sed ne; li ne turnas la okulojn supren. natente li pern 8 nin preterpash Tre kutima afero estas la aviado en la cirkauajo de Bath. Ni iris horizontale, tiam supren, tiam horizontale k. t. p. en la direkto al la urbeto. Alproksimiĝis pale-verda lageto, ĝi memorigis min pri lago alubria kaj mi ĉirkaŭen rigardis por trovi gin, sed ne vidis. Ho, ho, 12 AM ERIK A ESRERANTISTO tin lageto de tiom malgranda amplekso estis Salubria. Kiu pensus tion. Je la rando de Bath la maŝino fans duoncirklon: kelkaj perso- noj staris en la stratoj observantaj nin. Nun ni iris returne. Burn- side rigardas al mi oblikve trans sia ŝultro ridetante. Subite lia viza- ĝesprimo ŝangiĝis kaj li okupiĝis energie je la direktiloj. Mi inte- resiĝis. Ĉio krom la maŝino kaj ĝia piloto estis forestita. Kio estas okazinta? Ree li rigardis min, sed nun sub lia esprimo serioza mi ion tre bonvenan rimarkas; estas radietoj da amuzo en liaj okuloj. Granda ŝerculo estas Burnside. Mi estu trankvila kaj rigardu la be- lecojn sube. Aŭtomobilo haltis sur vojo kiun ni transflugis. Mi tre volis svingi al ĝiaj pasaĝeroj la naztukon, sed ni estis tro altaj por ke iu rimarku tian agon. Proksime de Savona ni pasas super la ruinigitan ventmuelilon kontraŭ kiu japana fluganto disrompis maŝ- inon kaj perdis sammomente la vivon en la primitiva epoko de la aviado, antau unu au du jaroj. Post duono da horo ĉirkaŭe la aviada kampo denove fariĝis vi- debla. Inter ĝi kaj la rivero Conhocton estas sutiĉe granda marĉo. Super ĝi mia piloto komencis sin ĵeti kvazaŭ freneza dekstren kaj maldekstren kontraŭ la Han kaj n kontrolilojn aŭ 'ailerons." Lama- ino balancis kiel boato, kiiniĝante al ĉiuj tridek-du punktoj de la kompaso. Tamen mi sidis tute serene; la piloto ( is la kaŭzo de ĉio mi sciis, kaj kiam li sin turnis al mi li trovis min ridanta. Poste, ĉe la tagmango, mi lernis de Burnside ke li neniam sin trovis en situa- cio pli ekstrema ol je la transflugo de tiu mareo. La aŭtomataj el- pensaĵoj por tlugmasina ekvilibro estas troveblaj ankoraŭ nur en ga- zetoj kaj en la Patenta Oficejo ĉe Washington. Super la kampo ni faris ĉirkaŭon kaj tiam, tute tro baldaŭ, ko- mencis la alteriĝo. Antaŭ ol mi tion atendis la vosto de la maŝino leviĝis—mi ne vidis gin, sed mi havis la impreson ke ĝi staras pres- kau super la motoro—kaj anstataŭ esti antaŭ mi, Burnside estis sub mi. Tuj la biplano estis falanta po kvindek metroj ĉiusekunde. Malgraŭ ke mi jam vidis multe da similaj alteriĝoj timo frapis la ko- ron. Mi timis, kaj ne tute senkat . ke mi malsupren glitos de la flugilo; mi timis ke Burnside tro altigis la voston. Jam la tempo venas kiam, laŭ mia opinio, estas urge horizonta- iigi la maŝinon. Li ne movigas, Ni estas nur du sekundoj de la Itonplena, pereiga tero. Li nenion faras. Kio estas al li? Unu se- kundon pli. La decida ero da tempo pa: Mi perdas konfidon al Burnside. Li estas farinta fatalan prokraston. La okuloj miaj fer- miĝas, ridinde ŝajnas la tuta afero, Sed en la lasta kvarono da tiu lasta sekundo ĝu rape malan- ________________AMERIKA ESPERANTISTO______________13 taŭen tiriĝis la direkta radeto, kaj la vosto falis. Ni naĝis kun sufo- kigata motoro kviete super la tero kvin metrojn suben gis kiam, sen ia skuo, la maŝino tuŝis teron. Laii observanta aviadisto ni ne estis dum la flugo pli ol 400 metrojn for de la terglobo. Sed ŝajnis tute 10,400, kredu la [>a eron. M. James. FABELO Muelisto kaj lia filo estis kondukanta] sian azenon al apuda loiro, kie ili v tos gin. Hi ne Longe veturis kiam ili renkontis aron da gekna- boj, ridante kaj babilanfc nantaj el la urbeto. 44Rigardu tien!" nnu el ili ekkriis, 4'cu vi iam vidis tiajn malsaĝuiojn, maltacile piedirantajn laŭ la vojo, kiam ili povus rajdil" Aŭdante tion, la maljunulo ordon sian filon ke li sursaltu la azenon, kaj poste, gaje paSis je lia Hanko. aldaŭ ili gisiris grupon dan mulcj, kiuj lervore diskutadas. tl I" diris unti el ili, "tio pruvas tion, kion mi Jus diris. Kian respekton oni nuntempe donas al maljuneco? ĉu w \ idas tiun friponulon, kiu rajdas kaj permesas ke ha patro piediru? Surteri&u, bubaCo, kaj perraesu 1 la maljunulo refreSigu siajn laoajn membrojn.' Tuj la patro igis la filon malsupremri, kaj mem ekrajdis. Tiamaniere ili nelonge antaŭeniris kiam ili i atis amason da virinoj kaj infanoj. "Nu, vi mallahorema nialju- nul empe sonis kelkaj voĉoj, l kial vi rajdu ir la besto, dum la kotupatinda knabeto piediras, mallacih arŝante kun vi?" La kom- pleza mi: to akceptis la sugestton, kaj tuj prenis la filon, sur ia aze- >n, | e si. Ili preskaŭ atingis La urbeton. I >iru honesta amiko,' panihs urbano, "ĉu t is via propra azeno?" Jese respondis la mal- junulo* "Ho! oni ne tion kredus, jugante de la maniero per kio vi su- perSar&is gin. Vi du friponuloj pli bone portus la kompatindan be'Ston* ol h vm!" t%Ion per pbiĉi al vi," respondis la maljunulo; "ni povas nur provi." Tial, surteriĝinte kun lia tiio, ili ligis la krurojn de la azeno, kaj per helpo de stango, provis porti ĝin sur siaj Sultroj, trans ponto, konduk i al la urbeto. La afero estis tiel rulmda ke la popolo enmase «elkuris per rigardi; ĝis kiam la azeno, kiu nemulte satis la situacioi dise piedfrapis la Ligaĵojn, kiuj ĝin terns, kaj falante de la staago, dronis en la rivero. Honte kaj Ĉagrenite la maljuna mue isto reiris rejmen, konvtnkita ke, atencante plaĉi Ĉiun li plaĉis neniun, kaj ankaŭ perdis sian azenon. to—Antaŭ pli ol dumil jaroj, vivis Esopo, kiu de tiu tempo estas unu el la plej bom nataj verkistoj de tabeloj. Per ili li grafike krista- ligis kelkajn moralajn veraĵojn. La deveno de multe el liaj materialoj II AMERIK.l RsriiR. TO por tiuj Fabeloj ;is vualal i nebula mi !• •;■» f unn n tr i la ikcia fako de malgranda gazeto, kiun li prove loni laŭ la Satoj kaj mil \ d< ibonantoj. Liaj spertoj ij liaj koukludoj, sin ripetadas dum la de li miloj da jaroj. Ko 1 OFFICIAL COMMUNICATIONS THE ESPERANTO ASSOCIATION OF NORTH AMERICA Central Office: Newton Center, Mass. Th >r ol Amerika F to informs me that there are a ^ood manv of b >scribers who an? not memh-rs of our associ; There must also be several readers to each subscribed copy and it is to all these that I wish to make a sonal appeal in behalf ot the associa- tion. He coi \<>ur address* held in trust and will not gn them torn- Even 11 hi would, I could not writ >u all p mall) and must ask you to consider tin is a personal letter addressed to you individually. Esperant come a world proposition and in order that all the >eranii-i- maj work tternational congress, which in the past ha u in» t social ha i made an official bod] in which i national body is repr* s* nted, in direct proportion to i' membership, and which will in Hi* future legislate for all the Esperai lists in ever] int< rnational question. With our ninety millions ol intel- ligent people it i nmliatii port a number of 1 erantists inferior that of man) huh- nations v. >uld become entirely lost in on« our l National pride should inspire ever) Esperantist in Usono to become identified with our national body and to help bring it about that v ball b repi I in proportion to our importance nat i' mi. I have touched upon se al phas >f the importance of organize ork in pr» this ma and already hearty being mad* A F. A. V \. We are invad- ing n territory and m s are beii anized. There ill, ho1 thousands ol who on* loranotb* pi r to remain from om attempt to pr< to. lie l l'iard to gue \\ >t with 1 ) believe in the futu ou want to see it considt by those outside our imm* te ranks as something more than a tad, AM ERIK A ESPERANTISTO tost a few fanatics? If you do, your place is as a member of or association- Do you feel that in contributing fifty cents ird the sup- port ol Esperanto in your country you are receiving nothing in return, but are helping support the officers in idle luxury? This reall\ isn't s< E v w< we are answering dozens of letters from our Central Office and are sending information and Literature broadcast. Your lilt- helps us do this, but where you are contributing cents, others are sending us dollars. The small fee was never intended to make u If-support? ing; it established so that even the most humble K n mist could become a member ol K. A. N. A. on an equal footing with the man who couhi p five or tift\ dolla. or the same privilege without ernbarassing himseii financially. The whole Esperanto movement is a movement of the people, and it is the people that we want. We are glad to get finan- cial support but the moral port we must have. Scores ol men and women devoting themselves unselfishly to the work in the capacity of various officers and committees of the associa- tion and you ind Lually o it to them to give them the encouragement which would come Irom your own membership in that association. Next |ul\ when we I our official representative to Paris for the tenth international congress shall we send him as representing two thous- and American Esperantists, or ten thousand? ARE YOU W ITH U Very truly yours, J)K. C. II of X. A. IMPORTANT At the recent Congress in Bern there \ founded the Tutmonda Unuiĝo d perantistaj Societoj" which is to be the official interna- tional o rjization of propaganda societies. The following have already become members of the "Unuiĝo": The British Esperanto Association (Annan Esperanto Association, Netherland Association, The Polish Fed- eration, " Kataluna" Federation, Spanish Society for the Propaganda of Esperanto, The Hungarian Sot and The Swedish Federation. It is probable thai before the next issue of this magazine many other national icieties, including EAj will have become members of the Unuiĝo. The object of this organization is to facilitate relations between the na io nal societies through the "Centra Oficejo." it is of the utmost im- tance thai accurate a list as possible of ALL national I ranto so 1« A RIKA ESPERANTISTO cieties, togethei uith tlu ir local groups, be re <*rf arr- kaŭ de la inn «1« esperantismo . . . Cio. ki lalcr* a pot!' ton inter la popoloj, t><> ne soli- ne devaa esti timem< niaj l\ i *oj, sed kontraŭe p ras esti ĝ> tiiaj Ron 1 (L. Zam< ma parolado. Ill-a Kongre^ i ridge, 19071 car la Bern Kongreson gojige lumigis a radio fJe tin spirito d< trateco, kiu i la ĉefan valorem al nia movado, jam plendas kelkaj, admonante kr oni zorge evitu ion similan Ce la Delta Kongres* Kvankam ili afable konfesas, keen Svisujo tia spirito estas taŭga kaj bonveninda, oni povas tamen rimarki ke pri grava manifestacio kaj ___________________AMERIKA ESPERANTISTO_________________17 pri la sola parolado de I >-ro Zarnenbol dum la Kongreso, ili '*n siaj gaze- toj tut ilentas ad moke parodias efi sen ant akonto de r faktoj, ĉiu i s libera aldoni spritirl ftercon ail i everan raalaprobon al raporto pri kongresa okazintajo, kiun li ne Satis. estas sendube strange fari solenan admonon pri aferoj, kiujn oni efi ne fakt iportis. Similan si non ja uzas Ciutage la grandaj nistaj Jurnaloj sed ne nia esperanta gazetaro, Felice gi en plimulto tute ne imitis tiun el plon kaj kontratte tute netttrale—kaj eĉ pli ofte favore gi raportas pri la kuragiga spirito de Iratreo diversokazr montrita en I in no. Tute amike mi devas aldoni ke la mo pritaj'1 raportoj pri la kongresoj farigas nun iom la< iga car iro general a kaj tro kutima. Antaŭ kelkaj jaroj la unuaj tiaj raportoj estis vere plezuriga novaĵo. Sed nuri oni serĉas la aliajn por ripozi. Sendube tian spriteman manion oni de- vas Ĉefe kulpigi kaj neniei la inP i de ezperanta gazeto, kiam gi iom maldelikate ridindigus propacan manifestacion aranĝitan laŭ peto de Sir V' Strong kaj speciale anoncitan antaŭe. Tia sentakta] stas tiom pli bedaŭrinda ke la saraa gazeto certe indignus tre prave e alia re- vuo agus same malbonguste pri |ir.il>lindula aŭ alia nobla manifestacio. Cetere la nelerta Serco estus jam pli facile akceptebla se gi ne sekvus tiel proksime signifoplenan Ĉefartikolon. Kio do tiel malplaĉis al admonemaj amikoj? ĉu, keen Berno oni ne piu disput pri o nizaj demandoj? Ke oni kore interfrat- kirl en Bulonjo, kiel en Krakovo? Ke la organizantoj salutis la kongresanojn per laŭdo pri la pacbelpa flanko deniaafero? Ke 450 kon- gresanoj I i kaj 80 Germanoj) subskribis aligilojn al Mondaraikiga 5 ieto de Sir Vezey Strong? Ke Franco kaj Germano publike interŝanf manpremon kaj afablajn bondezirojn? Ke U.K.A. decidis ion fari por malhelpi publikigon d< Isaj novajoj kaj gazetaj in- citaĵoj kontraŭ aliaj na Al ordinara esperantisto Sajnas, ke Ĉio tio Ĉi apartenas al la esenco mem de niaj kongresoj kaj ke prudenteco jam estis sufiĉe respektata, Car oni faris ĉion ĉi ekster la oficialaj kunsidoj, Kial do la jus aludita sintenado de kelkaj, kiujn ni Ĉiui konas kai amas kiel sincerajn bonintt sarnideanojn? C li //mas. Kion? Ke niaj kongresoj komprometigus, ke ni turnos kontraŭ ni la registarojn k.t.p. Tia timo devenas de troa rigardemo al registaroj. Mi jam vizitis —nur pro anto—su multajn Statistojn, ka] al mi donas la I taroj nek tiom da timo nek tiom da t ro. Kiam nia forteco ka ive- co devigos ilin, tiam ili v al ni vole nevole. Gis tiam il impatio aŭ nesimpatio havas nur klaman aŭ mom in tre limigitan intluon, kies kredeble plej gravan el m mi mem sperti^ en Rusujo lastan iron, kiam mi sukcesis akiri la promeson de l" Rusa Cefministro ke li permesos refondigon de V esperant cietoj fermitaj posl la spiona afe- ro de Postnike ij Ku fas ekstrema lok tiaj ekzemploj. 18 AMERIKA ESPERANTISTO En plej multaj ceteraj landoj nenio simila povus okazi. Tamen niaj ru- saj samideanoi en sia gazeto kaj i ftj kunvenoj estas gusie .1 Ciuj esperantistoj tiuj, kiuj plej kore kaj t?utime Ligas I can ideon kun Ks- peranto. ( la registaroj \ tiom a tent us ni, kial ni necese kredus, ke nia interna ideo roalplaftus al ill? Neniu tiora laŭdis ĝin kiorn iliaj repj entantoj Ce niaj kongi >j. Pri nenio alia parolis eptaj registaraisalutantoj, mini j, urbestroj aŭ konsilantoj dela \ i gis la \an.i K reso. Kaj ili ciuj mensogis ka| malsincere parolis kaj • ret registaroj nur dezi iton, malamon kaj sangon, n 611 pli bom is, ke ni silentu kaj kaSu nian idealon por kopservi ilian altan favoron kaj poste fali kun ili, att ke ni kuraĝi taru ( de T nol>laj homoj kiuj nepn- venk - \nr\ en la mondo la justan ideon pri paco? Ekz s Ce kelkaj espera rtoj ■ ridinda timemo rilate al la no- bleco de nia afero dum ili oft mile hezitas por kui polemikojn kaj krei interesperantistan politikon. i ekzempio dt tio estas la rlama parolado • kongresano en Bt rn i u la diskutado ce I \. de la j< propon M\e estu konsiderata kiel aginta konttatt la celo de I.E. A. ĉiu persono kin per malhonestaj faroj, kiel diskonigad* (also i inforrnoj skribado de insultaj gazetartikoloj, uzado de malhonestaj rimedoj, por spionadi k-t.p, provas in i al malamo inter gentoj»" Unu kongresano leviĝis por protest! f< nomo de patriotoj kontraŭ tia propono 'kiu kauzi: al ni malfavoron de la rei j kaj devigus I I .A. i '■■■ i siajn mem- brojn kiuj 6d< le deft nil -dan patrujon kaj taros sian devon en okazo de milito." Mi vert min demandas kio malfavor > la n tarojn se ne ia parol ►, kin ma kulpigas ilin pri protel lo de malhon ij faroj kaj klasigas ta soldatojn inter malhonestaj homojl Stranga patriotismol Felice la delegitoj i ondis al tiaj vere mal prudent aj kaj neps >taj seri la principojn cl tre interesa piopo-node S-ro Kous- I n. La venontan port «n ni kunven< a I Ciuj oiespei ke la Deka Kongreso b du aŭ eĉ.tri mil anojn k jrandega mkceso. Coje, entuziasme ni revenos p t naŭ jaroj kongresi en la homare glora lando Francujo, k azis nia unua neforgesebla kongreso. Ni .st ke parizaj amikoj ĉion faras kaj faro >r pr< pari grandiozan akcep- ton al la esperantistoj. Ni scias ankaŭ ke ili bavas malfacilaĵojn tre andajn, kaj espereble neniu el ni ;os ti« I maldanka por ilin pligran- digi per malprudentaj gestoj. Antaii naŭ jaroj la oficiala Francujo, kiu nin salutis kaj per ordena dekoracio honoris nian Majstron, tion faris en la nomo de tiu mondfama franca helpemo al Ciuj noblaj internaciaj bomaraj aferoj, en la nomo de P centjarlonga tradicio kiu inklinas Francujon al unuiĝo de 1* popoloj por libereco, egaleco, frateco. Niaj parizaj amikoj iom tunas ke la nuna re- AMERIKA ESPERANTISTO 19 rare» ne nel volonte aprobus similajn mondpucigujn aferojn kaj ankatt tluze dezirus redoni al la fra lingvo ĝian estintan rolcm de hiteŭropa helpli: o. Ili ankaŭ. tirnas. ke sovinistaj gazetoj, tiun ĉi jaron tre in- fluaj, tro facile trovus en iaj propacaj manifestacioj pretekston por fari skandalon kontraŭ nia kongreso. Kvankam estas sendube tre Ĉagrenige por ĉiuj ke povas ekzisti tiaj tiio< ^ en la fama lando de V homara progre- so tie! universale amata, tamen estas pli bone tion diri por klarigi la ti- memon de kelkaj niaj francaj amikoj kaj por nin helpi, ke ni neni< j nur car ili timas ke ĝ\ ne estus farebla sen dan- ĝero en Parizo. Ni ciuj scias, ke la interna ideo disvastif; per la lingvo mem k ke ni tute ne bezonas konstante patoli pri gi al la publiko. Multe pli utile estas ĝin realigi per praktil iervoj kiel faras la sindonaj delegitoj de I.E.A. Ni do esperas, ke en Parizo oni zorgos doni gfavan lokon al tiu Ĉi flanko de nia rnovado. Sed ni ankati tre bone scias, ke nur dank' / /^ al interna ideo nia lingvo fariĝis vivanta kaj nur sur tiu sento kuŝas I sekreto'de tuta nia I co. Do estas neeble enkatenigi la korojn de V esperanti i kiatn ili estas in1 si kaj estas nekonsilinde ĵeti en iliajn animojn ian senton de ĝeno tnalpertnesanteuke ili libere kunfratiĝu aŭ kore kantu la **Espvro?'n kun la plena senco ae giaj vortoj efi pro tio ! ĝi riskus malplaĉi al iu o ilulo aŭ al iu suspektenia ĵurn ulisto. Cetere oni ne devas trograndigj la dangeron de atakoj. Malmultaj okazoj varbis al ni tie! multajn novajn aligojn ol certaj publikaj atakoj < Parizaj tamuloj en gazetartikoloj. Multe pli danĝera por ni estus indi- ferenta silentado. Tre bone estas, ke nia tuta oficiala movado, oficialaj gazeto, oficejo, kunsidoj de rajtigitaj delegitoj k.t.p. estu severe neŭtralaj kaj montru nur sekan klopodon por plia lingva unueco en la monclo, laŭ la Bulonja Deklaracio. Sed la osenco de nia] kongresoj, la n de la esperantistaro, nian historion, tradicion, komunan celon kaj idealon de nia esperantista popolo neniu en la mondo povas malpermesi. Antaŭ kelkaj jaroj tion provis plejeminenta franca esperantisto L, de Beaufront. *Tioni pli ke neniom eterna estas la registaro de Francujo. 20 AMERIKA ESPERANTISTO Nun li estas kun tiuj, kiuj abomenas kaj ridaĉas konstant» la idealistecon dt ado, la int» la blindulojn k.t.p. N n lingvon ili :ti tian moblan spiriton. La nia ha\ m pro- l spiriton. Oni p Sati, oni n n nei. I ie nv ru Ciuj kiuj entu nin **: \ ia ajn esperantista kun vado est.* urala rilate al religio, iitiko kaj naci- re ne itrala rilate al ho progreso car | nv ronda inspiro tra tuta ĝia historio ĝis siaj p iaikaj apli gi estas nur idealists klopodo por ti bonon al la horn. 1 lingvon Ciu po\ libei izi por kin ajn celo. sr riski Ciujn batojn, kritikojn, mokojn kaj atakojn. Tiaj estis la unuaj esperantistoj, Tiaj ni ankaŭ volas esti. P r Esperanto ni la- b< , Car ni iidas ke gi est kuraĝa brava mi lito por la bono.V Se gi devas tarigi senforma, S a, timeina prova pi ukijo, nia m lo perdus Ciun intereson. Nur tre malmultajn el ni int la lingvo pro la lingvo me unento. N nas pro gia senco k ni volas gin uzi por tiu pro kiu gi estis kretta. Ni petas lit* »n labori laŭ tiu senco kaj veni al niaj ciujaraj vastaj familial »r tro- vi tie var nan kuragigon al Ciam pli vigla labora I > pjr ia realigo de nia interna En tiu sento mi ĝoje diras: Vivu la Del Ĝi do en Parizo! d Privat. NELLA aŭ La Vojo n Ori^i novelo de Edmond Privat ĈAPITRO IV Dum la vagonaro report is la ftanĉon al Si, Nella kuSis en sia dormo- Canibro post brulanta febro nun ripozante per longe atendita dormado. Si ha vis strangan songon, en kiu Si vojagis kun Paŭlo sur la maro por veturi (irekujon. luega estis la ondaro kaj agrablan sonon ntmis la _____ AMERIKA ESrr.RANTlSTO ______________21 ŝipo irafendante la maron sub du puntaĵoj de blanka Ŝaŭmo. Subite so- vaĝaj birdoj alflugis sur la ferdekon kaj atakis 11 in. P.iŭlo volis defendi Sin, sed jam unu birdo krevis ŝiajn okulojn. Jen Ŝi duonvekiĝis, kon- scia ke io terura okazis al Si kaj ĝoja ke ĝ\ nur estis en sonĝo. Ŝi tiam ĝuis kelkajn tiujn doiĉegajn momentojn de duondormo, kiam oni sentas sin feliĉe liberigata de rteruroj de sonĝo kaj tamezi ankoraŭ ne retrovis tiujn de reala vivo. Estis jam vespera krepusko. lorn post ion) Si revenis al plena kon- scio, sentis unu okulon sian premata sub handa&o kaj ekvidis per la alia la sindonan flegistinon, kiu preparis tason da varmaĵo fumetanta. La tuta vero maldolĉa tiam amase refluis en Sian tnemoron, si demandis sin Ĉu Paŭlon atingis sufiCatempe Sia teiegrama respondo: 4*Ne rnaltrank- viligu—nur eksteraj vundoj—ne interrompu vojaĝon—skribos baldaŭ." Bedaŭrinde nur iom malfrue la flegistino sukcesis trovi knabeton por ĝin portigi al poŝtoficejo, **ĉu vi opinias ke mi povos skribi leteron morgau?" ŝi demandis la flegistinon, kies afabla rideto donis al Si la kuraĝon ekparoli. MNu, Fraŭlino, ni demandos la kuraciston. Jam de longe li devus esti tie ĉi nun," "Kiam miaj du amikinoj venis tagmeze, ili diris ke la kondukisto havas nur brakrompon. Mi timis, ke li estis multe pli grave vundita. ĉu £i estas tonga piktoro. Unu nianon mian mi preskaŭ plesure donus por r* avr-ii rnian vizagon nun por Ciani perditan." "kiu vin rajti kredi tioo, Fraŭtino? Kio do estus mta tasko, se ne fari ĉion por vin kuraci? Vi ne devus vin okupi per tiaj sorgoj. La nuna Cefa aliTO estas via dekstra okulo, kiun mi nepre volas savi. Nu„ mi gin iom rigardu." \ 11a sileniis dum lin hetpis la fl« tino por malfari la bandaĝon, lavi la vundojn kaj meti novajn gazon kaj tuketojn. "Doktoro/1 ŝi matlaŭte diris, kiam ĉio estis ftnita, **mi dezirus fa al vi gravan demandon. La nVgistino di le forlasis la ĉambron. t4Pri via oknlo mi povas ankoraŭ nenion respondi. devos voki kolegon okuliston." 14 Ne nur pn tiomi volas demand), sed entute . . Nu, vi malperme- sis ke oni docu al mi spegiilon kaj vi evitas tuŝi la Union . . Mi scias, ke mi estas term ifektita. Mi deziras mm ekscii proksimume precize kiel mi aspektos se via plej optimista esperoreali&os? Sincere, sen ia kaŝo, diru al mi, Cu est;-. «•, ke mi iara i *tos deoove rigarde'; "Kiel koketa fratiHneto vi Cu kuracisto povas tuj antaŭdiri Cion? lomete paciencu. Mi fidas, ke ni savos vian okulon, Kio estas batttaj bruloj kom| kun la dai i vundoj, kiujn tia akcidento povus u kattzinta al vi Nella maifacil lori. "Ho, doktoro, ne \ In pri koketeco. Vi do volas nepre inin de- vigi al konfeso de i plej intim to. Bone, mi . . M 1 Ne, tute ne, fraŭLino mi neniel inten . Cetere mi tamen iom div< ble . . "I vi ( al vi ne tute malkaSe, senhezite diras al mi la veron, i, ki r ke mi ne kruete \ r neplenumebla anĉa prom< D junulon, kies vivon mi nek havas raj nek volas difekti ?'r 'Neniu viro < tun nkulpa. Ho, pardonu min, Fraŭlino. Mi tn Imiras vian noblan senton, sed mi vin hu ii tion.pripensi nun. Pli i ne devus timi k« ciki d la v» > malgrand s la amon de vere inda viro. "Cikatl >ktoro . . mi donus multe—ho tre mul —por n kiaj tiuj cikatroj. \ i diris tion por ne diri plu, nur n ita de V ak< ntol" ___________________AMERIKA ESPERANTIS TO_________________2 "Ne parolu tiel sensence. Virino havas ne nur la vizaĝon, \ i ha- vas noblan koron, grandan ĉarmon, belaja manojn, beiajn harojn, mirin- dan gracion kaj ĉiajn ebtajn talentojn. Yian vivon ne devos tiom influi akcidento tia, sendube malagrabla, Vi povos havi dolĉan kaj utilan vi- von, felifiigi ceterajn ĉirkaŭ vi, Havu kuraĝon kaj ne lacigu tiun kom- patindan okulon, kin devas esti unua zorgo nia nuntempe," Nella tiarn silentis batalante koniraŭ larmoj. Ankaŭ silentis la Doktoro nun kaj ne di inn pta diri, Novan fojon li spertis, ke ne nur medicina lerteco estas necesa al kuracisto, sed ankafl plej ofte morala povo kaj certeco. Jam eble tro multon li Jus diris al tiu junulino, dum por kvietigi sian febron pli sage est us plu mensogi kaj certigi ke Si povos retrovi la perditan belecon, Kaj tamcn Cu honeste kaj line utile estus luli la korojn per vanaj esperoj? Estis preskaŭ certe, ke malgrail ĉiu ajn flego kaj zorgo, eĉ se la okulo estus iom savita, Sia vi/aĝo restos Ĉiam kruele malbeligita. Strangajn miraklojn faras naturo kaj tempo, kaj neniu povas ĉion antattvtdt, sed laŭ lia ĝenerala sperto brulvundoj tiel fortaj Ĉiam lasas vivlonge vid blajn signojn kaj grandajn kolorajn makulojn. Li mem estas viro. Nu, li facile prezeotis al si, kion li sentus, se li devus koDstante vivi kuo tiel kripligita edzino eĉ adorata karege. Senclube ankoraŭ pli akre morale suferus la edzino mem kaj tia vivo estas nedezirinda, kvankam kompre- meble tute eWa kaj eĉ feliĉa por superaj aninifortaj personoj* Kvazaŭ per unu el tiuj ne maloltaj ekzernploj de pensa transflugo, aŭ de virina intuicio Nella tre klare sentkotnprenis tion, kion pensis la kuracisto, si ne bezonis plu demandi tin pli sia sorto, Doktoro, Ĉu mi pova> ^kribi Jrteron?" Ne hodiaŭ, kredu min, Eble morgaŭ kelkajn vortojn krajone kun okuloj ferniitaj. Ĉu vi scias skribi senvide?" "Mi provos, Doktoro, Kiam vi revenos?" uJara morgaŭ kun V okulisto, Nu, bone dormu kaj havu fidon, Ankoraŭ multan ĝojon donacos al vi la vivo, Bonan v< speron." Nella streĉis al li paian manon. Post lia foriro Ŝi reprofundiĝs en in premantan pripensadon kaj eĉ ne vidis la flegistinon lumiganta la lampon, kies flavaj radio] peze talis kontraŭ la pordo farante per ombroj strangajn desegnaĵojn. Dum unu tuta nokto kaj tago jam Sin mordadis la demando Ĉu vivi ĉu morti. Dum longegaj horoj Sin bruligis febro balancante inter espero kaj malesp Por Paŭlo Ŝi devis vivi kaj refariĝi bela, kiel li sin amas, Se tion kuracistoj ne povas okazigi, Si jam decidis, ke tiam si mortos iel ajn, Nu Si klare konis sian sorton; neniam oni riparos la difekton kaj eĉ eble Sian brulantan okulon oni ne sukcesos kuraci. Tamen Ŝi ne rajtas sin mortigi, Estus malkura . stus nur por eviti ion pli timiiulan. Pra- 11- •—~. 21 AM I: RIKA ESPERANTISTO vo la doktoro diris, ke < - tasko por Si en la vivo. Se ĉiu, kiun trom- pus la sorto sin mortigus* km estu i a la mondo? Si povus bavi utilan >n, sin doni al la cetei ;ij. Sed ĉu tia penso ne venus nur de malkuraĝo pri morto? Se Si vivos kaj liberigos PafilOD de lia promeso. riln/.os lin revidi, estos kruela kaj kontraŭ si mem» Cu tio ne same difektos lian vivon, kiel se Si akceptus lian amon? Car certe li in- , li Cion pro\ li Sin amos tamen. Kaj estos la konstanta batalado kontraŭ la 'leuca ĉiuminnta tento lin revidi, lin attskulti kaj . . . bo kiel Sin fla- migia jam tia tento tiel natura, tiel ripoziga, tie] dolĉa: rifugi en hajn brakojn, ĉion forgesi, esti amata, Birmata, dorlotata por tuta vivo. Sed poste Cu ne estus teruraj el rev i ĝo j, rutntgaj vekigoj? Tamen Si U Ian korpon, ŝi tion scias; Ŝi havas ĉarmon, Si lin arnegas, Si po- vus lin feliĉigi . . . Ne; por lif por si, por ke la memorou de ilia amo nio difektu, Si devas esti brava. Jen Ŝajnis al Si, ke stir bela valo antau Si staras en milkolora pen- tjoĉiuj iliaj karaj dolfiaj komunaj revoj, inta Siavivode feliĉo e9perita« Cion brile lumigis hela gaja suno. Flanke inter montoj staris giganta nzo post kiu pe/e miirmun gi a ta oceano. Super la elektra malfer- milo de V kluzego tremadis Siaj tingretoj. Se Si premus la butonon, Cion iglutus la maro. Tamen Si volis esti kura$a; Si devas decidi; neniam plu mi revidos Paŭlon. La elektran butonon Si premis kaj jen furioze- gis stir la tutan valon la glaŭkaj ondegoj kun muganta brut-go. Cio mala- peris sub malvarma, malhela akvamaso kaj Sin mem la terura fluo for- portis en febran -mon. Dume sub ll lumo de la lampo la flegistino silente rekovris tason kaj pladeton de ]u> pi vespermangeto por Wrlla kaj sin demands Cu ankoraŭ varma gi reetos gis la fraŭlino vekigos. fDaiirtgota) You Ought to take POLA ESPERANTISTO SCIENCA GAZETO A l magazine entirely in Espe- ranto, devoted to Science and Industry. •mains semi-technical articles on many interesting subjects. Subscribe for your own pleasure—and show each copy to some scientific friend. Send Subscription ($1.50) through The American llspcrantist Co., Inc. West New ton, Mass. (Sample copy, 20 cents) Monata gazeto, aperadas okan jaron, ĉiam pliinteresigante sian programon. Kn I9ta-a jaro "p 1 krom IS ilus- tr; zorge redaktataj numcroj en klasika. pure fundamenta Esperanto, donos a! siaj abonantoj senpagan: "LJTERATURAN ALDOVOV1 (200 paĝa volumo) In nhnnpagon (Sl.tO) al la American Raperantist Ctmpanv. \\ < N«\Nton, Foreign Magazines Twelve copies, our selection, back num- bers, for only sixty cents The American Esperantist Co., Inc. West Newton, Mass. D mericanfioy The SAFE boys' magazine D Twelve months of>o__i_.i a year 11 IV month. Manly, in not a child'spnper. < ' popu lea. Fine articles f*er Departments • rkens.P©t* IV THE AMERICAN BOA Regular Price. One Year AMERIKA ESPERANTISTO Regular Price, One Year . . Regular Price for both , . . SPECIAL PRICE FOR BOTH . . . THE AMERICAN ESPERANTIST CO.. INC. Wast Newton, Mass. $1.00 1.00 i2.oo 11 11 Read W 50O,©«0, boys mid ouoor «;<•*> I □ C m a ĈTJ VIAJ PIEDOJ 6ENAS VIN? a la >j. lot re kur;. la pi P i I D ŭ ) D IT PAYS TO ADVERTISE A. E. THE WHOLE OF ESPERANTO EXCELLENT PROPAGANDA MATERIAL ORDER TODAY 5c per copy 10 for 25c 50 for $1.00 Contains Grammar, Vocabularies and a Little Story Just the thing to interest your non-Esperantist friend^ THE AMERICAN ESPERANTIST CO., INC., West Newton, Mass. "LA IM V LI iaŭ muh kr siau n lei on' Emerson Piano kaj tiun n ili a plej an ricevis p EMERSON PIANO CO. Boston, Mass.