Vol. L November,t906 No. 2. Kg I 1 ■ L'AMERIKA ESPERANTISTO § i i 1 i'? p. ■ ■ ■ fii-ff'ft-ff f n SECRETARIAL BUREAU And International Esperanto Agency ■ Mress and forward Firms or Individuals requiring London offi ••» of merohan- diiii; rot > addressee as per lists Ihyus. We nave exi is, maintained with greatest accuracy. To save expense of foreign postage we print or mimeograph circulars, etc., till In ■= addresses and date» of imitation typewritten ■ imp and g cable reqrdre- m ADAIR & CO. 39 Victoria St.. Westminster, London. England i t n n k n i t *fc i ■ 1 ■ 1 i Oklahoma City, U. S. A. ■ t i* '■■ ■ i? ia ■■■■■■ IVAMERIKA ESPERANTISTO. THE PROQBESS OF ESPERANTO. In this department we intend, as well as is possible in a few words, to inform our readers concerning the progress which the language is making in the entire world. As may be understood, our information is not yet as complete as one would desire, especially in America, where although the move- ment is now being rapidly organized, it is still in the nebular stage. In Boston, New York, Philadelphia and many other cities are strong clubs, and the work is progressing well. The journals of the United States are very favorable in their attitude toward Esperanto. The Ladies' Home Journal, in the May number, gave much space to an excellent article on Esperanto. Lessons are being published in the Chicago Chronicle, Philadelphia North American, Boston Post and St. Louis Globe-Democrat. Our Times, a teachers' journal of New Jersey, also publishes lessons. But the most import- ant efforts for Esperanto during the present year have been made by the Christian Endeavor World, of Boston, under the direction of Mr. Amos. It is publishing an entire series of lessons, and the great interest of the Society of Christian Endeavor, caused by the world convention of the society in Geneva, is having important consequences. Many persons of different nations attended the convention, and, thanks to the efforts of this journal, the Americans found themselves easily conversing with persons of other nations, whose na- tional languages they did not know. Most of the Esperanto clubs in America have recently been united in an organization known as The American Esperanto Society, with offices in New York. The society will soon begin the publication of an official propaganda journal, to be called The American Esperanrist. Argentine Republic.—Some of the most important journals of this country are publishing articles concerning the lan- guage, and the interest increases. Australia.—This country has many active Esperantists, and magazines and newspapers are used to advertise the move- ment. Clubs have been formed in some of the cities. Belgium.—The Central Esperanto Office (of the world) is located in Belgium, and everywhere in the kingdom the cause is always growing. La Belga Sonorilo is published at Duffel. Brazil.—Some of the largest cities have Esperanto clubs, but at the date of the latest reports, no Esperanto journal. Bulgaria.—The official gazette of the movement in Bui- Digitized by Google L'AMERIKA BSPERANTISTO. PBOGRESO DE ESPEBANTO. En tin 6i fako ni intencas kiel ebla plej bone malmultvorte sciigi legantojn pri la progreso kiun la lingvo faras en la tnta mondo. Kompreneble, nia sciigo gis nun ne estas tiel plena kiel oni dezirus, precipe pri Ameriko, kie, kvankam la moTo estas nun rapide organizata, ĝi ankoraŭ estas iomete nebula. En Bostono, Filadelfio, Nov-Jorko kaj multaj aliaj urboj estas fortaj kluboj, kaj la afero bone progresas. La gazetaro de la TJnuigitaj Statoj bone kondutas al Esperanto. La Ladies' Home Journal, en la Maja eldono, donas grandan spacon al tre bona artikolo pri la lingvo. Lecionoj estas publikigataj en la Chicago Chronicle, Philadelphia North American, Boston Post kaj St. Louis Olobe-Democrat. Our Times, lernejista ĵumalo de Nov-Jerzo, ankaŭ publikigas leci- onojn. Sed la plej gravaj klopodoj por Esperanto dum la nuna jaro faris The Christian Endeavor World, de Bostono, sub la direktado de S-ro. Amos. Ĝi enhavas tutan serion da lecionoj, kaj la granda intereso de la membroj de la Societo por Kristana Celado, kauzita de la tutmonda kunveno de la societo en Genevo, havas gravajn sekvojn. Multe da personoj el tre diversaj nacioj estis be la kunveno, kaj, danko estu al la klopodoj de tin ĉi ĵurnalo, la Amerikanoj sin trovis facile kunparolantaj kun alilanduloj kies lingvojn naciajn ili ne komprenis. La plimulto de la kluboj Esperantaj en Ameriko antan nelonge unuiĝis en organizo nomita The American Esperanto Society, havanta oficejon en Nov-Jorko. La societo baldaft komencos la eldonadon de oficiala propaganda jurnalo, nomo- ta The American Esperantist. Argentina Respubliko.—Kelke da la plej gravaj jurnaloj de tiu 6i lnndo publikas artikolojn pri la lingvo, kaj la intereso kreskadas. Australio.—Tiu ĉi lando enhavas multajn agemajn Espe- rantistojn, kaj revuoj kaj jurnaloj estas uzataj por anoncadi la movadon. Kluboj formiĝis en kelke da la urboj. Belgujo.—La Centra Oficejo Esperanta (tutmonda) estas lokigita en Belgujo, kaj ĉie en la regno la afero ĉiam kreskas. La Belga Sonorilo estas eldonata ĉe Duffel. Brazilujo.—Kelke da la plej grandaj urboj havas klubojn Esperantajn, sed je la dato de la plej novaj raportoj, ne jurnalon Esperantan. Bulgarujo.—La gazeto oficiala de la movado en Bulgarujo, Digitized by Google: L'AMERIKA ESPERANTISTO. garia, Unua Paŝo, is published at Sofia. Esperanto is grow- ing also in Bulgaria. Chile.—In Valparaiso there is a very large Esperanto club, and the cause continually gains strength. Denmark.—This country has some Esperanto clubs, but has no official publication. France.—In the Esperanto world, this nation makes the greatest progress. Nearly every city has its own Esperanto club, and in Paris thousands of people speak the language. " L Esperantists," "La Revvo," "Juna Esperantisto," "Inter- natia Rerun Medicina," "La Revuo de I'Esperanto," "Espero Pacifistu," (organ of the International Peace Society) and "Esperanto Ligilo" (for the blind), are a list of the publi- cations wholly or partly edited in Esperanto. Germany.—The German Esperantists are working hard and accomplishing much. Most of the large cities have Es- peranto societies, and in Berlin the official organ, "Germana Esperantisto," is published. Great Britain.—The British Esperanto Society, offices at 13 Arundel Street, London, at the time of the latest report had sixty-two affiliated societies. Many Esperantists in the United States first received information concerning the lan- guage through English friends or publications. England has two gazettes, The British Esperantist and La Esperanta Stu- dento. Holland.—Active propaganda work is being done in this little nation, and reports concerning the progress appear in La Belga Sonorilo. Hungaria.—Esperanto is well founded and rapidly grow- ing. Esperanto is the name of the official publication, issued at Budapest. India.—Marikuppam, Bombay and other cities have Es- peranto clubs. "La Pioniro," is published at Marikuppam. Italy.—Rapid progress is now reported from Italy, where the nu'tier was for a long time apparently lifeless. Idealo a monthly gazette, is published at Palermo, and in Naples, Gifrataro Esperantista. Japan.—Not long ago a grammar and vocabulary of the Esperanto language was prepared in this country, and now the Japanese are making great progress in Esperanto. Clubs are found in many cities. Malta.—Many Esperanto clubs in this beautiful island are united in a society, "Malta Stelo." Mexico.—In our neighboring republic the language has been making progress. It has a gazette, La Meksika Lutn- Digitized by Google 1 LAMKRIKA ESPERANTISTO, Unua Paŝo, estaa publikigata ĉe Sofio. Esperanto kreakaa ankaŭ en Bulgarujo. Cilo.—En Valparizo eatas tre granda klubo Esperantista, kaj la afero ĉiam kreskadas. Danujo.—Tiu lando havas kelkajn Esperantajn klubojn, aed ne havas oiieialan publikigajon. Francujo.—Tiu ĉi naeio, de la mondo Esperanta, plej bone antaŭeniras. Preskaŭ ĉiu urbo havas ĝian propran klubon Esperantan, kaj en Parizo miloj da homo j parolas la lingvon L'Esperantiste, la Bevuo, Internacia Scienco Revuo, Espero Katolika, Tra la Mondo, Juna Esperantisto, Internacia Revuo Medicina, La Revuo de l'Esperanto, Espero Pacifists (organo de la Internacia Societo Esperanta por la Paco), kaj Espe- ranta Ligilo (por la blinduloj) estas gazetaro, tute aŭ parte redaktata en Esperanto. Germanujo.—La Germanaj Esperantistoj forte laboras kaj multe faras. Plimulto de la grandaj urboj havas societojn Esperantajn, kaj en Berlino la organo oficiala, Germana Es- perantisto, estas eldonata. Granda Brihijo.—La Brita Societo por Esperanto, oficejo 13 Arundel Street, Londono, je la tempo de la plej novaj raportaj, havas sesdek-du filiigitajn societojn. Multe da Es- perantistoj en la Uhuigitaj Statoj unue ricevis sciigon pri la lingvo de Anglaj amikoj aŭ ĵurnaloj. Anglujo havas du gazetojn, The British Esperantist kaj "La Esperanta Stu- dento." Hollando.—Agega laboro de propagando fariĝas en tin 61 malgranda nacio, kaj raportoj pri la progreso aperas en "La Belga Sonorilo." Hungarujo.—Esperanto estas forte fondita kaj rapide kreskas. Esperanto estas la nomo de la oficiala publikigaĵo, eldonata ĉe Budapesto. Hindujo.—Marikupamo, Bombejo kaj aliaj urboj havas klubojn Esperantajn. "La Pioniro" estas eldonata ĉe Mari- kupamo. Italujo.—Rapida progreso nun estas raportata de Italujo, kie la afero longtempe restis kvazaŭ senviva. "Idealo," ĉiu- monata gazeto, estas eldonata ce Palermo, kaj Gefrataro Es- perantista, ĉe Napolio. Japanujo.—Antafl nelonge, gramatiko kaj vortaro de la lingvo Esperanto estis pretigita en tin lando kaj la Japanoj faras grandan progreson en Esperanto. Kluboj sin trovas en multaj urboj. Malto.—Multaj Esperantaj kluboj en tiu belega islando estas kunligita en societo, "Malta Stelo." Msksilro.—En nia najbara respubliko la lingvo jam de longe progreBas. Gi havas gazeton, La Meksika Lumturo, kaj Digitized by Google L'AMEMKA ESPBRANTISTO. turo, and many Esperantists. The Mexican Herald, a daily newspaper of the City of Mexico, recently printed a long arti- cle about the language. Norway.—In Norway there is no Esperanto gazette, but active clubs are found in Christiania and other cities Paraguay.—This little nation has its Esperanto clubs. Pert*.—Of the nations of South America, Peru is making the greatest progress in Esperanto. In Lima there is a journal, Antaŭen Esperantistoj. Russia.—The political condition in this unhappy country greatly hinders the progress of Esperanto, which, as one may understand, is not regarded with good-will by any European monarch. St. Petersburg has a strong and brave society which publishes a monthly journal, Ruslanda Esperantisto. Everywhere in Bussia and Siberia are many individual Es- perantists, and in Finland the language makes very great progress, that country having many active clubs. Sweden.—For a long time Esperanto was cultivated by individuals and local societies in Sweden, and during this year a well-edited journal, Esperantisten. was founded in Stockholm. Switzerland.—The world convention, which took place at Geneva this year, gave to the cause a wonderful impetua An Associated Press dispatch stated that the people had "gone crazy over Esperanto." The Esperanto gazettes of Switzer- land are Soda Revuo, Esperanto, and Flugila Stelo, a publi- cation for stenography and Esperanto. ESPEKANTISM. Declaration given by the first International Esperanto Con- gress in Boulogne-sur-Mer, August 9th, 1905. Because man}' have a very incorrect idea concerning the essence of Esperantism, therefore we, the undersigned repre- sentatives of » ' Esperantism in different lands of the world, convened at the International Esperanto Congress in Bou- logne-sur-Mer, have found it necessary, according to the pro- posal of the author of the Esperanto language, to give the following explanation: 1. Esperantism is an attempt to disseminate in the whole world a language neutrally human, which, not intruding it- self in the internal life of the people, and aiming not at all to crowd out the existing national languages, would give to the people of different nations the ability mutually to under- stand each other, which can serve as a peace-making lan- guage in the public institutions of those where different na- tions fight among themselves about the language; and in which can be published those works which have an equal in- terest for all peoples. Any other idea or hope which this or Digitized by Google L'AMERIKA ESPBRANTISTO. mnltajn Esperantistojn. The Mexican Herald, ĉiutaga ĵurnalo de la Urbo de Meksiko, antaŭ nelonge enpresis longan arti- kolon pri la lingvo. Norvegujo.—En Norvegujo ne estas Esperanta gazeto, sed agemaj kluboj sin trovas ĉe Kristianio kaj aliaj urboj. Paragwijo.—Tiu ĉi nacio malgranda havas ĝiajn klubojn Esperantajn. Peruo.—El la nacioj de Suda Ameriko, Peruo faras la plej grandan progreson Esperantan. En Limo estas gazeto, An- taflen Esperantistoj. Rusujo.—La politika stato en tiu ĉi malfeliĉa lando grande malhelpas al la progreso de Esperanto, kiu kompreneble, ne estas rigardata kun bonvolo de iu Europa monarho. St. Pe- terburgo havas fortan kaj bravan societon, kiu eldonas ciu- monatan jurnalon, Buslanda Esperantisto. Cie en Rusujo kaj Siberujo estas multaj individuaj Esperantistoj, kaj en Fin- lando la lingvo faras grandegan progreson, tio lando enhav- anta multajn agemajn klubojn. Svedujo.—Esperanto de longtempe estis kulturata de indi- riduoj kaj lokaj societoj en Svedujo, kaj dum la nuna jaro bone redaktata jurnalo, Esperantisten, komenciĝis en Stok- holmo. Svisujo.—La tutmonda kunveno, kiu havis lokon ĉc Qenevo dum la nuna jaro, donis al la afero mirindan antaŭenpuŝdn. TJnu depeid de la Associated Press sciigis ke la popolo "iarigis freneza pro Esperanto." La Esperanta gazetaro de Svisujo estas Socia Revuo, Esperanto, kaj Flugila Stelo, gazeto por stenografio kaj Esperanto. LA ESPERANTISMO. Deklaracio donita de la unua internacia Kongreso Espe- rantista en Boulogne-sur-Mer, la 9-an de aŭgusto 1905. Car pri la esenco de la Esperantismo multaj havas tre mal- veran ideon, tial ni subskribintoj, representantoj de la Espe- rantismo en diversaj landoj de la mondo, kunvenintaj al la internacia Kongreso Esperantista en Boulogne-sur-Mer, trovis necesa lafl la propono de la aŭtoro de la lingvo Esperanto doni la sekvantan klarigon. 1. La Esperantismo estas penado disvastigi en la tuta mondo la uzadon de lingvo neutrale homa, kiu "ne entrudante sin en la internan vivon de la popoloj kaj neniom celante elpuŝi la ekzistantajn lingvojn naciajn," donus al la homoj de malsamaj nacioj, le eblon kompreniĝadi inter si, kiu povos servi kiel paciga lingvo de publikaj institucioj en tiuj landoj, kie diversaj nacioj batalas inter si pri la lingvo, kaj en kiu povos esti publikigataj tiuj verkoj, kiuj havas egalan inter- eson por 6iuj popoloj. Ciu alia ideo au espero, kiun tiu aŭ Digitized by Google L'AMERIKA E8PERANTIST0. that Esperantist connects with Esperantism, is his purely pri- vate attair, for which Esperantism does not answer. 2. Because in the present time no one who investigates doubts this—that an international language can be only an artificial language, and because, of all the many attempts made in the last two centuries, all present only theoretical projects; and a language actually finished, tried in every way, perfectly vital and in all respects worthy is shown in one sole language—Esperanto; therefore the friends of the idea of an international language, being conscious that theo- retical disputation will lead to nothing, and that the aim can be attained only by practical labor, have all gathered about the Esperanto language and are working for its dissemina- tion and the enrichment of its literature. 3. Because the author of the Esperanto refused once for all, in the beginning, all personal rights and privileges relating to this language, therefore Esperanto is "nobody's property," neither in a material nor in a moral relation. The material master of this language is the whole world, and every one so desiring can publish in or concerning this language all works which he desires, and use the language for all possible pur- poses. As spiritual masters of this language will be always regarded those persons who of the entire Esperanto world shall be confessed as the best and most talented writers of this language. 4. Esperanto has no personal law-giver and depends on no separate man. All opinions and works of the creator of Esperanto have, like the opinions of any other Espe- rantist, a character absolutely private and are mandatory for nobody. The sole once-for-always foundation of the Espe- ranto language, obligatory to all Esperantists, is the little work, "Furulamento de Esperanto," in which nobody has the right to make a change. If any one shall diverge from the rules and models given in the said work, he can never justify himself by the words, "thus wishes or advises the author of Esperanto." Every idea which can not be ex- pressed by that material which is found in the "Fundamento de Esperanto," every Esperantist has the right to express in the manner which he finds most correct, the same as is done in any other language. But. for the complete uniformity of the language it is recommended to all Esperantists to imitate as much as possible the style which is found in the works of the creator of Esperanto, who has labored most for and in Esperanto and best knows its spirit. 5. An Esperantist is any person who knows and uses the Esperanto language, being entirely equal, for whatever pur- poses he uses it. Membership in some active Esperanto so- ciety is recommended to every Esperantist, but is not oblig- atory. Digitized by Google IVAMERIKA ESPERANTI8T0. alia Esperanti8to ligas kun la Esperantismo, estos lia afero pure privata por kiu la Esperantismo ne respondas. 2. Car en la nuna tempo neniu esploranto en la tuta mondo jam dubas pri tio, ke lingvo internacia povas esti nur lingvo arta, kaj car el ciuj multegaj provoj, faritaj en la daflro de la lastaj du centjaroj ĉiuj prezentas, nur teoriajn projektojn, kaj lingvo efektive finita, ĉiuflanke elprovita, per- fekte vivipova kaj en ĉiuj rilatoj pleje taflga montriĝis nur unu sola lingvo Esperanto, tial la amikoj de la ideo de lingvo internacia, konsciante ke teoria dispntado kondukos al nenio kaj ke la celo povas esti atingita nur per laborado praktika, jam de longe Ĝiuj grnpiĝis ĉirkaŭ la sola lingvo Esperanto kaj laboras por ĝia disvastigado kaj riĉigado de ĝia literature. ?». Car la aŭtoro de la lingvo Esperanto tuj en la komenco rifuzis unufoje por ĉiam ĉiuin personajn rajtojn kaj priviles;- iojn rilate tiun lingvon, tial Esperanto estas 'nenies propraĵo*" nek en rilato materials, nek en rilato morala. Materials majstro de tiu 6i lingvo estas la tuta mondo kaj ĉiu deziranto povas eldonadi en aŭ pri tiu ei lingvo ĉiajn verkojn, kiajn li deziras, kaj uzadi la lingvo por ĉiaj eblaj celoj; kiel spiritsj majstroj de tiu Ci lingvo estos ĉiam rigard- ataj tiuj personoj, kinj de la mondo esperantista estos kon- fesataj kiel la plej bonaj kaj plej talentaj verkistoj de tiu ĉi lingvo. 4. Esperanto havas neniun personam leĝdonanton kaj de- pendas de neniu aparta homo. Opinioj kaj verkoj de la kTein- to de Esperanto havas, simile al la opinioj kaj verkoj de 6iu alia esperantisto, karakteron absolute privatan kaj por neniu devigan. La sola unu fojon por ĉiam deviga por ĉiuj es- perantistoj fundamento de la Lingvo Esperanto estas la verketo "Fundamento de Esperanto," en kiu neniu havas laj rajton fari sanĝon. Se iu dekliniĝas de la reguloj kaj mod- eloj donitai en H dirita verko, li neniim povs nravigi sin per la vortoj "tiel deziras aŭ konsilas la aŭtoro de Espe- ranto." Ciun ideon, kiu ne povas oportune esprimata per tiu materialo,, kiu troviĝas en la "Fundamento Esperanto," eiu esperantisto havas la rajton esprimi en tia maniero, kiun li trovas la plej ĝusta, ticl same, kiel estas farate en 6iu alia lingvo. Sed pro plena unueeo de la lingvo al ĉiuj esperan- tisto]' estas rekomendate imitadi kiel eble plej multe tiun stilon, kiu troviĝas en la verkoj de la kreinto de Esperanto, kiu la plej multe laboris por kaj en Esperanto kaj la plej bone konas ĝian spiriton. 5. Esperantisto estas nomata ĉiu persono, kiu scias kaj uzas la lingvon Esperanto, tute egale, por kiaj celoj li ĝin uzas. Apartenado al ia aktiva Societo esperantista por ĉiu esperan- tisto estas rekomendinda, sed ne deviga. Digitized by VjOOQlC L.-AMBRIKA E8PFJRANTISTO. LA GAZETABO. La Bevuo.—Eldoniĝis Tan de Septembro, en Parizo, nova gazeto, La Kevuo. La unua eldono enhavas komedion de Rub» afltoro, N.V. Gogol, tradukitan de D-ro Zamenbof. Ankafl estaa poemo de la aŭtoro de Esperanto, "Mi Aŭdas Vin." P. de Menil verJds artikolon, "La Mortigistoj de Stradella." "Hen- rik Ibsen kaj la Francoj" estas serioza artikolo verkita de G. d'Aulnaye. E. Boirac verkis artikolon kaj V. Inglado poe— mon kaj rakonton de la edzigo de la Reĝo Hispana. La kov- rilo de La Revuo estas flamanta ruĝa, la tutmonda kolorsigno de libereco kaj frateco. The British Esperantist.—Plej interesa al Amerikano en la Oktobra eldono estas traduko de "La Korvo" (The Raven) el Edgar Allen Poe, de D. H. Lambert. La traduMnto fide konservis la ritmon kaj stilon de la poemo. "Ni Ellernadu la Lingvon !" meritas enpreson en 6iu gazeto Esperanta. La artikolo forte petegas Ĝiujn Esperantistojn zorgege sin pli- bonigi je la lingvo. Espero Pacifista.—"Paeon per Esperanto" estas la devizo de tiu 6i bele presata kaj bone redaktata gazeto. Ni multe bedaŭras ke la spaco mankas por enpresi kelke da la bonaj Esperantaj artikoloj kiujn ĝi enhavas. Esperantisten.—La Sveda organa, havante paralelajn kol- onojn Svedajn kaj Esperantajn. La eldono Augusta enhavas la parolon de Zamenhof ee la Bulonja kongreso. Lingvo Internacia.—Tiu 61 gazeto, tute Esperanta, estas nun en ĝia dek-unua jaro. Gi enhavas multe da literature kaj diversajo kaj aperas duorunonate. Speciale ĝi havas daŭ- rigatan kalendaron de terkulturo, kun diversaj interesaj kaj valoraj sciigoj je la terkulturisto. Ruslanda Esperantisto.—La enhavo de tiu ĉi ĵurnalo estas bona kaj diversa. Precipe rimarkinda estas la movo por la scienco, nomita "homaranismo," kiu sin difinas "la scienco de homa frateco." L'Esperantiste.—Oficiala ĵurnalo de la Societo Franca por la Propagando de Esperanto. La Septembra eldono estas tute plena je rakonto pri la Geneva kunveno. Tiu ĉi bona ĵurnalo estas nun en ĝia nafia jaro. Tra la Hondo.—La Septembra numero enhavas bonajn ra- kontojn, kun ilustraĵoj, de la Geneva kunveno, kaj multe da aliaj interesajoj. En special a aldono gi havas la paroladon de D-ro Zamenhof. Tra la Mondo estas en la antaŭa Espe- ranta vico. ZrO Suno Hispana.—En la Septembra eldono estas rakonto pri la kunveno be Genevo kaj multe da bonaĵoj. En formato de malgranda libreta kajero estas teatra verko. Esperanto (de Hungarujo).—Tiu ĉi gazeto ilustrita havas dek-du paĝojn Esperantajn kaj Hungarajn. La numero ri- cevita enhavas ilustrajon de la belega Hungara parlamentejo. Do Belga Sonorilo.—De longe (kvin jaroj) tiu ĉi bona Digitized by Google: L'AMERIKA ESFBRANTISTa sonorilo sonoras la ĝojan harroonion de Esperanto. Gi estas nnn el la plej grandaj kaj plej taŭgaj ĵurnaloj de la tuta gaze* taro Esperanta. La Oktobra nuroero enhavas, tie! sama Mel la aliaj, tre interesa rakonton pri la kunveno. Esperanto.—STisa-Franca jurnalo, eldonata ee Genevo, en- havas bonan raporton pri la dua kongreso, kun la parolo de Zamenhof stenografita Ce la kunveno. II NI ETJLERNADTJ la lingvon. Ni estas ĉiuj interesataj pri la progresado kaj disvastigado de nia lingvo; tiuj, kiuj ne estas tiaj, ne meritas la nomon "Esperantisto." Por atingi nian celon, oni proponas diver- sajn rimedojn ;kelkaj personoj diras, ke ni devas interesigi la registarojn, aliaj, ke ni devas varbi la komercistaron, kaj ankorafl aliaj, ke la sola rimedo troviĝas ĉe la geinfanoj, kiujn ni devas instruadi. Ciu estas prava; ni devas klopodi H utiligi ĉiujn ci rimedojn, sod restas alia, pri Mu mi penos pritrakti per la nuna humila artikolo. Ni mem devas eller- nadi la lingvon I Se ni bone scias Esperanton, ni helpas al la afero; sed se ni ne bone gin scias, ni iom gin malhelpas. Rial ? Laft mia opinio, ni malhelpas al la afero, car ni sen- kreditigas ĝin ce la ne-Esperantistaro. Ekzemple, ni multe paroladas pri Esperanto kaj laftdadas ĝian praktikecon kaj taŭgecon. Niaj amikoj ne-Esperantistaj estas skeptikemaj, eble mokemaj. Okazas, ke unu el ili ricevas ekzempleron de Esperantista jurnalo kaj donante ĝin al ni li diras: "Ang- ligu por mi tiun artikolon." Ni rigardegas la artikolon, sed ni devas konfesi ke ni ne povas gin bone traduM, sed ni diras al la amiko, ke ni ĉeestis hieraŭ vespere sukcesplenan Esper- antistan teokunvenon! Alia amiko, Mu nin aŭdadas laŭd- antajn la lingvon, estas eble fervora botaniMsto. Li diras al ni: "Vi laŭdadas la praktikecon de via lingvo. Nu, mi multe deziras klarigojn pri iaj herboj, Muj kreskas en Hun- garujo. Skribu al via tiea korespondanto kaj petu lin, ke li nin sciigu pri tiuj Ci punktoj." Ni tralegas la demandojn de nia amiko, sed ni ne povas ilin esperantigi, aŭ, eble, ni akribas al nia korespondanto, sed lia respondo estas nekom- prenebla. (Kompreneble la alilanduloj devas ellemadi an- kafl; mi parolas al la tuta Esperantistaro.) Tiam, ni montras Digitized by Google L'AMERIKA ESPERANTISTO. al nia amiko nian belegan kolekton da hungaraj ilustritaj poŝtkartoj, sed li ne interesiĝas pri ill kaj ricevas la klarigojn franee, aŭ eĉ angle 1 Aliaj amikoj kelkafoje diras al ni dnm niaj promenadoj kaj paroladoj: "Kiel oni dirus la jenan frazon esperante?" Ni ne scias. Vane ni diras al niaj amikoj, ke, kvankam ni ne povas angligi la esperantajon, nek esperantigi la anglajon, kaj kvankam nia hungara korespond- anto ne povas nin klarigi esperante pri la herboj, tio ne sekvas pro la netaŭgeco de Esperanto, sed pro nia nescieco de la lingvo. Ne! nia amiko antaŭe estis skeptikulo, nun li kon- vinkiĝas pri la netaŭgeco de Esperanto, kaj tia li restados. Li estas mallogika, sed bedaflrinde, plej ofte niaj amikoj tia- maniere rezonas. Infano angla aŭ fremdulo ne povas bone paroli aŭ kompreni la anglan lingvon, sed tio ne pruvas, ke la angla lingvo estas malpraktika. Tamen, ni senĉese paro- ladas pri Esperanto kun niaj amikoj kaj tiel, se ni renkontus fremdan Esperantiston ĉe unu el ili kaj ne povus paroladi en Esperanto kun la fremdulo,. ni multege malhelpus al la afero. Niaj amikoj diras: "Mi ne intencas esplori tiun aferon; oni povas intersanĝi ilustritajn poŝtkartojn kaj trinki teon sen Esperanto!" Jes, ni mem devas ellernadi la lingvon. Ni legadu la " The British Esperantist," ni ellernadu parkere la "Ekzerearon," ni laboradn senĉese por imiti la stilon, kiun ni trovas en la "Krestomatio" kaj "Hamleto," la stilon de la Doktoro mem, ne forgesante la ellernadon de la "Sintakso." Unu el la plej boiiaj lernolibroj esperantantistaj estas sen- dube la "Comnientaire." Estas bedaŭrinde, ke ne estas tia lernolibro verkita angle; la "Comnientaire" estas verkita france. Tamen, kvankam ni scias nur tre malperfekte la francan lingvon, ni povas sufiĉe kompreni la "Commentaire" per la multenombraj ekzemploj, esperantaj, kiuj troviĝas en tiu libro. Multe el ni estas komizoj ĉe komercaj firmoj. Ni aeetu do la "Komercaj Leteroj" kaj aliajn komercajn esper- antajn lernolibrojn. Eble nia estro iam ricevas Esperantan leteron el alilando. "Ho!" diras li. "Jen estas letero, kiun mi jus ricevis. fli estas verkita en lingvo, kiun mi ne kom- prenas. Cu ĝi estas Esperanto? Vi multe babiladas pri tiu lingvo, traduku la leteron por mi." Sed ĉu ni ellernadis la komercan Esperanton ? Ni komencu ellernadi ĝin nun. Estas neeese, ke ni pruvu la praktikecon de Esperanto. Por ke ni povu tion fari: Ni ellernadu la lingvon!—R. J. Mc- Laren, Esp. 11303, en The British Esperantist. Digitized by Google L'AMERIKA ESPERANTISTO. . ESPERANTO—A CRITICISM (1) Sikago, (2) Ills., (3) Oktobro 7, 1906. Al la (4) Cef Redaktoro, Sinjoro: Mi deziras proponi kiel (5) batalapostulon al viaj legantoj, por la celo de diakutado, rniajn (6) nnan impresojn (7) de la lingvo Esperanta. Permesu (8) min diri ke ĝi (9) iaj- i nas al mi ke la lingvo estas (10) deficita, en unu esenca 1 kvalito almenau; nome, ĝi sajnas ne havi veregan idiomon. (II) 'iiel la artelarita monstro (12) konstruinta (13; per "Frankenstein," kiel ĝi havas perfektan korpon; sed ne ani- mon (13) kia ajn; (16) en aliaj vortoj, ĝi (17) bezonas la veran guston de tero. Ĝi ne estas majesta, (18) antikva kverko, prujna kun aĝego, kreskanta de ĝia naska tero (19) rieiĝata (20) por la tradicioj de la antaŭpatroj kiuj plantis kaj zorgegis (21) tiu ĉi maljunegan arbon. Ne! ĝi ne estas la kverko mem; sed nure brilakolora fungo sur ĝiaj radikoj; kaj ('22) khra estos kondamninta al frua kadukeco. (23) n! Eble (24) ĝi estas ke tiu ĉi elpenso. (25) (Honorego al la m distinga (26) elpensisto!) kiu estas ne vera lingvo, sed nura Hi leĝaro, aŭ bastarda lingvo estus tre utila en komercaj in- III terkonsento;; kaj amuzega kaj interesu, por inteligenta (27) ' ekzerco; sed ĝi ne povos (28) ciam havi veran literaturon. jj! Kredeble mi estas (29) parolanta malprudente, tiel nescia || kiel mi estas, de la eblecoj de la Esperanto, sed oni diras ke persono ne povas juĝi preter lia sperto. j | Nesciulo (1) ĉikago is the accepted Esperanto spelling. (2) Cer- tainly the name of the state should be in Esperanto, conform- ing with the remainder of the line. We would suggest Ilinojo.. (3) Esperanto uses the accusative case for dates. Literally the date would resd, j". U s»;an lagon de Oktobro, but common use shortens it to 7'an de Oktobro. (4) Cef, if used as an adjective, must have the adjective sign, a; ordi- narily it is used as a prefix—cef redaktoro. (5) Balalpostu- lon, not accusative; the adjective terminal should be dropped when words are combined. The meaning would be better ex- pressed je temo por diskutado de viaj legantoj. (6) Unuan impresojn, should read vnvajn impresiojn.. (7) De means "of, by, since, from;" pri, "concerning", would be better. (6)Permesu al mi is better. (9) One writes pluvas, "it rains"; estas, "it is": iajnas, "it seems." (10) This form the writer probably takes from deficito, which, as we under- stand the term, refers to a financial deficit. A better form would be torn mankas. (ll)Simila al is better. (12) Should read kovstruita.. (13) Per, "by means of", signifies Digitized by Google: t/AMERIKA ESPERANTISTO. the tool, means or method; the correct preposition here is de. (14) Kiel seems to be superfluous. (15) Kian. (16) Alivorte, "other-word-wise", is much better. (17) Use mankas. There is a distinction between mankas and bezonas. (18) Maljuna. (19) This word would, in English, read "being becomed rich". After to the passive participle is un- necessary. Here, the word should be riĉigita.. (20) Pot, "for the purpose of", use de. (21) Should read prizorgegit iiun ĉi, or zorgegis pri tiu ĉi. (22) Not accusative. Estos kondamninta; literally, "which will have condemned." This should read kiu estas kondamnita. (23) Ebla. (24) Omit ot. (See 9.) (25) Would be better,ertu honorego. (26) Elpensinto or aŭtoro is correct; isto signifies the profes- sional. (27) Ekzerco por la inteligento. (28) Ciam, always; iam, ever. (30) Pri. (29) Remember that in Esperanto most words have a defined and fixed meaning. Paroli means to speak or talk. Paroli letere is quite as absurd aB skribi tele- fone. There are practically no pitfalls in Esperanto, while English is full of them, and the American who writes to one ignorant of the marvelous versatility of some English words, may expect his correspondent to be somewhat puzzled over such expresions as mi esperas audi de vi (by letter) or mi ĝojas vidi ke vi estas sana (by post card.) La letero antafla, skribita de Esperantisto havanta ĉirkaŭ kvar semajnojn da kono je la lingvo, montras la opiniojn de kelkaj personoj nc bone konigitaj kun la lingvo. Oni devas pensi, vidante la erarojn en lia letero, ke li eble jam ne legis bonajn verkojn Esperantajn. Certe, la plej brilaj verkistoj de la mondo ankorafl verkas en siaj patraj lingvoj; kaj, konfeseble, Esperanto ne havas tiel grandan originalan litera- turon kiel, ekzemple, havas la Franca afl Angla lingvo. Sed de tio, oni ne devas ekdiri kun tro multe da aplombo, ke ĝi ne estas lingvo literature. Se la Cikago mem-konfata "nes- ciulo" legus la du paroladojn de Zamenhof, unu ce la mal- fermo de la Bulonja kongreso kaj la dua ce Genevo, li devegus konfesi ke por simpla, kortuŝanta elokventeco la Esperanto posedas multe da eblecoj. Se vi ne povas nun bone esprimi ĉiun penson Esperante, kaj doni al la penso pli precizan kaj delikatan esprimon ol iam antaŭe, tiu ĉi do ne pruvas ian mankon je la lingvo; ĝi nur certigas tion kion vi mem kon- fesas—ke vi bezonas pli lerni pri la lingvo , The book of Matthew has been translated into. Esperanto. It is the hope of its advocates that Esperanto will be a power- ful agency in establishing on earth the reign of the principles of universal brotherhood taught in the Sermon on the Mount. Digitized by Google L'AMBRIKA ESPBRANTISTO. EKZERCOJ. Fluanta akvo estas pli pura ol akvo staranta senmove. Promenante sur la strato, mi falis. Kiam Johano batas Joze- fon, tiam Johano estas la batanto kaj Jozefo estas la batato. Al homo, pekinta senintence, Dio facile pardonas. Trovinte pomon, mi ĝin manĝis. La tempo pasinta jam neniam rev- enos; la tempon venontan neniu ankoraŭ konas. Pasero kap- tita estas pli bona ol agio kaptota. Flowing water is purer than water standing motionless. Walking on the street, I fell. When John beats Joseph, then John is the (person who is beating) and Joseph is the (per- son who is being beaten). A man, sinning unintentionally, God readily pardons. Having found an apple, I ate it. The past will never return; the future no one knows. A sparrow captured is better than an eagle to be caught. Nun li diras al mi la veron. Hieraŭ li diris al mi la veron. Li ĉiam diradis al mi la veron. Se mi petus lin, li dirus al mi la veron. Mi estas amata. Mi estis amata. Mi estos amata. Li estas invitota. Li estos invitota. Tiu ĉi ko- mercaĵo estas ĉiam volonte aĉetata de mi. La surtuto estas aĉetita de mi, sekve ĝi apartenas al mi. Kiam via domo estis konstruata, mia domo estis jam longe konstruita. Estu trankvila; mia tuta ŝuldo estos pagita al vi baldaŭ. Now he tells me the truth. Yesterday he told me the truth. He always told me the truth. I am loved. I was loved. I shall be loved. He is to be invited. He was about to be in- vited. He will be about to be invited. This article (of com- j merce) is always willingly purchased by me. The overcoat i has been bought by me, consequently it belongs to me. When I: your house was being built, mine had already been built for a long time. Be at ease; my entire debt will soon have been J paid to you. Laŭ la projekto de la inĝenieroj tiu ĉi fervojo estas kon- struota en la daflro de du jaroj; sed mi pensas, ke ĝi estos konstruata pli ol tri jarojn. Kie vi estas? Kien vi iras? Mi iras en la ĝardenon. Mi vojaĝis en Hispanujo. Mi voj- aĝis en Hispanujon. Super la tero sin trovas aero. Kvankam ' vi estas riĉa, mi dubas ĉu vi estas feliĉa. Ni disiĝis kaj iris I en diversajn flankojn—mi iris dekstren, kaj li iris maldek- stren. Mi konas neniun en tiu ĉi urbo. Mi neniel povas kompreni kion vi parolas. According to the project of the engineers, this railway is to be constructed inside of two years, but I think it will be more than three years in process of construction. Where are Digitized by Google L'AMKRIKA ESPERANTISTO. you? Where are you going? I am going into the garden. I journeyed in Spain. I journeyed into Spain. Above the earth is found air. Although you are rich, 1 doubt that (whether) you are happy. We separated and went in different ways—I went to the right and he went to the left. I know no one in this city. I can in no way understand what you say. Se ni bezonas uzi prepozicion kaj la senco ne montras al ni kian prepozicion uzi, tiam ni povas uzi la komunan prep- ozicion, "je" Anstataŭ la vorto "je" ni povas ankaŭ uzi la akuzativon sen prepozicio. Mi veturis du tagojn kaj unu nokton. Mi sopiras je raia perdita feliĉo (aŭ, mian perditan feliĉon). Li parolas, kaj lia parolo fluas dolĉe kaj agrable. Ni faris la kontrakton ne skribe, sed parole. Starante ekstere, ni povis vidi nur la eksteran flankon de nia domo. If we need to use a preposition and the sense docs not show us what preposition to use, then we can use the com- mon preposition, je. Instead of the word je we can also use the objective without a preposition. I traveled two days and one night. I sigh over my lost happiness. He speaks and his speech flows sweetly and agreeably. We made the con- tract not in writing (writely) but verbally. Standing out- side, we could see odIv the outside of our house. Li tuj faris kiun mi volis, kaj mi dankis lin por la tuja plenumo de raia deziro. La fera bastono, kiu kfisas en la forno, estas nun brule varmega. Cu li donis al vi jesan res- pondon aft nean ? Por ĉiu acetila f unto da teo tiu ĉi komer- cisto aldonas senpage funton da sukero. La fotografisto fo- tografis min, kaj mi sendis la fotografajon al mia patro. Glaso de vino estas glaso en kiu antafle sin trovis vino, aft kiun oni uzas por vino; glaso da vino estas glaso plena je vino. He immediately did what I wished, and I thanked him for the immediate fulfilling of my desire. The iron rod which lies in the stove is now burning hot. Did he give you an affirmative or negative reply? For every pound of tea purchased, this merchant adds a pound of sugar, free. The photographer photographed me, and I sent the photograph to my father. Olaso de vino is a glass in which wine has been, or which one uses for wine; glaso da vino is a glass full of wine. l J