spercinto U S
8i-monthly bulletin published by the ĉsperanto League for North ĥmerica  *  2006/5-6
Dumonata bulteno eldonata de la ĉsperanto-Ligo por Norda ĥmeriko *   2006/5-6
A
€n lei Numero   Kio novas en la Centra Oficejo?
*  Kio novas en la Centra
Oficejo?..............1, 3
*  Universitato de Kalifornio
Starigas Oficialajn Kursojn pri
Esperanto..............3
*  Nekrologo: Joyce Boschen. . 3
*  Local Groups in a Nutshell . 4
* Aliĝilo por la
ELNA-kongreso 2007.....5-6
*  Ĉu Vi Volas Plibonigi Vian
Esperanto-Kapablon?
(aliĝilo por la perkoresponda
kursode ELNA)...........7
*  Piratado kaj Sabotado de
Esperanto-Muziko........8-9
*  Recenze: Unua Profesia
Muzikvideo en Esperanto!   ... 9
*  Eklaboru!............10
*  In Other Words..........11
*  Kiel organizi kongreson 12-13
*  Libroservo.........14-15
Literatura sekcio
*  "My view is that Volapŭk,
though cunning in its architec-
ture, was simply far too complex
for its own good" (intervjuo kun
Andrew Drummond)  .... 16-18
*  La Historio de
la Centjarulo.........18-20
*  Pardonpetante al la betono 21
* Historio de
Sinjorino Ivha..........22-23
*  La Majfloro-lnterkonsento . 23
* Vojaĝe..............24
Baldaŭaj ŝanĝoj...
Pro malbona sanstato, la aktuala Direktoro (mi, Don Harlow)
devos emeritiĝi el la Centra Oficejo. Bonŝance, ni trovis novan
kandidaton, tre kompetentan (Bill Harris, la aktuala kasisto de
ELNA), kiu plenumos la postenon almenaŭ dum pluraj mona-
toj, ĝis kiam ni trovos konstantan direktoron. Mi volas remem-
origi al ĉiuj, kiujn interesas la posteno, ke ili kontaktu la
serĉkomitaton pere de la CO. (5712 Hollis St., Emeryville CA
94608, retadreso: elna@esperanto-usa.org).
Bonvenon al Tiĥuano! Vd. la aliĝilon por la
ELNA-kongreso 2007 sur p. 5-6
(Daŭrigo sur p. 3)
saluton!'
Esperanto League for North America
PO Box 1129, El Cerrito CA 94530
USA/USONO
■8 510/653-0998; 2510/653-1468
H elna@esperanto-usa.org
President/Prezidanto: Philip G. Dorcas
Vice President/Vicprezidanto: Steven D.
Brewer
Secretary/Sekretario: Anna Bennett
Treasurer/Kasisto: William B. Harris
Other Board Members/Aliaj estraranoj:
Thomas Alexander, Joel Amis, D. Gary
Grady, Anjo Harlow, Lusi Harmon,
Trevor Andrews, Orlando E. Raola,
Robert L. Read, Julie Spickler
Director, Central Office/Direktoro de la
Centra Oficejo: Don Harlow
€speranto USĥ
Bi-monthly bulletin published by the
Esperanto League for North America
Dumonata bulteno publikigata de la
Esperanto-Ligo por Norda Ameriko
Vol. 43, No. 3-4
ISSN 1056-0297
Editors/Redaktoroj: Joel Amis kaj
Jenja Amis
Layout/kompostado: Jenja Amis
H yevgeniya_amis@yahoo.com
Materials for €speranto USĥ should be
sent to/Materialojn por   €speranto USĥ
oni sendu al:
€speranto USĥ (Joel & Ĵenja Amis)
2025 Peachtree Rd. NE, #927,
Atlanta, GA 30309, USA/USONO
or by e-mail/aŭ retpoŝte al:
e-usa@esperanto-usa.org
joelamis@yahoo.com
The opinions expressed in this bulletin
are those of the authors, and don't neces-
sarily represent the point of view of
ELNA or its bulletin/La opinioj esprimi-
taj en tiu ĉi bulteno apartenas al la
autoroj, kaj ne nepre prezentas la vid-
punkton de ELNA au ties bulteno.
Reprinting materials from this bulletin is
permitted, provided that due credit is
given, and a copy of the reprinted mate-
rial is sent to ELNA/Estas permesate
reaperigi materialojn el tiu ĉi bulteno,
kondiĉe ke oni ĝuste indiku la fonton kaj
ke oni sendu ekzempleron de la repub-
likigita materialo al ELNA.
Saluton karaj gesamideanoj!
Kvankam en la lasta numero
de €speranto USFI mi
bedaurinde devis sciigi al vi la
malĝojan novaĵon pri la emeri-
tiĝo de nia CO-direktoro Don
Harlow, mi en tiu ĉi numero
povas kun plezuro transdoni al
vi la feliĉan novaĵon ke ni tro-
vis novan direktoron! Temas pri
Vilĉjo Harris, kiun vi jam
konas kiel la kasiston de
ELNA. Bonvenon al vi, Vilĉjo,
kaj koran dankon pro via preteco plentempe labori por nia Movado!
Samtempe ni deziras esprimi nian plej profundan dankegon al Don - kaj pro lia
laboro en la CO kaj pro lia ampleksa volontula laboro sur diversaj kampoj (aparte
sur la literatura kampo) en Esperantujo. Dankegon, kaj ĉion plej bonan al vi kaj
Anjo!
Kiel ni promesis en la pasinta numero, en tiu ĉi numero vi trovos la duan par-
ton de la literatura numero. Grandan dankon al ĉiu kiu kontribuis! Kaj ja ne tro
fruas jam plani viajn kontribuojn por la sekva literatura numero...
Vi trovos en ĉi tiu numero ankau la aliĝilon por la venonta ELNA-kongreso, kiu
okazos en Tiĥuano, Meksiko. Ekfaru viajn vojaĝplanojn jam nun (inkluzive ak-
iron de pasporto, se vi ankorau ne havas) por ne maltrafi tiun ĉi unikan eblon
kongresi kun niaj sudaj najbaroj.
Se vi ankoraŭ ne re-aliĝis al ELNA por la jaro 2007, bv. ne proskrasti plu - via
membreco ege gravas por la bonfarto de Esperanto en Usono!
Agrablan legadon!
Joel kaj Jenja
Hello dear samideanoj (fellow Esperantists)!
Although in the last issue of €speranto USFI I unfortunately had to give you the
sad news of the retirement of our Central Office Director Don Harlow, in this
issue I have the pleasure to convey to you the good news that we've found a new
director! It's Bill Harris, whom you already know as ELNA's treasurer. Welcome,
Bill, and thank you for your willingness to work full time for our movement!
At the same time we wish to express our deepest gratitude toward Don - both
for his work in the CO, as well as his extensive volunteer work in many areas in
Esperantujo (especially in regards to literature). Thank you so much, and all the
best to you and Anjo!
As we promised in the last issue, in this issue you will find the second part of
the literary issue. A big thanks to everyone who contributed! And it certainly isn't
too early to be planning your submissions for the next literary issue...
You will also find in this issue the registration form for the upcoming ELNA
convention, which will be held in Tijuana, Mexico. Start making plans now (in-
cluding getting a passport, if you don't already have one) so you don't miss this
unique opportunity to meet with our southern neighbors.
If you haven't already renewed your ELNA membership for 2007, please don't
put it off any longer - your membership is of utmost importance for the well-
being of Esperanto in the USA!
Pleasant reading!
Joel and Zhenya
2      ^sperantoUS^   2006/5-6
el Iq Centra Oficejo
Kio novas en la Centra Oficejo?
Pasintaj ŝanĝoj ...
Cefe rilatas al la libroservo. Dum mia
deĵoro ni aldonis plurajn novajn titolojn;
kaj mi estas tute feliĉa pri la kreskado de
vendoj dum la lastaj jaroj. Bedaurinde, unu
el niaj ĉefaj titoloj - Teach Yourself
Esperanto - ne plu estas havebla.
Bonŝance, en la lasta jaro aldoniĝis la
Plena Manlibro de Esperanto Gramatiko,
kiun mi rekomendas al ĉiu sincera amanto
de la lingvo; sed, kompreneble, ĝi ne povas
anstataui TYE, kiu estas libro por komen-
cantoj - PMEG celas homojn jam relative
kompetentajn en la lingvo.
Por novaj titoloj, mi rekomendas ke oni ne
malofte vizitu la retpaĝon de nia libroservo
(https://esperantousa.hypermart.net/bu-
tiko/butiko.cgi) kaj klaketu sur la ligilo al la
novaj titoloj. Cetere, se vi havas la paperan
katalogon ĉemane, estas bone kontroli la
prezojn kontrau tiuj en la reto, car tiuj en la
papera katalogo ofte eksvalidiĝas; kiam ni
ricevas novan stokon de libroj el Eŭropo au
Azio, ni devas rekalkuli prezojn pro la fluk-
tuoj de la dolara kurzo kontraŭ la euro kaj
aliaj valutoj. Se vi preferas la paperan kata-
logon, ni unu fojon monate kreas novan
PDF version, kiun vi povas atingi pere de la
TTT-paĝo de ELNA (http://www.esperanto-
usa.org/)           kaj
klaketu             sur
"Bookstore".
Ankaŭ ĝi estas al-
menau pli aktuala
ol la papera versio
eldonita pasint-
printempe.
Kelkaj ŝanĝoj
pri           inform-
petantoj ...
Informpetantoj
nun iras en nian da-
tumbazon. Pli ol
tio, kiam ni ricevas
nomon/adreson de informpetanto, ni serĉas,
ĉu troviĝas grapo aŭ kontaktpersono por
Esperanto en ties regiono, kaj, se jes, sendas
retleteron al tiu kun la adreso kaj (se have-
bla) retadreso de la informpetanto, por
eventuala kontakto kaj varbo. Se ne troviĝas
tia grapo aŭ persono en via regiono, kaj vi
volas aliĝi al nia listo de kontaktpersonoj
(aŭ grupoj, se ĉe vi troviĝas grupo, pri kiu ni
ne scias), bonvolu informi nin en la Centra
Oficejo. Laŭmi, tiaj kontakteblajoj estas tre
gravaj! Por aktuala listo de tiaj grupoj aŭ
homoj jam en via regiono (se ekzistas), vi
povos viziti la ELNA-TTT-paĝon kaj klaketi
sur la etikedo "Local".
Ĉi tiu verŝajne...
...estos mia fina kontribuo al "El la
Centra Oficejo". Mi esperas poste revidi
vin ĉiujn en diversaj partoj de Esperanto-
lando. Gis tiam!
Amike salutas vin,
Don Harlow
Universitato de Kalifornio Starigas Oficialajn
Kursojn pri Esperanto
La Universitato de Kalifornio en San
Diego anoncas la starigon de oficiale
aprobitaj kursoj pri Esperanto. Tiuj
kursoj okazos somere kaj estos malfer-
mitaj al la tutmonda esperantistaro.
La Universitato de Kalifornio en San
Diego, ankaŭ konata lau la anglalingva
siglo UCSD (www.ucsd.edu) , estas unu el
la plej konataj kaj prestiĝaj universitatoj en
Usono, kaj inter ĝiaj profesoroj troviĝas ok
Nobel-premiitoj. Gi situas apud la pacifika
marbordo en suda Kalifornio, proksime de
la landlimo inter Usono kaj Meksiko.
La kursaro daurigos la tradicion de la
Nord-Amerika Somera Kursaro (NASK),
okazinta dum 30 jaroj en San Francisco kaj
dum la lastaj jaroj en Vermonto. Honore al
tiu tradicio, la nova kursaro en San Diego
ĉi-somere pritraktos interalie la verkaron
de la lastatempe forpasinta autoro William
Auld, la unua instruisto en NASK en San
Francisco. La instruista teamo en somero
2007 konsistos el Paul Gubbins, kiu gvidos
la superan kurson, kaj Lee Miller, kiu gvi-
dos kurson por progresantoj. Grant
Goodall, profesoro en la universitato kaj
direktoro de ties lingva fako, estros la kur-
saron.
La kursaro okazos ĉi-jare inter la 9-a kaj
la 27-a de julio. La universitato bonvenigas
ĉiujn interesiĝantojn al siaj someraj kursoj,
sendepende de antaua universitata studo.
Por intervjuoj kaj pli ampleksaj informoj
pri la oficialigo kaj starigo de la kursoj:
Grant Goodall goodall@ling.ucsd.edu
Por informoj pri registriĝo, stipendioj,
ktp: Ellen Eddy eddyellen@aol.com
2006/5-6
Nekrologo - Joyce
Boschen
Joyce Boschen, la amata edzino de
Allan Boschen de Windsor,
Massachusetts, forpasisje 6 atm saba-
ton, la 14-an de oktobro 2006. Ŝi
suferis infarkton je la fino de augusto,
submetiĝis al kor-operacio, sed ne
rekonsciiĝis de la operacio.
Joyce estis lerta artisto kaj ĝuis
multe vojaĝojn kun Allan al multaj
mondpartoj , la ĝojo pliigita pro la uzo
de la internacia lingvo, per kiu Joyce kaj
Allan akiris multajn amikojn tra la
mondo. Ŝi estis enterigita en Windsor
en malgranda tombejo proksime al ŝia
hejmo. Memora Di-servo okazis la 18-
an de novembro en la Unitarian-
Universalista Preĝejo de Pittsfield.
La kondolencoj de la multaj amikoj de
Joyce kaj Allan iras al la familio.
(Vidu la foton de Joyce apud ŝia edzo
Allan  en   la   "Vojaĝu   kun   Esperanto"-
6
speranto JJ S^"
lokoj grupoj
Local Groups in a Nutshell
presentation,
services   to
Filipo Dorcas
Size - You are in a local Esperanto group
- period. Regardless of your language ca-
pabilities and regardless of the size of your
group, you are in a local group, even if that
local group is only you.
Visibility - If you are not listed on the
local groups page of our website, let us
know what contact information we can
use. Locally, find out if your newspaper,
school, university, library, cable TV chan-
nel, or other public forum will do free an-
nouncements for public service
organizations. Find out how other clubs do
announcements.
Meetings and Programs - Meet at least
monthly, but weekly if possible. Have
planned programs that get people in-
volved. Give every meeting something that
is international in scope, so that it is obvi-
ous that Esperanto is a bridge between
countries and cultures.
Informing the Public - Try to get in-
volved with civic events, fairs, etc. If you
I can   do
' offer   your
speak to groups in
churches, schools, and
service organizations.
Information on Paper
- Have something to give
to people that will give
them contact information,
such as a flyer, business
card, or bookmark. Non-
Esperanto speakers need
something in their hand to
remind them that they
have just made an Esperanto connection.
Calendar Planning and Goals - Plan in
advance. Plan announcements at meetings
ahead of time. Get with other club mem-
bers and find out what you want to do.
Find out what other clubs do and make
plans. Plan who needs to do what, when,
and what they will need.
Event Follow-up and Reporting -
After the event, discuss what worked and
what didn't. Report on what happened to
your club members and to other clubs. And
let us know!
Member Care - What do your members
need? Which members are studying in a
course? Which members have taken AAIE
or ILEI/UEA tests? Which members have
traveled or used Esperanto in an unusual
situation? Which members have pen pals?
Give them opportunities to speak at club
meetings or report on their experiences.
Support everybody in their use of
Esperanto. Keep an up-to date member list.
Most importantly, find out what each
member has as a goal or vision, and talk
about the future.
Visitor Care - Follow up with visitors
more than once. Find out why they visited,
and what they expected. Invite them back,
and keep them informed for future meet-
ings and events. Don't lose track of them.
Report back to the club on how visitors
were contacted after their visit. Make them
feel like they belong. Reach out with a rad-
ically strong and warm welcome.
Communications/Information - Keep
people posted. Many management advi-
sors say that communication is 90% of the
job. Use the telephone, newsletters, email,
email list-groups, in-person chats, or what-
ever works.
Club Organization - Formal or infor-
mal, somebody should take on the respon-
sibilities of making the club function.
What are the basic needs of your group and
who will provide those? Some clubs will
need a host of officers and committee lead-
ers, while other small groups will handle
things informally.
Connecting outside the Group -
Connect with other groups, with ELNA
board members and committee members,
and the E-USA editor. Establish helpful
friendships that can help your group grow.
You are not alone, even if your local group
has only you as its member.
Using Esperanto - Use the language
everyday personally, in email, reading, etc,
but try to use it at least weekly interacting
with an Esperanto friend.
Having fun - Esperanto is fun, so enjoy
the blessings that come from this wonder-
ful language that Zamenhof gave to the
world.
Nekrologo - William Auld
Honora Membra de ELNA kaj UEA
William Auld mortis la 11-an de sep-
tembro en Dollar, Skotlando. Internacie
fama pro siaj multaj verkoj, tradukoj, po-
emoj kaj recenzoj, li estis eble pli bone
konata al ni usonaj esperantistoj kiel la
unua instruisto de la Nord-Amerika
Somera Kursaro ĉe San Francisco Ŝtata
Universitato en 1970. Auld instruis la
komencan nivelon posttagmeze kaj la
altnivelan vespere. Li revenis ĉiun jaron
dum kelkaj jaroj dum la prestiĝo de la
kursaro etendiĝis pli kaj pli, allogante
eĉ grupojn de Japanaj studantoj. Kiel
6
unu el la kursolibroj Auld uzis sian
ĵusverkitan tekston Paŝoj al plena
posedo.
La enterigan ceremonion apud Dollar
ĉeestis la prezidanto de UEA, Renato
Corsetti; Paul Gubbins kaj John Wells,
ambau estintaj profesoroj en la SFŜU
klasoj; Brian Moon kaj aliaj altrangaj ofi-
cistoj de UEA. Paul Gubbins raportis, ke
Bill Auld malsanis dum iom da tempo
kaj loĝis finfine en flegejo kie tamen li
bone amuzis la stabanojn. Paul plu ra-
portis, ke li surprizigis ke la enterigo
okazis ĉe preĝejo, konante la sintenon
de Bill kiel agnostikulon, sed la pastrino
tre senteme pritraktis la nekredon de
Bill dirante ke, se li pravas, ke ne ekzis-
tas postvivo, almenau li trovis paeon kaj
liberiĝon; sed se tamen li malpravas kaj
ja estas postvivo, li pozitive brakumus
gin kaj agnoskos sian eraron. Tre diplo-
matic farite, lau Paul kaj aliaj
ĉeestantoj.
Havinte la plezuron koni Bill Auld kiel
intima amiko dum multaj jaroj, mi al-
metu ke lia forpaso lasas grandan truon
en la vivoj de Lusi kaj mi. Liaj spriteco
kaj  genieco   restos  en   niaj   memoroj
am R. Harmon
sperantoUSTiT   2006/5-6
i€LNĥ-kongreso
55" ANNUAL ELNA CONVENTION
27-30 July, 2007 - I ijnana Mcksiko, Motel Pueblo Amlgo
INTERNATIONAL COOPERATION is our theme, and for this reason we have chosen to have most
of our convention just over ihc border from San Oicgo and hope to have representatives from Mexico and
other Latin American countries participating with us along with the usual visiting samidcanoj from other countries.
Tijuana is renowned ns "the world's most visited border city." tl is interesting in its own right and well worth visiting even if our convention
were not being held here. For more details about the city visit: www.lijuanaonlinc.org and www. sectijuana.com.
Welcome All l.rvek! There will be activities for heginners as well as movadanoj,- including:
*   Friday nighl "mterkonatiĝa* ice breaker                                                   *
*   Saturday night banquet
*   Sunday night "local" talent night                                                                              *
A  Lectures and demonstrations in Esperanto                                                           *
*   Post-convention excursion to the beautiful beach towns of Playas de               *
Tijuana. Rosanlo. and Ensenada. See altgito.                                                      *
FULL BOOK SERVICE with opportunity lo browse a room ful of
Esperanto books, videos, DVDs and CDs for sale
Esperanto classes
Walkng and public transportation tours of Tijuana area
Films with Esperanto subliUes
Poetry readings
CONVENTION VENUE
The Pueblo Amkjo Motel is located at the Plaza Puebto Amtgo, part of the exclusive "Zona Rio", the most important
commercial and financial area in the city, dose lo strategic points such as the International Border Crossing Line of San
Ysldro. and cultural and commercial areas. All rooms are equipped with telephone. TV. and air conditioning. It also offers
shuttle service from the Tijuana Greyhound Bus Station - wilh reservation and under previously arranged schedules, and
tree parking lor those who drive.
Our special group rates compare very favorably lo much lesser hotels, and if you share your room the price is a bargain.
Single rooms and 2 queen-bedded rooms - US$85. Extra adults cost only US$10 ■ children are tree. Junion suites have 2
queen beds and a sola - US$95 - and can easily hold a family of 5
Breakfast is not included, but a 10% discount In food service from the restaurant is. There is 24 hour security and a high
level of privacy. All of our convention meetings and programs will be held in the hotel.
LA ESTRARA KUNVENO DE ELNA WILL BE HELD 26-27 JULY IN SANTEE • a suburb of San Diego
The annual meeting of the estraro is open to all members: and for others who wish lo "tunstumi" in the area, reservations are available for the
nights of 25 and 26 July at the Santee Inn, 10135 Mission Gorge Rd. Santee CA 92071-3813, VhJu la rekiamojn: www.thesanteeinn.com.
Special group prices: Queen bed - $65; King bed • $70; 2 double beds $75.(plus 8% tax) No extra charge for more than two in ihe room.
Reservations for the Santee Inn must be made Ihrough the Commissioner for Travel, Lusi Harmon (Lusiharmon@aol.com or 510-531-8393).
You may reserve lor only one night (the 26th) - or lor both nights if you want to sight-see in the area.
RESERVATIONS MUST BE MADE NO LATER THAN JUNE 25
Roberto Burgess win help us arrange for local sight-seeing by public transportation - and arrange for those of us who want to see the big
animals • at the San Diego Zoo Wild Life Park, the best place in the world to see large animals in nature outside of African
wildlife parks, (see.www.sandiego700.org) And there are lots of less tiring sights in this great tourist city.
HOW TO GET TO TUUANA FROM SAN DIEGO
Passports for U.S. citizens are NOT REQUIRED (or non-air border crossings UNTIL 2008. However, you do need proof of
citizenship voter's registration or official birth certificate with picture ID • such as a driver's license for your return ll you are
planning to drive across the border, you need to buy special insurance - US insurance will not cover you in case of accident
(see: http://www.lifuana.cofflJinfo.hlml).
The easiest way to travel lo Tijuana is lo go to the Greyhound Bus Station in downtown San Diego and catch one of the buses
that go aknost every hour across the border ($12). From the station in downtown Tijuana, you can catch a cab for the short ride
to the hotel - or make arrangements ahead of time for the shuttle from the hotel.
If you are Dying mto San Diego, it's a short cab ride lo Ihc Greyhound Bus station, or arrange to meet others in the elegant
waiting room at the downtown old Santa Fe (Amtrak) Trail Station. From the Amtrak station you can also catch the San Diego
Trolley (MTS) to Ihe end of the green line at Ihe Sanlee Town Center which is one block from where the estraro will be staying
al the Santee Inn. II you are registered there, we can arrange lo have you go with members of the eslraro on Friday afternoon
to our hotel in Tijuana.
2006/5-6          ^sperantoUS^T    5
€LNĥ-kongreso
REGISTRATION FORM
2007 ELNA Convention - Tijuana, Mexico - July 27-30,2007
Name(s)___________________________________________ (Please print clearly)
Name for name tag________________________________   Address_________________
City____________State____Zip________Country______
Email
Tolophonc
Categories
Before March 1,2007       Before May 1, 2007
May 1 or later
Indicate choice.
Limited income, youth, foreign	US$30	US$50	US$70
ELNA member (non-youth) Non-ELNA member US	US$60 US$60	US$80 US$100 US$30	US$100 US$120
Moral supporter (not attending)	US$30		US$30
Business supporter	US$100	US$100	US$100
LODGING: Single and Double Room Rate: USS85 +12% tax. Jr. Suite US$95 +12% tax. Extra person; USS10
(Mention ELNA or ESPERANTO when reserving your room to get the discounted rate.)
Room reservations must be made at least 30 days in advance, Visa, MasterCard, and cash will be valid methods of payment.
Room cancellations must be made at least 72 hours before the scheduled check-in date.
"No-shows" will be charged for the first night.
HOTEL PUEBLO AMIGO: Via Oriente 9211, Zona del Rio-CP-22320 Tijuana. BC. MEXICO
MEX: 01-80O-O26-6386 and (664) 624-2704USA: 1-800-386-6986, 1-800-785-4647 or 011-52-624-2721
You may also reserve at: www.holelpucbloamiqo.com select English, click on *Reservations* and fill out the form.
Would you like to share a room?_____Do you have (a) preferred roommate(s)?___________________________
Banquet: (US$20)______              Vegetarian_____     Other special dietary needs_______________________
Do you have any other special considerations or needs?__________________________________
Convention Souvenir: Polo shirt (US$21): _    T-shirt (US$14):       Size(s): S
(Taxes included)       Ball cap (USS12)            Black___       White___
M
Red
L    XL    XXL
Total cost: (Membership + Banquet + Shirt(s) + Ball cap(s)) $________________
Credit card #_______________________________Exp date (MM/YY)_/_
Cardholder name________________________________
Check made out to ELNA, or
Card billing address (if different from above)__
City_____________________State____Zip
Country.
For pre-congress estrara kunsido and excursions in San Diego area. See reverse side.
Post-congress Excursion to Playas, Rosarito, Foxploration Studios, and Ensenada: The shared cost of the charter
bus depends on the number of people going on this trip. The range is between S25 and £40, no meals included.
Payment can be made at later date. Each bus has 40 seats. Are you Interested in participating? [ ] Yes. please send details
Other items:
For travel information into Tijuana, please see reverse side.
Would you like to include your telephone # in the program book?.
Would you like your badge to show that you are a beginner?____
Would you like to be a "buddy and helper" to a beginner?____
Would you like to take an AAIE exam?____   If yes, what level?
Street address?
Email address?
[ ] Basic  [ ] Intermediate  [ ] Advanced
for adults?____
Would you like to read, script in hand, a short skit for children?.
Would you like to be a speaker, teacher, performer, or activity guide? If so, please describe your idea, any special
equipment or schedule requirements, etc. and send lo Mar Kardenas: Mar@GnjpoAmikema.org
Mad your enrollment form to: ELNA, PO Box 1129, El Cerrito, CA 94530 orl-ax to: (510)653-1468 if you are paying by credit card.
Official retpa   aro: www.cspcranto-usa.org Questions? Email ELNA's central office at Elna@cspcranlu-usa.urg or Mar@GrupoAmikcma.org.
If you would like help with flight arrangements m order to arrive in time for the group transfer to Tijuana, or if you are planning to go lo the
U.K. directly after the ELNA convention - write to Lusi Harmon o'o ELNA, or send an electronic message to LusiMarmon@aol.com.
6      ^sperantoUS^   2006/5-6
koresponda kurso
Ĉu Vi Vol as Plibonigi Vian Esperanto-Kapablon?
- Have you started learning Esperanto but never felt you completely mastered it?
- Are you one of those rare people who aren't comfortable surfing the web but prefer pencil and paper?
- Would you like an opportunity to improve your Esperanto at your own pace, with a private tutor?
If you answer "Yes" to these questions, we invite you to consider enrolling in ELNA's Home Study Program. There is no time limit.
Each level is self-contained, so all you need is some spare time and a tape-recorder. In addition, your course will be guided by a qual-
ified instructor of Esperanto who will give you the personal attention you need. It is available in four stages (you decide which one is
best for you):
Levels One and Two emphasize development of everyday conversational skills.
LEVEL ONE - Using the textbook and cassette tape for the popular Jew Nia Mondo 1 radio course, this twelve-lesson course will
guide you to mastery of basic Esperanto.
Course Materials: Workbook (32 pages), Jen Nia Mondo 1 book (66 pages), Jen Nia Mondo 1 audio cassette.
Course Fee: $48.00 (plus $2.22 sales tax for Californians)
NOTE: If you already have a Jen Nia Mondo 1 set, you may deduct $24.60 (plus $1.91 for Californians) from the price of the course.
LEVEL TWO - This thirteen-lesson course focuses on a more detailed analysis of Esperanto as a language in its own right, and is
recommended for the serious student as a follow-up to Level One.
Course Materials: Workbook (53 pages), Jen Nia Mondo 2 book (89 pages), Jen Nia Mondo 2 audio cassette.
Course Fee: $50.00 (plus $1.88 sales tax for Californians)
NOTE: If you already have a Jen Nia Mondo 2  set, you may deduct $18.20 (plus $1.41 sales tax for Californians) from the price of
the course.
LEVELS THREE AND FOUR - both completely in Esperanto, use Boris Kolker's Vojaĝo en Esperanto-Lando, which is not only
an advanced textbook, but also a guide to Esperanto culture. Each chapter contains several short readings from Esperanto literature,
footnotes, illustrations, and questions. Students who wish to improve their speaking and listening skills are encouraged to exchange
tapes or phone conversations with their instructor.
Level Three Course Fee: $53.50 (plus $1.10 for Californians)
NOTE: If you already have Vojaĝo en Esperanto-Lando, you may deduct $33 (plus applicable sales tax for Californians) from the price
of the course.
Level Four Course Fee: $53.50 (plus $1.10 for Californians)
NOTE: If you already have Vojaĝo en Esperanto-Lando, you may deduct $33 (plus applicable sales tax for Californians) from the price
of the course.
ELNA CORRESPONDENCE COURSE REGISTRATION FORM
Return this form to ELNA, P.O. Box 1129, El Cerrito CA 94530
Date:____________________
Name:
Address:
City_________________________________State_________________________Zip Code_
Telephone/Fax:______________________
E-mail_____________________________
Please enroll me in the correspondence course indicated below. I am enclosing $________
[] LEVEL ONE      [] LEVEL TWO      [] LEVEL THREE     [] LEVEL FOUR
2006/5-6          Esperanto US^    7
muzike
Piratado kaj Sabotado de Esperanto-Muziko
De pli-malpli tri jaroj muziko suferas
sufiĉe akran krizon en la mondo pro la di-
verseco de novaj teknologioj kiuj evoluas
fulmrapide (interreto, MP3, Podkastoj
ktp.), kaj al tio aldoniĝas senbrida KD-
kopiado helpe de la pli kaj pli granda dis-
vastigado de personaj komputiloj. La
disko-industrio nur povas konstati drastan
disfalon de siaj vendoj, KD-fabrikoj fer-
miĝas kaj maldungas sian personaron. La
krizo estas grava. Kelkaj eldonejoj provas
trovi alternativojn vendante unuopajn
muzikaĵojn interrete, aŭ eĉ bandoj provas
aperigi siajn albumojn ne plu sur KD-oj
sed sur USB-ŝlosiloj - sed vere neniu scias
kion fari kaj kio okazos al muziko en la
venontaj jaroj.
Esperantaj muzikeldonejoj havas tute
similajn problemojn kiel malgrandaj
muzikeldonejoj ĝenerale, sed la kon-
sekvencoj por ni estas tamen multe pli
gravaj: por Esperanto-muziko la problemoj
estas dekobligitaj kompare al la la muziko
en aliaj lingvoj. Konatas ke Esperantaj
muzikeldonejoj malmultas. Unu el la ĉefaj,
Vinilkosmo, jam delonge lanĉis atentigon
pri la rapida evoluo de la aktualaj teknikoj
kaj pri la danĝero de kopiado de diskoj kaj
de elŝutado de muziko el la interreto.
La tuj sentebla konsekvenco estas la falo
de la diskovendoj kaj samtempe la kresko
de muzikelŝutado senpage el la interreto:
la artistoj kaj muzikeldonejoj
(Vinilkosmo, MusicExpress ktp.) disponi-
gas libere du-tri muzikajojn de ĉiu albumo
varbcele en la interreto. Kulpas pri tiu
fenomeno ankau la popularigo de hejmaj
komputiloj kiuj ebligas facilan elŝutadon
kaj kopiadon de KD-oj.
Eldoni muzikon ne estas simple preni la
muzikon de disko kaj meti ĝin enreten...
Eldoni muzikon estas grandega laboro
unue inter la artistoj kiuj elpensas ĝin,
verkas, komponas kaj poste ludas, kantas
kaj registras la muzikon... Por kelkaj artis-
toj tio postulas jarojn da senĉesaj streboj
kaj sinoferoj. Poste la eldonejo kunlaboras
kun la artisto por produkti, eldoni kaj dis-
tribui la artajn verkojn... kaj zorgi pri la
"komerca" flanko de la muziko.
Tiu komerca flanko estas la produktado
kaj eldonado de muzikoj de artistoj, kaj ĝi
kostegas. Nur dank' al la vendado de la el-
donitaj diskoj eblas daurigi la produktadon
kaj eldonadon de novaj diskoj. Tiel mono
investita en muzikon povas esti reinvestita
por novaj produktajoj.
Por havi la ideon kiom kostas produkti
kaj eldoni diskon jen kiel estas dispartigi-
taj la produkto- kaj eldonkostoj por,
ekzemple, unu el la lastaj eldonoj de
Vinilkosmo. Temas pri eldono de 1000
ekzempleroj, kaj la tuta produktokosto
estas 9880 EUR:
Suma prezo por unu KD:             15,05
EUR sen impostoj (vendoprezo al la pub-
liko)
Surbendigaj kostoj:         4,65 EUR
Mastrumado:                   1,07 EUR
Grafika laboro:               1,01 EUR
Autoraj rajtoj:                 1,06 EUR
Presado:                          1,57 EUR
Varbado:                         1,63 EUR
Tantiemoj:                      0,92 EUR
Administrado/Stokado:   2,00 EUR
Profito:                           1,15 EUR
Suma prezo por unu KD: 12,40 EUR sen
impostoj (vendoprezo al la libroservoj kaj
revendistoj)
Surbendigaj kostoj:              4,65 EUR
Mastrumado:                        1,07 EUR
Graf ika laboro:                    1,01 EUR
Aŭtoraj rajtoj:                      1,06 EUR
Presado:                               1,57 EUR
Varbado:                               1,63 EUR
Tantiemoj:                           0,92 EUR
Administrado/Stokado:        0,49 EUR
Profito:                                0,00 EUR
Plej malbona la situacio estas en la dis-
volviĝantaj landoj, kiel landoj de Sud-
Ameriko kaj Azio (kaj ankaŭ Afriko kaj
Orienta Europo - Red.), por kiuj Esperanta
muziko ne estas alirebla pro la altaj prezoj
de la Europe eldonitaj Esperanto-diskoj.
Por provi ŝanĝi tion, Vinilkosmo provis
trovi solvojn kreante partneran eldonadon
kun BEL (Brazila Esperanto-Ligo) por
disponigi la Vinilkosmajn eldonajojn en
Sud-Ameriko, sed, bedaŭrinde, ĝis nun
sensukcese. Nun estas nova projekto sta-
rigi partneran eldonadon kun la nova struk-
turo, Kosmuzik en Brazilo. Sed organizi
tion postulas iom da tempo kaj ĉefe mono.
Dume la situacio malpliboniĝas...
Vinilkosmo ekspertis novan fenomenon:
piratado de ĝiaj eldonoj fare de retpaĝoj,
ekzemple blogoj. Unua kiu tiel agis estis
bazita en Argentino kaj tute kontraŭleĝe
disponigis por libera elŝutado ses albumojn
eldonitajn de Vinilkosmo kaj unu eldonitan
de BEL. Tio estas tutsimple senskrupula
ŝtela misago kaj ĝi sabotadas la laboron
por Esperanto-muziko kiun la artistoj kaj
la eldonejoj strebas fari.
Artistoj kaj muzikeldonejoj estas intime
ligitaj kaj funkcias kune, car ili helpas unu
la alian kaj ili bezonas unu la alian. La
muziko de eldonitaj diskoj apartenas al la
artistoj, kaj neniu rajtas uzi ilin por publika
disvastigo krom se estas interkonsento kun
la artisto/eldonejo. Estas klare ke ne eblas
fari kion ajn pere de muziko kiu apartenas
al artistoj, kaj certe ne eblas disponigi ĝin
senpage al la publiko, sen peti la permeson
de la artistoj - kaj des pli kiam la diskoj
estas vendataj.
Kiel vi vidis, produkti diskojn kostegas
al la artistoj kaj al la eldonejo amason da
horoj da laboro kaj grandajn investojn de
tempo, sindonemo, pasio kaj mono.
Esperanto-muziko estas unu el la plej vi-
vantaj partoj de Esperanto-kulturo. La el-
donejoj strebas teni ekvilibron por daure
alporti al la Esperanto-Movado kaj al
Esperanto-kulturo konstantan fluon de
novaj eldonajoj, de novaj artistoj ktp.
Piratado (ŝtelado de muziko) frakasas tiun
laboron kaj povas en tre malmulte da
tempo dronigi la eldonejon... Gi rompas la
ekvilibron de la eldonejoj kaj endanĝerigas
tiom la eldonejojn kiom la artistojn kaj eĉ
la muzikan kulturon mem... Tial pro pi-
ratado post kelkaj jaroj eĉ la Esperanta kul-
turo povos rapide suferi, malriĉiĝi kaj
kadukiĝi.
Feliĉe, ĉi-foje la artistoj, Vinilkosmo kaj
ĝiaj kunlaborantoj sukcesis argumenti kaj
konvinki la piratan blogiston ĉesi tiun sab-
8      ^sperantoUS^   2006/5-6
imuzike
otadon. Sed en alia kazo la eldonejo estus
devigata interrompi sian aktivadon kaj
prokrasti aŭ forlasi siajn projektojn kaj
produktajojn en preparo por eviti bankrote-
con...
Neniu eldonisto prenus senkonsiderajn
riskojn eldonante diskojn sen esti certa ke
eblas disvendi ilin. Neniu Esperanta el-
donejo havas la financajn rimedojn por riski
fiaskon pro mallojala konkurenco fare de
piratoj.
Kiam la eldonejoj ĉesos produkti novan
muzikon kaj ne plu reeldonos elcerpitajn
diskojn, la piratoj malaperos car ili nenion
plu povos pirati, sed certe tiam jam tro mal-
fruos. Iel dubindas ke piratoj ekproduktos
Esperanto-muzikon por disdoni ĝin senpage
interrete.
Espereble, la situacio evoluos rapide,
kaj la piratoj ĉesos aktivi kontrau profesie
eldonita Esperanto-muziko antau ol estos
tro malfrue, kaj Esperanto-muziko fariĝos
dezerto... Sed estu ankau ege klare ke es-
perantisto kiu elŝutas piratitan muzikon
fariĝas komplico kaj respondecas pri la
mortigo  de  Esperanto-kulturo  kaj   kon-
tribuas al ĝia entombigo.
Nura subteno ebla estas per akiro de la
originalaj diskoj eldonitaj kaj disponigitaj
en la libroservoj aŭ rekte ĉe la eldonejoj.
Varbcele estas libere disponebla muziko de
ĉiuj albumoj kaj informojn pri la artistoj ĉe
http://www.musicexpress.com.br/novajoj.a
sp            kaj            muzikvideoj            ĉe
http://farbskatol.net/.
Generalaj informoj pri Esperanto-
muziko haveblas en la TTT-ejo de EU-
ROKKA http://artista.ikso.net/eurokka/
kaj pri la artistoj http://artista.ikso.net/.
Fine, Vinilkosmo havas sian propran
retejon kie eblas rekte aĉeti diskojn enrete.
Vizitu ĝin ĉe www.vinilkosmo.com.
Kompilita de Flo! (Floreal Martorell) lau
argumentoj okaze de la diskuto inter
artistoj kaj aktivuloj de
EUROKKA/Vinilkosmo. Kontribuis:
Emilio Cid, Bertilo Wennergren, Martin
Wiese, Ferriol Macip, Rogener Pavinski,
David-Emil Wickstroem, Gunnar Fischer,
Jean-Marc Leclercq, Ĵenja Amis, Amir
Hadziahmetovic, Flavio Fonseca kaj
Floreal Martorell.
Jubilea Internacia Ekspozicio
"Samarkando en ĉiuj Kontinentoj":
Viaj Kontribuoj Atendataj
En aŭgusto 2007 la urbo Samarkando ofi-
ciale kaj solene festos sian 2750-jariĝon
subaŭspicie de UNESKO. Por celebri la glo-
ran jubileon de la mondfama urbo, la
Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro kaj
loka E-klubo kolektas diversspecajn kaj ĉiul-
ingvajn materialojn (gratulleterojn, vo-
jaĝrakontojn, gazetartikolojn, librojn,
broŝurojn, poemojn, kantojn, citaĵojn, fotojn,
desegnaĵojn, dokumentojn ktp.) pri
Samarkando kaj samarkandanoj.
La projekto estas realigata kunlabore kun
la Samarkandaj Ŝtataj Muzeoj. La plej in-
teresajn materialojn ni publikigos en nia-
landa gazetaro. Ciuj ricevitaj kontribuaĵoj
estos agnoskitaj kaj eksponataj en la inter-
nacia ekspozicio en la Samarkanda Ŝtata
Muzeo pri Historio de Kulturo kaj Artoj de
Uzbekio. Anticipajn dankojn por via kun-
laboro kaj afabla subteno.
Bonvolu adresi viajn kontribuojn laueble
baldau al:
Anatoli lonesov, Direktoro
Internacia Muzeo de Paco kaj Solidaro
P.O. Box 76, UZ - 140100 Samarkand
Uzbekio
Telefono/ fakso: +998 (66) 233 17 53.
http://peace.museum.com
Retadreso: imps86@yahoo.com
Unua Profesia Muzikvideo en Esperanto!
Jane Mitchell
Supernova. Vinilkosmo. Donneville, 2006.
Aĉeteblas de UEA, vinilkosmo kaj aliaj li-
broservoj.
La nova disko de Vinilkosmo -
"Supernova" - estas produkto de
longdaura kunlaboro inter tri brazilaj es-
perantistoj - Roger BORGES (DĴ Roger),
Rogener PAVINSKI kaj Ale MANCINI (la
bando el tiuj tri personoj havas la saman
nomon kiel la albumo mem: Supernova).
DĴ Roger estas jam konata al multaj esper-
antistoj pro la jam aperintaj tri diskoj
"Muziko Elektronika", "Elektronika
Kompilo" (eldonita de Vinilkosmo) kaj la
"Sendependa". "DĴ Roger, jam kon-
tribuanta en la "Elektronika kompilo",
estis je origino de tiu ĉi projekto en 2004.
Kiam li ankorau prilaboris sonojn malpli
pure elektronikajn, li decidis kunlabori kun
muzikistoj realaj kaj ne virtualaj", - skribis
Floreal MARTORELL en novajletero de
Vinilkosmo. La disko estis registrita dum
2004, 2005 kaj 2006 en diversaj studioj de
Brazilo kaj Hispanio, sed la fina produkto
estis eldonita en Vinilkosmo, Francio.
La apero de la disko "Supernova" certe
estas granda evento en la Esperanto-
mondo pro kelkaj kialoj. Unue, la sonkval-
ito de la disko estas vere elstara kaj tre
profesia. Due, unuafoje en Esperantujo,
krom la muziko mem, la disko enhavas
profesian videon por la unua kanto de la
disko, "Pasio en katen", realigitan de la
brazila produktejo Kosmuzik. (La video
spekteblas ĉe la retpaĝo de Farbskatol'
http://farbskatol.net/dotclear/index.php720
06/10/19/47-supernova-pasio-en-katen.)
Kvankam la retpaĝo de Vinilkosmo lokas
tiun diskon en la kategorio pop-rok, laŭ mia
vidpunkto, eble estus pli ĝuste loki ĝin en la
kategorion de peza roko. La muziko baziĝas
sur la klasika pez-roka triopo - drumoj, baso
kaj elektrogitaro, kaj ĝi metas malpli gran-
dan akcenton sur voĉan harmonion au "re-
memoreblan" melodion. La temoj de la
kantoj estas tre Esperantaj: amo, mondsoli-
dareco, libero, monda povreco, paco kaj
kontrauo al la milito... En la disko estis uzi-
taj multaj aldonaj muzikaj kaj voĉaj efektoj:
enplektiĝo de krioj, konversacioj (kaj ne nur
en E, sed ekz. en la rusa), eĉ pafoj, hunda bo-
jado ktp.
Sed ĉu vere ĉio bonas pri la disko?
Kvankam kelkaj kantoj ja ege plaĉis al mi
(antaŭ ĉio la "Pasio en katen'"), la plej-
parto de la kantoj estas iom similaj unu al
la alia laumelodie, kaj pro tio, verdire,
iomete tedaj kaj ne vere memoreblaj. La
voĉo de la ĉefkantisto (ja foje ankaŭ en-
plektiĝis la dua voĉo), kvankam nemal-
bona, ne estas vere elstara...
Sed malgrau tiuj kelkaj malbonaĵoj, la
disko nemalhaveblas por ĉiuj satantoj de
roka muziko, aparte por satantoj de peza
roko.
2006/5-6          Esperanto US^    9
eklaboru!
EKLABORU!
Judith Meyer, Germanio
La tempo neniam estis pli bona por
Esperanto. Dank' al la tutmondiĝo, la
mondo kuniĝas, homoj el diversaj lan-
doj sentas sin pli proksimaj ol antaue, ili
lernas multe pli da fremdaj lingvoj kaj
ekinteresiĝas pri aliaj kulturoj. Malgrau
la pasinteco, nun tiu movado estas sub-
tenata de la plej granda konata potenco:
la mono.
En la pasinteco, riĉaj homoj ofte subte-
nis malpacon por la realigo de siaj intere-
soj. Nuntempe ili deziras paeon,
internacian komprenon kaj la forigon de
limoj inter nacioj, car ili ja deziras agadi en
diversaj landoj. Hodiau eblas fabriki
kelkajn produktopartojn en Orienta
Eŭropo, aĉeti la aliajn el Azio, kunmunti la
tuton en Usono kaj vendi la produkton ĉie
en la mondo. Dank' al interreto, firmaoj eĉ
Cetere: Jam Almenaŭ Unu
Sukcesa Dungo!
Post nur du semajnoj, Michel Basso
decidis dungi tri rumanojn per
Eklaboru! Li ĝojas ke nun estas
nova servo por helpi lin trovi labo-
rantojn en Esperanto. Ni tre ĝojus
audi ankau pri viaj spertoj trovi
laboron au laboranton, skribu al ni
ĉe teamo@eklaboru.com.
povas dungi laboranton el tre malproksima
lando kaj ricevi iliajn labor-produktojn sen
ĉeesti tie. Tio speciale bonvenas, kiam oni
serĉas parolantojn de fremda lingvo.
Ekzemple, eble en Brisbano troviĝas nur
unu sufiĉe sperta sveda tradukisto - sed
per la interreto oni ja povas dungi kiun ajn
tradukiston el la tuta Svedio!
La interreto estas grandega helpo por
Esperanto. Tie Esperanto havas egalajn
kondicojn, kiel aliaj lingvoj: per la inter-
reto facile eblas lerni Esperanton, trovi ali-
ajn esperantistojn kaj amikiĝi kun ili,
disvastigi la Esperantan kulturon kaj la
novajojn de la Movado.
Esperanto               perdis               sian
preskaumonopolon ebligi internacian ko-
munikadon inter simplaj homoj, sed kom-
pare al aliaj lingvoj ĝi ankoraŭ havas lastan
atuton en la mano: sian facilecon. Jes, mul-
tegaj homoj provas lerni la anglan nun, sed
eĉ post kelkaj jaroj da studado nur mal-
multaj el ili sukcesas paroli ĝin. Nemultaj
homoj lernas Esperanton, sed la plejparto
sukcesas esprimi sin bone post nur mal-
multe da tempo. La kondiĉoj neniam estis
tiel favoraj, nun Esperanto devas pruvi sin!
AŬ pruvi sin aŭ esti enterigita, car nia
tempo estas tro malpacienca pri eksmodaj
kaj malsukcesaj ideoj.
Kion fari? Kiel pruvi, ke Esperanto estas
serioza, moderna mondlingvo - kaj sukce-
sigi la ideon? Unue, ne indas, ke Esperanto
simple estu celo per si mem. Oni agu per
Esperanto, ne nur por Esperanto. Oni
renkontu kaj parolu kaj skribu en Esperanto
por komunikiĝi pri temo, ne nur por uzi la
lingvon. En aliaj lingvoj oni ne parolas kun
homoj nur car ili parolas la saman lingvon,
oni parolas kun ili car oni interesiĝas pri tio,
kion ili povas komuniki. En aliaj lingvoj oni
ankaŭ ne korektas sian paroladpartneron
tiom ofte, car la enhavo de la parolo pli
gravas ol ĝia aspekto.
Due, oni kreu pli da aplik-ebloj de la
lingvo, kiuj jam estas naturegaj por aliaj
lingvoj. La kreado de Pasporta Servo, la es-
perantlingva Vikipedio, Gangalo,
FarbskatoP kaj la Internacia Televido estis
grandaj progresoj, sed oni ne rajtas en-
dormiĝi nun. En la interreto Esperanto
havas egalajn kondicojn kiel aliaj lingvoj,
do oni ne permesu, ke eblas fari ion rete en
la hinda aŭ la hispana, kion oni ne povas fari
en Esperanto. Se Esperanto povas esti pio-
niro en tiu kampo, des pli bone, car retuzan-
toj informos unu la alian pri novaj servoj.
Trie, pli da esperantistoj devas konsciiĝi,
ke nuntempe mono estas unu el la plej
gravaj instigoj. Homoj pretas investi multe
da mono kaj tempo por lerni la anglan nur
car ili kredas, ke ili tiel povos ricevi pli
altan salajron. Kompare, multaj homoj ne
pretas lerni Esperanton eĉ senpage, car tio,
lau ili, havas nur amuz-valoron. Certe oni
ne povas tuj fari el Esperanto gravan kari-
erilon - sed oni povas provi montri, ke
Esperanto povas esti pli ol nur amuzajo.
Chuck Smith, Melissa Robertson kaj mi
faris paŝon en tiu direkto kreante
<www.Eklaboru.com>, retejon por serĉi
laboron aŭ laboranton en Esperanto. Ni
kredas, ke ekzistas esperantistoj, kiuj pref-
ere dungus esperantistojn, se ili agadas
same profesie kiel aliaj kandidatoj. Ni
kredas, ke eĉ ekzistas postulo specife pri
Esperanto-parolantoj, ekzemple por
tradukado aŭ instruado, kaj ke homoj sim-
ple ne sciis, kie trovi bonajn kandidatojn.
Kaj ni kredas, ke kaj Esperanto kaj la es-
perantistoj multe gajnos, se ni disvastigos
Esperanton kiel lingvon por ĉia aspekto de
la homa vivo, eĉ komerco.         _________
0SIEK-Premio2006
Anonce
En 2006 la OSIEK-anoj proponis 20 verkojn
premiindajn: ĉiuj estis prezentitaj en lajunia
numero de La Gazeto. La 21-an de Julio
2006, dum la IEK en Timisoara, Rumanio,
sekreta voĉdonado atribuis la premion al
Andre Cherpillod pro Konciza etimologia vor-
taro. Gratulojn! La premio, 600 EUR, rekom-
pencas vivantan autoron pro publikigita
verko ne fikcia aŭ pro grava traduklaboro.
## #
Germana esperantisto, filatelisto, kolektas
uzitajn kaj afrankitajn kovertojn, post- kaj
bildkartojn ktp. senditajn de Germanio ien
ajn. Min aparte interesas temoj kiel
Esperanto, mineraloj, orkideoj, Europe
Eblas interŝanĝo aŭ aĉeto. Plue, mi povas
proponi laŭleĝan laboron en Germanio por
junaj homoj homoj kiel infanvartistinoj.
Skribu kaj petu detalajn informojn de M.
Kirsch, Brandstr. 21, D-04626 Schmoelln,
Germanio. Tel.: 0049 34491 23400 aŭ ret-
poŝte: mafrajoklaki@freenet.de.
## #
Oazo de Esperanto klaso, nur 2.5 km sude
de Disneyland, kunvenas ĉiusabate de la
11:00 ĝis 13:00 horoj (krom Julio kaj
aŭgusto) ĉe 11241 Chapman Ave, Garden
Grove,           Kalifornio,           92840-4005.
Interesiĝantoj, bv. telefoni al s-ro Tilman
Williams (714) 534-3552. Viaj lito kaj
ĉambro estas pretaj.
10     ^sperantoUS^   2006/5-6
in other words.
In Other Words...
En la pasinta numero de €speranto USĥ ni
lanĉis novan rubrikon: "In Other Words". Ni
"ŝtelis" tiun ideon de La Brita Esperantisto,
kie antaŭ multaj jaroj ĝin gvidis la fama
William Auld. En kelkaj vortoj: la revuo
aperigis tekstojn en la angla kaj proponis
traduki ilin en Esperanton. La legantoj
sendis siajn variantojn de traduko, kaj fine
en la revuo aperis la plej bonaj tradukoj, kun
la komentoj de la redaktoro. Ni plivastigos
tiun ĉi ideon kaj proponos al la tradukado ne
nur anglajn tekstojn, sed ankau Esperantajn
tekstojn, ja foje estas eĉ pli malfacile traduki
tekstojn el Esperanto en naciajn lingvojn. Ni
komencis tiun ĉi rubrikon per angla teksto -
elĉerpaĵo de la rakonto "How I Edited an
Agricultural Paper Once" de Mark Twain,
kaj jam venis la unua varianto de la traduko.
Sube ni aperigas la originalan tekston en la
angla kaj ĝian Esperantan version.
"How  I  Edited  an Agricultural  Paper
Once" (excerpt)
Mark Twain
"Tell you, you cornstalk, you cabbage, you
son of a cauliflower! It's the first time I ever
heard such an unfeeling remark. I tell you I
have been in the editorial business going on
fourteen years, and it is the first time I ever
heard of a man's having to know anything
in order to edit a newspaper. You turnip!
Who write the dramatic critiques for the
second-rate papers? Why, a parcel of pro-
moted shoemakers and apprentice apothe-
caries, who know just as much about good
acting as I do about good farming and no
more. Who review the books? People who
never wrote one. Who do up the heavy
leaders on finance? Parties who have had
the largest opportunities for knowing noth-
ing about it. Who criticise the Indian cam-
paigns? Gentlemen who do not know a
war-whoop from a wigwam, and who never
have had to run a foot-race with a toma-
hawk or pluck arrows out of the several
members of their families to build the
evening camp-fire with. Who write the
temperance appeals and clamor about the
flowing bowl? Folks who will never draw
another sober breath till they do it in the
grave. Who edit the agricultural papers, you
— yam? Men, as a general thing, who fail
in the poetry line, yellow covered novel
line, sensation-drama line, city-editor line,
and finally fall back on agriculture as a
temporary reprieve from the poor-house.
You try to tell me anything about the news-
paper business! Sir, I have been through it
from Alpha to Omaha, and I tell you that
the less a man knows the bigger noise he
makes and the higher the salary he com-
mands. Heaven knows if I had but been ig-
norant instead of cultivated, and impudent
instead of diffident, I could have made a
name for myself in this cold, selfish world.
I take my leave, sir. Since I have been
treated as you have treated me, I am per-
fectly willing to go. But I have done my
duty. I have fulfilled my contract, as far as
I was permitted to do it. I said I could make
your paper of interest to all classes, and I
have. I said I could run your circulation up
to twenty thousand copies, and if I had had
two more weeks I'd have done it. And I'd
have given you the best class of readers that
ever an agricultural paper had — not a
farmer in it, nor a solitary individual who
could tell a watermelon from a peach-vine
to save his life. You are the loser by this rup-
ture, not me, Pie-plant. Adios." I then left.
"Kiel Mi Foje Redaktis Agrikulturan Ĵur-
nalon" (elĉerpaĵo)
Mark Twain (traduko de partoprenanto)
"Mi diru al vi, vi eta maizotrunko, vi
brasiko, vi ido de florbrasiko! Neniam
antaue mi audis tian kormankan rimarkon.
Mi diru al vi, pri redakcio mi okupadis (1)
preskau dekkvar jarojn kaj neniam aŭdis,
ke oni sciu ion, por redakcii (2) jurnalon.
Vi napo! Kiuj verkas la dramajn kritikojn
por la duarangaj ĵurnaloj? Nu, aĉaro (3) da
ŝuistoj promociitaj kaj metilernantaj
apotekistoj, kiuj scias pri la bona aktorado
same kiel mi pri la bona terkultivado, ne
plu. Kiuj recenzas librojn? Homoj kiuj
verkis ne eĉ (4) unu. Kiuj pritraktis la
gravajn financestrojn? Iuj, kiuj spertis la
plej grandajn okazojn, por scii nenion pri
ĝi. Kiuj kritikas la hidianajn kampanjojn?
Sinjoroj kiuj ne povas distingi inter mil-
itkrio kaj tipio (5), kaj kiuj neniam devis
kuri konkurse kun tomahoko au pluki
sagojn el kelkaj siaj familianoj, por fari
vesperan kampofajron. Kiuj verkas la
vokojn al abstino kaj kriadas pri la fluanta
kuvo? Homoj kiuj ne plu spiros malebrian
spiron ĝis kiam ili faros tion en la tombo.
Kiuj redaktas la agrikulturajn jurnalojn,
vi—ignamo? Homoj, ĝenerale, kiuj mal-
sukcesas en la poeziado, la flav-kovrita ro-
mano, melodramo, aŭ kiel urba redaktoro,
kaj finfine retrofalas en la agrikulturon
kiel prokrasto al plena senhavo. He! Nur
penu montri al mi ion ajn pri la jurnala
fako (6)! Sinjoro, ĝin mi trais de alfa al
Omaha, kaj mi diru, ke ju malpli oni scias,
des pli la bruo kiun li faras, kaj des pli la
salajron li gajnas. Ho! Cielo scias, se mi
estus malklera anstatau kultura, kaj aro-
ganta anstataŭ senmemfida, mi bele sukce-
sus en ĉi tiu malvarmega, nesindona
mondo. Mi lasas la aferon, sinjoro. Car mi
estis traktata, kiel vi traktis min, mi
volonte foriros. Tamen mi faris mian
devon. La kontrakton mi plenumis, kiom
oni permesis al mi. Mi diris, ke mi povis
fari vian ĵurnalon interesa al ĉiuj klasoj; mi
tion ja faris. Mi diris, ke mi kreskigus la
cirkuladon ĝis dudek mil ekzempleroj; se
vi donus du semajnojn plu, ankaŭ tion mi
farus. Krome mi donus al vi la plej bonan
klason de legantoj, kiun agrikulturaĵurnalo
iam havis—nek unu kultiviston, nek unu-
solan individuon kiu povas distingi
akvomelonon disde persiko-vito, por savi
la vivon. Vi, rabarbo, estas la perdinto pro
ĉi rompiĝo, ne mi. Gis." Kaj mi iris.
(1)  okupadis - en tiu ĉi kazo mi preferus "oku-
padas" car la "have been"-strukturo implicas ke
la ago kaj okazis en la pasinteco kaj daŭras ĝis
nun. La is-finajo en Esperanto indikas ke la ago
jam finigis.
(2)  redakcii -oni uzu simple "redakti". "Redakcii"
povas soni kvazaŭ "esti aŭ agi kiel redakcio".
(3)  aĉaro - tio ne estas eraro, sed la vorto "par-
cel" en la originalo ne havas nepre negativan sen-
con. Mi emus uzi simple "aro", tamen "aĉaro" ja
kongruas kun la generala tono de la teksto.
(4)  ne eĉ - kiam "ne" estas tuj sekvata de "eĉ",
la preferinda formo estas "eĉ ne".
(5)  tipio - pro tio ke en la originalo estas "wig-
wam", mi preferus la PIV-an vorton "vigvamo".
(6) Jurnala fako - la vorto "fako" ĉi tie sonas al mi
tro akademia kaj ne sufiĉe komerca. Aliflanke, mi
ne certas pri bona alternativa formo por traduki
"business" en tiu ĉi kunteksto. "Komerco" ne
vere taŭgas. Eble "industrio" estus la plej trafa
traduko?
Komentis Joel Amis
2006/5-6          Esperanto US^   11
manlibro
Kiel organizi kongreson
Parto VI.
Tio ĉi estas la sesa parto de serio da ar-
tikoloj pri organizado de Esperanto-
kongresoj, specife de landaj kongresoj
de ELNA, sed ankaŭ de regionaj kon-
gresoj. Gi baziĝas sur la kongresa man-
libro de ELNA (la originalan gvidilon
verkis Frank Helmuth, Cathy Schulze
kaj Bill Harmon; Ellen Eddy reviziis
ĝin. Jim Henry plu reviziis kaj multon
aldonis),          kiu          troviĝas          ĉe
www.pobox.com/~jimhenry/esp/esma/pl
anoj.htm.
Publikigado
La LKK varbu la helpon de la loka turis-
moficejo kaj la kongresa hotelo aŭ univer-
sitato. Nigraj/blankaj fotoj, preferinde
grandaj, estu sendataj al la redaktoro de
€spercinto USĥ kiel eble plej baldaŭ post la
invito de la Kongreso. Inter septembro de
la antaŭa jaro ĝis aprilo de la kongresa jaro
estas dezirinde ke la LKK provizu infor-
mon kaj fotojn de la kongresejo kaj lokaj
allogajoj por instigi la membrojn parto-
preni la Kongreson. Formala invito de la
urbestro aŭ alia gravulo de la urbo estas tre
dezirinda. Ankaŭ anoncojn oni sendu de
tempo al tempo (sed ne tro ofte) al la ret-
poŝtaj listgrupoj AktivUsono kaj elna-
anoncoj (ĉe Yahoo Groups), kaj al la
Usenet novajgrupo soc.culture.esperanto.
Publikigado al Lokaj Ne-Esperantistoj
La LKK kontaktu publikajn kaj universi-
tatajn bibliotekojn en la kongresa regiono
por ekspozicioj   de  Esperanto-libroj   kaj
materialoj, kune kun anoncoj
pri la Publika Kunveno. Ankaŭ
provizo de informfolioj estu
apud la materialoj.
Estas grave oferti kla-
sojn pri Esperanto dum la kon-
greso, verŝajne je sabato. La
komencantaj klasoj estu sen-
pagaj kaj vaste reklamataj en
la urbo.
Oni povas dissendi
anoncojn pri la kongreso al
lokaj kaj regionaj gazetoj kaj
jurnaloj. Estas aparte bona in-
formad-eblo, se oni ankau or-
ganizas kurson antau la
kongreso. Tiel bone informis
la LKK de la Sankta-Luisa
kongreso en 1999; iu radio-
elsendejo faris novaj-programeron pri la
kurso kaj kongreso, kaj tiel allogis kelkajn
vizitantojn al la kongreso.
Donu senpagan unutagan bileton (sen
bankedo) al jurnalistoj kaj vendu malmul-
tekostan unutagan bileton al iu ajn.
Publikigado Eksterlande
Informilon (prefere kun fotoj de la kon-
gresa urbo) oni sendu al: UEA, Kanada
Esperanto-Asocio, Meksika Esperanto-
Federacio kaj aliaj amerikaj landaj asocioj,
Eventoj, Monato kaj ceteraj gazetoj, tuj
kiam sufiĉaj detaloj estas certaj, por allogi
eventualajn eksterlandajn vizitantojn.
Necesas pli da tempo por plani kaj aranĝi
eksterlandan vojaĝon ol enlandan, do frua
publikigado tre gravas. Se la kongreso
havas apartan temon, oni sendu anoncojn
ankaŭ al gazetoj kun tia temo, ekzemple
priliteraturan kongreson oni anonci ankaŭ
en Fonto kaj Literatura Foiro.
Invitoj al alilandanoj
[Tiun ĉi paragrafon aprobu iu leĝ-spertulo
antaŭ ol ni inkluzivu ĝin en la oficiala
manlibro.]
Kelkaj kiuj deziras alveni la kongreson
eventuale devos havi ian invit-leteron por
akiri vizon. Iu skribu leteron (nome de
ELNA) pri tiu homo al iu registara instanco
(ambasadejo?). Sed tio ne ĉiam helpas. Joel
Brozovsky diris, ke dum lia tempo kiel
Direktoro de la CO, li skribis multajn invit-
leterojn por diversaj alilandanoj; sed nur
unu el ili ricevis vizon, kaj li tro malfrue
por veni al la ELNA-Kongreso. (Li ja venis
al  NASK,   do ne  estis  tute  malŝparita
tempo.) Kun nur unu stabano en la CO, tiu
ne plu povas fari tiujn leterojn. Do, antaŭ ol
diri en eksterlandaj informoj ke ni pretas
skribi invit-leterojn por homoj, ni certu ke
iu pretas  fari la laboron.  Povus  esti la
Sekretario de ELNA, aŭ iu en la estraro, aŭ
eble la Komisiito pri Kongresoj. Eble iu en
la LKK povus skribi la leterojn, sed verŝa-
jne iu oficisto devus subskribi ilin.
Se ni ja povas proponi tiun servon, alilan-
dajn vizitontojn ni avertu tre frue sendi per-
sonan informon pri ilia Esperanto-agado
kaj eventuala prezentotaĵo ĉe la kongreso,
eble menciindan en invit-letero, kaj adreson
aŭ faks-numeron kien oni sendu la inviton.
Noto  en kongresa  informo  sendata  al
alilandaj  asocioj,  gazetoj  ktp:  "Ni ŝatus
gastigi plej multajn alilandajn esperantis-
tojn, sed ne povas garantii invit-leteron por
viz-akiro se peto kun ĉiuj necesaj informoj
ne venos antaŭ [certa limdato]. Petojn por
invit-leteroj oni sendu al [nomo, adreso] kaj
ne al la CO de ELNA."
Se eblas, la invit-leterojn oni eble sendu
fakse, car la interlanda poŝto (aparte al
Afriko) povas esti tre malrapida. En 2005
pluraj invit-leteroj, senditaj je ŝajne sufiĉe
frua dato, ne alvenis al la petintoj  (en
Niĝerio) ĝis post la limdato. Jen alia kialo
por komenci la kongres-planadon tre frue,
por anonci la daton tre frue.
Rilatoj kun alilandanaj kongresanoj
Pluraj personoj, inkluzive de eksterlan-
daj esperantistoj, partoprenas la
Kongreson sole. En la vesperoj ili estu
akompanataj de LKK-anoj kaj helpataj ri-
late al transportado kaj lokaj kondiĉoj.
Estas bone havigi ankaŭ al komencantoj
kaj vizitantoj (ekzemple Jurnalistoj)
kunulojn kiuj helpos al ili kompreni kaj ĝui
la kongreson.
Se la kongresaj elspezoj estas sub la
buĝetita nivelo (pro kostoj malpli altaj ol
atendite, aŭ pli multe da registriĝintoj ol
atendite), bona uzo de la ekstra mono estas
aĉeti donacetojn por la alilandanoj ĉee-
stontaj la kongreson. Bonvolu noti ke
manĝaĵoj aŭ spicaĵoj eble ne estas bonaj
donacoj car povas esti kontraŭleĝe trans-
porti ilin trans landlimoj.
Se alvenas alilandaj gastoj kiuj ne regas
la anglan, estus tre bone renkonti ilin en la
flughaveno kaj konduki ilin al la kongre-
sejo, se iel ajn eblas.
12     ^sperantoUS^   2006/5-6
manlibro
Kongresa TTT-ejo
Estas grave havi kongresan hejmpaĝon.
Se neniu el la LKK scias kiel fari retej on,
vi povas peti helpon de la retejestro de
ELNA (nun Steve Brewer) aŭ ĉe la retej a
helpa listgrupo (Yahoo Group: elna-ret-
paĝo). Lastatempe niaj landaj kongresoj
havis retejojn sub rubriko de esperanto.org.
La hejmpaĝo enhavu interalie:
-   HTML-formulara aliĝilo kaj elŝutebla
PDF-aliĝilo
- Malneto de horaro (unue programer-listo
sen temparanĝo)
-  Mencio de allogajoj en la urbo kaj re-
giono, eventuale kun ligiloj
- Artikoleto pri la historio de la regiono kaj
urbo (au eventuale ligilo al Vikipedia ar-
tikolo)
- ligiloj al anglalingva informo pri la ŝtato,
urbo, kaj kongresejo
- Vojklarigoj al la kongresejo.
Kongresaj bultenoj
Kutime estas almenau du bultenoj (verk-
itaj de la LKK, dissendataj de la CO); foje
tri, se haveblas mono por poŝtokostoj. La
unua aperu kiel eble plej frue: eble 2-3 se-
majnojn post kiam vi havos subskribitan
kontrakton kun la kongresejo. Liu enhavu
dirojn pri la kongresa urbo, la skizajn
planojn por la kongreso mem, kaj la al-
iĝilo. Por la kongreso de 2005, la CO dis-
sendis la unuan bultenon al ĉiuj membroj
kaj informpetintoj de la lastaj du jaroj.
Duan bultenon oni dissendu, se la unua
dissendiĝis tre frue kaj se haveblas mono
por dua memorigo. Liu dua bulteno enhavu
denove la aliĝilon, plus plia informo pri la
programo, gastoj parolontaj, ktp. Se
mankas mono por dissendi al ĉiuj, tiun bul-
tenon oni eble sendu nur al ELNA-mem-
broj ne jam registriĝintaj, kaj al novaj
informpetintoj en la kongresa regiono.
La lasta bulteno (sendota nur al aliĝintoj,
almenaŭ unu semajnon antau la estrarkun-
sido) povas esti retpoŝta, sed zorgu ke vi ne
forgesu iujn kongresanojn kiuj ne havas
retpoŝton. Por tiuj, presu kaj poŝtu ĝin
aparte. Liu lasta bulteno enhavu jenajn in-
formojn:
- Malneta horaro (aŭ LLL-ligo al ĝi)
- Antaŭdiro pri vetero (aŭ LLL-ligo)
-  Sugesta paklisto (ajoj kiujn kongresanoj
alportu)
-  Informo pri tio kiel la alvenantoj povas
renkontiĝi en la flughaveno por kune taksii
al la kongresejo — aparte se ne estas bona
vojo per publika transporto
- Vojklarigoj al la kongre-
sejo (ŝofore per la interŝ-
tataj ŝoseoj; per publika
transporto         de         la
flughaveno, stacidomoj de
Amtrak kaj Greyhound)
-   Informo pri kiam kaj
kie la registra tablo
malfermiĝos, kiam kaj
kie la estraro kunsidos.
Kongreslibro
La programo estu en
Esperanto, kun iom da
anglalingvaj tradukoj por komencantoj. Ne
forgesu ke pli kaj pli da eksterlandaj esper-
antistoj partoprenas niajn landajn kongre-
sojn. La plej tauga formato estas 8 1/2" x
11 "-aj folioj, duflanka, kvarpaĝa formato.
Kopio povas esti fotografpretigita fare de
la CO de ELNA. por presado de la LKK.
Povos esti ke diversaj homoj verkos par-
tojn de la kongresa libreto. Unu homo
servu kiel redaktoro de la libreto; prefere
tiu estu iu kiu bone regas kompostan pro-
gramon (ekz. LaLeX, PageMaker, Quark
Express, aŭ simila) por belaspektigi la for-
maton de la libreto. La unuaj malnetoj de
la diversaj partoj, kiujn aliaj homoj kon-
tribuos, estu en iu simpla, malferma for-
mato         kiel         ASCII-teskto         aŭ
(ne-Microsoft-a) HLML. [Foje okazis for-
mato-fuŝoj, kiam du homoj verkis parton
de la manlibro en malsamaj programoj kaj
poste provis kunigi ilin.]
Eventuala enhavo de la kongreslibro:
-  oficiala invito de gravulo de la urbo aŭ
universitato
- horaro de la kongreso, aparte tempoj kaj
datoj de ekskurso(j) kun priskribo pri tio,
kion oni faros kaj vidos
- etaj vivhistorioj pri la homoj prezentontaj
ion dum la kongreso
- informoj pri ekspozicioj de Esperanto kaj
jam planitaj intervjuoj pere de jurnaloj,
radio, televido, k.c.
- detaloj pri la bankedo inkluzive lokon kaj
menuon, kaj kiajn vestajojn oni portu
- nomoj, adresoj, kaj funkciado de la mem-
broj de la LKK; eventuale poŝtelefon-nu-
meroj
-  nomlisto, kun kontaktinformo lau per-
meso, de la partoprenantoj de la kongreso
-  informo pri la historio de la kongresa
urbo kaj ŝtato
-  diroj pri la hotel-reguloj - almenaŭ sur-
prizaĵoj aŭ nekutimaĵoj - la limtempo por
eliri sian ĉambron je la lasta tago, ekz., kaj
Wi'~ ITTtt gify.iMV^W^origresa mapo de
: Noyjork-urbo
(en universitata dormejo) kiel kaj kie oni
malregistru  sin kaj  redonu la  ĉambro-
ŝlosilon; ĉu fumado aŭ alkoholajoj perme-
siĝas, kaj kie; ktp.
-  Listo (kun mapo) de proksimaj restora-
cioj kaj aliaj servoj (nutraĵvendejoj, auto-
riparo, auto-luo, biciklo-luo, fotokopiado,
ktp). Prefere listigu ankau la specon,
malfermhorojn kaj gamon de prezoj ĉe la
restoracioj
-   Lelefonnumeroj por taksi-firmaoj kaj
flughavena autobuseta servo ("airport
shuttle")
- Informo pri publika transporto
-   Mapo de la hotelo montranta gravajn
lokojn - kunven-ĉambrojn kaj necesejojn,
fajr-elirejojn
- Poŝtelefonnumeroj de iuj LKK-anoj
-  Subtenaj reklamoj de proksimaj restora-
cioj, turistaj lokoj, eldonejoj de Esperanto-
libroj
- Leksto kaj muziko de "La Espero"
Kelkaj el tiuj aferoj — ekzemple la listo
de partoprenantoj, la kvartala gvidilo —
povas eventuale esti apartaj folioj kaj ne en
la kongresa libreto mem.
Se vi volas havi enspezon de reklamoj en
la kongresa libreto, skribu leteron kiu iom
klarigas pri Esperanto, la ELNA kongreso,
la "tipa" Esperanto-parolanto aŭ kongre-
sano, ktp., kaj proponas pri reklamo-specoj
kaj prezoj. Lion sendu al kaj restoracioj kaj
parkoj, muzeoj, ktp. (Ni en Atlanto diskutis
tion, sed fine ne faris. Unu el ni ekvolon-
tulis fari ĝin, sed poste malaktiviĝis.) Lian
leteron oni eventuale povos disdoni al
restoracioj en la kvartalo, dum vi piedek-
skurse esploras pri iliaj horoj, prezoj, dis-
tanco ktp. por la kvartala gvidlibro.
2006/5-6          Esperanto US^   13
libroservoi
New from the Book Service
AFISO JOKOHAMO. For wall mount: beauti-
ful poster advertising 92nd World Esperanto
Congress in Yokohama, Japan. Shows sky-
line of Yokohama. 2006. 590x410 (approx).
Japan.
AFI006                                                 $4.70
AFRIKA MEDICINO, MIRIGE EFIKA, LA.
Yvette PARES. Trans. Jacques Roux. A
study of the effectiveness of traditional
African medicine. "Is it not already time to
recognize and accept the huge cultural and
medical wealth of the southern countries?"
(Dr. Jean-Pierre Willem, in the preface).
2006. 199p 200x140. Paper. Czech
Republic. ISBN 80-85853-89-2.
AFR001                                             $24.10
BEATLES MUZIK IN ESPERANTO, THE.
"Solo". Limited edition collection of 25
"Beatles" songs in Esperanto. Titles can be
found in our on-line listing. 2006. CD.
74'03". Great Britain.
BEA001                                             $29.20
BIBLIO. A totally new edition of this staple of
Esperanto (and world) literature. In the main,
the book is identical with previous editions;
however, the so-called 'Deuterocanonical
Books', translated by Gerrit Berveling, have
now been placed in their proper positions in
the Old Testament. An unnumbered publica-
tion in the series "Oriento-Okcidento".
2006. 1375 p. 210x130. Bound. Czech
Republic. ISBN 8085853906.
BIB003                                              $31.80
BILDOJ PRI NORDA LANDO KAJ ALIAJ
RAKONTOJ. Sen RODIN. 32 short stories
about life in Scandinavia as seen by an
Italian author, followed by 19 somewhat
longer tales of a more general nature. Series
"Stafeto" #30. 2006. 360p. 205x130.
Paper. Belgium. ISBN 9077066225.
BIL005                                               $37.20
12 MONATOJ - 12 MONTOPINTOJ. Jan
VAJS. A description of how Esperanto
groups in Slovakia combined forces to bag
twelve popular summits in twelve succes-
sive months. Beautifully illustrated. 2006.
28p. 210x145. Paper. Slovakia. ISBN
8096904280.
DEK010                                               $4.80
DEK DU SEĜOJ. Ilja ILF & Evgenij PETROV.
Trans, by A. Kerbel. One of the main works
of early Soviet humor. The main character
Ostap Bender - whose name became a syn-
onym for "con man" in Russian of the Soviet
period - seeks a diamond treasure hidden in
one of twelve chairs during the Russian rev-
olution. 2006. 250p. 210x150. Paper.
Israel.
DEK011                                            $17.30
DOKTORO BRAUN VIVAS EN Nl! Julian
MODEST. A drama about a journalist's
dilemma: what to do when a cancer cure de-
veloped by an unknown doctor ... works.
Also includes the comedy "Kripto", about a
Byzantine crypt discovered beneath an ordi-
nary home. 1987. 74p. 195x140. Paper.
Hungary. ISBN 9635712057.
D0K004                                            $10.80
DON KARLOS. Friedrich SCHILLER. Trans.
Willi Nuesch. In 16th century Spain the heir
to the throne of Spain attempts to use his
closest childhood friend to set up an assig-
nation with his young stepmother the queen,
not realizing that his friend wants to involve
him in rebellion against the throne. 2006.
25lp 210x150. Paper. Switzerland.
DON001                                            $29.70
ELECTRONIC ESPERANTO. DVD-ROM con-
taining much information about, courses of
and materials in Esperanto. DVD-ROM re-
quires browser with support for XHTML 1.0.
2006. DVD-ROM. Multinational. Contents:
Music; Games in Esperanto; Film about
Esperanto, concert clips, Esperanto course
on video; Esperanto courses - in many lan-
guages and at many levels; Information
sheets about Esperanto; Teaching materials
for Esperanto; Esperanto event photos;
Magazines in Esperanto; Articles about
Esperanto (from Wikipedia); Articles in
Esperanto (from Wikipedia); Books in
Esperanto; The "Passport Service" project;
Interesting links; Specialist literature about
Esperanto; Specialist literature in
Esperanto; Dictionaries.
ESP054                                                $4.50
EN LA SERĈADO DE LA MONDOLINGVO.
Aleksandr DULICENKO. An introduction to
the history of interlinguistics, from the story
of the Tower of Babel to the present day,
with separate chapters devoted to Solresol,
Volapuk, Esperanto and the post-Esperanto
projects. 2006. 160p. 200x145. Paper.
Russia.
ENL004                                             $21.10
ESPERANTO - UNA LENGUA PARA TODOS.
F. ZARAGOZA RUIZ. A short but complete
Esperanto course for Spanish speakers in
21 two-page lessons. 1987. 48p. 240x170.
Paper. Spain.
ESP002                                                $3.50
FAJRO! FAJRO! R. MacKAY. A series of nine
short sketches primarily aimed at elemen-
tary school  pupils.   1970.  24p.   170x110.
Paper. Great Britain.
FAJ003                                                 $2.00
FJODOR DOSTOJEVSKIJ EN ESPERANTO.
Aleksander KORĴENKOV. A discussion of
the works of this great 19th century Russian
author and their various translations into
Esperanto, with examples of Dostojevskij's
prose in our language. Also includes the
short story "Kampulo Marej". Series "Sed
ne el katedro" #2. 2005. 19p. 210x150.
Paper. Russia.
FJ0001                                                $4.70
GERDA MALAPERIS! Claude PIRON et al. A
film version of Claude Piron's popular didac-
tic novella Gerda malapehs! Mystery ... dan-
ger ... amusement ... love ... and laughable
moments are there for you to enjoy in this
adventure. 2006. DVD.
GER007                                             $27.60
GLUMARKOJ JOKOHAMO. Sheet of 12
stickers commemorating the 2007 World
Esperanto Congress in Yokohama. Use them
on letters to remind your friends of
Esperanto's existence and utility.
GLU003                                               $1.90
HANDBOOK OF VOLAPUK. Andrew DRUM-
MOND. An amusing pastiche/parody of the
struggle between proponents of Volapŭk and
Esperanto in Scotland at the beginning of
the 1890s. Enjoyable novel, in English.
Includes some Volapŭk lessons for the in-
terested. 2006. 320 p. 215x140. Paper.
Great Britain. ISBN 1904598676.
HAN001                                            $19.90
HISTORIO. Herodoto. Trans. Spiros
Sarafian. The complete works of the Father
of History. The history, geography and prodi-
gies of the world of the Classic Greeks, in
nine books. Long considered one of the
great books of the Western world. Includes
33-page index of names, in assimilated
form. 2006. 623p. 210x150. Paper.
Greece. ISBN 9605320118.
HIS010                                              $63.40
HODLER EN MOSTAR. Spomenka ŜTIMEC.
An original historical novel about two paint-
ings, which have disappeared, painted by
Ferdinand Hodler, the father of Hector
Hodler, the founder of the Universala
Esperanto-Asocio. 2006. 105p. 210x150.
Paper. Italy. ISBN 9788870360738.
HOD001                                             $24.20
IKU - INTERNACIA KONGRESA UNIVERSI-
TATO. Amri WANDEL (ed.) Large-format col-
lection of papers presented at the Florence
World Esperanto Congress in 2006. Topics
included can be found in the on-line listing.
N.d. (2006). 154p. 300x210. Paper. The
Netherlands.
IKU004                                              $19.70
INTERPOPOLA KONDUTO. Edmond PRIVAT.
An original, clear-sighted attempt to analyze
the genesis of hatred, violence and war be-
tween peoples Privat's goal is to describe
14     ^sperantoUS^   2006/5-6
libroservo
the problems of national pride, vanity and
egotism, and to explain the errors of patriot-
ism, nationalism and messianism, the con-
sequences of imperialist and the
contraditions of national moralities in con-
flict with others. 2006 (new edition). 142p.
205x145. Paper. Poland. ISBN
8392028937.
INT013                                              $19.50
INVENTO DE L' JARCENTO. Julian MODEST.
Three dramas ("Pluwespero", "Ensteligi en
la koron", "Stela melodio") and two come-
dies ("Invento de I' jarcento" and "Europa
firmao") by a Bulgarian master, from the
1980s and 1990s, of the short prose work
in Esperanto. 1993. 79p. 195x145. Paper.
Bulgaria.
INV002                                                 $5.40
KAJ LA CETER' - NUR LITERATURO. Gaston
WARINGHIEN. The fifth and final collection
of Waringhien's essays, about the
Esperanto literary world and literary transla-
tions into Esperanto. Contains many illustra-
tive excerpts and translations. 1983. 350p.
210x145. Paper. Belgium. ISBN
9063360312.
KAJ006                                              $33.10
LINGVO KAJ POPOLO. Humphrey TONKIN.
An inventory and critical examination of ex-
periences gained by the author during more
than half a century of activity having to do
with Esperanto. Its purpose is to question
received wisdom about Esperanto, with the
goal of a deeper interrogation of the
Esperanto movement and Esperanto culture.
2006. 159 p. 210x150. Paper. The
Netherlands. ISBN 929017093X.
LIN021                                               $22.90
Ml  ESTAS HOMO.  L.  L.  ZAMENHOF.   Ed.
Aleksander Korĵenkov. A collection of
Zamenhofs letters and articles, most in
Esperanto but some translated from
Russian, relating to his views on religion,
specifically homaranismo. 2006. 288p.
200x145. Paper. Russia.
MIE003                                              $33.80
MORTO EN VENECIO, LA. Thomas MANN.
Trans. Petro Buijnsters. Gustav Aschenbach,
a neurotic author, during a vacation in
Venice falls in love with a Polish teenager,
Tadzio. His obsessive secret love slowly
ruins him spiritually, and at the same time
he is struck down by a cholera epidemic.
2006. 87p. 210x135. Paper. Belgium. ISBN
9077066217.
MOR007                                              $7.70
Nl VIVOS! Julian MODEST. A nine-act docu-
mentary drama about the last years in the
life of Lidia Zamenhof, and about the terrors
that the fascist invasion visited upon
Europe. 1987. 53p. 200x140. Paper.
Hungary. ISBN 9635711913.
NIV001                                                $4.80
ORA BOVIDO. Ilĵa ILF & Evgenij PETROV.
Trans, by A. Kerbel. In this sequel to Dek du
segqj, Ostap Bender, the antihero of the ear-
lier work, follows a Soviet underground multi-
millionaire, hoping to amass a fortune, but
loses the money as he flees the country.
2006. 265p. 210x150. Paper. Israel.
ORA006                                            $17.30
ORDENO DE VERDA PLUMO. Josip
PLEADIN. Encyclopedic collection of infor-
mation about individuals who have played
important roles in the development of
Esperanto literature. Published in collabora-
tion with the Esperantlingva Verkista Asocio.
2006. 272p. 245x175. Bound. Croatia.
ISBN 953-96975-5-7.
ORD001                                            $54.90
POŜAMIKO. Beatrice ALLEE & Katalin
KOVATS. A handy pocket-sized collection of
well-illustrated exercises showing how
Esperanto is used in everyday situations.
2006. 40p. 140x105. Paper. The
Netherlands. ISBN (978)9078519010.
POS015                                            $10.50
REVULA SEZONO.  Mikaelo POVORIN.  20
new songs by a relatively newly-discovered
Russian musician. Sung by Povorin and
Natasa Gerlah, guitar accompaniment by
Povorin. Contents can be found in our on-line
listing. 2006. CD: 56'27". Russia.
REV004                                             $25.10
SAMIDEANOJ. Aleksander KORĴENKOV. A
collection of 27 humorous and satirical
short stories about Esperanto and
Esperanto speakers, aimed primarily at
those who have taken a basic course in
Esperanto and want to start reading but
don't yet have the courage to face a novel.
Series "Legu kaj lernu" #2. 2006. 80p.
200x140. Paper. Russia.
SAM002                                               $8.80
SENLEGENDA BIOGRAFIO DE L. L. ZAMEN-
HOF. "ludovikito". A biography of the creator
of Esperanto based on the documents col-
lected by "ludovikito" for his "iam kom-
pletigota plena verkaro de I. I. zamenhof", of
which this is Kromkajero 1. 1982. 304p.
215x160. Paper. Japan.
SEN011                                            $36.10
SUPERNOVA. Supernova. First collection of
rock music by a new Latin group. By Rogener
Pavinski (voice and bass guitar), Ale Mancini
(electric guitar), Roger Borges (drums and
synthesizer). Titles are included in our on-
line listing. 2006. CD: 54'20". France.
SUP002                                             $24.80
T-SHIRT "DAFT HATS". Attractive gray T-
shirt, heavy cotton, with large-size picture on
front of Esperanto's "special" (supersigned)
characters and, below, the words "DAFT
HATS". Below that, in small print, "OficialaT-
chemizo de Helmut von Druhler" (for the
identity of  Helmut von  Druhler,   listen  to
Radio                          Verda
http://www.radioverda.com/).
SHI092 (Medium)
SHI093 (Large)
SHI094 (Extra large)
at
$13.40
$13.40
$13.40
TEMPO-MASINO, LA. H. G. WELLS. Trans.
E. W. Amos. Wells' famous dystopian novel
about the time-traveler who discovers the
end result, a hundred thousand years in the
future, of the 19th century struggle between
capital and labor, in the persons of the but-
terfly-like Eloi and the cannibalistic
Morlocks. Series "Utopia" #4. 2006. 82 p.
210x145. Paper. The Netherlands.
TEM004                                            $12.60
TERMINARO   POR   BIBLIAJ   STUDOJ.   6.
RUST & D. BROADRIBB. An introduction to
the study of the Bible, aimed particularly at
specialists. 1973. 79p.    240x170. Paper.
Italy.
TER007                                                $6.30
VERDA RANARO PREZENTAS, LA ... Paul
GUBBINS. Two one-act plays which were pre-
sented at the World Esperanto Congress in
Florence, Italy (2006). The play "Pacaj bata-
lantoj" requires three players (two women,
one man) and the play "Mikael kaj la mon-
stro" has four (two men, one woman, one
voice). 2006. 40p. 210x145. Paper. Great
Britain. ISBN 0902756257.
VER008                                             $10.10
VERULA SEZONO.  Mikaelo POVORIN.   20
new songs by a relatively newly-discovered
Russian musician. Sung by Povorin and
Nataŝa Gerlaĥ, guitar accompaniment by
Povorin. Contents can be found in our on-line
listing. 2006. CD: 59'38". Russia.
VER014                                            $25.10
All books listed can be ordered: by mail from
ELNA, 5712 Hollis St., Emeryville CA
94608; by telephone at (510) 653-0998; or
through our website at https://esperan-
tousa.hvpermart.net/butiko/butiko.cgi
(credit-card only). For some titles with multi-
ple stories or songs, more complete infor-
mation about contents can be found at our
website. If a title is out of stock at the time
of ordering, you will be back-ordered and
later charged at the time the title is shipped.
Thanks largely to fluctuations in the value of
the dollar versus other currencies, all prices
are subject to change without notice.
2006/5-6          Esperanto US^   15
intervjue
Pt
Andrew Drummond is the author of two
novels, An Abridged History (2004) and
A Hand-book of Volapŭk (2006). His
website is at http://www.andydrum-
mond.net. I interviewed him by email in
fall 2006.
-  Who were your favorite authors as a
child? Who are your favorite authors
now? Which authors do you think have
most influenced you as a writer?
- As a child, it was the staples of a British
child's reading in the 1950/60s — Enid
Blyton, Richmal Crompton, C.S. Lewis,
the odd dip into the recognised "Classics",
Herge's Tintin, later — and inevitably —
Tolkien. Nowadays, it's more likely to be
Dickens, Jose Saramago, James Hogg,
Laurence Sterne, Mervyn Peake, Michael
Innes, Marquez, W.G. Sebald, Le Carre,
R.L. Stevenson, Zola, Dumas, Thomas
Mann. As a writer, I'd have to say the first
four of these have had the most influence
on me — but I've read quite widely over
the years, and I can see that various me-
dieval/post-medieval French and German
authors have also influenced both my sub-
ject-matter and my style.
- Do you mean the first four of the list
of your current favorites, or the first four
in the list as a whole?
-  Yes — when I say the "first four", I
mean Dickens—Sterne.
-  You studied Modern Languages at the
university, and you've published several
translations from German. What other
natural languages besides German have
you studied? Do you consider yourself
fluent in any others? Do you consider
"My view Is that Volapŭk,
though cunning in its archi-
tecture, was simply far too
complex for Its own good"
yourself fluent in any other constructed
languages besides Volapilk?
-  I studied both French and German at
university, and can hold reasonable con-
versations in, and read easily, both of
these. My parents were both linguists —
my father in particular had a great enthusi-
asm for languages: in his time, he studied
German, French, Italian, Spanish,
Norwegian, Greek, Hungarian, Turkish —
even sitting a basic exam in Rumanian,
self-taught, at the age of 67! But I don't
consider myself fluent in Volapilk at all —
that would imply a reasonable level of
practice: I struggle with it — it's a lan-
guage that requires considerable thought.
From what little I know of it, Esperanto
seems a far more fluid language (but that's
not an endorsement!)
- Do you use the word "linguist" in the
older sense of "polyglot" or the newer
sense of "philologist" or "language scien-
tist"?
From Volapiik, there was an ob-
vious trajectory into looking at
all the other "Universal
Languages" which proliferated
in the 19th century: some were
manifestly bizarre, some were
wonderfully naive — I collect
"oddities".
- "Linguist" simply as "a student of lan-
guage", certainly in the older sense. I love
to find the hidden commonality of vocabu-
lary of languages of the same family. But I
am far from being a scientist of language
— just a gourmet.
- How did you first get interested in the
international language movement and
Volapiik, Esperanto and Solresol in par-
ticular?
-  To be honest, I can't hit on a defining
moment. I came across Volapilk when re-
searching into something else related to
my first novel, An Abridged History; and
tucked the reference away for future con-
sideration. The more I found out about its
early history, the more fascinated I became
with this rather obscure alley-way of lin-
guistics. From Volapilk, there was an obvi-
ous trajectory into looking at all the other
"Universal Languages" which proliferated
in the 19th century: some were manifestly
bizarre, some were wonderfully naive — I
collect "oddities".
I have to confess to being a bit astounded
by the interest which my "Handbook" has
stirred up in the few weeks since publica-
tion — my first inkling of it was when I
saw Rick Harrison's splendid review on
Amazon. And then, last week when I was
doing a reading at the Edinburgh
International Book Festival, I was quite
un-nerved to be approached by a member
of the audience and spoken to in Volapilk.
I have to say that the interest in my book
has not just been from linguists of various
shades, but equally from the general read-
ing public.
Anyway, it will not have escaped your
notice, I suspect, that my take on
International Languages is slightly diver-
gent from that of the I.L. movement itself.
- How did you do your research on the
early history of Volapilk and Esperanto?
What books besides Charles Sprague's
Hand-book of Volapiik did you find most
useful? Did you make contact with cur-
rent Volapiik or Esperanto speakers?
-  Some will no doubt criticise me for it,
but my linguistic research more or less
stopped with a down-loaded copy of
Sprague's Hand-book (thanks to http://per-
sonal.southern.edu/~caviness). I think,
when you're creating fiction, there is a
point at which fact must be left behind and
imagination must take over. So, although
my intention was to create a language
manual with a difference, it was also to
write an entertaining story: sometimes too
much fact just gets in the way.
Interestingly, the publication of the book
has brought a number of UK-based
Volaptlk-ists to my attention, as well as
those in the USA.
- Are you familiar with Schley er's 1895
article "Uber die Pfuscher-Sprache des
Pseudo-Esperanto"? Did it influence
your presentation of the conflict between
Mr. Justice & Dr. Bosnian?
- Not at all, I fear (but if you have a copy,
I'd be interested to see it — its very title
sounds like fun!). The antagonism between
16     ^sperantoUS^   2006/5-6
lintervjue
Justice and Bosman is simply a reflection
of my own experience in similar "agitat-
ing" groups as a student, when factional in-
trigue became far more important — and
possibly far more fascinating — than the
stated objectives of the groups.
-   The main characters in your book
speak about a "universal language";
nowadays proponents of Esperanto,
Interlingua and so forth use the term "in-
ternational language", and the transition
seems to have happened not long after the
period when A Hand-book of Volapŭk is
set. To what extent do you think this
change in terminology reflects a real
change in philosophy or goals?
-  I fear I cannot give any sensible re-
sponse to that. My suspicion is that the
term "universal" was indeed replaced
somewhere close to the First World War,
by the peace-movements which arose be-
side or from the social-democracy move-
ments of the time — "international-ism"
became a more widely-recognised con-
cept. But I may be quite wrong on that...
-  In a couple of places I noticed Mr.
Justice making prophecies about the fu-
ture of Volapuk which arguably turned
out to be true, except that they were true
about Esperanto. To what extent was this
deliberate?
-  It was deliberate to the extent that the
early Volapuk-ists doubtless considered
their language to be the language of the fu-
ture — only for them to see the advantage
slip away from them towards Esperanto. I
enjoy seeing history from the "wrong end"
— my first novel, An Abridged History,
has as one of its themes the imagined tech-
nical wonders of the 20th century, as en-
visaged by the late Victorians.
-  Did Volapŭk deserve its fate? Would
the world be a better place ifSchleyer and
the Academy had resolved their quarrel,
or do you reckon would the movement
have fallen apart sooner or later for other
reasons?
- My view is that Volapŭk, though cun-
ning in its architecture, was simply far too
complex for its own good. Even if the var-
ious factions had not fallen out, I doubt it
could have held back Esperanto. However,
I think there are also broader issues here:
two of the questions I raise in my book —
and I do not claim to know the answer to
either — are these: firstly, the "universal
languages" are in themselves very Euro-
centric — that is, their vocabulary and
grammar is based almost exclusively
around the Romance or Germanic lan-
guage-groups — what should Africans,
Asians, Chinese people make of them?
Secondly, can a "universal language" ever
Volapŭk, for example, tried to
cover every possible nuance of
grammar, but fell down badly on
the vocabulary; in trying to be all
things to all men, it rapidly be-
came nothing to anybody.
be anything more than a common means
for facilitating communication between
different nations — that is, could and
should it ever aspire to be the ONLY lan-
guage which all people use all the time?
Volapŭk, for example, tried to cover every
possible nuance of grammar, but fell down
badly on the vocabulary; in trying to be all
things to all men, it rapidly became noth-
ing to anybody. My own personal belief —
anathema perhaps to international lan-
guages — is that variety in all things can
only be healthy.
- How did you decide to write about the
census? Had you, for instance, picked the
period when the story would take place
and looked for major events of that period
that could be tied in, or were you already
interested in the census procedures and
so forth beforehand?
-  The Census was just another interest
arising from previous work. Clearly, when
you're writing about the late Victorian pe-
riod, and want some solid, real back-
ground, the Population Census is an
unbeatable source; it then occurred to me
that a great starting-place for a novel
would be all the stories which could be re-
vealed to the Census Officer as he col-
lected the data. When I then got down to
writing the Volapŭk novel, the Census
story was a very convenient mechanism
for moving along some of the plot. It's also
interesting that the Census forms in those
days did ask whether English or Gaelic
was a person's "native" tongue — some-
thing that indicates the state of language in
Scotland at that time.
- How did you first get interested in Sir
Thomas Urquhart? — through the
Scottish history or literature connection,
or the constructed language connection,
or in some other way?
- Urquhart came at me from three direc-
tions really: firstly, a mention in a novel by
Robertson Davies, The Rebel Angels,
where a rather unpleasant character de-
scended from Sir Thomas is central; then,
when researching further into the history
of Universal Languages — he's a hard man
to miss; and finally, I chanced upon his ab-
solutely wonderful translations of
Rabelais' Gargantua/Pantagruel works,
where his use of the English language —
and more! — is quite superb.
- How much of Sir Thomas's work have
you read? How much of it would you rec-
ommend? Are there some of his works
now out of print that deserve rediscovery?
-  I've read "The Jewel" several times
over, but would be hard pushed to recom-
mend it to others, except as a reference to
his use of language: it's fascinating, but de-
cidedly an acquired taste. Obviously, his
translations of Rabelais are highly read-
able. I've also had a look at some of his
early "Epigrams", which are entertainingly
rude.
- / can see where most of the aspects of
Sir Thomas's character and the things he
does and says are well supported by his
surviving works. I'm curious about the
helmet, cloak and scimitar, however — is
it something from Sir Thomas's life or
works, or from another historical source,
or something you made up?
-   I'm not entirely sure myself where
these items came from! Not from Sir
Thomas' works, certainly. If the equipment
is symbolic of anything (and I'm not sure
it is) then it would be of the potentially,
and usually ephemeral, dictatorial power
of the teacher over the pupils.
-  Several aspects of your story — the
treatment of the dirigible, the mechanical
translating engine, and so forth — seem
reminiscent of the California Steampunk
authors — James Blaylock, Tim Powers,
K. W. Jeter. Are you familiar with their
work?
-  Short answer: no, none of them are au-
thors I've heard of. One of the many won-
derful things about the Victorians was their
ability to dream up fascinating devices. For
part of the research into my novel, I did
also look into the works relating to Lunatic
Asylums and in several of these I found
case-studies of men who had "invented"
all manner of wonderful "engines" —
some of these just seemed too good to ig-
nore!
-  What are your writing habits like? Do
you have a set time of day for writing, a
daily word count goal? Are you generally
revising one piece while writing another,
or do you keep those phases separate?
- Since I have a full-time job, Monday to
Friday, I tend to limit myself to writing
eight or so hours at weekends, and maybe
four hours during the week. If things are
going well, I can take a couple of days off
work and storm at it! I generally try to
write a 'chapter' in two or three consecu-
tive sittings, with a goal of x-thousand
words per chapter — 2500 words per day
is my best rate. And I can usually only
manage to work on one piece at a time.
2006/5-6          Esperanto US^   17
intervjue/tradukitQ poezio-
-  What tools do you use for writing? Do
you write first drafts directly on a word
processor or text editor, for instance, or
draft with pen or pencil and rewrite on the
word processor ?
-  I do almost everything on computer
these days, apart from maybe a few brief
notes to myself on scraps of paper. It is so
much easier to juggle ideas that way.
- Do you outline a novel before starting
to write it? If so, in how much detail?
How much did your first couple of novels
deviate from their outlines in the course
of writing?
-  I usually have a master-plan, but fre-
quently find myself deviating from it, es-
pecially when the plot, of itself, begins to
grow arms and legs. The first draft of my
first novel, An Abridged History,  was
about twice the length of the final version,
and there was considerable re-working of
the plot; the Volapuk novel was far easier
to write and keep to the plan.
- How long had you been writing fiction
before you sold An Abridged History?
-   I've been writing fiction — mostly
short-stories — since I was a student, back
in the 1970s. But most of it was just for my
own enjoyment. Various attempts to get
published simply failed, until an extract
from An Abridged History won a short-
story prize in 2002, and things then —
eventually — took off.
-  On your website you describe your
current novel in progress as "A novel set
in 1740, which deals with the Scottish no-
blewoman, Lady Grange, who was kid-
napped in  1732  by  associates  of her
husband, and kept prisoner on a succes-
sion of lonely and remote Scottish islands
— including St Kilda — until her death in
1745." Can you say anything more about
it at this point?
- Not much more to say at the moment
— the novel is finished, as far as I'm con-
cerned, and my publisher is currently con-
sidering it. However, there are certain
features of the novel which my publisher
may find hard to swallow — most notably
the language and the spelling — so I await
his response with some trepidation.
However, I am formulating ideas for the
next novel...
Interviewed by Jim Henry
La Historio de la Centjarulo
Walt Whitman
(Volontulo de 1861-2, ĉe Parko Vaŝingtona, Bruklino, helpanta la Centjarulon.)
Donu al mi la manon, maljuna Revoluciulo,
La deklivosupro estas proksime, nur kelkajn paŝojn (faru lokon, sinjoroj)
Supren lau la pado vi bone sekvis min, malgrau viaj cent jaroj kaj pli,
Vi povas ja marŝi, maljunulo, kvankam viaj okuloj estas preskau finitaj,
Viaj kapabloj servas vin, kaj baldau mi devas igi ilin servi min.
Ripozu, dum mi al vi diros, kion signifas la amaso ĉirkaŭ ni,
Sur la ebenaĵo malsupre varbitoj trejniĝas kaj ekzerciĝas,
Tie estas la barakejo, unu regimento foriros morgau,
Ĉu vi audas la oficirojn doni siajn ordonojn?
Ĉu vi aŭdas la tintegon de la muskedoj ?
Nu, kio ekestas al vi nun, maljunulo?
Kial vi tremas kaj kroĉas mian manon tiel konvulsie?
La trupoj nur trejniĝas, ili estas ankoraŭ ĉirkaŭitaj de ridetoj,
Cirkau ili apude la bone vestitaj amikoj kaj la virinoj,
Dum belega kaj varma la posttagmeza suno brilas malsupren,
Verda la somermeza verdajo kaj freŝa blovas la ludanta venteto,
Tra la fieraj kaj pacemaj urboj kaj la markolo intere,
Sed trejnado kaj parado estas finitaj, ili remarŝas al la barako,
Nur audu tiun aprobon de manoj! aŭdu, kia aplaudado!
Forirante, la amasoj nun apartiĝas kaj disiĝas—sed ni, maljunulo,
Ne por nenio mi kondukis vin ĉi tien—ni devas resti,
Vi por paroli viavice, kaj mi por auskulti kaj diri.
La Centjarulo.
Kiam mi kroĉis vian manon, ĝi ne estis kun teruro,
Sed subite verŝiĝante ĉirkaŭ mi ĉiuflanke,
Kaj malsupre tie, kie la knaboj trejniĝadis, kaj supren laŭ la deklivoj ili kuris,
Kaj, kie la tendoj estas starigitaj, kaj kie ajn vi vidas suden kaj sud-eosten, kaj sud-uesten
Trans altajojn, trans malaltajojn, kaj el la randoj de arbaroj,
Kaj laŭ la bordoj, en marĉo (nun supre plenigita) venis denove kaj subite furiozis,
Walt Whitman
18     ^sperantoUS^   2006/5-6
Kiel antaŭ okdek kvin jaroj nenia nura parado, ricevita kun aplaŭdo de amikoj
Sed batalo, en kiu mi mem partoprenis—jes, kvankam antaŭ longa tempo, mi en ĝi partopn
Marŝante tiam ĉi tiun altaĵon, ĉi tiun saman grundon.
Jes, ĉi tio estas la grundo,
Miaj blindaj okuloj, ĝuste dum mi parolas, ĝin vidas rehomigita el la tomboj
La jaroj retroiras, pavimoj kaj dignaj domoj malaperas,
La krudaj fortikaĵoj reaperas, la malnovaj ringeg-pafiloj estas muntitaj,
Mi la vicojn vidas da levita grundo, sin etendantaj de la rivero al la golfo,
Rimarkas mi la vidon de la akvoj, rimarkas la altejojn kaj deklivojn,
Ci tie ni bivakadis, tio estis ĉi tiun tempon en somero ankaŭ.
Dum mi parolas mi ĉion rememoras, rememoras la Deklaracion,
Gi estis legata ĉi tie, la tuta armeo paradis, ĝi estis al ni legata ĉi tie,
De sia stabo ĉirkaŭite, la Generalo en la mezo, li suprentenis sian elingitan glavori.
Gi scintilis en la suno en la plena vido de 1' armeo.
Gi estis audaca ago tiam—la anglaj militŝipoj jus alvenis,
Ni povis rigardi ĝis la ekstera golfo, kie ili staris ankrite,
Kaj la transportajn ŝipojn, svarmantajn per soldatoj.
Kelkajn tagojn plu kaj ili alteriĝis, kaj tiam la batalo.
Dudek mil estis alportitaj kontrau nin,
Veterana forto, provizita per bona artilerio.
Mi ne diras nun la tuton de 1' batalo,
Sed unu brigado, frue en la antaŭtagmezo ordonita antauen ataki la ruĝ-frakulojn
Pri tiu brigado mi diras, kaj kiel firme ĝi marŝis,
Kaj kiel longe kaj bone ĝi staris, alfrontante morton.
Kiuj, vi pensas, ke estis marŝantaj firme, severe alfrontantaj morton?
Estis la brigado de la plej junaj viroj, forta je dumil,
Edukitaj en Virginio kaj Marilando, kaj la plejparto el ili konataj persone al la General^
Brave antaŭen ili iris per rapida paŝado al la akvoj de Govanuso,
Gis subite, neobservite de defilintoj tra la arbaro, dumnokte penetrita,
La Britoj avancantaj, ĉirkaŭvenante de la eosto, feroce pafante per siaj pafiloj
Liu brigado de la plej junaj estis forbarita kaj en la manoj de 1' malamiko.
La General' observis ilin de tiu ĉi altajo,
Ili faris adajn urĝajn penojn rompi sian medion,
Poste sin dense kuntiris, tre kompaktaj, sia flago flirtanta en la mezo,
Sed ho de la altajoj kiel la kanonoj malabundigis kaj malabundigis ilin!  ■
Gi nauzas min ankorau, tiu buĉado!
Mi vidis la ŝviton kolektiĝi gute sur la vizaĝo de 1' Generalo.
Mi vidis, kiel li tordis la manojn angore.
Dume la Britoj manovris eltiri nin por altrudita batalo,
Sed ni ne kuraĝis fidi la ŝancojn de altrudita batalo.
Ni batalis la batalon en taĉmentoj,
Atak-elirante ni batalis ĉe kelkaj lokoj, sed en ĉiu la ŝanco estis kontraŭ nin,
Nia malamiko, avancante, konstante superante, repuŝis nin al la terajoj sur tiu ĉi altajo
Gis ni turnis nin, minacante tie ĉi, kaj tiam li forlasis nin.
Liu estis la eliro de la brigado de la plej junaj viroj, forta je dumil,   j
Malmultaj revenis, preskaŭ ĉiuj restas en Bruklino.
Liu kaj tie ĉi la unua batalo de mia Generalo,
Neniaj observantaj virinoj, nek sunbrilo por ĝui, ĝi ne finiĝis kun aplaŭdado
Neniu aplaŭdis ĉi tie tiam.
itradukitQ poezio
2006/5-6          Esperanto US^   19
tradukita poezio-
pluvo,
\ G R l.S*>.   Jay l
Sed en mallumo en nebulo sur la tero sub malvarma pluvo.
Lacaj tiun nokton ni kuŝis frustritaj kaj morozaj
Dum malestime ridis multaj arogantaj lordoj, bivakantaj kontraŭ ni,
Sufiĉe aŭd-proksimaj, festenantaj, kuntintigantaj vinglasojnje sia venko.
Sed la nokton de tiu, nebulo leviĝinta, pluvo ĉesinta,
Silenta kiel fantomo, dum ili pensis, ke ili certe venkos lin, mia Generalo retretis.
Mi vidis lin ĉe la riverflanko,
Malsupre ĉe la pramo, lumigita de torĉoj, hastiganta la enŝipiĝon,
Mia Generalo atendis, ĝis la soldatoj kaj vunditoj estis ĉiuj transpasintaj,
Kaj tiam (estis jus antaŭ sunleviĝo), ĉi tiuj okuloj vidis lin por la lasta fojo.
Ciu alia ŝajnis plenigita de malgajo,
Multaj sendube pensis pri kapitulaco.
Sed kiam mia Generalo pasis min,
Dum li staris en sia boato kaj rigardis en la direkto de la venanta suno,
Mi vidis ion malsaman ol kapitulacon.
Fino.
Sufiĉe, la historio de la Centjarulo finiĝas,
La du, la pasinteco kaj la nuntempo, interŝanĝiĝis,
Mi mem kiel liganto, kiel kantanto de granda estonteco, nun parolas.
Kaj ĉu ĉi tiu estas la grundo, kiun Vaŝingtono tretis?
Kaj tiuj akvoj, kiujn mi apatie tage transiras, ĉu ĉi tiuj estas la akvoj, kiujn li transiris?
Tiel rezoluta en malvenko, kiel aliaj generaloj en iliaj plej fieraj triumfoj ?
Mi devas kopii la historion, kaj sendi ĝin orienten kaj okcidenten,
Mi devas konservi tiun rigardon, kiel ĝi lumis sur vin riverojn de Bruklino.
Vidu—dum la jara rondiro revenas, la fantomoj revenas,
Estas la 27-a de Augusto kaj la Britoj alteriĝis,
La batalo komencas kaj iras kontrau nin, vidu tra la fumo la vizaĝon de Vaŝingtono,
La brigado de Virginio kaj Marilando elmarŝis por interkapti la malamikon,
Ili estas forbaritaj, murdema artilerio de la altaĵoj direktiĝas sur ilin,
Vico post vico falas, dum super ili silente velkas la flago,
Baptita tiun tagon en la sangaj vundoj de multaj junaj viroj,
En morto, malvenko, kaj la larmoj de fratinoj kaj patrinoj.
Ha, altajoj kaj deklivoj de Bruklino! mi perceptas, ke vi estas pli valoraj, ol viaj posedantoj supozis;
Meze de vi staras bivako tre malnova,
Staras por ĉiam la bivako de tiu morta brigado.
El la angla tradukis Maurice Wittenberg
20     ^sperantoUS^   2006/5-6
itradukitQ prozo
Parti	lonpetante al	lal	betono
	>    1       •      4		1       1
fm'm "	»' .'■■■ ^-^^VJr^iT^^tifV^	K^Su-*,.,	
	'		
Jay   Lake,   tradukis   el   la   angla   Russ
Williams
Ciu havas historion. La drogoknabo kiu
provis prirabi la trinkejon nemalproksiman
de mia domo. La aŭdaca kliento kiu celis
pafi lin. La virino sur la strato ekstere. EC
la hazarda kuglo kiu trafis ŝian tempion.
Precipe la makulo sur la trotuaro. Mi nur
estis piediranta al la poŝtoficejo. Nur al mi
mankas historio.
La ĉielo estis klara kaj pala, perfekte
glazurita ceramika kovrilo super la mondo.
Monto Hood duonvideblis purpurblanke
fororiente dum korvoj plendis ĉe tegmentaj
pintoj. Cirkau la tria posttagmeze, mi ŝlo-
sis la antauan pordon de mia maljuniĝanta
viktorina domo, trotis malsupren lau la ŝtu-
paro, kaj haltis ĉe la trotuarrando por
atendi breĉon en trafiko.
La peza ligna por do de la trinkejo
Ursungego de O'Reilly malfermiĝis per
krak'. Mi jus ekrigardis tien kiam mi audis
knaleton. Mi supozas ke ĉiu alkutimiĝis al
la eĥa tondro de filmaj kugloj. En reala
vivo, la pafo sonis kiel malgranda petardo.
En reala vivo, malalta ordinarulino kun
griza hararo falis sur la trotuaron maldek-
stre de mi nemalproksime.
La makulo sur la trotuaro ne foriris. La
Urbo Portlando alsendis skipon kun
ĥemiaĵoj kaj altpremaj hosoj. Liam la
trinkejo dungis du ulojn, kiuj sabloŝpru-
cigis kaj blankigis la betonon. Post kiam
tio ne sukcesis, mi iris ĉiutage cirkau la tria
kun baksodo kaj skrapa broso. Oni fojfoje
kririproĉis min, sed mi persistis.
Estas etiko en preĝejo kaj estas etiko en
la laborejo. Homoj kiuj tenos la pordon por
vi dum la vespermanĝa svarmado ĉe Jake's
fitraktos vin en trafiko. La sola etiko kiu
gravas estas tiu, kiun vi trovas en la mo-
menta.
Kaj en tiu momento, mia etiko mankis al
mi. Sango kaj osto ŝprucis, flua roza arko
ŝvebanta en la sunlumo. Sia plasta plu-
vmantelo briletis. Sia dekstra piedo mis-
paŝis kaj ŝi falis. Iu kriis. Mi pensas, ke ne
estis mi. Liam mi jam ekforkuris.
Mi apertenas al la bonuloj — vivdauro
da principa opono kontrau pafiloj.
Konstanta historio de progresema voĉdon-
ado. Virinoj devas regi la proprajn korpojn
kaj religio trudu sin nek en lernolibrojn
nek en la registaron.
Domaĝe ke mi ne restis fidela al miaj
kredoj.
Ne plu S-ro Bonulo.
Semajnon poste mi aĉetis barelon da
trikloretileno, vadbotojn, kaj longajn
kaŭĉukajn gantojn. La makulo sur la trotu-
aro restis, kiom ajn longe mi skrapis ĝin.
Post iom da tempo la polico imputis al mi
naturmedian endanĝerigon.
Mi abonis la Oregonanon, nur por sekvi
la historion. Iel la klara graseta jurnala pa-
pero realigis ĝin pli ol povis fari ttt-ej oj. La
drogoknabo estis stratulo, dekkvinjara. Li
jam malaperis en la porjunulan justican
sistemon. Iu adjunkta distrikta prokuroro
volis kapti la memvolan heroon pro por-
tado de pafilo sen licence La jurnaloj
brubruis pri memjuĝa justice La defendo
serĉis misteran atestanton, iu viro kiu staris
proksime kiam la pafo okazis. Mi iris al la
tribunalo, sidis en la galerio. Neniu konis
mian nomon.
La makulo sur la trotuaro daure akuzis
min. Homoj paŝis cirkau ĝi kvazaŭ la vik-
timo ankoraŭ kuŝus tie. Hi sciis tion, kion
mi sciis, eĉ se mi estis la sola kiu povis vidi
ĝin klare. Mi provis aĉeti eksplodaĵojn, por
detrui tiun parton de la trotuaro, sed neniu
volis vendi tion al mi sen licence
La viktimo finfine havis funebran cere-
monion, post preskau monato da tenado en
la kadavrejo de la mortenketisto de dis-
trikta Multnomah. Mi alportis grandan
bukedon de lilioj. Neniu aperis en tombejo
Rivervidajo krom mi, du homoj de la
mortenketa oficejo, kaj la episkopana pas-
tro kiu prezidis la ceremonion. F-ino
Muriel Weeks havis neniujn vivantajn
parencojn, kaj verŝajne neniujn amikojn.
Anonima donacinto pagis la enterigajn
kostojn. Neniu pridemandis min. Survoje
hejmen la auta radio diris ke oni rezignis la
akuzojn kontraŭ la pafinto. Mi supozas ke
F-ino Weeks estis ne sufiĉe bela, nek
grava, nek riĉa. La distrikta prokuroro diris
ke la mistera atestanto eble povintus helpi
fortigi la kazon.
Se mi havus tempmaŝinon, mi irus reen
al tiu momento, kurus por helpi sin. Eble
kaptus ŝian brakon kaj demandus kie estas
la poŝtoficejo, malplifruigus sin kelkajn
sekundojn por ke la kuglo trairu malplenan
aeron.
Mi devis kontentiĝi kun martelo kaj
ĉizilo. La polico venis por paroli kun mi
cirkau la tria kaj duono iun posttagmezon,
kiam mi jam ĉizis "MI PARDONP" en la
betonon de la trotuaro. Hi sufiĉe afable
arestis min.
Historioj vagas antauen. La knabo estas
en junulmalliberejo. La pafinto liberas. F-
ino Weeks havas ĉiom da paco kaj kvieto,
kiom ŝi bezonas. La kuglo estas en saketo
kun etikedo ie en pruvobjekta konservejo
de distrikto Multnomah. Mi ankorau ne
havas historion. Mi nur trinkas vinaĉon sub
la orienta abutmento de la ponto al insulo
Ross. Ciuposttagmeze cirkau la tria mi
puŝas mian ĉareton al la Ursungego kaj
flustras pardonpetojn al la makulo sur la
trotuaro ĝis kiam iu forigas min.
Jay Lake loĝas en Portlando, Oregono, kie
li verkas diversan fikcion. Li estis kan-
didato pri diversaj sciencfikciaj premioj
inkluzive de la Hugo, kaj en 2004 li gajnis
premion John W. Campbell por plej bona
nova verkisto. La angla novelo
"Apologizing to the Concrete" originale
aperis en Nemonymous #4. Russ Williams
loĝas en Vroclavo, Pollando, post
transloĝiĝo de Aiistino, Teksaso, kie li re-
spondecis pri la ELNA-kongreso en 2005.
2006/5-6          Esperanto US^
1iW
r'N
21
tradukita prozo
Historio de Sinjorino Ivha
Valerian Pidmohilnij
De kiam en 1905 jaro vilaĝanoj mortigis
en bieno ŝian edzon, sinjorino Ivha
Narĉevska translokiĝis en urbon.
La morto de l'edzo ne tiel hororigis sin,
kiel surprizis. La vilaĝo fariĝis al ŝi
nekomprenebla, kaj la kamparuloj - eĉ pli.
Dum tridek jaroj sinjorino Ivha loĝis en la
vilaĝo - kaj dum la tuta tempo la vilaĝanoj
ŝajnis al ŝi tre afablaj. Almenaŭ tiajn ŝi
vidis ilin, venantaj kun iu peto. Kaj subite
sovaĝa ekscito, bruligado, ruino kaj neat-
endita morto de l'edzo.
Sinjorino Ivha lasis la bienon kaj ekloĝis
en urbo - luis ĉambreton en kvieta strato,
veturis nenien, akceptis neniun, nur iam
vespere promenis sole, kaj dum tago ŝi
legis librojn. Lagmanĝojn oni portis al ŝi de
manĝejo.
Kaj en la bieno restis la filo Andrij. Li
similis al la patro - same obstina kaj mem-
fida. Lin la vilaĝo ne surprizis - li alvenis
la sekvan tagon post la patra murdo kaj de
tiam ne lasis la bienon. Li eksemis betojn,
ekbredis porkojn, konstruis sukerfabrikon
kaj laktejon - intensa mastrumado, li diris.
Al la patrino li sendis monon, lauokaze li
mem venis.
- Ho, maman, via socialisma libraro pli-
vastiĝas, - diris li rigardante librojn sur ŝia
tablo.
- Jes, Andre', plivastiĝas, - sopirante re-
spondis sinjorino Ivha.
Kaj forirante, sinjoro Andrij kisis la pa-
trinan manon kaj diris:
- Mi esperas, maman, ke vi finfine lasos
vian ĉelon kaj  translokiĝos  al mi. Via
ĉambro estas preta.
Vilaĝanoj, kunportantaj al ŝi de la bieno
buteron, legomojn kaj aliajn, same petis
ŝin reveni.
- Venu al ni, - ili diris, - eble estos pli
facile. Andrij Stepanoviĉ nin tre la-
borigegis. Liel, vidante, povas esti: kaj
estas salajro, sed, ni petas pardonon,
maljuste...
Sinjorino Ivha dolore eltenis tion. Iufoje,
decidinte, ŝi diris al la filo:
-  Andre, oni diras, ke vi ekspluatas la
kamparulojn... Mi hontas pro vi. Vi ja
estas tiel edukita, saĝa...
Sinjoro Andrij mirige kunigis la brovojn:
-   Maman, jen estas rezulto de via
soleco!
Sed sinjorino Ivha decidis esprimi al li
ĉion. Si ekstaris, demetis turkan salon,
kiun ŝi neniam lasis, kaj solene ekparolis:
- Andre', vi devas kompreni, ke tiel ne
povas esti. Mi ne referencos je sciencaj
fundamentoj. Sed ĉu vi ne sentas, ke devas
esti krizo? Cio estis rompita. Ĉu la patra
morto instruis al vi nenion? Cu vi ne havas
- pardonu je ĉi-frazo - senton de justeco?
Auskultu, donu teron al la kamparuloj, kaj
mem eklaboru honeste. Ne estu eksplu-
atanto!
Sinjorino Ivha maltrankvilegis. Jam dum
la jaro ŝi intends esprimi tion ĉi al la filo
kaj ne unu fojon kompilis en la kapo ĉi tiun
parolon. Sinjoro Andrij kviete auskultis
ŝin, atendis por momento, okaze ke ŝi ne
aldonu ion alian, kaj poste diris:
-  Maman? vi devas serioze konsideri
vian nervostaton. Via vivmaniero estas
nepre ŝanĝinda. Mi sincere konsilas al vi
iri eksterlanden aŭ almenau veturi al
Krimeo.
Li foriris, kisante la patrinan manon, kaj
sinjorino Ivha sopirante ekflustris:
- Andre', vi ne komprenas min...
Venis milito. Nau jaroj, kiujn sinjorino
Ivha pasigis en sia soleca ĉambreto, paligis
ŝian vizaĝon, brileto de ŝiaj okuloj similis
al tiuj de narkotulino. Siaj longaj fin-
gropintoj reliefiĝis per maldikaj ostetoj,
kaj per ili ŝi manpremis al la brusto la
turkan salon. Najbaroj malamis sin pro ŝiaj
silento kaj solena aspekto. Neniu kompre-
nis ŝian vivon kaj ŝiajn pensojn.
Sinjoro Andrij veturis per aŭto kaj estris
la lokan filion de agrikultura asocio. Ciu
dusemajne li vizitadis patrinon kaj vetu-
rigis fruktojn kaj dolĉaĵojn.
Kiam komenciĝis milito, sinjoro Andrij
diris al la patrino:
-  Maman, eble vi eklaboru por unu el
miaj malsanulejoj? Liun labor on oni kon-
sideras nun kiel bon ton. Mi kontentus; kaj
vi, eble, donus tiamaniere eliron por via
kompato al suferantoj.
Sinjorino Ivha kapneis:
-  Ho, Andre', ne enmiksu min en mili-
tajn aferojn. Mi atendas krizon.
Kiam krizo venis, sinjorino Ivha ektusis,
ŝiaj okuloj pli profundiĝis kaj ŝi des pli
kunpremis sian salon. Maljunecaj fortoj ne
permesis al ŝi disdividi popolan ĝojon dum
kunvenoj, sed kiam manifestacio hazarde
preterpasis ŝiajn fenestrojn, ŝiaj lipoj firme
kuniĝis kaj la manoj streĉiĝis.
Profundanime ŝi flustris:
- Mi benas vin, popolo!
La filo longe ne venis, sed ŝi atendadis
lin senpacience. Jen li venis. Sinjorino
Ivha kun premita ĝojo demandis:
-Andre', ĉu vi sentas ĝin?
-  Mi sentas ĝin, maman, vi aspektas
malbone. Eble, turnu vin al kuracisto?
- Andre', kiu atentas pri malsano en tiu
grandioza momento? Mi pensas pri io alia.
Andre', oni dume ne perdis ŝancon; vi
ankorau povas penti la maljustecon de via
vivo - donu la bienon al kamparuloj kaj
mem aliĝu al social-demokratoj. Mi benas
vin al tiu laudinda ago.
Sinjoro Andrij klinis sin.
-  Lre agrable, maman, ke vi klopodas
pro mi! Sed, pardonu, mi ne konsideras
mian vivon kiel maljustecon, mi ne inten-
cas penti kaj ne indas al mi aliĝi al social-
demokratoj. Mi, maman, batalos.
-  Batali! - ekkriis sinjorino Ivha. - Cu
kontrau popola elemento? Andre', remem-
oru...
-  Popola elemento! Ankau vento estas
elemento, sed ĝi muelilon turnas. Do, kial
mi devas cedi la bienon, eĉ se popolo havas
iun rajton? Rajto, maman, ne sufiĉas por
gajni ion. Endas akiri en batalo.
Post tiu ĉi vizito sinjoro Andrij malaperis
- alvenis la bolŝevistoj.
Kaj sinjorino Ivha en tiu tempo spertis
multajn aventurojn.
Kiam en la urbo ekregis la bolŝevistoj,
najbaroj denuncis sinjorinon Ivha al CK* -
ili volis, ke oni priserĉu la maljunan burĝi-
non. Sed la traserĉo ne pravigis la esperojn
de la najbaroj. Oni trovis ĉe la maljuna
burĝino nenion malpermesitan, kaj ŝiaj li-
broj fariĝis fundamento de urbestrara
studseminario pri rilatoj de laboro kaj kap-
italo.
Lamen "doma komitato de malriĉuloj"
ekregistris ĉambron de sinjorino Ivha, ĝi
estis sigelita, kaj sinjorino Ivha trovis sin
surstrate. Ciuj estis ĝojigitaj, car la
maljuna burĝino estis dolore pikita.
22     ^sperantoUS^   2006/5-6
tradukita prozo
Sinjorino Ivha akceptis mokturmenton
kviete kaj irante forpelita tra la urbo ŝi pen-
sis: "Mi devas penti pekojn la miajn kaj
tiujn de mia filo antaŭ la popolo. EC se mi
mortos pro malsato, tio estos laŭcela".
Ŝi plenpretiĝis al malsatmorto, sed
renkontis surstrate sian eksan ĉambristinon
Nastja.
-  Ho, aspiduloj, - ekkriis ŝi, kiam sin-
jorino Ivha rakontis pri siaj travivajoj, - jen
rabistoj nebaptitaj! Do, venu al mi - ni iel
travivos.
Nastja estis virino ŝparema, ŝi ne kredis
la bolŝevistojn kaj tuj ekkomprenis, ke sin-
joro Andrij bone pagos pro la patrino. Sed
sinjorino Ivha balancis la kapon:
-  Se mi pluvivos, Nastja, kion mi faros
en tiu tempo, kiam la nova vivo estas kon-
struata! Mi ja ne povas sidi senlabore.
Nastja enpensiĝis. Malfacile estis trovi
por sinjorino konvenan laboron.
- Se tio ne estos malfacila por vi, - fin-
fine diris ŝi, - instruu al mia Seroja legi.
La ideo plaĉis al sinjorino Ivha.
Eduki filon de la popolo! Transdoni al li
la scion kaj sperton, akiritaj de ŝi dum la
longa vivo, transdoni altigitajn pensojn -
kaj per tio pentopagi la pekojn de la
familio.
Sinjorino Ivha konsentis.
Nastja loĝigis sinjorinon Ivha en "gran-
dan ĥaton**" - tiel ŝi nomis la malsekan
kaj malhelan ĉambreton apud la kuirejo,
kie ŝi dormis mem. Sinjorino Ivha mal-
havis eĉ tolaĵon kaj dormis sur benko kun
sternita tapiŝo, kovrante sin per la ŝalo. Si
ne foriris de la ĉambro, car jam ekfrostis,
kaj tuso ne lasis sin.
-  Mi kore dankas vin, Nastja, - ekdiris
sinjorino Ivha, - ke vi donis al mi rifuĝon
kaj komisias min eduki vian filon. Mi
pravigos vian fidon.
- Feliĉigu vin Dio, - respondis Nastja, -
ĉu vi aŭdas, Seroja?
Dektrijara Seroja, filo de la popolo, estis
diboĉa infano de la strato. Li ĉiam forestis
de la domo, ie vagis, kaj alkuris hejmen
manĝeti panpecon. Sinjorino Ivha tuj diso-
nancis lian vivon: de nun li devas esti
hejme kaj lerni. Liel diris la patrino, kaj
por firmigi sian ordonon ŝi batis Serojan
per zono. Seroja kaŝe moknomis sinjori-
non Ivha kiel "putino kun kaptuko" kaj ek-
malamis sin per la tuta forto de sia
libervola animo.
Post kelkaj tagoj oni akiris lernolibrojn
kaj sinjorino Ivha, kun profunda devosento
antaŭ Seroja, ekinstruis. Si diris al li:
-  Serf, vi devas eksenti, ke la nova
epoko postulas de ĉiuj al vi similaj - feĉoj
de kapitalismo - superan inteligentecon.
Alikaze la proletaro venkon ne gajnos...
Ni lernu.
Sed Seroja ŝajnigis sin idioto, eligis la
langon kaj hunde muĝegis.
Sinjorino Ivha estis konfuzita. Si pli fer-
vore ekpersvadis lin. Liam Seroja fariĝis
serioza kaj demandis sin pri signifo de la
vortoj, ofte uzataj far de koleraj fiakristoj.
Sinjorina Ivha malespere kunpremis la
manojn kaj ekkriis:
-   Kia abismo de malhelo kaj mal-
moraleco!
Si ĉesigis la lecionon, eksidis en angulo
sur sia benko kaj longe meditis kiel plej
bone eduki la knabon. Si sciis, ke tio estas
devo de ŝia vivo, kaj bedauras pri manko
de pedagogia lernolibro.
Vespere revenis Nastja (ĉiutage ŝi laboris
kiel lavistino) kaj, demandinte pri rezultoj
de la enkonduka leciono, ŝi denove
senkompate batis la filon. Seroja eltenis
senvorte, sed malbenis sinjorinon Ivha kaj
verve decidis venĝi al ŝi.
La morgauan tagon, kiam la patrino
foriris, li senbrue pendigis super la kuireja
pordo lignositelon da glaci-akvo kaj
ŝnurligis ĝin al la pordo, por ke ĝi renver-
siĝu dum la malfermo de la pordo. Poste li
afable invitis sinjorinon Ivha en la kuire-
jon.
Si eliris, kaj akvo de la sitelego
elverŝiĝis sur ŝian kapon. Seroja saltadis,
ridegante, ĝis plafono, kaj sinjorino Ivha
sidis sur sia benko kaj tremis, ŝi ja ne havis
ŝanĝvestaĵon. Sed ŝi ne tenis koleron. Si
flustris:
- Andre', komprenu min! Mi responde-
cas pri pekoj de ĉiuj niaj prauloj.
Kiam revenis Nastja, ŝi jam kuŝis en
febro. Lusego disŝiradis ŝian bruston. Kaj
la sekvan matenon la animo de sinjorino
Ivha forlasis ŝian korpon.
1923.
Lradukis Viktor Pajuk
*   CK -  soveta  sekreta  servo  en  frua
Sovetio; poste fariĝis KGB.
** ĥato - domo (kabano) en la ukraina
lingvo
La Majfloro-lnterkonsento
En la nomo de Dio, Amen'.
Ni, kies nomoj estas subskribitaj, la lo-
jalaj regatoj de nia impona suverena
Moŝto, Reĝo Jakobo, per la graco de Dio,
de Grand-britujo, Francujo* kaj Irlando,
Reĝo, Defendanto de la Kredo, ktp. entre-
preninte por la gloro de Dio, kaj
antauenigo de la Kristana kredaro, kaj hon-
oro de nia reĝo kaj lando, vojaĝon por sta-
rigi la unuan kolonion en la nordaj partoj
de Virginio, per ĉi tiu dokumento ja solene
kaj reciproke antaŭ Dio, kaj unu antaŭ la
alia, interkonsentas kaj kunligas nin en
civilan politikan anaron por pli bona
sinordigo kaj sinkonservo, kaj la
antauenigo de la celoj antaudiritaj, kaj laŭ
rajto de kio dekreti, konstistigi, kaj for-
muli, tiajn justajn kaj egalajn leĝojn, statu-
tojn, aktojn, konstituciojn, kaj oficojn, de
tempo al tempo kiajn oni juĝas plej decaj
kaj konvenaj por la ĝenerala bono de la
Kolonio, al kiu ni prome-
sas ĉiujn justajn cedemon
kaj obeon.
Ateste pri kio, ni ĉi tie
subskribis niajn nomojn
ĉe Kabo Moruo** la li-
an de novembro, en la
jaro de la reĝado de nia
suverena Moŝto, Reĝo
Jakobo de Anglujo,
Francujo kaj Irlando la
dek-oka,         kaj         de
Skotlando la kvindek-
kvara.
A.D 1620
NOLO: La angla nomo James estas Jakobo
Esperante.
Chilton, Howland, Lilley, Warren, Rogers
estis miaj prapatroj.
Mi estas membro de "Arizonaj Posteuloj
de Majfloro" ekde 1965.
Lrad. de la angla Vilĉjo Munsil
* Inter la  14-a jarcento kaj   1801 britaj
monarĥoj  portis  la  (nominalan)  titolon
"reĝ(in)o de Francio".
** Kabo Moruo: Cape Cod
2006/5-6          Esperanto US^   23
vojaĝe
Vojaĝu Esperante
Post la 91-a Universala Kongreso en
Florenco (29-a de julio ĝis la 5-a de
aŭgusto, 2006) dudek naŭ esperantistoj
vizitis Malton, la plej nova membro de la
Eŭropa Unio, kun la plej antikvaj
ruinaĵoj en la mondo - pli aĝaj ol la pi-
ramidoj aŭ Stonhenĝo.
El la 29 partoprenantoj en la aranĝoj de
Esperanto Vojaĝ-Servo nur 11 estis
Usonanoj. Kiel kutime, niaj ekskursoj estis
tre internaciaj kun aliaj partoprenantoj el
Belgio, Francio, Germanio, Israelo,
Japanio, kaj Meksiko. Gi estis interesega
ekskurso en ege malgranda lando, plenplena
de antikvaĵoj, religio, kaj renesanca arkitek-
turo de la tempo de la kruc-kavaliroj.
Aliĝis al la Florenca Universala
Kongreso entute 44 usonanoj: Ulrich
Becker, Anna kaj Larry Bennett, Myron
Bondelid, Allan kaj Joyce Boschen, Corey
Brill, Alberta Casey, Cody Casterline,
Lanna Cheng kaj Ralph Lewin, Francisco
Cruzaley, Edwin DeKock, Uday Dhar,
Charles Ezebingaya, Greg Finley, Ronald
Glossop, Rochelle Grossman, Sam Green,
Bill kaj Lucy Harmon, Vilĉjo Harris,
Frans kaj Dorothy Jahger, Boris Kolker,
Mary Jane Kwan, Jan Long, Werner
Moeller, Todd Phillips, Sam, Dan, Melissa
kaj Amy Pittman, David Simpson, Julie
Spickler, Bob Swenson, Sandy Thacker
kaj Ed Williger, Claudine kaj Roland
Thibault, Humphrey Tonkin, Arnold
Victor, Steve Wagenseller, kaj Julie
Winberg.
Kelkaj el la aliĝintoj ne povis partopreni
- inkluzive ambau niajn honorajn mem-
brojn de UEA, Boris Kolker kaj Vilĉjo
Harmon.
Partoprenantoj de dekstre maldekstren: Louise Marin, Henri kaj Helena
Lafarque, Anna Bennett, Gabi Zeevi, Joyce kaj Allan Boschen, Leonora
Torres; (dua vico) Josi Shemer, Helene Bracke, Cvi kaj Vera Solt, Lusi
Harmon, Mathilda Landau, Rochelle Grossman, Natalie Sera; (supra
parto) Robert Swenson, Mike Bondelid, Jean Marin, Masako
Grossmann, Jean Revet, Andre Grossmann, William Harris, kaj Wernor
Moeller. Mankas en la foto: Larry Bennett (kiu fotis), Malvina Faklieru,
Nobuyuki Shoji, Ryuzo Yamasaki, kaj Guadalupe Vega.
Venontaj Gravaj
Esperantaj
Eventoj en 2007
Nord       Amerika
Somera Kursaro
8-27              julio,
University          of
California,      San
Diego (UCSD)
NASK revenos  al
Kalifornio! Detaloj
baldau haveblos en
la ELNA-retpaĝaro kaj ĉe Ellen Eddy: ed-
dyellen@aol.com
54-a ELNA Kongreso
27-30 julio,Tijuana, Meksiko.
Detaloj haveblaj baldaŭ; aliĝilo en la
ELNA retpaĝaro kaj jam haveblas en ĉi tiu
numero de €speronto USĥ. Se vi deziras
proponi programeron, sendu retmesaĝon al
Gregg Wasson ĉe: gwasson@gregwas-
son.com. Se vi havas ideojn por ekskursoj
kiujn vi deziras gvidi au partopreni, vi
povas                                            kontakti
BurgessRobert@hotmail.com. Li bone
konas Tijuana kaj San Diego. La ĉefo de la
LKK estas: Mar Cardenas - gary-
mar@2000@aol.com. Rezervu la datojn
por ege interesa ELNA-kongreso - spe-
ciale kun niaj Meksikaj amikoj.
Notu: ŝanĝo! La Tut-Amerika Kongreso de
Esperanto ("TAKE") ne okazos en 2007.
TAKE okazos en julio de 2008 en Montrealo
samtempe kun la ELNA-kongreso.
La 92-a Universala Kongreso
4-10 augusto 2007, Jokohamo, Japanio
Temo: Okcidento en Oriento - Akcepto kaj
Rezisto
Jokohamo estas havenurbo kiu malfermis
sin al aliaj landoj kiel haveno en 1859, la
naskiĝjaro de Zamenhof, kaj la urbo staris
ĉe kapo de modernigo de Japanio, kiu estis
preskau sinonima al Eŭropiĝo (okciden-
tiĝo). Japanio restas tre ekzotika lando -
modernega, samtempe tre tradicia - ege in-
teresa per si mem, sed la amasoj da spertaj,
helpemaj esperantistoj tie helpos nin kom-
preni kaj pli ĝui la sperton.
Notu: Se vi partoprenos la ELNA-kongre-
son en Tijuana, de tie estos senhalta flugo al
Tokio du fojojn semajne. La kosto estas iom
malpli ol tradiciaj usonaj kaj japanaj
flugkompanioj. Esperanto Vojaĝ-Servo es-
peras aranĝi specialan tarifon por la flugoj.
Por aliĝilo kaj/aŭ pli da informo, kontaktu:
Esperanto Travel Service
1824 Euclid Avenue
Berkeley CA 94709
(510)531-8393
LusiHarmon@aol.com
Esperanto League for North America	Non-Profit Org
PO Box 1129	US POSTAGE
El Cerrito CA 94530	PAID Leesburg FL
	Permit #1040
24     ^sperantoUS^   2006/5-6