esperanto
^-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
I3i-monthly bulletin published by the Esperanto League for North America -ft 4/2000
Dumonata bulteno publikigata de Esperanto-Ligo por Norda Ameriko i& Aŭgusto 2000
Look inside for:
Vortoj prezidantaj	2
Dialogo interdirektora	3
Raporto deMASKa	4
Music, etc.	5
Recenzoj jubilee	6,7
Vort-arto	8
plus
Loke kaj regione
Menciinde
7,8
Over 5,000 languages and dialects
have been lost in the 20th century,
say linguists. In the Americas alone,
over 1,000 languages have disap-
peared or reached the brink of ex-
tinction in the last 30 years. {The
Ecologjst, June 2000, p. 9)
V>C3iV teyer&nto supporters b^ck home in the VS
Europe has captured me, but I'm finally
coming back to you this fall, though it's not
going to be easy after 15 months on the
road. You see, when I left California in April
1999,1 only planned to travel around Eur-
ope for a month, using the Pasporta Servo
(a list of free home-stay Esperantist hosts),
but when I got over here, I got bit by the Es-
peranto meeting bug (or drug, if you'll ex-
cuse the metaphor). Ever since, for a year
and 3 months now, I've been wandering
from the UK (International Youth Congress,
Hungary) to the IS (week-long New Year's
Party in Germany) to KEF (Cultural Esper-
anto Festival, Helsinki), just to mention a
few, staying with Esperantists along the
way. And having the adventure of my life.
I'm not the only one to get this travel sick-
ness; Joel Brozovsky, the new director of
ELNA's CO, had it even worse than me, I
hear. (We'll have to start a therapy club for
ex-world-wandering Esperantists.)
But all good things must come to an end.
Finally my brother has succeeded in giving
me an irresistible reason to come home
(besides the fact that I've almost reached
my parental borrowing limit of $5000): I'm
going to be an aunt! So this September, I'm
finally going home, just in time to see the lit-
tle red-faced miracle fresh out of the oven.
After all the excitement dies down and
my tiny niece or nephew still isn't cute and
interesting yet, I'll escape and hit the road
again for a few months, but this time in my
own North America. Destination: universities
and high schools, where I'll give talks about
my trip and hopefully get interviewed in
newspapers and radio programs, getting a
lot of positive publicity for Esperanto. At
each talk I'll have lots of materials for sale:
books and pamphlets for learning the lan-
guage or about the language, CDs of Es-
peranto music, etc. I'll also try to get the lib-
raries to buy at least one Esperanto text-
book for their collection. The point is to get
young people (in their teens & twenties) in-
terested in learning Esperanto, of course,
and thus activate our dormant youth move-
ment. And then after getting back, I can
start working on getting USEJ (United States
Esperanto Youth) organized, plan some re-
gional youth meetings, volunteer at the
ELNA office, etc.
I'll arrange the talks where the most ac-
tive Esperantists in the U.S. and Canada
live, so they can be local contacts for pub-
licity preparation work and follow up when
students want to learn the language. They
can also host me at their homes, so we can
get to know each other well, practice the
language, exchange stories, and especial-
ly help each other make contacts with
other north American Esperantists, so we
can all start to work together more as a
team despite how spread out we are.
There's just one little complication - as I
mentioned, I'm out of money. But I think it's
much more impressive to do this lecture
tour immediately, hot off the plane, so to
say, especially since my enthusiasm and
memories will fade quickly as I get used to
the U.S. again. I'm used to working off of a
tiny budget and sleeping on floors, but the
minimum spending I'll have to do will be for
travel between Esperantists.
So I'm going to need some sponsors wil-
ling to give contributions ror the bus tickets
between cities, for example, or volunteer
drivers. So I'm establishing an account at
UEA for donations, and I'm going to appeal
to all my friends and hosts in Europe too.
I'm going to look into getting commercial
sponsorship from REI (where I bought my
travel equipment), and whether it's possible
to get paid for giving these talks by the
schools and universities. But I haven't the
faintest idea how best to do that, so has
anyone got any advice?
Besides that, and even more importantly,
I need to find the active Esperantists in the
U.S. and Canada! If you are one, or if you
can recommend someone you know,
please e-mail me at amandahigley@
hotmail.com. Other kinds of advice, es-
pecially in the field of Esperanto marketing
(has anyone read Esperanto sen mitoj yet?)
would also help tremendously. Thanks very
much, and see you this fall!
Amanda HIGLEY
(en ECiropo ie)
Esperanto League for North America
PO Box 1129, El Cerrito CA 94530,
USA/USONO
tel: 510/653-0998; fax: 510/653-1468;
e-mail: elna@esperanto-usa.org
President/Prezidanto: David T Wolff
Vice PresidentA/icprezidanto: Grant
Goodall
Secretary/Sekretario: Ellen M Eddy
Treasurer/Kasisto: Don Bushaw
Other Board Members/Aliaj estraranoj:
Peggy Dolter, D Gary Grady, Jennifer
Korp, Ralph Lewin, Elizabeth Raible,
Orlando E Raola, Derek Roff, Sylvan J
Zaft, Michele Zielinsky
Director, Central Office/Direktoro de la
Centra Oficejo: Joel Brozovsky
Vice Director, Central Ofiice/Vicdirekto-
ro de la Centra Oficejo: lonel One!
esperanto USA
Bi-monthly bulletin published by the
Esperanto League for North America
Dumonata bulteno publikigata de
Esperanto-Ligo par Norda Ameriko
Vol. 36, No. 4
ISSN 1056-0297
Editor/Redaktoro: lonel OneJ
tel. 510/653-0996; fax: 510/653-1468;
e-mail: bnel@esperanto-usa.org
Materials for esperanto USA should
be sent to/Materialojn por esperanto
USA oni sendu al: esperanto USA, PO
Box 1129, El Cerrito CA 94530, USA/
USONO, or by e-mail/aŭ e-poŝte al: e-
usa@esperanto-usa.org.
The opinions expressed in this bulletin
are those of the authors, and don't
necessarily represent the point of view
of ELNA or its newsletter/La opinioj es-
primitaj en ĉi bulteno apartenas al la
aŭtoroj, kaj ne nepre prezentas la vid-
punkton de ELNA aŭ ties novajletero.
Reprinting materials from this bulletin is
permitted, provided that due credit is
given, and a copy of the reprinted
material is sent to ELNA/Estas permes-
ate reaperigi materialojn el ĉi bulteno,
kondiĉe ke oni ĝuste indiku la fonton kaj
ke oni sendu ekzempleron de la repu-
blikigita materialo al ELNA.
Deadline for the next issue/Limdato por
la sekva numero: 29.09.2000.
Saluton ĉiuj,
I have to write this column at least
two weeks before it gets to you, while
several matters are still being decided.
But by the time you read this, ELNA
should have made progress in a number
of areas.
We should have a new committee
head for the Local Groups Committee,
which will help us strengthen our local
groups. We should have a new com-
mittee head for Permanent Convention
Committee, which will help us arrange
better annual conventions and make
things easier for the local groups that
host our conventions. Both of these po-
sitions have been vacant for far too
long, so these are excellent steps.
The Board should have voted on a
number of proposals to bring our finan-
ces a little bit back to where they
should be, and to clarify the responsibil-
ities of Board members.
Our new Director of the Central Of-
fice, Joel Brozovsky, should be getting
settled in, learning the responsibilities
(and learning his way around San Fran-
cisco). Welcome, Joel!
Thanks -
And for those of you who have been
wondering what you can do to help
ELNA, we have a list of some two dozen
areas where we can use volunteers, and
that list should be up on our web site
(www.esperanto-usa.org). So far
it's only in Esperanto, but feel free to
contact us for a translation or an ex-
planation of the projects. Remember to
send a Talent Bank form to the CO if
you can help. I particularly want to
thank Tim Boronczyk, our Talent Bank
Coordinator, for helping match projects
and volunteers - we've needed some-
one to handle this for far too long, and
it's a huge relief that Tim is working on
this. Also, of course, Jay Fishman is
keeping the web site up to date.
Just a note, Gary Grady is the new
head of the Capital Investment Commit-
tee. This committee takes care of in-
vesting our funds and makes sure they
are both secure and productive. Con-
gratulations and thanks, Gary.
And Ege Bonels go to Board member
Derek Roff, who is now a Life Member
of UEA; and to Ralph Lewin, also a
Board member, whose book on copro-
logy was favorably reviewed in the June
Mensa Bulletin.
David WOLFF, President
dwolff@worId.std.com
978/264-0286 (8-10pm Eastern time weekdays, noon-5pm weekends)
; Loke kaj regione
Laĉi-jaraTut-KaliforniaEsperanto-Konfe-
renco okazos de la 22a ĝis la 24a de sep-
tembro, 2000, ĉe la Best Western Truckee
Tahoe Inn, Truckee, Kalifornio. Por
informoj, kontrolu la TTT-paĝon http://
www.esperanto.org/tkek 2000/ au petu
informojn ĉe: Don Harlow, PO Box 551,
Pinole CA 94564; * 510/222-0187; H
tkek2000@hotmail.com.
La ĉiujara aŭtuna E-renkontiĝo ĉe la ver-
monta montargastejo Okemo Mountain
Resort okazos jam la sepan fojon de la 7a
ĝis la 9a de oktobro. Internacia Semajn-
fino Esperantista (ISE) estas konata kaj
kuniabora aranĝo inter esperantistoj en
orienta Usono kaj Kanado, aparte Kebe-
kio, kio garantias internacian etoson dum
la babilado, kursetoj, prelegoj, ekskur-
setoj, manĝoj, kaj diversaj distraj pro-
gramoj. Familioj kaj esperantistoj de ĉiu
ago estas kore bonvenaj. La ĉijara pro-
gramo estos same ĝuinda kiel kutime.
Venu kaj mem (re)spertu la varman eto-
son de intima E-rondo sine de la fabelaj
aŭtunaj koloroj de Vermonto. Ĉio realiĝos
en la ĉarma vilaĝo Ludlow, en la centra
parto de la ŝtato. Videblas ĉe http://www3.
sympatico.ca/esperanto/FotojOkemo99.
htm kelkaj fotoj de la pasintjara ISE. Pli
detalajn informojn, kaj pri la aranĝo kaj pri
loĝeblecoj, oni povas trovi en la TTT-ejo
http://www3.sympatico.ca/esperanto/
okemo.htm, kune kun aliĝilo. Cetere oni
povas turni sin al Thomas Alexander, 97
Elmgard St, Rochester, NY 14615; * 716/
865-7238 H thos@compuserve.com.
esperanto USA  4/2000
CHANGING OF THE GUARD
at the CO
Dum mia lasta vizito en Londono mi atendis, ĉir-
kaŭate de centoj da scivolemaj gapantoj, antaŭ la
Palaco Buckingham la faman ŝanĝon de la pala-
ca gvardio. La atendado estis vana, pro la pluvo,
kompreneble. Sen speciale atendi tion, la than fo-
jon, mi spertas ŝanĝon de "gvardio" en la Centra
Oficejo de ELNA, kies deĵorantoj rekte, kuraĝe kaj
ĉirkaŭate de nebulo klopodas alporti sian kontri-
buon al la antaŭenigo de nia Afero en Usono. La
inta kaj la onta direktoroj antaŭ neionge dialogis
pri si kaj pri la Afero mem. Ĉi-subas parto de ilia
dialogo. - io
Miko: After seven years of working in the
Central Office of ELNA, I shall be moving
on back to the academic world. After a
year-long study of the Classics of
Asian literature and philosophy, I
shall be seeking a teaching pos-
ition. I don't know where 1 shall
teach nor what subject will be my
field, but I can be certain that
everything I do in the future will
always contain an aspect of inter-
nationalism informed by Zamen-
hof s Homaranismo. As Ionel is
fond of saying, I have been infec-
ted by the Esperanto virus, and
that will never go away! My years
here have been rewarding, for 1
now have friends all over the CIS
and in many other parts of the
world. 1 have been able to say
proudly that I am working for a
non-profit organization whose
goals are noble (although quix-
otic) and worthy of a commit-
ment of energy and time. And now it is
time to hand over this happy responsibil-
ity to my successor, Joel Brozovsky, who
has already been living full-time in Esper-
antujo for the past sixteen years. Joel, can
you tell us a few things about yourself and
your recent life?
Joel: Although born in the CISA, in
Washington State, 1 have, as you said,
been living overseas, in Esperanto-land,
since 1984. I traveled for three years
around the world, came back to the OS
for half a year, three months of which
were spent traveling around the OS lec-
turing about my travels in Esperanto-
years, Esperanto has been my main Ian- compared to the OS. Osually at least
guage; that is, I used Esperanto more twice as many Japanese go to the Oniver-
than any other language. At Oomoto I sal Congress of Esperanto than people
edited the magazine in Esperanto called from the OS. I suspect that in the OS
Oomoto, as well as occasional books, there actually are about as many Esper-
brochures, lectures, etc. 1 helped with the antists as in Japan, but they seem less
various Esperanto activities, taught the countably active,
language in evenings, weekends and holi- Miko: Although we have been quite
days, and helped to welcome visitors aware of the need to recruit more ELNA
from all over the world. It was a very re- members, the membership has actually
warding time for me due to the Esperanto been declining despite all our efforts,
work, as well as the chance to become What do you plan to do to attract new
acquainted with the Japanese culture and   members?
with Oomoto.                                           Joel: "Plan" probably isn't the best word
here, because intentions will have
to be discussed with the Board
before they can become concrete
plans. What I hope to do, in very
general terms, is to find efficient
ways to communicate to as
many as possible the reality of
Esperanto as it is practiced in the
world. When I learned the lan-
guage in the CIS, I knew very little
about how it was being used, es-
pecially by young people. During
my travels, I was very surprised
to see how well Esperanto works,
and how much it is being used. It
shouldn't be such a secret.
Miko: Certainly your experiences
will add new rich insights to
ELNA's techniques of interacting
with the world at large. I am sure
that many people will be swayed
Miko: I am sure it must be something of by your own successful application of Es-
a shock to return to the States after such peranto in profoundly international con-
a long absence. What differences and texts. And the simple fact of your new-
similarities do you notice between the Es- ness to this position will add some fresh
peranto movement in Japan compared energy and insight to the tasks. I wish you
with here in the U.S.A.?                             better luck with computers than I have
Joel: Yes, coming home is more of a suffered; and may your interaction with
shock than going to any new country, it ELNA-members be as fruitful and happy
seems to me. A comparison between the as has been mine!
Esperanto movements in Japan and the Joel: Thank you. As one of my first tasks
US could take up much more space than as the new director of the office, I wish to
is available here; I hope to present that in thank you for your many years of very de-
more depth later. But very briefly, I can dicated service. Good luck in the new
say that, although Japan has half as    phases of your life. I look forward to work-
La redaktoro Inter la inta kaj la onta direktoroj
many people as the US, there are about    ing with Esperantists and supporters of
land, then went to Japan to work for the   twfce as many people in Japan who are    Esperanto in the US, and throughout the
Shinto religion Oomoto as their resident    members of an Esperanto organization,    Americas,
foreign  Esperantist.   During  those   16
esperanto USA  4/2000
luj diras ke Esperantio ne vere ekzis-
tas, sed tiuj fakte ne konas la veron: Es-
perantio estas reala loko, kaj mi loĝis tie
dum tri semajnoj ĉi-somere. En Esper-
antio la suno ne multe brilis, nebulo kaj
nuboj kovris la ĉielon, la aero estis mal-
varmetakaj venta, kaj viroj, virinoj, kna-
boj kaj knabinoj parolis Esperanton de la
frumateno ĝis enlitiĝo. Tiel estis ĉe la
San-Franciska Stata Universitato dum la
Nord-Amerika Somera Kursaro de Es-
peranto (NASK) 2000, de 26 junio ĝis
14 julio.
En San-franciskon venis 45 studantoj
el pli ol 10 landoj, 3 geinstruistoj (Grant
Goodall, Spomenka Ŝtimec kaj Dennis
Keefe) kaj 1 help-instruisto (Reza Kher-
Kbah). Unuaj impresoj (jen mia unua
sperto che SFSU): granda flughaveno,
senproblema atingo de la universitato,
akceptejo, lifto kaj la vizaĝoj de Ellen
Eddy kaj aliaj esperantistoj kiuj jam al-
venis. Malgrandaj ĉambroj, novaj sam-
ĉambranoj, sinprezentoj, babilado, ek-
ĝojiĝo. Malvarmaaero! Manko de suno!
Cu mi povas paroli aŭ ne? Kiu diable es-
tas la vorto por "clam chowder"?
Komencantoj, progresantoj kaj spert-
uloj studis la lingvon, literaturon, kultu-
ron kaj historion de nia lingvo. Ni ĉiuj
kunloĝis sur la sama etaĝo de universita-
tadormejo,kaj lakoridoroj senprokraste
komencis aspekti... nu, neordinaraj? Ap-
eris aiiŝoj apud la pordoj kaj sur la mu-
roj: "Viranecesejo", "Akvofonto", "Por
voki la lifton", "Puraj littukoj", "Ĉi tie
forĵetu la rubon" ktp. Ne nur esperant-
istoj loĝis sur tiu etaĝo, kaj mi ŝatus scii
kion pensis la aliaj . . . Frumatene oni
aŭdis "saluton!", "bonanmatenon!", "ki-
el vi fartas?" kaj malfruvespere "dormu
bone!" kaj "ek al la lito!" Nia komun-
umo estiĝis rapide kaj senzorge. Ko-
munumo de diversaj aĝoj, nacioj, kolo-
roj, opinioj kaj kredoj, sed vere komun-
umo en kiu ĉiuj strebis al bonaj inter-
kompreniĝo kaj subteno. Junuloj kaj
maljunuloj (kaj mezaĝuloj, kompren-
eble), japanoj, rumanoj, kostarikanoj,
senegaliano, gvatemalano, kroato, uson-
anoj, iranano, rusoj, kanadanoj - sed ve-
NASK 2000
tri semajnoj en Esperantio
re ni estis nur esperantistoj. Kia diferen-
co disde la aliaj grupoj ĉe la universitato,
en kiuj ĉiuj membroj aspektis kaj parolis
same! Mi senhezite diras ke dum la
kursaro regis rrhrindaj bonvolo, bonkor-
eco, subteno, helpemo kaj feliĉo.
Oni multe lernis en laklasoj, sed eble
ee pli ekster la klasoj. Gmpoj ekskursis
tra la urbo, babilante esperantlingve en
latramoj, busoj, trajnoj, restoracioj, par-
koj, butikoj, muzeoj kaj stratoj. Preskaŭ
neniu manĝis sola; ĉiam ni okupis
"niajn" lokojn en la manĝejo, kvarope,
kvinope, sesope aŭ pli. Oni diskutis la
veteron, la celon de vivo, poezion, poli-
tikon, lingvistikon, amon, fakte ĉion.
Oni lernis vortojn por novaj manĝaĵoj,
konceptoj, lokoj kaj spertoj. En la dorm-
ejo kutime la pordoj restis malfermitaj,
kaj en la dormĉambroj troviĝis grupetoj
konversaciantaj, verkantaj, diskutantaj.
Malmulte oni krokodilis... eĉ inter sam-
lingvanoj. Kaj semajnon post semajno
mi rimarkis la pliboniĝon de la parola
lingvo kaj la kreskon de la esprimpovo.
Sub la gvidado de Bill Maxey, kelkaj
provis la ekzamenojn de UEA /TLEI, kaj
nun esperplene atendas la oficialajn re-
zultojn.
Mi havis la honoron redakti la ĉiuta-
ganjurnalon por la kursaro, ĉi-jare nom-
itan NASKa Fasko (pro la nova nomo de
la kursaro, NASK). Kian plezuron mi
spertis (kaj kian laboron!) Dum la tago
mi rikoltis materialojn por la sekva tago;
dum la vespero mi redaktis, korektis, en-
tajpis, formatigis ktp. Dum la frumateno
mi provlegis ĉion kaj poste kopiis kaj
disdonis laĵurnalon antaŭ la unua lecio-
no de la tago. Estis interese ke neniam
mankis materialo; lakursanoj tre entuzi-
asme verkis kaj kontribuis (kvankam ili
verŝajne aŭdis cent fojojn, ĉe ĉiu evento
"Ĉu vi pretas verki artikolon por lajur-
nalo por mi?"). Kaj temis ne nur pri an-
oncoj kaj ŝercoj; ni vere havis viglajn ra-
portojn, originalajn poemojn kaj litera-
turajojn, kaj multe da informado. Ni pro-
fitis de la ĉeesto de lerta junulo (Tim
Westover) kiu tuj kreis por ni hejmpa-
ĝon por la kursaro. Tie vi povas legi kel-
kajn artikolojn el la Fasko kaj vidi aron
dabelaj fotoj de la studantoj kaj eventoj.
(http ://www.medialabinc.net/nask/nask.
htm)
Inter la vesperaj eventoj, okazis pre-
zentoj pri japana kaligrafio, origamio,
masaĝ-terapio, la lingvo-problemo en
Kanado, Gvatemalo, irana vespero, japa-
na te-ceremonio, videofilmoj kaj aliaj.
Dum la "Intemacia Vespero" oni vidis la
grandajn talentojn de nia grupo, kaj dum
"Intemacia Poezia Vespero" ni spertis
emociplenan deklamadon de poemoj en
diversaj lingvoj el diversaj kulturoj.
Kiel kutime, ni havis okazojn interrila-
ti kun lokaj esperantistoj, unue ĉe pikni-
ko en apuda parko, due en la tradicia
"ĝardenfesto" ĉe ges-roj Harmon kaj ce-
tere dum ekskurso sur monto Tamalpais
kun Don Harlow kaj aliaj, dum la piro-
teknikajoj de la 4a de julio kaj dum kel-
kaj enurbaj eksursoj. Ili multege kontri-
buis al la sukceso de la kursaro. Dan-
kon!
Lastaj impresoj? Granda amikaro.
Malfacilaj "ĝis-la-revidoj". Larmoj en
okuloj. Belaj memoroj. Manko de dor-
mo. Superfluo de feliĉo. Fmaforiro. Re-
veno al la "alia" mondo. Sed super ĉio,
lakonscio ke Esperantio estas vigla, ĝoj-
plena loko, kaj ke mia vivo estas ege pli
riĉa nun ol antaii mia loĝado tie. EC post
la kursaro nun ekburĝonas amasoj de e-
poŝtaĵoj inter la novaj amikoj (estas inte-
rese ke nur unu el ĉiuj kursanoj ne havas
e-poŝtan adreson), kaj mi kredas ke mul-
tos la fruktoj de tiuj semajnoj.
Antau kelkaj jaroj, Wilham Auld ver-
kis artikolon por la revuo Esperanto en
kiu li respondis la demandon "Kial vi es-
tas esperantisto?" Unu el liaj respondoj
estis, ke per Esperanto li gajnis la plej
bonajn armkojn en sia vivo. Mi povas
nur konsenti; Esperanto estas afero ne
nur de la menso, sed ankaŭ de la koro.
Mi alvenis San-franciskon kun valizoj
kaj libroj, kaj foriris kun bonaj arnikoj
kaj belaj memoroj. Mi feliĉas esti esper-
antisto.
Lee MILLER (Columbia MO)
esperanto USA  4/2000
lnternacia Manpremo
Supplement to Esperanto USA 4/2000
A Chinese Esperanto speaker once pointed out that Esperanto is like a linguistic handshake. When two
people shake hands they both reach out halfway. When two people speak Esperanto they have both made
the effort to learn a relatively easy, neutral language instead of just one of them making the effort to learn
the other's difficult national language.
This is why this supplement is called lnternacid Manpremowhich means "an international handshake."
Esperanto in My Life
by Mark Haskell
Part Two
Arabic and Esperanto in Ethiopia and Rome
Arabic in that part of Ethiopia was like Spanish in
El Paso, Texas; it was everywhere. I discovered I was
able to get around and get things done much more
easily than those people who only spoke English. It all
served to reinforce my ideas about the language
problem and the need for a solution. Part of this
conviction stemmed from the problems with Arabic. I
had been through a 47 week program to learn this
language, and had studied it 30 hours per week in class
for a total of 1,410 hours! Add to that eight hours of
homework each week learning dialogs and doing
written assignments, another 360 hours, and the total
number of hours spent learning Arabic was 1,770.
Even then, reading a newspaper was difficult, and the
spoken language in East Africa varied considerably
from what we learned in school. If there were going to
be a language selected to be the second language for
everyone, Arabic would not be it! I would often
compare the time spent studying Arabic to the 100-
200 hours I had spent over the previous few years
teaching myself Esperanto. Even though in later years
I would again be hard at work studying Arabic, this
time in Cairo, Egypt, my Arabic fluency never did
approach that of Esperanto.
While in Ethiopia I got a tape from a friend who
told me that there was Esperanto activity at Southern
Illinois University (SIU) in a special program. I began
exchanging tapes with John Gadway, a professor in
the German Department who had taken up Esperanto
and was an eager enthusiast. I sent him a tape letter. In
later tapes Dr. Gadway told me about the Esperanto
activities going on at the university. I knew I would be
going back to southern Illinois after I finished my term
in the Army; I was excited at the prospect of meeting
some Esperanto speakers in the local area.
Leaving Ethiopia provided my first chance to use
the delegate system of the Universal Esperanto
Association (UEA). I had an old yearbook from the
UEA and it turned out that I had a long layover in
Rome. This was due to some helpful friends in Eritrea
who set it up so that I had a long time as a layover!
When I arrived in Rome I called one of the delegates
listed. I explained (in Esperanto of course) that I was
only there for about 24 hours and wanted to meet
another Esperanto speaker and see some of the city.
His response was that he was busy because he was a
teacher and examinations were ongoing, so he had a
lot of papers to grade. However he said someone from
the Esperanto club would come by the hotel. Early that
evening a big fellow came into the hotel asking for me.
We introduced ourselves and he asked me what I
wanted to do. I told him I had nothing special in mind.
I just wanted to see a little of Rome. We took off for
what ended up being a six or seven hour tour. We
went to some coffee houses, visited the antiquities of
the Forum and Coliseum, visited the "red light
district", carried signs in a political demonstration until
the police showed up, and spent a lot of time making
Contents	
Esperanto in My Life by Mark Haskell	l
Silvia Rottenberg's Dream by Sylvan Zaft	3
lnternacia Manpremo de Gigi Harabagiu	4
Supplement to Esperanto USA 4/2000
small talk. Finally after several hours of speaking
Esperanto and having a good time I had to ask my
guide if he spoke any English. He said no, he was just
a warehouse worker who loaded trucks for a living.
No money to take a course in English. He taught
himself Esperanto. He asked me if I spoke Italian. I
replied no. We had been talking, touring, eating, and
having fun in a language that was native to neither of
us. We spoke, laughed, made bawdy remarks, and
laughed some more. Later in college I would be told
by professors of linguistics that Esperanto doesn't
work and that it is not a language. This experience
alone gave me the insight that most comments like that
were motivated by bias more than an academic
curiosity and love of learning.
I got back to the U.S.A. in the summer of 72. Sure
enough, there was Esperanto activity at SIU for the
first few years after I returned. That was when I met
Rich Ranc, who has remained a friend for the past 20
plus years. It was a lot of fun participating in
Esperanto affairs and discussing language policy and
language planning. I began to realize that language
problems have a lot of other effects not always
apparent at first glance.
I worked for a couple of years and then started
toteraacia Manpremo
Supplement to Esperanto USA 4/2000
Editor:
Sylvan Zaft
PO Box 371
Farmington MI 48332
Contributions should be sent to "Sylvan Zaft"
at the above address or, if possible, by e-mail to:
sylvanz@aol.com.
For this supplement we are especially inter-
ested in accounts of how you have used Es-
peranto. Have you formed strong international
friendships? Have you had interesting experi-
ences travelling abroad using Esperanto? Have
you had fascinating correspondences with peo-
ple in other countries?
Please send your accounts of these and other
interesting experiences using Esperanto to the
editor.
college in 1974. At first I thought I wanted to major in
Russian, specializing in Arabic was not an option at j
SIU, but shortly afterward changed my major to
linguistics. I guess my naivete was showing again. I
thought in linguistics I would encounter a lot of like-
minded people. I discovered that in most instances
linguistic studies in the U.S. are geared toward one
thing: teaching English as a second language. In most
instances the attitude toward Esperanto varied from
indifferent to openly hostile. While I was disappointed
in the lack of intellectual curiosity and knowledge-
seeking in the academic community, I was having too
much fun with Esperanto to worry about it. One good
thing about my university experience was that the
university library had a copy of the Esperanto
Antolologio, an 830-page collection of some of the best
Esperanto poetry. I used to check that book out all the
time and just carry it around to read whenever I got the
chance. I really gained an appreciation for the beauty of
Esperanto poetry from that book. Rich Ranc and I one
day decided to set up an Esperanto conference. We did
the groundwork: checked on hotel rooms, reserved
meeting rooms at the university, and mailed out notices.
The response was great. About 25 Esperantists traveled |
to Carbondale from surrounding states and we had a
great weekend. Kent Jones and his family came along
with Richard Wood and several others. The Jones
children were just little kids; yet they babbled in
Esperanto. It was really an experience to speak
Esperanto with four and five year olds! About this same
time I was invited to speak at the Chicago Esperanto
Society Zamenhof-Tago banquet. Doris and I went up
there and had a great time with the Esperantists there in
Chicago. I got my BA in Theoretical Linguistics in
1977. I started graduate studies in the Linguistics
Department in Teaching English as a Second Language.
I got my Master's degree in 1979.
Bonega Gramatika Libro per la TTT
http://www. concinnity. se/bertilow/pmeg/index.htm
Tiu estas la retadreso de PMEG (La Plena Manlibro
de Esperanta Gramatiko) verkita de Bertilo Wenner-
gren. Tiu tre klara kaj utilega verko estas havebla
elektronike dum iuj jaroj. Wennergren ade plibonigas la
retlokon kaj ties verkon. La nuna versio estas 9.3 de la
14-a de marto, 2000.
Internacia Manpremo
Silvia Rottenberg's Dream

Silvia Rottenberg of Buenos Aires, Argentina had
been interested in foreign languages for many years.
She had dreamed about being able to hold conversa-
tions with people from all over the world, especially
those whose native language was not Spanish.
She took steps to realize her dream. She studied
English for years but she found the experience frustrat-
ing because she never reached the point where she was
able to carry on a conversation in that difficult lan-
guage. She jokes that after all of her hard work she
just reached the point where she could say, "I don't
speak English." Her experience was like that of mil-
lions of Americans who spend years taking courses in
a foreign language and still cannot carry on anything
like a normal conversation using their foreign lan-
guage.
In 1980 Silvia Rottenberg came across a newspaper
announcement about an Esperanto course that was
being offered. She enrolled in the course and studied
for a year. Her timing was perfect. The very next year
the 66th Universale* Kongreso de Esperanto was held
I in Brasilia, the capital of the neighboring country
Brazil where Portuguese is the national language.
1,749 Esperantists attended. They came from coun-
tries all over the world. After just one year of study,
with just a fraction of the time and effort that she had
put into English with very meager results, Silvia Rot-
tenberg found herself carrying on conversations with
Japanese, Chinese, Finns, Americans, Africans and
people from many other countries. This was a very
moving experience for her. Silvia Rottenberg's dream
had come true.
She has visited the United States a number of times.
She has spent a total of a month as a guest of two
different families in New York City. She has taken part
in the three week course at San Francisco State Uni-
versity, a course that attracts students from various
parts of the world. When her son-in-law was studying
at Michigan State University in East Lansing she paid
visits there to be with her daughter, her son-in-law and
her grandchildren. Silvia Rottenberg still does not
speak English but she carried on fluent conversations
■^ with Esperantists in these different parts of the United
States.
She has also used Esperanto overseas. Once on a
visit to Israel where her niece was getting married she
had a free morning to spend in Jerusalem. She found
the name and phone number of Matilde Landau in the
Pasporta Servo, and she made a phone call. Matilde
Landau had the morning free. Within a half hour the
two women met at an agreed-on corner and the Israeli
Esperantist greeted Silvia like an old friend and
showed her around the city. Silvia had a similar experi-
ence in Madrid where she was met by a local Esperan-
tist whose name she found in the Jarlibro de Es-
peranto, and she was shown the sights of the city
including the Prado Museum. Obviously there was no
language problem in Madrid because Spanish is the
national language of both Spain and Argentina, but
even there Esperanto proved valuable as an entree to a
local family.
In 1997 Silvia flew to San Francisco to take part in
the Esperanto courses there. When she arrived at the
airport, five Esperantists with a little Esperanto flag
were waiting for her. There in a foreign city where she
knew nobody, people she could converse with were
waiting for her. She found this very moving.
She enjoyed the San Francisco course very much.
One of her teachers was the Australian, Trevor Steele,
whom she acclaims as an outstanding teacher. Trevor
Steele is one of the outstanding fiction writers in
Esperanto today. His great novel, SedNur Fragmento,
deals with the conflict between rationalism and mysti-
cism as played out in the experiences of a nineteenth
century Russian explorer and intellectual in New
Guinea, southeast Asia and Australia. In the course
taught by Trevor Steele they read and discussed the
stories in Claude Piron's Vere aŭ Fantazie. They read
four stories a day.
Silvia Rottenberg serves as president of the Ar-
gentina Esperanto-Ligo. She has taught courses in
Esperanto and her teaching has been the subject of a
fine article in a Buenos Ares newspaper. She has put
her name and address in the Pasporta Servo, the book
that lists hundreds of Esperantists around the world
who open their homes to visiting Esperantists. Her
guests have included visitors from Brazil, Cuba, Esto-
nia, France, Japan, Germany, the Netherlands, Norway
and New Zealand. She has been able to carry on
conversations with people from all over the world,
most of whom do not speak Spanish, in her own home.
This is another way in which her dream has come true.
Supplement to Esperanto USA 4/2000
In the mid nineties a Jewish University in Buenos
Aires invited the famous Italian philosopher and novel-
ist Umberto Eco to visit, Eco specializes in semiotics,
a branch of philosophy that deals with the study of
signs and symbols. He is most famous in this country
for his medieval detective novel which has been trans-
lated into English as The Name of the Rose. He is best
known among Esperantists for his book The Search
for the Perfect Language which has been translated
into several languages including Esperanto.
As the president of the Esperanto League of Ar-
gentina Silvia Rottenberg attended a press conference
which Eco held. She asked him to give his opinion
about Esperanto. He answered by saying that he had
written an important book that deals with Esperanto
and asked her if she had read it.
Rottenberg told him that the book (The Search for
the Perfect Language) had not yet made it into Buenos
Aires bookstores.
Then he answered her question. He said that he had
a very high opinion of Esperanto. It had not succeeded
so far because of the egoism of governments but the
time might come when it would succeed due to the
egoism of governments. By that he seemed to mean
that when countries woke up to find that the language
of another country was dominant over theirs they
might finally work to adopt the neutral language Es-
peranto for international use, thus creating a level
playing field.
If the day arrives when this happens then none of us
will have trouble holding conversations with people all
over the world.
httpi//esperujo.ctw.net/fundamente/auskultu.htm
This www address leads to sites where you can
hear Esperanto on the web. This leads to a very useful
site for intermediate students:
http: //www. esperanto. org/literaturo/Real Au dio/
There are currently twelve selections, all read very
clearly, from authors such as Auld and Baghy, Poe and
Tolkien.
You can download the texts and read along while
you listen in streaming audio. Later, after you have
become more familiar with the material, you can prac-
tice listening without the texts.
You can also download the sound files so you can
play them when you are not online.
Internacia manpremo
de Gigi Harabagiu
Reading Internacia Manpremo reminded Gigi Harabagiu
of an international handshake from long ago when she first
came to the United States. In order to understand this
fascinating little story please remember that back then the
American dollar had about ten times its present value.
Mi errmigris Usonon en iu Vendreda vespero, ĝuste
kiam okazis la Esperanto-kunveno en Nov-Jorko.
Memkornpreneble, mi deziris partopreni ci-tiun lam-
venon. Mia unua Usona korespondanto Ralf Bonesper
kondukis min tien.
Ciuj varme akceptis min kaj scivolis pri la lando el
kiu mi eskapis, Rumanio. Sinjoroj Josefo Delpino kaj
Grossu proponis promenigi min tra la urbo. Alia
maljuna sinjoro (aspektanta neriĉa) Benjamin Reich
volis nepre renkonti min Dimanĉe matene. Kun be-
daŭro mi devis rifuzi al li pro la fakto, ke mi jam
promesis tiun tagon al sinjoro John Futran kaj fraulino
Lescher.
Tamen Dimanĉe matene, kiam mi estis preta forlasi
la hejmon de miaj gastigantoj, eksonoris surpriza tele-
fonvoko de s-ro Reich, kiu diris: "Mi troviĝas ĉi tie en
Brooklyn kaj atendas vin en la subtera vagonar-
haltejo. Mi scias ke vi ne havas tempon, sed mi retenos
vin nur minuton."
Kiam mi eniris en la stacion, s-ro Reich alproksim-
iĝis kaj manpremis min, delikate enŝovinte al mi mon-
bileton je $100. Kompreninte Han geston, mi tuj retiris
mian manon. Tiam s-ro Reich per ĝentila voĉo diris:
"Sinjorino, vi alvenis en fremdan landon, vi estas
veturonta al Cleveland, kie vi konas neniun. Povos
okazi, ke vi ne tuj trovos laboron. Se vi ne volas
akcepti mian donacon, tiam konsideru ĉi-tiun sumon
kiel pruntedonon."
a
Gis fine mi rifuzis akcepti Han afablan oferon. Ni
disiĝis amike, kaj mi neniam forgesos la bonkorecon
de tiu samideano.
Post kelkaj jaroj reveninte al Nov-Jorko mi eksciis,
ke s-ro Reich estis malsana, do mi kun s-ro Delpino
vizitis Hn en hospitalo en Brooklyn.
A
Tio estas la Esperanta solidareco. Ciuj are foliu-
mante la membro-liston de ELNA, mi rimarkas la
nomon Benjamin W. Reich - dumviva membro. Mult-
foje mi pensas skribi al li, sed mi estas prokrastema.
Eble li ne plu vivas: li ja estis maljuna kaj grave
malsana tiam antaŭ 36 jaroj.
Manpremon tian mi ricevis unuafbje enpaŝinte
Usonon....
PROPAEDEUTIC CLARINET
In shopping around for a new clarinet in the key of G
or C, I had an interesting exchange of ideas with the in-
ventor of a new style of clarinet. On his website www.
firstclarinet.com Graham Lyons claims that "I was a wood-
wind teacher for 20 years and became very frustrated
seeing countless children struggling with an instrument
which was too big and heavy for them. It was obvious
thatthey would learn faster with a lighter, smaller clarinet,
and enjoy playing it more... [After learning the Lyons C
clarinet] they could go on to any instrument and learn it
very quickly having had the advantage of a number of
years of instrumental training. But even if they buy a B-flat
clarinet, there's no need to throw away their Lyons C
clarinet. There's plenty of use for it." The parallels to the
propaedeutic value of Esperanto were deep and obvious.
So I sent Lyons a personal e-mail message in which I
asked "Are you aware of the parallels of your project to
aspects of the Esperanto language campaign? We are now
emphasizing the propaedeutic value of studying Esper-
anto. Students have a devil of a time mastering the intric-
acies of (say) French grammar; many students fail and
most develop at least something of a bad attitude toward
language-learning. However, students who are given a
year of training in Esperanto and then introduced to
French are much more likely to succeed in French, for
they have begun with a rationally planned language which
is easierto learn and yields more satisfactory levels of suc-
cess and accomplishment. Like the Lyons C clarinet, it
does not become redundant, but rather continues to be
useful. Esperanto also functions quite like the 'real thing'
e.g. French, Japanese." I also proposed to write a short
article about these fascinating parallels.
To my great surprise, the e-mail message which I re-
ceived in response was written in Esperanto! Lyons
wrote:
"Karasinjoro Sloper,
Mi ne jam konsideris la paralelojn inter mia klarineto
kaj esperanto, sed tiuj kiujn vi mends estas ekzaktaj.
Mi bonvenigus vian proponitan artikolon, sed bv. in-
kluzivi mian ret-adreson www. firstclarinet.com
Konfeso:
Mi ne estas Esperantisto, sed amiko-muzikisto estas
samideano kaj tradukis por mi.
Kore salutas,
Graham Lyons"
After recovering from the shock of the pleasant and
unexpected language-shift, my interest and enthusiasm
were yet further piqued, so I looked around a bit more
through the information and testimonials etc.
Elsewhere on the website, Lyons writes "There are
pockets of enthusiastic teachers who are achieving amaz-
ing and literally unprecedented progress on my clarinet
with their pupils. But many teachers are still a little scared
of it." Again there is a strong parallel with our experience
teaching Esperanto.
Lyons is optimistic about the future: "My clarinet has
not yet achieved its full potential, but it's just a question of
time. It took 15 years for recorders to be accepted as a
standard instrument in early music education. Can you
now imagine a Primary school without recorders?" Per-
haps some time in the future, after the international lan-
guage is accepted as a standard introduction to language-
learning, we will be able to say "Can you imagine a school
without Esperanto?"
Miko SLOPER (Berkeley CA)
Hastur Music aperigis en 1994 KDon kun brua muziko sub la
titolo gherkin - ten esperanto love songs. Se la produktintoj lim-
iĝus uzi Esperanton nur kiel simplan vorton en la titolo, mi eb-
le mencius ĉi diskon pli pozitive. Malfeliĉe, ili decidis montri
siajn Esperantajn (ne)konojn, kun rezultoj, nu, ne nur rid-
indaj, sed ankaii nekompreneblaj. Jen specimeno: "Ci tio estas
unika kaj historia albumo tins el la formdona noktolduba jaroj
pri gherkin, kiu vestis simila bhdotimigiloj, aro sin sur fajro
dum prezentadoj." Felice, dadaismo ne ĝenas min. (1.0.)
esperanto USA  4/2000
Recen2e
Lingva arto: jubilea libro omaĝe al
William Auld kaj Marjorie Boulton.
Vilmos BENCZIK (red.). Rotterdam:
UEA, 1999. 2 Up. 210x145. Broŝurita.
ISBN 92 9017 064 6. Kodo: LIN001,
prezo: $20.80
Lingvo
arto
Jubilea libra
outage al
William Auld kaj
Marjorie Boulton
Jubileaj
kornpendioj
estas sufiĉe
ofcaj en Es-
perantujo. La
plej frua en
mia posedo
estas la "Ar-
ĝenta du-
opo", celebr-
anta la 25-ja-
ran esperant-
istecon    de
Kalman Kalocsay kaj Julio Baghy; mi
hayas ankau la (ipm malpli ampleksan)
sekvajon "Ora duopo", pri la samaj du
personoj. Unu el miaj komeneaj Esper-
antaj libroj estis la "Memorlibro pri la
Zamenhof-Jaro", aperinta tuj post la
centjara jubileo de la naskiĝo de L. L.
Zamenhof; kaj simile aperis, 28 jarojn
poste, "Jubileo", por la centjara festo de
la apero de la lingvo Esperanto. Atent-
inda estas ankau la dika "Li kaj ni" por
Gaston Waringhien. Mankas al mi (sed
supozeble jam aperis en lastaj jaroj) tiaj
verkajoj honore al Juan Regulo Perez
kaj ReinhardHaupenthal, el kiuj ambaŭ
forte kontribuis (rilate Haupenthal'on,
-as) al la disvastigado de la Esperanta
literaturo. Mi ie audis onidiron, ke ape-
ros tia libro omaĝe al Andre Albault,
kiu - malgraŭ kelkaj ideoj pri kiuj mi
forte malkonsentas - certe meritas ĝin
pro sia multjara laboro por Esperanto.
Lasta kontribuo al ĉi tiu ĝenro fare de
la eldona fako de la Universala Esper-
anto-Asocio estas "Lingva Arto", kiu
festas la samtempajn75-jarajnjubileojn
de William Auld kaj Marjorie Boulton
en 1999.
Kiel en ĉiuj tiaj libroj, oni ofte preter-
atentas la jubileatojn, favore al pli ĝene-
ralaj temoj, kiuj malmulte aii neniom ri-
latas la koncernajn personojn. Kom-
preneble, kelkaj verkantoj lojale traktis
la koncernatojn. Gerrit Berveling pri-
skribas la efikon de la poemaro "Eroj"
de Boulton je lia persona kredaro. Reg-
inald Jaderstrom analizas komunajn te-
mojn feminismajn en kelkaj el la verk-
ajoj de Boulton (grandparte temas pri
noveloj el "Okuloj"). Edwin de Kock
resumas la vivonkaj interesojn de Auld.
Stefan Maul omaĝas la redaktistajn la-
borojn de Auld kaj Boulton ĉe "Mona-
to" -riniarkindas, ke Auld ricevas mal-
longan laŭdon, dum la pli granda parto
de la artikolo laŭdegas la talentojn de
Boulton. LjubomirTrifonĉovski dediĉas
kelkajn paĝojn al aperoj de artikoloj de
aŭ pri Auld en "Literatura Foiro" - te-
mas efektive pri nurabibliografieto, kun
remburaj citajoj. AleksanderKorjenkov
provizas nin per tre interesa artikolo pri
"La mastro de la ringoj" de J. R. R. Tol-
kien, emfazante la superecon de la
Auld'a traduko super aliaj tradukoj (ĉe-
fe ruslingyaj), kiujn li konas. John
Wells prezentas rikolton de la literatur-
ajoj de Auld kaj Boulton en TTT (tamen
la listo estas iom eksdata, ofta afero en
la reto, kaj cetere ne mencias la diver-
sajn enretajn tradukaĵojn faritajn de tiuj
du)..Labium proponas longan poemon
omaĝan al Boulton kaj Auld, kaj Hum-
phrey Tonkin diskutas la ŝekspiraĵon
"Epifanio" pere de la traduko de Auld
(li iom diskutas, tiurilate, ankŭ la tradu-
kon de "Komedio de eraroj", al kiu kon-
tribuis ankaŭ Auld).
Mi devus mencii ankaŭ la artikolon de
Manuel de Seabra, pri "La infana raso",
en la antaŭa alineo, sed fakte ĝi traktas
(ĉefe rilate al Auld) la temon de inter-
traktado inter niaj verkistoj kaj nia pu-
bliko, kiun - sen difrnita rilato al Auld
aŭ Boulton - diskutas ankaŭ Tacuo Hu-
ĝimoto; do la du artikoloj estas kune
menciindaj, kvankam nur unu el ili vere
rilatas al la jubileatoj.
Kaj ekzistas amaso da artikoloj, kiuj
diskutas la lingvon kaj nur supraje au
tute neniel mencias s-anojn Auld kaj
Boulton. Geraldo Mattos, ekzemple,
longe diskutas la ĝustan tradukon de la
itala aforismo "traduttore—traditore"
(tradukanto—perfidanto); en tiu diskuto
iom periferie rolas Auld (kiu ie citis la
konatan "traduko—trukado" de Reto
Rossetti). Nu, tiu artikolo estas eble pli
trafa ol la polemika "La alternativo" de
Werner Bormann, kiu sukcesas lastapa-
ĝe enŝovi la nomon de Auld (kiu mem
siatempe verkis sufiĉe da polemikaj es-
eoj pri Esperanto por meriti pli grandan
mencion), aŭ "Semado sur la vers-pa-
do", en kiu ĉina poeto Mao Zifu proze
kaj poezie aŭtobiografias sen ajnamen-
cio de la jubileatoj.
Inter la aliaj artikoloj, legindaj (pro
diversaj kialoj) estas tiuj de Vilmos
Benczik, kiu diskutas la eventualan in-
fluon de la skriba lingyajo je la moder-
naj parolaj lingyoj, ne nur en Esperanto;
Jorge Camacho, kiu defendas almenau
kelkajn neologismojn (sed kies difino
de la vorto "neologismo" ne tute kon-
gruas kun la mia); Paul Gubbins, kiu
komparas laBerlinojn de "Metropolite-
no" kaj "Kiel akvo de 1' rivero"; Abel
Montagut, kiu diskutas netradiciajn
funkciojn de lingyoj; kaj Giorgio Silfer,
kiu iom adresas la saman temon por
pravigi siajn movadpolitikajn ideojn.
Utilaj porkompletistoj estos labiblio-
grafioj pri la verkajoj de Auld kaj Boul-
ton, kompilitaj de Christian Cimpa*. Fi-
ne de la libro estas interesa biografiet-
aro pri la kontribuintoj.
Se interesas vin la lingvo, la movado,
la literaturo, kaj - ĝis iu grado - la per-
sonoj de William Auld kaj Marjorie
Boulton, la libro meritas vian atenton.
*Por interesitoj, preskau la plena originala
poemaro de William Auld haveblas en la
unuvoluma "En barko senpilota", kiun Edi-
studio aperigis antaŭ 13 jaroj. Gisnun, man-
kas tia kompilajo por Marjorie Boulton.
Don HARLOW (Pinole CA)
Bonvolu memori ke ĉiuj mendoj
senditaj al ELNA devas esti antaŭ-
pagitaj. Por ĉiuj mendoj de varoj
necesas pagi ankaŭ sendokostojn.
Nur varoj sendataj al kaliiorniaj ad-
resoj estas impostendaj, dum la
servoj ne estas imposteblaj, sende-
pende de la klienta adreso. Por
pliaj informoj, bonvolu rigardi nian
ĉi-jaran librokatalogon.
esperanto USA  4/2000
75ĵaroj, William A ULD. Jekaterinbur-
go: Sezonoj, 1999. 47p. 195x145. Bro-
iŝurita. Kodo: SEP006, prezo: $4.60
75-jariĝo estas sufiĉe granda atingo
por homo. Aldone al la multaj omaĝoj
al William Auld, nia honorato tion at-
inginta, el lia propra plumo (tajpilo?
komputilo?) venas ĉi tiu mallonga sed
informoplena verko.
En Prefaco li klarigas (per citaĵo el
alia verko), ke "la internacilingva publi-
ko" fakte ne havas grandan intereson pri
sia literaturo, nek pri siaj verkistoj. Sed
li ja timas, ke post lia morto iu trafosos
detalojn de lia vivo, ellaboros (mis)kon-
kludojnkaj anoncos "profesore al furor-
avida publiko", ekz. ke "[k]vankam li
aspektis tre vira, lia edzino lin ofte ba-
tis". Povus okazi ankaŭ, ke eventuala
biografiisto miskomprenos liajn po-
emojn, ne sciante ke li estas "observ-
anto, ne partoprenanto". La originalo en
la poemo Anna, ekzemple, ne estas vera
persono kiun li vizitadis, sed nura sim-
bolo.
Do, eĉ se li ne opinias la propran vi-
i von sufiĉe grava aŭ interesa por Esper-
anta legantaro, pro trijara "sieĝo" de se-
zonisto AleksanderKorjenkov li frnfine
konsentis produkti la jenan verketon.
La aŭtobiografia teksto estas stile
simpla, rekta, esence sen fanfarono. Pri-
skribante la propran vivon, Auld altern-
adas inter la esperantistakaj laalifaceta.
Ni ekscias, ke Auld havas ffatinon
proks. okjarojnmalpli aĝan. Pro tiugra-
da aĝ-diferenco, ili estis "kvazaŭ du sol-
infanoj" al kiuj mankis komunaj intere-
soj. Tia fakteto pri naskiĝ-ordo kaj fa-
milio-grandeco eventuale havas signi-
fon kiam oni provas tutkompreni ami-
kon, konaton aŭ famulon. Ni ekscias an-
kaŭ, ke li "estis kapabla sportisto ekde
tre juna ago". Ni trovas inter gravaj
verkistoj tiujn sen elstara korpa lerteco
kaj ankaii tiujn kiuj ja havas kapablon
kaj korpan kaj mensan. Cu ĉi lasta spe-
co estas pli integra, tuteca? Ni diru ke
almenaŭ por ĉi tiu homo la integriĝo ja
ne estis malavantaĝo. (Ĉu pro tio li dum
tiom multaj jaroj havas la eltenivon esti
vorema leganto kaj fekunda verkanto?)
Post la dua mondmilito, Auld aniĝis
al glasgovaj Esperanto-grupoj neŭtrala
kaj laborista. En ĉi lasta oni ne permesis
uzadi la anglan lingvon. Sub la influo
de la gmpo kaj ties ano Reto Rossetti,
Auld kaj amiko/kunlaboranto John
Francis decidis mem ne plu uzi la an-
glan inter si. (Tiuj, kiuj krokodilemas,
precipe ĉe eklaciĝo, pripensu!)
Jen aliaj specimenaj sciigoj kaj opi-
nioj diversloke en la libro:
-p. 19: Kio mankas al Esperantujo?
Mankas iu "centrismo" kaj reala inter-
nacieco en la pensado. La federacia
strukturo de   UEA "apogas la paroh-
ismon", kiu aktivas ekz. ĉe esperantistoj
skotaj, ffancaj, nederlandaj.
- p. 22. La lastatempan tradukegon
Mastro de I' Ringoj, li opinias iasence
sia "ĉefplenumo". La lingvajo ne estas
"malfacila", kiel pensas iuj alilandanoj.
Fakte, "ĝi estas bele klasika angla stilo,
kiu bele konvenas al esperantigo".
-p. 23. Liaj plej ŝatataj Esperantaj ver-
koj (kiujn li volonte relegas) estas Me-
tropoliteno (Varankin),F/iwra/ (Baghy),
Infanoj en torento (Engholm). Liaj plej
ŝatataj poetoj estas Boulton, Kurzens,
Adamson.
Inkluziviĝas trideko dapoemoj ori-
ginalaj kaj tradukitaj, kiujn li mem elek-
tis por ĉi tiu libreto: pluraj estas sufiĉe
famaj, aliaj ne. Ĉiu meritas (re)legon
okaze de la enmaniĝo. Unu estas Ebrio,
kiun ĉe la apero kaj dum multaj jaroj
oni taksis ege amuza kaj laŭtleginda.
Tamen en nia plej aktuala epoko multaj
pensas ĝin ofenda kaj malkonvena al la
seriozeco de alkoholismo. Do jen ĝi
aperas por via privata lego kaj (re)takso.
Troviĝas ankau 16 fotoj kun pozoj
formalaj kaj neformalaj, kio helpas bild-
igi la familianojn kaj aliajn proksim-
ulojn. Kaj fine kvarpaĝa Bibliografio
kiel eventuala kontrolo pri verkoj legitaj
kaj ankoraŭ leg-endaj.
Mi jam legis mezkvante multon el
la originalakaj traduka verkaro de Wil-
liam Auld. Ankoraŭ restas multe pli. Li
ankaŭ gvidadis min en la legado de aliaj
beletrajoj, ekz. per sia Baza Legolisto
de 51 volumoj (1988) kaj ties suple-
mento (1997). Mi neniam havis okazon
renkontiĝi kun Auld vid-al-vide. Sed en
la pasintajardeko li dufoje respondis al
leteroj miaj. Tiujn respondojn mi kon-
servas kvazaŭ ili venus de usona poeto
Robert Frost, car mi taksas nian propran
laŭreaton je simila nivelo. Mi trovas la
libron oportuna resumo kaj klarigilo pri
liaj vivo kaj pensoj.
Reg JADERSTROM (Mililani HI)
Menciinde
At the 48th ELNA Convention in At-
lanta (May 18th - 21st), the International
Society of Friendship and Good Will
(ISFGW) awarded Certificates of Com-
mendation and Recognition to the fol-
lowing: Jimmy Carter, the 3 8th President
of the United States; Former First Lady
Rosalynn Carter; Dr. Claude Piron of
Switzerland; William Auld of Scotland;
Andrzej Pettyn of Poland; and David B.
Richardson and Michael J. Sloper of the
United States. The awards were presen-
ted by Dr. Stanley J. Drake, president of
ISFGW since 1982. David B. Richard-
son was awarded a Certificate of Com-
mendation and Recognition for his out-
standing book, Esperanto - Learning
and Using the International language,
and for his contributions to the Esper-
anto movement. Michael J. (Miko)
Sloper was awarded a Certificate of
Commendation and Recognition for his
meritorious service as Director of
ELNA's Central Office for the past
seven years and for his contribution to
the Esperanto movement. (Stanley J.
DRAKE, Atlanta GA)
La unua simfonio komponita speciale
por Esperanta teksto prezentiĝos por la
unua fojo al la publiko la unuan semaj-
non de oktobro en la moravia urbo Olo-
mouc (Cehio). Samokaze ĝi registriĝos
por posta eldono KDe. Por pliaj infor-
moj kontaktu la komponinton: David
Gaines, 21274 Smokehouse Ct, Ash-
burn VA 20147; s 703/723-1777; B
davegaines@aol.com.
Adiaŭon al James Boggs (Salinas CA),
mortinta antaŭ nelonge.
esperanto USA  4/2000
Magic writing on the wall
During the just-completed summer
intensive Esperanto courses at San
Francisco State University, the stud-
ents were greeted with an amazing
manifestation of public use of Esper-
anto. The curators of the Yerba Bue-
na Center for tne Arts decided to dec-
orate tbeir tbree-storey theater build-
ing witb "word art" submitted by six
different artists. Tbe tbeme of tbe
project is "interconnectivity and global
communication" so tbe use of Esper-
anto was an obvious choice. Tbe panel
shown in the picture is the most
prominently visible of the six, as it
faces a large popular park and a multi-
plex of film theaters. Actually the in-
clusion of this Esperanto poem had
nothing to do with the S.F. State
program: it was only a happy coincid-
ence. Hundreds of thousands of
people will be exposed to this highly
visible manifestation of the inter-
national language during the coming
several months of the exhibition.
Soon after its appearance the San
Francisco Chronicle printed a review of
the exhibition which included the lead
paragraph "People will undoubtedly be
puzzled by some of the pieces written
in big black letters across the fly tower
of the theater at Yerba Buena Center
for the Arts. Not everyone, after all, is
fluent in Esperanto or the lyrics of
tsi
Per niaj flugantaj
aotobusoj, vi atingos
iun ajrt partem
de la mortdo.
John Lennon." Later in the review,
the author refers to "the small ex-
planatory text that, among other
things, will translate Stephanie Sy-
juco's piece. With a lovely ironic
touch, she composed an ode to the In-
ternet in Esperanto, the hoped-for
universal language that almost nobody
speaks. 'By means of our flying buses,'
it says 'you will reach any part of the
world.' After seeing the piece, the dir-
ector of local Esperanto League e-
mailed the center to say thanks." The
director and several dozen other "al-
most nobodies" sent letters objecting
to the condescension and misstate-
ment in the review. Several days later,
the Chronicle printed a fine letter from
ELNA member and SFSU student
Tim Westover which corrected the er-
ror and included ELNA's contact in-
formation. Quite a few people tele-
phoned the CO and/or visited the
website as a result of Tim's letter, so
"all's well that ends well"!
Miko SLOPER (Berkeley CA)
Leferu!
Istvan LAJCSAK, Borisa Kidriĉa 41,
YU-23333 Majdan, Jugoslavio, 30-jara
E-komencanto (edzo kaj patro) deziras
korespondi pri diversaj temoj.
Ayeni Ayodede Olabode, PO Box 3448,
Agege, Lagos State, Niĝerio, universita-
ta sociologo ŝatus korespondi por altigi
sian E-nivelon.
Menciinde
Provante testi la atentemon de la leg-
antoj de Esperanto USA, lapresisto iom
rearanĝis lapaĝojn de la antaŭanurnero.
Li faris tion sen nia aprobo, kaj ni estis
same konfuzitaj kiel vi. Niajn sincerajn
pardonojn al niaj legantoj.
Pro rapidemo flanke de la kompilintoj
de la ĉi-jara Membrolisto, el la listo de
estraranoj kaj komisiitoj forfalis la ko-
misiito pri testamentaj aferoj, William
R. Harmon, kaj la komitatestro de la
rimeda komitato, Mark Lambert. Ni
pardonpetas pro la eraroj.
Ekde la unua de aŭgusto ĉi-jara, la nova
estro de la investa komitato estas D.
Gary Grady.
KELI (KristanaEsperantistaLigo Inter-
nacia) havas novan peranton en Usono:
Jerald VEIT, 3578 S Taylor Av, Mil-
waukee WI53207; « 414/482-8903; B
jveit@execpc. com.
Esperanto League for North America
PO Box 1129
El Cerrito CA 94530
Non-Profit Org
US POSTAGE
PAID
Permit #1040
Leesburg, FL
34748