Mik
1994(1)
The ELNA Newsletter: News of the Language Problem and Esperanto as the solution
■
■
Kelkaj lastatempaj informoj
Pro la bedaurinda forpaso
de Jim Deer, nia komisiito
pri la audvida servo, tiu
servo nun funkcias el la
Centra Oficejo, al kiu
bonvolu direkti viajn
mendojn por sonbendoj.
For tiuj, kiuj scivolas pri
eventuala nuligo de la
Universala Kongreso en
Koreio pro la tiea krizo:
La oficiala sinteno de
UEA estas, ke ĝis nun ne
ŝajnas, ke okazas krizo en
Koreio-do oni tute ne
planas nuligon de la UK.
Finu kaj konfirmu viajn
vojaĝaranĝojn kiel eble
plej baldaii, car tempo
fuĝas.
If you have access to internet
E-mail and want to participate
in promoting Esperanto in the
media, subscribe to ELNA's
new low-volume mailing list
REBATO-L by sending
SUBSCRIBE REBATO-L
[your address]
to listserv@netcom.com.
Q?or Ca 'ELfhgL %gngreso
SACRAMENTO—LA 42A JARKONGRESO DE
ELNA
de Don Harlow
Kiam miaj gepatroj translokigis nin al
Sacramento en mia 17a jaro, mi estis
malkontenta, Car mi devis relokiĝi de la
smeralde verdaj montetoj kaj farmbienoj
de Oregonio al la somere flavakaj vaste
ebena centra valo de Kalifornio—mi
tamen baldau lernis ami la novan
hejmurbon. Des pli kiam mi kun miaj
edzino kaj du filinoj denove enniĉiĝis en
la urbo inter 1973 kaj 1976. car Sacra-
mento, la ĉefŭrbo de Kalifornio kaj la
situo de la 42a Jarkongreso de ELNA,
estas aparte bela kaj unika loko.
Urbo de arboj
La centra valo de Kalifornio estas
preskaŭ senarba, krom se temas pri kelkaj
friiktarbaroj ĉe diversaj farmbienoj trala
valo. Des pli frapa estas la unua vido de
Sacramento, kiu estas arboplena oazo en
la mezo de verŝajna dezerto. La
Sacramentanoj verŝajne amas siajn
arbojn, kiujn oni trovas laŭ ĉiu strato kaj
en ĉiu ĝardeno. La urbo ĉiam ŝajnas al mi
unu el la plej verdaj en tutaUsono, ebleen
la tuta mondo. Kie la senkompata suno de
la kalifornia somero radias sur ĉiu
kvadrata colo de la tereno, tie la loĝantoj
kaj vizitantoj tamen povas loĝi kaj
promeni sub preskaŭ ĉiea tegmento de
verdaj folioj. La arboj eĉ kreis por si
novan superteran ekologion—estas multaj
ronĝuloj, ne nur sciuroj sed ankaŭ ratoj—
kiuj vivas supre kaj preskaŭ neniam devas
deiri al la tero.
Parkoj...
...estas tre ŝatataj en Sacramento. En
multaj metropoloj, parkoj estas utilaj car
oni facile povas konfiski ilin por konstrui
ŝoseojn. Tio generate ne okazas en Sacra-
mento. La longa verda parko "Capitol
Mall," kiu enhavas ne nur la registarejon
kaj laŝtatanbibliotekon sedankaŭ multajn
arbojn kaj herbejojn,etendiĝas pli-malpli
unu mejlon tra la urbocentro. Aliaj belaj
parkoj estas Discovery kaj AncilHoffman
(laŭlonge de la riveroj Sacramento kaj
'American) kaj Land, kie en la semajnfino
homoj ekskursas por viziti la zoologian
ĝardenon kaj la infanan fabelolandon, kaj
poraudiorkestreton. Kaj,kromlaoficialaj
parkoj, estas ankaŭ ne tiel oficialaj
verdejoj, kiel ekzemple la bordo de la
Rivero American kaj la promenejo
laŭlonge de ties sudadigo—loko trovebla
nur kelkajn paŝojn for de nia Kongresejo.
La Kongresejo
Hotelo "Fountain Suites" troviĝas en
la nordokcidenta angulo de la tradicia
urbo, ĝusteapudlakunfluejo de laRiveroj
Sacramento kaj American. Ĝi estas
modema kaj luksa hotelo—la ĉambro-
prezo, kiun la Sacramentanoj negocis,
estas tre favora. La ĉambroj estas belaj,
oni ĉiutage ŝanĝas la litkovrilojn, estas
telefonoj en ĉiu ĉambro, kaj—por tiuj,
kiuj ne povas fuĝi de la laboro—troviĝas
publika faksilo en la hotelo. Oni
disponigas al ni almenaŭ tri sufiĉe
grandajnkunvenejojn—kaj lalibroservo
ankaŭ funkcios tie, eble pli efike ol kutime
(car la CO. estas nur du horojn for,
almenaŭ unu fojon dum la semajnfino oni
povos veturi al ĝi por restoki librojn kaj
alporri deziratajn titolojn).
Apud la hotelo—tre apude—troviĝas
tutaaro darestoracioj diversspecaj. Krom
Daŭrigo sur paĝo 15
E  D
T O  R  I  A  L
IN THE PUBLIC EYE
It is impossible for me to say today,
more than a third of a century after the fact,
what first led me to Esperanto. The fol-
lowing anecdote may present events in a
different order than they actually occurred;
I made no notes at the time. But the story
goes something like this:
Sometime, in the mid-1950's I or my
parents bought a paperback book contain-
ing Robert Heinlein's famous short SF
story "The Green Hills of Earth." The
story told of Rhysling, the Blind Bard of
the Spaceways, whose magnum opus—a
poem with the same title as the story—you
yourself might have sung in English, or
French, or German. "Or," added the au-
thor, "you may have sung it in Esperanto,
beneath Terra's rainbow banner." I sup-
pose that I must have given an idle thought
to just what Esperanto might be; I cer-^
tainly knew what English, French and
German were.
Some time later, or earlier, I was reading
bits and pieces out of my parents' copy of
Mario Pei's The Story of Language when
I came across a page describing Esperanto
(Pei, as you can see elsewhere in this issue,
was something of an Esperanto partisan).
This made me think and wonder a bit
about the language.
S ometime later—eighth grade, I think—
I started visiting the Portland, Oregon,
Public Library, and there I found several
books about Esperanto (Nelsons Espe-
ranto Course, Joseph Dubin's The Green
Star, one or two others). Remembering
my two earlier encounters with the name
"Esperanto," I checked them out and
started reading...
The point here is that it was not one
exposure to Esperanto or its name, but
several, that turned me on to the language.
I believe that the same thing is true of
others: see the name once and you put it
out of your mind; see the name twice and
you idly think about it; see the name ten
times, and you'll pick up that phone and
dial (800) 828-5944, or write a letter to
Box 1129, or send an E-mail to
elna@netcom.com.
But how do we keep Esperanto in the
public eye?
We could  advertise in Time, or
Newsweek. A single full-page advertise-
ment would take much of our capital, but
it might be worth it... mightn't it? Well,
probably not. That's one mention of Espe-
ranto—but we're talking about multiple
mentions. And we simply can't afford, and
probably won't be able to afford in the
forseeable future, a complete ad campaign.
So how do we get multiple mentions of
Esperanto, preferably free?
I've heard it said that even a bad men-
tion of Esperanto is better than none. One
long-time Esperantist of my acquaintance
even suggested that a multiple axe-mur-
der involving an Esperantist (if that fact
were stressed in the news) might be a
Good Thing in terms of advertising the
language. I don't think I can agree with
that particular example—and I'm certainly
not recommending that any member of
ELNA undertake to implement this sort of
campaign!—but there are some bad men-
tions of Esperanto that can be very useful.
These are die put-downs of the language,
in the printed media, to which we can
reply. When the reply is published, this
means that Esperanto has been mentioned
twice to the reader—the second time, fa-
vorably. She or he will now be thinking, if
only in passing, about the language.
Let me quote a couple of examples from
the past few months in which I've been
involved to give you an idea of how this
sort of things work.
Last fall a columriist fn PC Week, dis-
cussing the new Microsoft Windows NT
operating system, compared its potential
to that of Esperanto, which, according to
him, had failed miserably. Miko Sloper at
the ELNA Central Office saw the article,
replied to it, gave me a copy, and faxed a
copy to Jiirgen Wolff of Komputila Rondo
in Germany. I wrote areply of my own and
faxed it to the magazine, as did Jiirgen
Wolff. All three replies were published by
PC Week and resulted in a number of
information requests to ELNA and—even-
tually—several memberships in ELNA.
The February 4,1994, issue of the (Lon-
don) Times Literary Supplement carried a
review by Eric Korn of Pierre Janton's
Esperanto: Language, Literature, Com-
munity. The review, in fact, turned out to
be a (very uninformed) critique of Espe-
ranto; Korn never even specified what he
personally thought of the book itself. In-
formation about the review was posted to
the internet by Edmund Grimley-Evans
and, at our request, the Esperanto group at
Cambridge University in England faxed
us a copy of the review. I, among others,
answered the review, and in the next week's
issue of the TLS the editor published two
letters critiquing Kom's critique, both fa-
vorable to Esperanto: mine and that of
William Auld of Scotland. Again, several
mentions of Esperanto in two weeks, the
later ones favorable.
Two points stand out here:
(1) Number of replies is important. A
single letter to the editor in answer to an
article, if well-written, may well be pub-
lished; but the editor may also consider
that a single response to an article indi-
cates that the topic is not of much interest,
and should not be given space in his
lettered. On the other hand, ten letters to
the editor almost ensures that one will be
published; a hundred may ensure that an
entire column will be given over to the
topic, and may even encourage the editor
to commission a feature on the subject.
N.B.: If you write a letter and someone
else's is published instead of yours, don't
assume that you wasted your time and
energy^ without the support of your
letter, that other one might never have
been printed!
(2)  Speed of response is important,
though perhaps not absolutely necessary
(I can quote a couple of cases in which the
reply was made several weeks after the
original article, and was still published).
This means that the persons who are going
to reply have to know about the original
article fairly soon after it appears. And this
in turn means that we are going to have to
depend, for generating such answers, more
and more upon electronic communica-
tion—the telephone, the fax machine, the
modem. Our available print media—let-
ters, broadsides, newsletters—are simply
not fast enough.
For information about how you can
help speed things up ... see the bottom of
the first page.
Don Harlow
-■* ■■■■
2    esperanto/usal 994(1)
.■■"■'■"'-, ^
mBF.
:wsmmWto in the Media
^•'.ŭ':-'>>>'J'
Sara Su Jones, an Associate Editor of
the Harvard International Review (Sum-
mer, 1993), has a five-page article in that
magazine, "Power of Babel: The
Struggle to Balance Linguistic Unity and
Diversity," which describes the changing
linguistic situation under the new world
order (perhaps disorder might be a better
term), Jones, who has spoken Esperanto
at least since childhood, mentions the
language as a potential solution to inter-
national language problems as early as
the second paragraph, and devotes the
entire final third of the article to praising
Esperanto's qualities and justifying such
praise in detail, (sent by R. Kent Jones)
Esperanto doesn't do too well with
theater reviewers, it seems. After John
Simon's recent error in New York maga-
zine, we now have Ben Brantley of the
New York, NY, Times (Dec. 3, 1993),
who, reviewing David Ives's one-act
play "Universal Language," refers to the
play's fictitious language Unamunda as
"an absurdist variation on Esperanto (al-
ready absurd enough)." (reported by
Hoss Firooznia; article sent by Rochelle
Grossman)
Dr. HorstFriedrich of Woerthsee, Ger-
many, in reviewing a very unorthodox
theory about the origins of the Romance
languages in the Louisiana Mounds
Society's Mounds Newsletter (Jan.
1994), suggests that Latin itself "might
have been an artificially created lan-
guage, an Esperanto-like amalgam of
divers Italic languages..." (sent by John
F. Schilke)
Bridges, the Lithuanian American
News Journal (Jan./Feb. 1994), contains
an article by Amandas Vysniauskas, "The
Wonders of 'Lithuanian Gold'" (amber),
which originally "appeared in the Litova
Stelo No. 1, 1992, the review of the
Lithuanian Esperanto Association, and
was translated from Esperanto by Rich-
ard Houk." (sent by Richard Houk)
Radio China International's The Mes-
senger (Jan./Feb. 1994) has a complete
three-column article, "CRI Esperanto
Listeners' Club Formed in Japan" by
QPJ Mei, describing the establishment of
the new Japanese club whose member-
ship already exceeds 200. (sent by
Cornelius McKown)
Eric Korn, reviewing the English-lan-
guage version of Pierre Janton's Espe-
ranto: Language, literature and commu-
nity in the London, England, Times Liter-
ary Supplement (Feb. 4,1994), turns the
review of a book into a very uninformed
review of the language itself, (sent by
Edmund Grimley-Evans)
The Albany, NY, Times Union (Feb. 8,
1994), which recently published an ar-
ticle about a project to translate the Bible
into Klingon under the header "Sure
beats Esperanto" (see last issue's
"Newsbriefs"), has now also published a
reply by Donald J. Harlow under the
header "Esperanto no joke." (sent by
Enrique Ellemberg)
In response to Eric Korn's review of
Esperanto: Language, literature and
community (see above), the London, En-
gland, Times Literary Supplement (Feb.
11,1994) published letters criticizing Mr.
Korn's review of the language by U.S.
Esperantist Donald J. Harlow and Scot-
tish Esperantist William Auld.
James G. Bennett, M.D., in a letter to
the Honolulu, Ffl, Advertiser (Feb. 19,
1994) answering a comment by "Grab
Bag" L.M. Boyd that "English comes
closest to [an international language] that
actually works," discusses Esperanto and
gives ELNA's toll-free number, (pro-
vided by Miko Sloper)
A compendium of responses to an ear-
lier article about the internet in the Sun-
day supplement USA Weekend (Feb. 27,
1994) contains a letter by Don Harlow
about Esperanto on the net. The column
header also mentions receiving "our
first-ever communication in Esperanto,
the artificial international language."
The Wall Street Journal (Mar. 7,1994)
announced the existence of 24 bulletin
boards for foreign languages on the
Prodigy system, and specifically men-
tioned that Esperanto was one of those
four languages, (info posted by Prentiss
Riddle)
Under the category "Relations," Alex
Trebek of Jeopardy (Mar. 8, 1994)
wanted the question for "The Esperanto
word for this relation isfrato." (info from
David Harlow)
Peter Steinfels, discussing the prob-
lems of religious bloodshed in today's
world in the New York, NY, Times (Mar.
19, 1994), mentions that "attempts to
devise a kind of religious Esperanto
[ecumenism—ed.] drew only coteries."
(sent by Janet Schumer)
The magazine Poetry Unlimited, Art &
Music (March-April 1994), published in
La Jolla, California, features an oil paint-
ing by long-time ELNA member Alberta
Casey on its cover. On the inside cover,
Ms. Casey describes her long-standing
involvement with Esperanto and the ef-
fect it has had on her life, (sent by Albert
Casey)
In an article by Mark Danna, "Czech
Mates," in Games (Apr. 1994), about the
2nd World Puzzle Championship in
Brno, Czech Republic, one of the first
day's puzzle mentioned was an "Espe-
ranto crisscross."
Jim Carnes' article on the multicultural
sources of American English, "An Un-
common Language," in the magazine
Teaching Tolerance (Spring 1994), in-
cludes a sidebar about the history of Es-
peranto, emphasizing the political and
religious neutrality of the Esperanto
movement and giving ELNA's address
and office phone number.
In his book The Language Instinct,
Steven Pinker specifically takes note that
"irregular forms are explicitly abolished
in rationally designed languages like Es-
peranto. .." (pointed out by Ionel Onet)
esperanto/usa 1994(1)   3
'MJ KMP FMKMJJ PKP@PT©JJ
Usono
,<*r\
ARIZONA
Skribas de Tempe, Arizono, la 14an
de januaro, S-ro Edwin (Edveno) Grobe:
"Lastjare, responde al la peto de Vilĉjo
Shanks, mi komencis instrui kursojn ĉe
Mesa Senior Center. La kursoj iom
sukcesis kaj ĉi-jare aro da kelkaj homoj
fMemintaj tinjii kursojn kaj dezirantaj
ne perdi kontakton kun Esperanto
sugestis starigon de nova klubo. Tion ni
faris. Ĝi nomiĝas East Valley Esperanto
Club, kaj hieraŭ okazis nia unua oficiala
kunveno....Dek ok esperantistoj kaj
gastoj ĉeestis la kunvenon..." Homoj
dezirantaj ceterajn informojn pri EVEC
rajtas kontakti Edveno Grobe
jenadrese: 1620 North Sunset Drive;
Tempe, Arizona 85281; Tel. 602-945-
7948.
CALIFORNIA
Monda Kongreso de scienc-fikciistoj
okazis en San Francisco dum
septembro. Kvankam mondkongreso,
laŭ raporto de Donald J. HARLOW
(membro de kelkaj lokaj kluboj
esperantaj), partoprenis plejparte
Usonanoj kaj Kanadanoj. Deĵoris ĉe in-
form-tablo S-ro Harlow, Elizabeth
HOLDEN (de Kanado), Mike URBAN
(de suda Kahfornio), Rob DEAN (de
Maryland),Judy kaj David WOLFF (de
Massachusetts), Henry POLARD (de
norda Kalifornio), kaj Tomas SOMERO
(de suda Kahfomio). Hi vendis librojn
kiajn Winnie-la-Pu, Tinĉjo, ktp. Atitoro
Harry Harrison faris paroladon pri siaj
Esperanto-travivajoj.
SFERO okazigis Zamenhofan
bankedon en Berklio la 9an de januaro,
samtempe festis sian 30an datrevenon!
Prezidanto Charles GALVIN paroladis
pri "La Danĝero de Espero"; la prelego
temis pri la defioj, kiujn prezentas Espe-
ranto al tiuj kiuj lemas kaj uzas ĝin.
Poste, ĉarliaŭkciis 25 aĵojn kaj allogis
$289 al la SFŜU fonduso por studentoj je
la ĉi-somera kursaro.
ESOS membroj daŭre planas la
venontan jarkunvenon en Sakramento.
Ĝi okazos de la 15a ĝis la 18a de julio en
la ege interesa kaj alloga ĉefurbo de
Kalifornio.
CONNECTICUT
Dum la lasta landa kongreso en Hart-
ford naskiĝis la ideo okazigi
seinajnfinan renkontiĝon inter
Esperantistoj de Nov-Anglio,
Novjorko, Kebekio kaj Ontario. La
proponita dato estas la semajnfmo de la
Kolumbo-Tago (8-10 oktobro 1994). La
loko verŝajne estos ie en la ŝtato
Novjorko, proksime al Albany.
Inter februaro kaj majo de ĉi-jaro
okazas nova kurso por komencantoj en
la urbeto Berlin, proksime al Hartford.
Tiu estas ĉiusemajna kurso, kiu okazas
merkrede inter la 7a kaj 9a ptm. La
kosto: $50 por loĝantoj de Berlin, kaj
$55 por aliuloj. La instraisto estas Jerry
Velt.
D-ro Humphrey Tonkin, rektoro de la
Universitato de Hartford, anoncis ke la
4a somera Esperanto-kursaro okazos
inter la 1 la kaj la 17a de julio 1994.
DISTRICT OF COLUMBIA
Raportas La Potomaka Esperantisto,
bulteno de La Esperanto-Societo de
Vaŝingtono: Nia amiko Andrei
KOLGANOV el Uzbekio, kiu venis al
nia urbo en februaro 1993, denove
komplezis nin per vizito. La Ciam
gastema Jim LLEBERMAN okazigis
festeneton por Andreo ĉe sia oficejo.
Andrei studas por sia magistreco pri
publika admmistrado ĉe la Universitato
de Toledo (Ohio), kaj por plenumi par-
ton de sia studprogramo li devas labori
por neregistara organizo, do
kompreneble li eleklis... the Esperantic
Studies Foundation!
En oktobro, la Esperanto-Societo de
Vaŝingtono ĝuis la viziton de Jorma
AHOMAKI, emeritj|inta mstruisto el
Turku, Firmlando. Li raportis ke la
movado estas sufiĉe sana en Finnlando;
en Turku estas ĉirkaŭ 100 membroj kaj
la urbo ofte ricevas Esperantistajn
gastojn.
"Esperanto Saved My Life!" is the
headline in the January 1994 issue of La
Potomaka Esperantisto, a story reported
by editor Timothy J. RYAN. Reza
KARGARPOOR, an Esperantist refu-
gee from Iran now living in Canada,
spoke of his harrowing experiences at a
reception at the Vienna (Vkginia) home
of John and Detelina DALE. Induced by
Iraqi propaganda during the Iraq-Iran
war into fleeing his native country, he
found himself dumped into a refugee
camp for months. Despite these out-
rages, Reza kept up both his spirits and
his Esperanto activity. After three years
in Iraq, his industrious Esperanto corre-
spondence finally paid off, and was en-
abled by the late Ron Ogram to emigrate
to Canada.
HAWAII
Esperanto-grupo ekestis en Honolulu
pro instigo de Ĝiĝi HARABAGIU dum
vizito lastan jaron, kiam ŝi kondukis
intensivan, 2-tagan "minikurson". ĉi tiu
estas la unua grupo regule kunvenanta
dum pli ol 12 jaroj. La membroj kuniĝas
ĉiun mardon je 7 ptm en Fernhurst
YWCA, proksime al la Universitato de
Havajo. Ciam okazas dum vespera
programo diskuto en la angla lingvo pri
mterkulturaj aŭ interetnaj aferoj.
ILLINOIS
En la novembro numero de Sainton, la
bulteno de la Esperanto Societo de Chi-
cago, R. Kent Jones raportas pri Espe-
ranto edukado en Usono. (S-ro Jones
estras la Edukadan Komitaton de la
Societo.) Kvankam Esperanto troviĝas
en mez-lernejaj kluboj, programoj de
klerigo por plenkreskuloj, kaj kursoj
universitat-nivelaj, la plej grava laboro
(laŭ la verkisto) estas tiu farita de
stabanoj enbaz-lernejoj. Laŭ la raporto,
en 1993 ekzistis 16 tiaj programoj. El la
Daŭrigo sur paĝo 12
4   esperanto/usal 994(1)
rm @fo
SALUTON!...
... el mia nova laborloko.
Ne timu (aŭ ne ĝoju): mi daŭre laboras
en la Centra Oficejo de ELNA. Ne mi
ŝanĝis la laborlokon, sed tiu ĉi ŝanĝiĝis.
Ĝi estas pli granda, pli moderna, pli bela
kaj... pli kosta. Precipe pro tiu ĉi lasta
"pli", mi volas rememorigial vi lafakton
ke nia organizo bezonas vin, ne simple
kiel numerojn en statistikoj, sed kiel
aktivajn partoprenantojn en la landa kaj
monda E-movadoj. Nia agado ne devas
limiĝi al simpla kotizado kaj posta
atendado de novaĵleteroj kaj bultenoj kaj
al sporada trafoliumado de katalogoj.
Aktivi signifas iom pli: legadon de tiuj
ricevitaj eldonaĵoj kaj—se necese—
reagon al la publikigitaj materialoj.
Redaktoroj neniel povas ekscii viajn
opiniojn se vi ne kontaktas ilin. Kaj eĉ se
kritikate, ili (la redaktoroj) preferas audi
de vi ol simple sendi periodaĵojn kun 1'
espero ke iu, ie legos ilin.
La samo direblas ankaŭ pri aliaj
eldonaĵoj (neperiodaj). Simpla eldonado
de E-libroj neniel montras vivecon de la
lingvo, se la eldonitaj libroj kuŝas dum
jardekoj sur la bretoj de la eldonintoj kaj
de la librovendejoj. Libro ne estas simpla
ornamaĵo por librobretaro. Ĝi estas ilo
por kulturi kaj eduki homojn kaj ne por
kolekti polvon.
En nia nova oficejo ni havas pli da
spaco, kaj plezure ni pligrandigus kaj
plivariigus la libroservon se tio
montriĝus utila por nia organizo. ŝajnas
tamen ke, momente, ni devos rezigni pri
tiu pligrandigo, se la servo daiire
montriĝos neprofita. La nuna
senprofiteco klarigeblus per malbona
ekonomia farto monda kaj nacia, pro tro
altaj prezoj de la ofertataj varoj, pro
manko de novaĵoj. Kompreneble, ĉiuj ĉi
faktoroj kontribuas certagrade al la
(mal)bonfarto de nia libroservo, sed
ankaŭ certa apatio flanke de niaj
membroj alportas sian kontribuon.
Mi ŝatus audi opiniojn de niaj membroj
pri la eblecoj plibonigi nian libroservon,
kompreneble sen ruinigi finance la
organizon. Kaj eĉ pli: mi ŝatus ricevi pli
da tiuj mendiloj, kiujn antaŭ nur kelkaj
monatoj vi ricevis kun nia ĉi-jara
katalogo.
Mi ja scias ke kelkaj klientoj niaj havas
kialon plendi, precipe pro la nericevo de
la menditaj varoj aŭ pro malfrua ricevo.
Kaj mi sentas la bezonon klarigi kelkajn
el niaj problemoj.
Kiel sciate, ni ricevas plejparton el nia
varsjoko el transoceanaj landoj, kie la
poŝtaj servoj estas neniel pli bonaj ol la
usonaj. Sendante pakaĵon transoceanen
oni neniam certas pri ĝia alveno al la
celato. Lastatempe tiu certeco malpliiĝis:
pluraj pakaĵoj el Britio kaj Pollando tute
malaperis survoje al ni. Kelkaj pakaĵoj el
Eŭropo atingis nin en tia stato, ke la varoj
estis neuzeblaj. Kaj por ne plendi nur
kontraŭ poŝtaj servoj en aliaj landoj, mi
menciu ankaŭ la fakton de pakaĵoj
senditaj al/de ni malaperis en Usono.
Estas ekster niaj povoj scii kio okazas
kun poŝtaĵoj ekster nia oficejo. Sciante
ilin senditaj al/de ni, ni miras kiam oni
telefonas al ni—ne ĉiam per afabla
voĉo—por peti informojn pri varoj
menditaj kaj neniam ricevitaj. ĉi tie mi
volas peti de vi indulgon pro la foje
malrapida plenumo de viaj mendoj, sed
ankau atentigi vin ke ni estas ero en ĉeno
multe pli ampleksa ol laE-movado. Viajn
mendojn ni traktas kun respondeco, kiun
ni petas ankaŭ de la aliaj eroj de la
menciita ĉeno.
Ankau la abonservo ne estas
senproblema kaj sekve ankaii rilate al ĝi
ne mankas plendoj. Plejofte pro la
maffruego de la abonitaj periodaĵoj.
Kompreneble ni akceptas tiajn plendojn
kaj tuj enketas pri la abonoj. Helpus
tamen se vi sendus viajn opiniojn pri la
jam tradicia malfruo de la E-periodaĵoj
(ankaii) al laeldonantoj. Fine, ili estas tiuj
en pes manoj kuŝas la vera respondeco.
Jes ja, ni havas novan oficejon (en kiun
ni plezure bonvenigos vin—nepre post
antaŭa anonco) sed la problemoj restas la
saniaj. Kelkajn el ili ni povas solvi tie ĉi,
kaj ni faros tion, dum kelkaj solveblas
aliloke. Ne hezitu kontakti ankau tiun
"aliloke" por konigi viajn opiniojn. Nur
komunikado ambaŭdirekta helpas forigi
problemojn.
Kaj ne forgesu ke organizo vivas por
kaj per siaj membroj. Ĝi fakte dependas
de siaj membroj. ĉu vi volas montri vian
pretecon helpi vian organizon?
Ionel Onet
Daŭrigode paĝo 15
bordoj de tiu tuta Oceano, kie, nur kelkajn
kilometrojn norde de unu el laplej loĝataj
regionoj en Kalifornio, oni trovos sin ĉe
preskaŭ senhomaj strandoj, aŭ sur vastaj
herbokovrataj kampoj supre de nigraj
klifoj sub kiuj altaj huloj, kiuj ruliĝis
trans ok mil mejlojn, altiĝas, krestiĝas,
kaj blanke kraŝas kontraŭ la rokoj. Aŭ,
iom sude de tio, vi povos viziti la viglan
kaj historian metropolon San Francisco,
kie vi povos ondumi trans la sep montetoj
en lamondekonataj kablotramoj, aŭ marŝi
tra la stratoj de la Cina kvartalo (kie vi
certe rimarkos, ke eĉ en Usono la angla
lingvo ne tute regas), aii viziti lamuzeojn
kaj regali vin en la teĝardenoj de la
OrpordegaParko—aŭ start sur lamontetoj
norde de tiu mondfama ponto mem,
vidante unu el la plej belaj spektakloj en
la tuta mondo: la Ponton kaj, malantaŭ ĝi,
lapitoreskan metropolon.
Esperantistoj
Kiam mi unue venis al Sacramento
antaŭ 34 jaroj, tie troviĝis vigla Espe-
ranto-grupo—la unua, kiun mi renkontis
en ĉi tiu lando. Kiam mi disponis la
tempon, mi vizitis ĝiajn kunvenojn. Kiam
mi re venis al Sacramento 13 jarojnposte,
tiu grupo estis ŝrumpinta kaj postlasinta
nur kelkajn homojn. Sed en la 80aj jaroj
tutenovageneraciodeesperantistoj aperis
en Sacramento kaj refondis kiel tute novan
grupon, eĉ pli viglan, la Esperanto-
Societon de Sacramento (ESOS),kiu estas
la invitinta kaj gastigonta grupo por nia
Jarkongreso. Mi volas kapti la nunan
okazon por danki la tutan grupon, kaj
aparte tiujn en laLKK, kiuj dediĉas tiom
da tempo kaj laboro al laKongreso: Steve
Belant, Sybil Harlow, Richard Langley,
Doug Leonard, John Matthews, Winona
Matthews, Steve Schwichow, Ron Selge.
Vi mem venu al la Kongreso kaj
dankpremu iliajn manojn!
esperanto/usa 1994(1)   5
[La rubriko Anoncoĵ enhavas
diversajn reklametojn, petojn, kip,,
kiuj estas diskonigindaj sed ne povas
trovi lokon en alia rubriko. Nek
ELNA nek la redaktoro povas
promesi aŭ prirespondeci definitivan
plenumon de io ajn promesita en
anonco.]
Esperantista kolektisto kolektas
telefoekartojn publlkajn. Reagos al
ĉiu propono. Interŝanĝos telefon-
kartojn, blerkartojn, poŝtmarkojn,
bildkartojn kontraŭ telefonkartoj.
Kontaktu: S-ro Nazĉ Christian, 12
Rue de Flenu, BE-7330
QUAREGNON, Belgio.
Mi interŝanĝas hlspanajn uzitajn
poŝtmarkojn kontraŭ aliaj uzitaj
vialandaj. Adreso: Juan Manuel
Alonso de Arcos, Alameda de
Capuchlnos 8.-5a B, ES-29014
MALAGA, Hispanlo.
La Esperanto-Societo de Michigan
okazigos tuttagan festenon por
honorigi sian lOan datrevenon je la
13a de aŭgusto 1994 en la urbo Jack-
son, MI, Usono. La kosto de
partopreno estos $15 por anoj de
ELNA aŭ de ESM, $18 por
nemembroj, $10 ĝis 22jaraj. Por pliaj
informoj kontaktu: tel. (810) 646-
2965.
La 4a Internacia Akademla
Konferenco pri Scieeco kaj
Telinologio en Esperanto (IAKSTE)
okazos en Pekino, ĉinio, la 10an-17a
de julio 1994, sub aŭspicio de laEspe-
ranto-Asocio de la ĉina Akademio de
Sciencoj. Samtempe okazos la
jarkunveno de la Internacia
Akademio de Sciencoj de San Marino
(la 16an-19a de julio) kaj la 2a
Internacia Studgrapo pri Sciencoj kun
titolo "Vojo al Ekologia Etiko" (la
14an-15a de julio). Por informoj: S-
ino WANG Yucun, Ĝenerala
Sekretarlo, Esperanto-Asocio de la
Ĉina Akademio de Sciencoj, 52
Sanlihe, CN-100864 BEIJING,
Ĉinio.
ĉu estas jam konata de vi la Rondo
Kato, oficiale registrita grapo de
esperantistoj kiuj posedas aŭ ŝatas
katojn—kaj ordinarajn kaj rasajn? ĉu
vi kolektas ekzemple prikatajn
bildkartojn, librojn aŭ eĉ prikatajn
humuraĵojn? Se via respondo al
almenau unu el tiuj demandoj estas
jesa, vi profitus aliĝante al la Rondo
Kato. La Rondo Kato esence estas
koresponda rondo de katamantaj
esperantistoj, kiuj ankaŭ renkontiĝas
ĉe kongresoj ktp kiam eblas. Por
informo: Marilyn Henderson, 6
Beetham St., MASTERTON, Nov-
Zelando.
En la urbo Graz, Austrio, okazos
internacia sclenca slmpozio
"Internacia familio—ĉu utopio au
realeco?" inter la 6a kaj 9a de julio,
1994. Oni traktos lingvajn
problemojn kaj avantagojn,
psikologiajn aspektojn, lernejajn
aspektojn, problemojn de adaptiĝoj al
novaj vivkondiĉoj k.s., rilate al
miksitaj familioj, fremdaj familioj,
kaj esperantistaj familioj. La
laborlingvoj estos ĉiuj lingvoj de la
partoprenantoj sed la tradukon oni
prizorgos nur en la Internacia Lingvo
Esperanto. Informon kaj aliĝilonpetu
de: Inter-Kulturo, SI-62000
MARIBOR, Koĉevarjeva 12,
Slovenio, telefono/faksiSo +386-62-
221371.
En Maribor, Slovenio, okazos la
16a Renkontlĝo de Esperantaj
Familioj inter la 9a kaj 16a de julio,
1994. Krom la klasika programo
(ekskursoj, zorgo pri infanoj, k.s.)
estas antaŭviditaj prelegoj pri
dulingvismo. La prelegantoj havos
verŝajne gravan kostorabaton. REF
okazos en moderne ekipita studenta
domo en kiu tiutempe ni estos la nuraj
gastoj. Plenaj kostoj (7 plenaj
pensionoj): 150germanaj markoj (por
infanoj ĝis 12-jaraj) aŭ 190 germanaj
markoj (ĉiuj aliaj). Por informoj kaj
aliĝilo: Zlatko Tiŝljar, Koĉevarjeva
12, SI-62000 MARIBOR, Slovenio,
tel/faks. +386-62-221371.
Aperas nova kolora revuo, 4-paĝa
grandformata (tagĵurnala), Globuso
4-foje jare; sed por aperigi ĝin la
eldonanto bezonas vian helpon, per
abono. La jarkotizo estas $10, pagebla
al la konto de la eldonanto ĉe UEA
(saik-x). Por informoj: ŝaig
Bahramoglu (Mammadov), 370146
Azerbajĝana Respubliko, BAKY-
146, a/k 3., tel/faks. (8 + 8922) 66 89
31 Baky.
A one-week Esperanto course will
be held in Dearborn, MI, from 8-12
August, 1994. Classes will meet daily
from 9:30 a.m. to 3:30 p.m. There will
be an introductory course, taught by
Sherry Wells, and an intermediate
course, taught by Sylvan Zaft. Costs
for the course will be: $135 for ages
22-92 ($125 for members of ELNA or
ESM), $65 for ages 9-21. For more
information contact: Sherry Wells,
P.O. Box 1338, Royal Oak MI
48068, tel. (810) 543-5297.
Se nenio tia antaŭe ekzistas en la
reto, mi volus krei poŝtliston de
esperantistoj, kiuj interesiĝas pri
religioj novpaganismaj, politeismaj,
diinismaj, novepokaj, tradiciaj,
ŝamanismaj, tribismaj, afrikdevenaj,
aŭ tercentriĝaj—t.e. ĉiuj religioj, kiuj
ĝenerale ne devenas de Judismo,
Kristanismo aŭ Islamo, ne estis
revelaciitaj de iu saĝulo, sanktulo,
mesio, profeto aŭ guruo, kaj ne
dependas de la aŭtoritato de persono
aŭ de sankta skribaĵo. Se vi havas
intereson pri tia perreta poŝtolisto,
bonvolu kontakti min: Steve
Gustafson, 1426 McCartin Dr.,
New Albany IN 47150, retadreso
steve.gustafson@tfd.iglou.com
6   esperanto/usal 994(1)
REMARKS ON THE ESPERANTO SYMPOSIUM
[In the years 1962-1963 the late, la-
mented International Language Review,
edited andpublishedby Floyd Hardin of
Denver, CO, printed a four-part sympo-
sium "Is Esperanto the Answer to the
World Language Problem?" Well, sym-
posium is perhaps not the correct term;
it was more like a cat fight. The fourth
part appeared in the July-September
1963 issue. It was a summing-up, con-
taining articles by Dr. Alexander Gode,
the inventor of Interlingua, by Dr. Ivo
Lapenna, then Secretary-General of
UEA, andby the well-known linguist Dr.
Mario Pei. For the interest of a new
generation, we here reproduce Dr. Pei's
final contribution to the discussion—
probably the most even-minded, level-
headed contribution to the entire four-
part debate. References to Interlingua
are representative of the mindset of the
American international language move-
ment in the 1960's but are, of course, no
longer of much relevance.]
While it is easy to discuss the indi-
vidual merits of Esperanto, or
Interlingua, or both, it is difficult to hold
a debate over their relative merits, in
view of their avowed difference of pur-
pose. Dr. Gode never tires of repeating
that Interlingua is not meant to be an
international language of common in-
tercourse for the world's people, but
only a tongue to be used by scientists,
preferably in written form, in their jour-
nals and at their meetings. Esperantists
just as frankly avow their aim to set up
Esperanto as a fully spoken language of
common, everyday usage for everybody.
It is therefore as illogical to debate their
relative merits as it would be to debate
the qualifications of two candidates for
such different offices as President of the
United States of America and Mayor of
Peoria, Illinois.
Dr. Gode is frankly skeptical about
the possibility of having a language of
common intercourse for all the people
of the world, or at least for that portion,
fortunately ever-growing, which can be
reached by formal education. On this
point I have always differed with him,
and continue to do so. I not only believe
that "One Language for the World" is
practical and feasible, but I venture to
by Dr. Mario Pei
prophesy that such a language will be in
operation, though perhaps not function-
ing with perfect smoothness, by the year
2000 A.D. It is badly needed now. It will
be more and more needed as the years
roll by. Eventually, that need will im-
pinge itself upon the consciousness of
the World's governments, and they will
act. The rest will be relatively easy,
though it may take years and decades to
get the world language to function natu-
rally and smoothly.
What the procedure of choice and
implementation may be we can only
guess at right now. I have suggested a
possible mode of procedure in my One
Language for the World [New York:
Devon-Adair, 1958.—ed.], but I am the
first to admit that many other modes of
procedure are possible.
While I do not consider it possible to
debate the relative merits of Interlingua
and Esperanto because of their differ-
ence of purpose, it is quite possible to
exercise critical judgement on them in-
dividually and in turn, always keeping
in mind what they are supposed to be
and do.
Interlingua may be of limited value in
facilitating the work of international sci-
entific congresses and summarizing sci-
entific papers, articles and books. I use
the word "limited'' because the true sci-
entist (as apart from the technician) who
is not equipped with one or more lan-
guages beside his own is rare. It is a little
difficult to conceive of an Italian, or
Japanese, or Iraqi, or even Russian sci-
entist who has not studied English,
French or German, or all three, at least to
the point of being able to read them. It is
quite true that Interlingua contains all
the scientific terminology, based onLatin
and Greek roots, that is common to our
western civilization. But so do the major
western languages, particularly English
and French. Interlingua, therefore, seems
to serve a partly redundant purpose.
Since Interlingua has no ambition to
serve as the world language of the
masses, it seems to me that we may
safely leave it to fulfill its limited func-
tion. Let its users pass judgement on it.
If the world's scientists decide that it is
worth while to have, among themselves,
a language of limited use, they will
adopt it. But they may find it easier and
more practical to adopt one of the exist-
ing scientific languages, notably En-
glish, which is widespread, combines
Latin, Greek and Geimanic elements,
presents few basic stmctural difficul-
ties, particularly in written form for sci-
entific statement, while its tremendous
difficulties of spelling vs. pronunciation
will be covered up by the fact that it will
be used primarily in writing.
As has been the case all through his-
tory, scholars, scientists, and people of
high education are the ones who need an
international language the least, because
they have all sorts of resources and
replacements at their disposal. My own
interest lies in a language of common
intercourse for the people of the world
as a whole, and here, by the terms of the
debate, Esperanto is left in sole control
of the field. Yet the merits of Esperanto
can perfectly well be weighed, not
against those of Interlingua, which is
not a candidate for the same post, but
against those of languages, natural and
constructed, that are avowed candidates.
Here we can proceed either by lin-
guistic theory or by linguistic practice.
Linguistic theory informs us that for the
purpose we have in mind one language
is as good as another. All languages are
on the same plane, because all languages
are equally easy and natural to their
native speakers, those who have ac-
quired them and used them from early
childhood. There is no evidence that any
language, in purely spokenform, is more
easily assimilated by its own speakers
than any other language. Therefore, by
linguistic theory, all we have to do is to
select, blindly if we wish, any one of the
nearly 3000 natural languages of the
world, or of the 700 or more constructed
languages that have been offered since
the 17th century, and put it into opera-
tion. Any one of them will do the job.
Linguistic practice is something else.
In modern civilization, languages must
have a written as well as a spoken form.
Ease of language-learning is definitely
not on a plane of equality, so far as the
written counterparts of the spoken lan-
guages are concerned. Inherent, objec-
tive ease and difficulty are in evidence
here, and the objective standard by which
esperanto/usa 1994(1)   7
such ease or difficulty is gauged is the
extent to which there is sound-for-sym-
bol correspondence between the spoken
and the written form.
Here the constructed language holds a
tremendous advantage over the natural
language. In the course of their histo-
ries, natural languages have developed
discrepancies in correspondence. Some
have greater discrepancies than others,
but there are few natural languages where
you can, after an hour's instruction in
the correlation between speech sound
and written symbols, pronounce or spell
the language creditably, let alone per-
fectly (English and French, two of the
leadrng contenders among the natural
languages for the international post, are
unfortunately among the worst sinners
in this respect). On the other hand, con-
structed languages, by virtue of the very
fact that they are constructed, are gener-
ally equipped with sound-for-symbol
correspondence.
It can, of course, be replied that one
can phonetize a natural language. But
here another disadvantage of the natural
language rises up to plague us. These
languages are normally heavily
dialectalized. hi some, like French, there
is an ideal standard, or preferred dialect
form, which could be taken as the norm
for phonetization and international use.
In others, like English, there is no such
standard or norm. This means that en-
forced standardization must be added to
(in fact, must precede) phonetization.
These twin hurdles, standardization and
phonetization, are not insurmountable,
but they are grave and time-consurmng.
Constructed languages, by virtue of
the fact that they are constructed, are
normally fully standardized. Add to this
that the constructed language, though it
may not be quite as neutral or fully as
international or intercontinental as some
would like, is nevertheless neutral
enough to escape the charge of cultural
imperialism that may be leveled at any
natural language. Among adult learners,
everyone would have to make some
effort to learn the constructed language,
though this effort might be greater or
smaller to the extent that the language
leans more or less in the direction of the
learner's native tongue.
One might say that the reaction of the
adult generation of learners is irrelevant,
since the international language is meant
primarily, almost exclusively, for the
unborn generations of the future. Unfor-
tunately, the choice will have to be made
by an existing adult generation, and it is
very hard to exclude from the conscious-
ness of the adult speaker the purely
subjective factor of what is easy or dif-
ficult "for me".
The frequently voiced objection that
constructed languages are not natural,
that they do not issue from the soil, that
they do not carry a cultural content and
tradition, leaves me altogether cold. We
are dealing with a twentieth-century civi-
lization, in which the artificial is often
infinitely preferable to the natural. For
purposes of present-day transportation,
I would much prefer to have an artificial
automabile, tailored to my needs, rather
than a "natural" horse. Cultural contents
and traditions, history shows us, can
very easily be created, acquired and
borrowed, particularly for that part which
is worth while having, and which does
not represent an exaggerated sense of
nationalism or even imperialism. There
is no good reason why the truly cultural
content of the world's great cultures
cannot be transferred to a constructed
language, as it is rightnow in the process
of being transferred from one natural
language to another.
All of the foregoing considerations
would lead me, if I were a member of a
linguistic commission created to select
a language for world use, to cast my
initial ballot in favor of a constructed
rather than a natural language. The con-
structed language, in my opinion, would
materially reduce the very real difficul-
ties and problems of the great innova-
tion that a world language would consti-
tute.
This narrows down my choice to the
constructed languages. Here again, prac-
tical linguistics comes to the fore. It is as
vain to seek perfection in a constructed
language as in a natural one, for the very
simple reason that in the field of lan-
guage there is no such thing as perfec-
tion. It may be perfectly true that Ido or
Novial may express a certain concept
more clearly and tersely than Esperanto
or Volapiik; but Esperanto or Volapiik
may have certain other areas of superi-
ority. Also, there is nothing to prevent a
given constructed language, once it is
adopted for world use, from being modi-
fied or improved upon by the Language
Academy that will under all circum-
stances have to be created and function,
far more effectively than the French or
Italian or Spanish Academies, to keep
the language from being dialectalized,
and to prescribe in no uncertain terms,
what is and what is not correct, standard
usage.
In my examination of the numerous
constructed languages that have been
offered since the days of Descartes, I
have come across many praiseworthy
features that could eventually be incor-
porated into a fully functioning world
tongue, just as new elements of vocabu-
lary will have to be. But if we undertake
to solve now, before the adoption of a
world language, the numerous problems
of how to improve upon existing candi-
dates, we can easily go on doing this for
another thousand years. The thing to do
is to adopt the language, put it into
operation, and modify it later, as It will
have to be modified under all circum-
stances.
There Is one constructed language
that has more followers and is more
widely recognized than any other. This
is a de facto situation, and not necessar-
ily predicated upon inherent merits.
Whatever its merits or demerits may be,
that language has proved: 1. that it can
draw to itself a fairly large and highly
enthusiastic body of followrs; 2. that it
can satisfactorily serve all the purposes
of a spoken and written language, even
to the point of producing its own body of
original literature and poetry; 3. that it
can draw the interest and attention of
governments; 4. that it can draw the
interest and attention of outsiders, to the
point where there are few who have not
heard of It, and don't equate its name
with the concept of "international lan-
guage". That language is Esperanto.
Without being in the least fanatical;
without at all saying that It must be
Esperanto or nothing; without exclud-
ing the possibility of another choice,
and my own graceful acceptance of that
choice; with the full realization that,
although based on long years of study of
the problem, mine is only a personal
reaction, and one that I would not at all
care to force down anybody else's throat;
I must nevertheless come to the conclu-
sion that Esperanto seems to me the
most logical, though by no means the
only possible, candidate for the post of
international tongue.
8   esperanto/usal 994(1)
KELKAJ PENSOJ PRI LA MANIFESTO DE RAŬMO


[Jouko Lindstedt, ano de la Fakultato pri
Slavonaj Lingvo] 6e la Universitato de
Helsinki, Finnlando, estis unu ellapatrojde
la Manifesto de Raŭmo, kiu estis kreita
okaze de TEJO-Kongreso en Rauma,
Finnlando, antaŭ pli ol jardeko. ĉi tie li
skribas ion pri la Manifesto, pri kiu aperis
letero de alia ĝiapatro, Giorgio Silfer, en la
lasta numero de nia revuo.]
Mi estis unu el la lokaj organizantoj de la
Internacia Junulara Kongreso de TEJO
somere de la 1980-a jaro, en la urbeto
Rauma, sudokcidenta Finnlando. car jam
de kelka tempo min interesis la problemoj
de la movada strategic, mi enprogramigis
tiuteman seminarion. Ĝin kungvidis mi,
Giorgio Silfer kaj Amri Wandel.
Mi kaj Silfer havis relative radikalajn
opiniojn—finfine ni ne deziris paroli pri
movada strategio, sed pri la ekzistorajto de
la Esperanta lingva komunumo kaj pri la
kulturaj valoroj, kiujn ĝi subtenas kaj kiuj
subtenas ĝin. La Manifesto de Raŭmo ne
estis ia unuanima finkonkludo de la
seminario (la tria seminargvidanto Amri
Wandel subskribis ĝin pli pro solidarsento
ol pro persona konvinko), des malpli ĝi
estis oficiala dokumento de la kongreso. Mi
de Jouko Lindstedt
kaj Silfer kune skribis ĝin dum kelkaj
paŭzoj kaj mi laŭtlegis ĝin en la fermo;
subskribis ĝin multaj partoprenantoj, kiel
individuoj, sed rimarkeble malmultaj
movadaj funkciuloj.
Mi ĉiam memoras tiun junan svisan
aktivulon, kiu motivigis sian neemon
subskribi dirante, ke ilia laboro en la svisa
parlamento estas nun en decida fazo kaj ke
baldaŭ multaj parlamentanoj eksubtenos
Esperanton publike. Neniam poste mi aŭdis
pri ia rezolucio de la svisa parlamento
favore al Esperanto, sed pri la Manifesto
oni ofte parolis interne de la Movadrj—aŭ
de Esperantujo, kiel mi preferas diri.
Pro profesiaj kaj familiaj kaŭzoj mi jam
de pluraj jaroj havas nur malmultajn
kontaktojn kun Esperantujo, sed mia
impreso estas, ke ĝi daŭre konceptas sin
mem ĉefe kiel movadon—do kiel ion kio
havas celon kaj kio strebas Ŝanĝi la normojn
de la ekstera mondo. Sed de tempo al tempo
montriĝas ke pluraj esperantistoj (kaj por
mi tio signifas "parolanton de Esperanto",
ne "disvastiganton de Esperanto"), ĉu
influataj de la Manifesto de Raŭmo aŭ ne,
komprenas ke ffi apartenas al Esperantujo
ĉefe pro ties kulturaj valoroj, kaj ne por
ŝanĝi la manieron en kiu la mondo uzas
siajn lingvojn. Kompreneble ili scias, ke
ĝuste en tiu lingva afero la normoj de
Esperantujo estas klare superaj al tiuj de la
ekstera mondo; sed Esperantujo tamen
disvolviĝos ĉefe dank' al tio kion ĝi povas
kulture proponi al individuo en la nuno,
sendepende de tio ĉu ia formala rekono
ekstera estas videbla nun.
Min kompreneble ĝojigis ke raŭmisma
strategio montriĝis tiel sukcesa en la ĵusa
akcepto de la Esperanta PEN-centro al la
internacia PEN: la verkistoj-esperantistoj
eniris PEN ne por tuj Ŝanĝi ion ajn en ĝia
laborlingva situacio, sed simple car ili
sentis sin reprezentantoj de kulturo, kiu
meritas tian aprobon kian la nacilingvaj
kulturoj jam ricevis. Por "pracelanoj"—
vorto, per kiu la "raŭmistoj" nomas la
strategiistojn de la tradicia movado—tia
rezulto povas ŝajni nur tre nekompleta
venko, car la internacia PEN verŝajne daŭre
uzos nur la anglan kaj la francan, kaj eĉ
Esperantaj reprezentantoj devos uzi tiujn
lingvojn. Sed mi pensas ke por Esperanto
estaspligravericevirekononkiel kulturo ol
kiel nura lingvo.
LA MANIFESTO DE RACMO
[Jen la Manifesto de Raŭmo, kies estiĝon
priskribis Jouko Lindstedt en la supera
artikolo.]
1. Krizo de identeco
La subskribintoj konstatis kontraŭdiron
en la sinteno de la esperantistaro, kvazaŭ
konflikton inter idea superegoo kaj egoo:
nia superegoo igas nin prediki al la aliaj
homoj pri kelkaj mitoj—la dua lingvo por
ĉiu / la angla lingvo estas nia malamiko /
UNO devas adopti Esperanton, ktp—kaj
laŭdegi la lingvon eĉ neobjektive okaze de
intervjuo; samtempe, inter ni, ni ĝuas kaj
aplikas Esperanton laŭ tio kio ĝi efektive
estas, sendepende de la pracelaj sloganoj.
Tio ja estas krizo de identeco, kaj ni sentas
la neceson motivi nian esperantistecon per
io pli kohera.
2. Kritiko de praceloj
Ni kredas ke:
a) la oficialigo de Esperanto estas nek
verŝajna nek esenca dum la 80aj jaroj—
oni havu alternativajn celojn;
b) la faligo de la angla lingvo estas nek
tasko nek zorgo de la esperantistoj:
finfine la angla rolas nur kiel
he/plingvo, analoge al la franca
siatempe (eĉ malpli grave ol iam la
franca mem); Zamenhof neniam
proponis al la E-movado kiel celon
kontraŭstari la francan, car por Espe-
ranto li antaŭvidis pli valoran
alternativan rolon.
3. Niaj celoj
Ni celas disvastigi Esperanton por pli kaj
pli, iom post iom realigi ĝiajn pozitivajn
valorojn:
a) propedeutiko por lingvoinstruado;
b) kontaktoj inter ordinaraj homoj;
c) kontaktoj sendiskriminaciaj;
ĉ) novtipa internacia kulturo.
Lige kun la lasta valoro, ni emfazas ke la
serĉado depropra identeco igis ninkoncepti
esperantistecon kvazaŭ la aparteno al mem
elektita diaspora lingva minoritato. La
kresko de niaj fortoj kaj la aliĝo de novaj
homoj estas nepre kondiĉitaj de lakonsciiĝo
pri tiuj 61 valoroj.
4. La kongresoj kiel vojo al kresko
Internaciaj kongresoj kaj renkontiĝoj
estas esencaj por la asimiliĝo de homoj al
nia lingva komunumo: necesas unuflanke
kongresi pli ofte inter ni, kaj rezervi la
kunsidadon de gvidorganoj al apartaj
funkciulaj kunvenoj, laŭ la modelo de la
TEJO-seminario en Strasburgo—junio
1980—, kaj aliflanke necesas forrigi la uzon
de Esperanto kiel laborlingvo en fakaj
konferencoj internaciaj, laŭ la modelo de la
Freinet-instruistoj.
5.
Ni kredas ke la unua jarcento de Espe-
ranto pravis la taŭgecon de la lingvo por
esprimi diorr, mezedela80aj jaroj,komence
de la dua jarcento, ni devos ekmontri al la
mondo ke ni kapablas ankaŭ diri ion—ion
kulture originalan kaj intemacie valoran.
esperanto/usa 1994(1)   9
BAHASA INDONESIA
[ We had no intention of publishing a
series of articles about constructed
languages, but all of a sudden they
started falling into our hands: first,
Reg Reid and Rob Hardy's article
about the history and structure ofldo;
then, G. F. Proechel's article about
Klingon; and now, a short discussion
by Edwin Burg, Esperantist from the
Netherlands, about the history of
Bahasa Indonesia, the national lan-
guage of one of the world's most
populous nations.]
Few people know that the Indone-
sian language is a scientifically de-
veloped, artificial language, just like
Tvrit," the modem Hebrew spoken in
Israel, and "Nynorsk," the second lan-
guage of Norway.
For decades this planned language
"Bahasa Indonesia" has proved its
value and practicability in that large
island chain where approximately 400
(!) different languages are spoken—a
territory which covers an area equal
to that from London to Sverdlovsk
behind the Russian Ural Mountains,
and from Sweden to halfway down
the Mediterranean.
Indonesia's language is closely re-
lated to Malay which is spoken on the
Malayan Periinsula of Malacca and
on smaller surrounding islands such
as the Riau Archipelago, which is
situated between Singapore and
Sumatra. For many centuries the sea-
faring inhabitants of the Riau Archi-
pelago have conducted business along
the long and seemingless endless
coastline of the former Dutch East
indies, now the Republic of Indone-
sia. Based on reliable information,
their version of Malay, "Bahasa
Malayu," became—probably in its
simplified form—the lingua franca in
this part of southeast Asia, first along
the coast, and later into the deep inte-
rior of the larger islands, where diver-
sified segments of the population con-
gregated at commercial centers
rPasars"). Here this simplified and
by Edwin Burg
easy-to-learn language called "Bahasa
Malayu Pasar" gained popularity.
Contrary to the language policy in
e.g. the British, French, Portugues
and Spanish colonies, the Dutch Gov-
ernment in' The East" never imposed
the Dutch language upon the native
people. Almost all government em-
ployees and Europeans living in those
areas spoke that rather simple,
pidginlike "Bahasa Malayu Pasar,"
but they were also familiar with some
of the local varieties as well.
Bom and brought up in East Java, I
spoke Dutch at home, but I also had to
make myself understood in "Bahasa
Malayu Pasar," "Bahasa Madura"
(spoken on the nearby island of
Madura), and had to familiarize my-
self with at least two languages spo-
ken by the Javanese population in
Central and Eastern Java. The
Javanese culture has a high moral
standing, and the Javanese people can
express themselves in at least three to
four languages. In their culture, an
individual of lesser linking will ad-
dress his superiorin "High Javanese,"
while the higher in rank will speak to
his subordinate in "Low Javanese."
"High Javanese" and "Low Javanese"
are as different from each other as are
Dutch and French. Courtiers in the
Kingdoms of Jogjakarta and Surakarta
additionally spoke a"Court Javanese"
and according to experts there is still
another language known as "Literary
Javanese." Imagine all these different
languages being spoken by the people
of one nation!
hi order to improve communica-
tion with the people of this wide-
spread archipelago, and to enhance
the contacts between the diversified
ethnic groups, the Dutch Government
inThe Hague, together with the Colo-
nial Civil Service in the Dutch East
Indies, expressed the need to come up
with a valid lingua franca. A lingua
franca would not only be useful but
above all necessary to govern this
large conglomerate of islands with a
population so diverse in its ethnic and
cultural backgrounds. In 1908 the lan-
guage expert C. A. van Ophuijsen,
son of a civil servant in Bukit Tingi
(ex Fort-de-Kock) on the island of
Sumatra, published the first "Bahasa
Malayu Pasar" grammar book. His
monumental effort was labeled
"Bahasa Malayu van Ophuijsen." In
the years between 1925 and 1930 an
independent commission perfected
van Ophuijsen's language project
even more. It is quite surprising to
note that on October 28,1928, during
the colonial years, the indigenous fore-
runners of the independence move-
ment issued a proclamation "Indone-
sia—one country—one nation—one
language, Bahasa Indonesia." Soon
after World War II this intermediate
language became rather popular, and
in 1948 it became the official lan-
guage of this newly bom country.
After Indonesia's independence in
1949 this basically artificial language
matured rapidly. In 1940 only 6% of
the population spoke the official lan-
guage; by 1960 this number had in-
creased to 60% and it is now gener-
ally spoken all over this large archi-
pelago.
Still, there is something we have to
know. "Bahasa Indonesia," literally
translated, means "Indonesian Lan-
guage," so don't say "Do you speak
'Bahasa'?" because you are saying
"Do you speak 'Language'?!"
"Bahasa Indonesia," a successful
story of a planned language!
Let us hope that the leaders of the
European Community will also de-
velop a vision similar to the one de-
veloped by those who worked so dili-
gently for the independence of Indo-
nesia. And that they—in order to
protect and preserve the languages
of each member country—will strive
for the introduction of this relatively
easy to leam, politically neutral,
supemational communication tool:
the international language Espe-
ranto.
10   esperanto/usal 994(1)
P   - ...
E@JI
®   o    ©    «    o
I have just completed the Postal
Course which I so appreciate. It's like
peanuts, learning and reading Espe-
ranto: I can't quit and it's great being
hooked.
My retirement years have enabled
me to fulfill my wish to leam Espe-
ranto. Languages have always fasci-
nated me, plus coded systems: Braille,
shorthand, Morse code. Some expo-
sure to several languages helps and at
times confuses me—and my tutors!
My text presented the use of nick-
names, so trying my hand at an Espe-
ranto note to my teacher, I bestowed on
that lovely lady the masculine form of
her nickname!
I live in a remote part of Colorado
and the public library had only one
book on Esperanto, which hadn't been
checked out for 11 years. I ventured:
"Then may I buy it?" 250 bought me
Cress well's old paperback. After two
days it fell apart, so I made posters and
charts out of the "remains," to begin to
learn. "Operation Fall Apart and Re-
group." ELNA 's address is in that book
and they started me on the Postal
Course.
I plan to attend SFSU this summer
and understand it is the immersion
method. A statement came to my atten-
tion that in that environment the "birth
language" is inappropos and not well
received. I laughed at myself on re-
solving: "I'm going to read and re-read
everything possible so they'll let me
in!"
Parallel reading is helping me in my
independent study. I read a book in
Esperanto (English copy close athand).
When the Esperanto beats me, I sneak
a peek at the English and it sends me
happily on my way.
In working on a lesson about animals
I realized I don't even know my farm
animals in English, so that was quite a
menagerie.
These beautiful Rocky Mountains
stand in the way of Esperanto pro-
grams on World B and Radio but I keep
dialing. Meanwhile, back to Tai Chi.
The verb "hover" (infinitive) is mine;
pronounced, it is my mother's maiden
name.
Only the future will show me how to
put Esperanto to use, but surely there is
plenty to capture my fancy. Maybe a
little comedy writing, heaven help us!?
Here's to SFSU this summer—the
last time I was in a language lab the
Monitor said, "Enunciate well, there,
you're near an obscene word!"
Amuze Kaj Vere:
Mi legis la poemon "Ebrio" kaj mi ne
komprenis ĝin.
Poste, mi estis hejme kun la mizero
degripo.
Mi trinkis unu grandan viskion kiel
medikamenton.
Mi legis "Ebrion" denove, kaj mi ĝin
komprenisl
A. Bertram
[Bob Gorsch is Associate Professor
in the Department of English, St.
Mary's College, Moraga, California.
Perhaps other members of ELNA in
similar positions can profit from his
initiative.]
I've finished my course on con-
structed languages.
I made good use of "The Postal
Course" and your Esperanto Book. I
took my students up to Lesson 5 of the
Postal Course and paralleled the les-
sons with selections from The Espe-
ranto Book concerning the language
problem, proposed solutions, the de-
sign of Esperanto, and so forth.
I thought you might be interested in
the nature of my course—which I titled,
somewhat irreverently, "Making Up
Languages" and billed as "An Intro-
duction to Linguistic Engineering." I
enclose a copy of the original course
description, the syllabus, and the
supplementary bibliography (which I
compiled mostly for my own use, now
and later).
In teaching this course I managed to
introduce some twenty or so students
to Esperanto and to impress upon them
the ease with which the language may
be learned. In spite of the irreverence
of the title—and the fact that in design-
ing the course I lumped Esperanto to-
gether with Basic English, Loglan/
Lojban, and Klingon—I think I did a
serious and honest job of presenting
and, where necessary, defending Espe-
ranto as a well-conceived solution to
the international language problem.
The governing concept of the course
was, of course, "linguistic engineer-
ing": Esperanto functioned as an ex-
ample of linguistic engineering—in-
deed, as the premier example of suc-
cessful linguistic engineering. My chief
goal was not, however, to win converts
of the cause of a "world language" or to
the cause of Esperanto, but rather to
introduce students to grammar and
grammars. I wanted to teach students
to notice how different languages are
differently put together.
I plan to experiment further with
using Esperanto as a pedagogical tool.
A friend of rnine, who teaches German
at SMC, was very intrigued by the idea
of using Esperanto to teach monolin-
gual American students how languages
other than English work, by way of
preparing them for foreign language
study. So we may have some more
discussions.
I gave a copy of your book to the St.
Mary's College Library. It will be re-
bound and placed in the stacks so I can
refer to it in future linguistics courses.
I have, in addition, given a copy of J.C.
Wells, Concise Esperanto and English
Dictionary, to the library. Conse-
quently, the St. Mary's College Li-
brary now possesses a dictionary
(Wells), a couple of old grammars
(Baker, The American Esperanto Book:
A Compendium of the International
LanguageEsperanto, and Cox, A Gram-
mar and Commentary on the Interna-
tional Language Esperanto), The Es-
peranto Book, and several relevant
background books (Pei, The Story of
Language; Bodmer, The Loom of Lan-
guage; Guerard, A Short History of the
International Language Movement).
Not too bad for the library of a small
college.
Bob Gorsch
esperanto/usa 1994(1)    11
Daŭrigo de paĝo 1
16,3 estas en Illinois: 2 en Chicago, kaj
unii en Elmhurst.
(Parenteze, en la septembra numero
de "Sainton", S-ro R. Kent Jones
publikigis sian planon por pligrandigi la
nombron de elementaj lernejoj kies
stabanoj instruas Esperanton. Lia
raporto dividiĝas en kvar partoj: Celo;
Efektivigo; Usona Instruado; kaj
Bezonoj. Por ricevi kopion de tin ĉi
piano, aŭ por interkomuniki kun S-ro
Jones pri liaj ideoj rilate al Esperanto
edukado en Usono, bv. kontakti al R.
Kent Jones; Apartment D-6; 5048 N.
Marine Drive; Chicago, IL 60640.)
MASSACHUSETTS
Membroj de la Esperanto-Societo de
Nov-Anglujo komencis novan
projekton: la tradukadon esperanten de
rakonto "La Okulo de Argon" de Jim
Theis. La angla rakonto estas aŭ scienc-
fikcia ati "glavoj kaj sorĉoj", kaj la
aparta lingvo-uzado pelas multajn
obstaklojn sur la vojo de la tradukantoj.
Speciale ĝenaj estas laoftaj eraroj (ŝajne
neintencaj) de la aŭtoro. Ni atendas la
rezulton de la projekto senspire.
MICHIGAN
Novaĵoj de la Esperanto Societo de
Miŝigano: Sylvan ZAFT raportas ke 5
junuloj jam legis lian skribaĵon "Peter
Jerrnings' Secret Language" (Lasekreta
lingvo de Petro Jemiings), kaj baldaŭ
sendos ĝin al eldonisto. S-ro Zaft
ankoraŭ frnis tradnkon de "The Man
with the Twisted Lip" (La viro kun lipo
tordita) de la fama verkisto Sir Arthur
Conan Doyle.
La Esperanto grupo en Flint decidis
esti filio de ESM, same la Detroit Centra
grupo.
Cerealurbaj Esperantaj Amikoj
(Battle Creek, MI) de tempo al tempo
aperigas La Rikoltanto, kies celo estas
"disvastigi la opiniojn de ĉiuj seriozuloj
kaj reaperigi gravajn artikolojn,
sciigojn, ktp." Lastatempaj numeroj
inkluzivis artikolojn pri la PIV-
Suplemento, Tefinikaj Vortaroj, kaj
Supersignoj en Skribado kaj Presado.
Bedaŭrinde, la revuo ne montras la
nomon de la redaktoro. Redaktoro, bv.
stariĝi!
MISSOURI
Fama instraisto S-ro Duncan Charter
intruis Esperantan lecionon al la
membroj de la Esperanto-Asocio de
Saiikta-Luiso, la 21an de novembro. Li
prezentis informojn pri la imperativaj
kaj la kondicionalaj verb-finaĵoj, kaj
ankaŭ iom priparohs la literaturon. La
Asocio okazigas tiajn lecionojnpor siaj
membroj ĉiun duan semajnon.
Dum la Zamenhofa Bankedo, la 12an
de decembro, kiun okazigis la E-A de
Sankta-Luiso, S-ro Charters dividis
festparoladon kun la ĉeestantoj. Lia
prelego partiĝis tiel: 1) Pri kio ni
antentigis pasintjare; 2) Kio okazis ĉi-
jare?; 3) Kio pri la estonteco?
Flanke: La Esperanto-Asocio de
Sankta-Luiso aperigas membroliston en
kiu la vfraj membroj ricevas la titolon
"Virsamideano", kaj la inaj
"Samidearrino". Kion la membroj de
ELNA opinias pri tiu-ci kutimo? Bv.
skribi al la redaktoro de esperanto USA.
NEW HAMPSHIRE
Lastatempe formigis du Esperantaj
grupoj en Nova Hampŝiro: la Esperanto
Awareness Foundation, kaj la Keene
Esperanto-Klubo. Por pli da informoj,
bv. kontakti al: Jeff CLOUGH; 39
Colorado St.; Keene, NH 03431; Tel.
603-352-2845 (Lun-Vee 9-5 ET).
NEW YORK
La 19an de novembro, la Esperanto
Societo de Novjorko okazigis
"Malferman Domon", en kiu
partoprenis 36 personoj. ĉiuj sin
prezentis. ĉeestis 12 gastoj, inkluzive
gastojn de Japanio. Kiel kutime en tia
afero, la gastigantoj parolis angle. Tom
ECCARDT bonvenigis la gastojn kaj
klarigis pri kio estas Esperanto. Stuart
GREEN parolis pri la utilaj trajtoj de la
intemacIalingvo,ĉefelalogiko,dank' al
kiu la lernado de Esperanto estas
plurfoje pli facila ol aliaj lingvoj. Arrkaŭ
parolis Lydia TABOR, Shigeru
YOSHIDA, Nick FARINACCI,
Nancee MEDRANO, Nijl
BLONSTEIN, Cecile LOW, kaj Jack
BURWELL.
Esperanto-leciono aperis trifoje dum
novembro en la "public access" kanaloj.
La dek-minutan lecionon preparis Tom
ECCARDT, kun helpo de sia arniko
Claudio SILVA, profesia vidbendigisto.
Dum la programo, Tom parolas nur
Esperante, uzante geslojn, objektojn kaj
specialajn videfektojn por klarigi bazajn
vortojn kaj ffazojn. Sur la ekrano ofte
aperas la 800 telefonanumero de ELNA.
OHIO
Dum la novembra kunveno de la Es-
peranto-Asocio de Centra Ohio,
redaktoro Roland G. Dartau de la kluba
bulteno La Ligileto montris al la grupo
(inter aliaĵoj) artikolon kiu aperis en
Venezuela Stelo de junio 1993. La
artikolo severe kritikas la proponojn de
Roy McCoy, kiu celas "plibonigi"
Esperanton. La grupo interdiskutis la
indon ŝanĝi la internacian lingvon.
Flanke, La Ligileto aperigas ege
interesan historion multpartan pri la
Asocio, verkitan de Chris Littler. Ni
demandas al aliaj lokaj kluboj: ĉu vi
povas rekonstrui vian estintecon kaj
historion?
OREGON
Raportas Tom Phoenix de Portland,
Oregonio: "The Study Group meets on
the first and third Thursdays of each
month, from 6:15 PM to 7:45, at the
Capitol Hill Library, 10723 SW Capitol
Highway, Portland. The #41 PCC-
Sylvania bus will take you, or you can
easily drive in on the 1-5 highway. Bring
any kind of worthy reading material! If
you have questions, ask either by phone
Catalina Monge (503) 655-8208 or
(503) 452-1017, or by e-mail Tom Phoe-
nix <rootbeer@teleport.com>. The
meeting Is free, and everyone always
welcomes beginners!"
WASHINGTON
Membro Les Kerr, de la Seada Espe-
ranto-Societo, lastan jaron vizitis
Moskvon,Rusio,pornegocaj aferoj. Lia
raporto aperas en numero 23
(novembro/decembro 1993) de ĉiam
Verde, la bulteno de la Societo. Les estis
en Moskvo nur sep tagojn, sed dum
multe da laboro trovis tempon viziti la
vojagoficejon de du ĉarmaj
esperantistoj: Aleksej kaj Marina
Salomatov, kun kiuj li pasis agrablan
horon babilante. Interalie, Marina
irrformis al Les, ke ŝi kunlaboras kun
Lusi Harmon (estrino de la Usona Espe-
ranto Vojago-servo) kaj esperas baldaŭ
viziti Usonon.
—Don Coleman
Komisiito pri Lokaj Grupoj
12   esperanto/usal 994(1)
LANGUAGE IN THE NEWS
Hi
wgm
[Going Dutch.]
France and Belgium are at odds about the
use of the Dutch language in Eurocorps,
Europe's fledgling army.
Belgian Defense Minister Leo Delcroix
said yesterday that he wants Dutch to be an
official language of Eurocorps alongside
French and German. Officers also need
English to work under NATO command.
"I want Dutch to be treated with respect.
Why don't they drop French?" Delcroix, a
Dutch-speaking minister in this linguisti-
cally divided country, told Belgian radio.
Dutch, French and German all are official
languages of Belgium.
Eurocorps chief of staff French General
Francois Clerc expressed concern Saturday
about the addition of Dutch to the official
languages used by Eurocorps.
"I cannot imagine needing an interpreter
to translate orders. It is unthinkable," Clerc
told French television.
Delcroix said that Dutch should be used
at official ceremonies and at meetings with
interpreters, [ambiguity in the last expres-
sion in the original article]
[From a Reuters wire service article in
the San Francisco, CA, Chronicle, Nov. 15,
1993.]
[Imminent Demise.]
For 500 years after Spain expelled its
Jews in 1492, many of their descendants
spoke Ladino, a language based on medi-
eval Castilian Spanish and written in He-
brew characters. At the peak of its use
before World War U, hundreds of thou-
sands of Sephardic Jews in various outposts
of the Diaspora spoke Ladino. Now, fewer
than 100,000 worldwide, such as Sol
Davidson and Leo Barocas at Brooklyn's
Sephardic Home for the Aged, still con-
verse in the archaic language.
The death of Sephardic Jews in the Holo-
caust and the assimilation of survivors in
Hebrew-speaking Israel and elsewhere
have helped bring about Ladino's immi-
nent demise. And 20 to 50 percent of the
world's 6,000 languages share its fate, says
Michael Krauss of the University of Alaska
at Fairbanks, a specialist in endangered
languages. Causes include urbanization,
the spread of mass media, economic pres-
sures, and genocide. Ten major tongues, led
by Mandarin Chinese, English, Hindi, and
Spanish, are spoken by more than 50 per-
cent of the world's population.
[From National Geographic, Nov. 1993;
provided by Ionel Oner.]
[A leak in the roof.]
A drunken German student spent 10
months in a Florida jail on hijacking
charges because his slang demand to visit
the bathroom during an airplane takeoff
was misinterpreted as a bomb threat, says a
Federal judge.
The 23-year-old student, Johann Peter
Grzeganek, told a flight attendant in broken
English that the "roof would go" as she tried
to get him to return to his seat on an Ameri-
can Transair L-1011 that was taking off
from Fort Lauderdale Airport bound for
Hanover, Germany, Jan. 4.
He struggled with four attendants and
repeated the statement, which they inter-
preted as a bomb threat, rather than German
slang for emptying his bladder. He finally
pushed past them to the bathroom, relieved
himself, returned to his seat and passed out.
The pilot dumped the plane's fuel load at
sea and turned the aircraft, carrying 326
passengers and a crew of 12, back to the
Fort Lauderdale Airport.
Grzeganek, who had gone to Florida for
a two-week vacation with a school buddy,
has been held on $100,000 bail ever since,
with the government continuing to insist
that he had made a serious threat. He was
indicted on four counts of interfering with a
flight crew and one charge of threatening to
detonate a bomb.
He pleaded guilty in August to four
counts of interfering with a flight crew and
faced a maximum sentence of 20 years in
prison and a $10,000 fine.
The story took a turn at a sentencing
hearing when the judge, a student of Ger-
man colloquialisms, indicated he believed
the defendant's story.
Chief U.S. District Court Judge Norman
Roettger accepted the plea Wednesday and
sentenced Grzeganek to time served.
"It is a disgrace he's been in jail this
long," Roettger said. "Do you see anything
that happened that couldn't have been rem-
edied by letting this man go to the bath-
room?"
[From an undated Newsday article pro-
vided by William R. Harmon.]
[ Take two and call me in the morning.]
The California Supreme Court ruled yes-
terday that over-the-counter drugs do not
have to include warning labels in languages
other than English.
The ruling is the nation's first by a state
supreme court to address whether product
manufacturers must include warnings in
foreign languages, according to lawyers in
the case.
By a unanimous vote, the court ruled
against Jorge Ramirez of Modesto, now 8
years old. Lawyers for the boy said he was
left blind, mentally retarded and a quad-
riplegic after his Spanish-speaking mother
gave him aspirin when he was 4 months old.
The bottle of St. Joseph Aspirin for Chil-
dren included a warning that the dosage for
children under 2 should be directed by a
doctor.
"Although warnings in English are ex-
pressly required" for non-prescription
drugs, wrote Justice Joyce Kennard, "no
California statute requires label or package
warnings in any other language."
The court said that any changes in the law
must come from the state Legislature,
which already has passed many state laws
requiring information in other languages
for candidates' ballot statements, food
stamp applications and other documents.
Irma Rodriguez, an attorney with the
Mexican American Legal Defense and
Educational Fund in Los Angeles, called
the decision an affront to immigrants. The
decision means "that if you don't speak
English, you have less protection as a con-
sumer," she said.
Latino groups had watched the case
closely because [the aspirin manufacturer]
Scheiring-Plough had advertised its prod-
uct heavily on Spanish-speaking television
and radio stations in Los Angeles and New
York.
[From an article by Harriet Chiang in the
San Francisco, CA, Chronicle, Dec. 10,
1993.]
[Talkingyour way around the world.]
The no. 1 concern of leisure travelers,
according to a recent national survey, is
"the perceived safety of the destination and
safety of the hotel or motel." In the same
survey, eight out of 10 Americans cited
"visiting friends and family" and "going
places where they know the language" as
important elements in vacation planning.
[From an article in the travel section of
the Sacramento, CA, Bee, Dec. 26, 1993;
sent by Steve Belant.]
[The international language of science.]
A three-column essay by N. David
Mermin of Cornell University in Physics
Today (Dec. 1993) discusses the burning
question of whether the term quark should
be pronounced to rhyme with park or with
pork. For reasons of space, the entire article
is not reproduced here. The editor, reading
the article at his workplace, approached
two of his colleagues who were testing a
esperanto/usa 1994(1)    13
ten-year-old video game to destruction and
asked them how to pronounce the word
("Hey, what's the name of that Ferengi
barkeep in Deep Space NineTj. One im-
mediately answered "Quark!" (park) while
the other answered, at the same time,
"Quark!" (pork). It seems that the question
has not yet been resolved.
[Thanks to Peter de Groot for a copy of
this essay.]
[Next year, Hokkaido.]
About 30 Japanese visitors had a fright-
ening introduction to American crime yes-
terday when two men in ski masks boarded
their tour bus, robbed them at gunpoint, and
fired a shot before escaping.
Police questioning of the victims at the
Vacaville Commons community center
was stymied initially because only one in-
terpreter was on hand.
[From an article by Charles Burress in
the San Francisco, CA, Chronicle, Jan. 25,
1994.]
[Ay, gringo!]
Besides, [Mexico]' s the closest truly for-
eign country, where Americans can dem-
onstrate again their lack of proficiency In
learning other languages. "Nobody speaks
English," complain the large, loud and
lordly gringos. I used to wonder why so
many Americans choose Hawaii over
Mexico, when Mexico's culture and his-
tory is infinitely more fascinating, but of
course it's the language barrier.
[From Herb Caen's daily column in the
San Francisco, CA, Chronicle, Jan. 25,
1994.]
[TheHague Connection.]
The multilingual Dutch are worried that
the expansion of the European Union could
sound the death knell for their mother
tongue. No longer content to sit back and
watch while English, French, and German
conquer the Netherlands, they have gone on
the offensive to fight for the rights of their
native language.
Dutch is the mother tongue of 21 million
people in the Netherlands and Belgium,
making it the sixth most spoken language in
the EU, ahead of Portuguese, Greek and
Danish.
The suggestion by Dutch Education
Minister Jo Ritzen three years ago that at
least a quarter of university teaching should
be conducted in English caused domestic
uproar. Many foreign newspapers reported
that English was to become the official
language of the Netherlands. "The Nether-
lands has decided to sacrifice its national
language on the altar of Brussels," the Ital-
ian daily La Stampa commented. Parlia-
ment finally passed largely superfluous
laws enshrining Dutch as the official lan-
guage of higher education.
Tempers flared again in the Netherlands
and among the Dutch-speaking Flemish
population of Belgium last December.
Shortly after the EU agreed to accord the
languages of all member countries equal
official status, it was decided that the new
Spanish-based European trademarks office
would handle requests in only five lan-
guages: English, French, German, Italian,
and Spanish. "If the Union really is multi-
lingual, why should Dutch be shunted to
one side?" asks sociologist Abram de
Swaan of Amsterdam University.
[Excerpted from an article in The Chris-
tian Science Monitor, Jan. 26,1994; sent by
A. Somers.]
[A sign of the times?]
A woman communicating in sign lan-
guage with her fiance" [in Pico Rivera, CA]
as they drove to dinner was shot in the face
by gang members who apparently thought
she was flashing gang signs.
"This is not a standard case of mistaken
identity," Deputy Margarito Robles, a
member of the sheriff's anti-gang team,
said Thursday.
[From an article in the Oakland, CA,
Tribune, Feb. 12, 1994; provided by An-
gela Harlow.]
[If you can't steal it, buy it]
Fearful of losing political and cultural
stature, France Is giving money to six major
American universities in the hope of creat-
ing a new generation of Francophiles.
The French are responding to declining
interest in their language and culture in this
country and to growing tension between
France and the United States that exploded
Into the open last year during the waning
days of world trade talks.
"France is the one major country that has
not put much money or effort into Ameri-
can universities," said Ezra N. Suleiman, a
professor of politics at Princeton Univer-
sity. "And with what happened with the
GATT, they are feeling very misunder-
stood and ignored in the United States."
Other countries, particularly Japan and
Germany, have been giving money to
American colleges and universities to fur-
ther interest in their language and culture.
Germany, for example, created centers for
German studies at Harvard University, the
University of California at Berkeley, and
Georgetown University.
And there is evidence that France has
begun to slip in this country. A 1991 study
by the Modern Language Association ...
showed that while total college enrollment
in foreign language classes rose 18 percent
from 1986 to 1990, enrollment in French
fell 1 percent. During the same period,
enrollmentin Japanese classes increased 95
percent, Russian 31 percent, Spanish 30
percent and German 10 percent. Of the 12
most popular languages in college instruc-
tion, the only ones besides French to de-
cline were Hebrew and ancient Greek.
The longterrn trend is even more trou-
bling.... From 1968 to 1990, enrollmentin
French language classes decreased 30 per-
cent, while enrollment in Japanese classes
jumped nearly 1,000 percent.
[From an article by Ken Brown in the
New York, NY, Times, Feb. 23, 1994;
provided by Cornelius McKown.]
:KROLOQOJ
JIM DEER
James William Deer, for many years a
member of the Esperanto League for North
America and for the last few years the
administrator of and Commissioner for its
Audio-Visual Service, passed away in
Portland, Oregon, on March 4, 1994, after
surgery. He was 71 years old.
Jim was born March 22,1922, in Carney,
Oklahoma, and grew up in Durango, Colo-
rado, and Huntsville, Arkansas. During the
war he served as a radar specialist in the
navy in England, Scotland, and the Pacific
Theater. After the war he received a degree
in physics from the University of Arkansas.
He married Evelyn Simmons in 1948. He
has done work at Bell laboratories for the
Atomic Energy Commission, and also
worked for Electronic Specialty Co.,
Datron Systems and Tektronix. He re-
ceived numerous patents for his electronic
designs and is listed in Who's Who In
Science and Engineering. During the past
two years he worked at the Linfield Re-
search Institute.
Besides his work for ELNA, Jim was for
many years president of the Portland Espe-
ranto Society. His dedication to community
work, both global and local, can be shown
by the list of other organizations to which
he belonged and in which he served guiding
roles: Oregon Council on Alcohol and Ad-
diction Problems; Beaverton Optimist
Club; Greater Portland International Af-
fairs Coordinating Council; United World
Federalists, USA; Washington County
Substance Abuse Council; West Hills Uni-
tarian Fellowship.
We are going to miss Jim.
Based largely on an obituary
in the Portland, OR, Oregonian,
March 9,1994
14   esperanto/usal 994(1)
Daŭrigo de paĝo i
la kutimaj (MacDonald's, Lyons) kaj la
ĉefa manĝejo por la hotelo, ankaŭ troviĝas
du pli luksaj restoracioj, unu por
marmanĝaĵoj, la alia ne. Kaj, iom pli
longe for, tamen facile almarŝeblaj,
troviĝas aliaj.
Programo
Kiel kutime, tio ankoraŭ ne estas ĝis
nun tute fiksita Tamen, ni povas diri, ke
la oficiala malfermo kaj Interkona
Vespero okazos samtempe, vendredon
vespere. Sabaton okazos diversaj
prezentoj kaj fakaj kunvenoj. Sabaton
vespere (jen devio de la antaŭa kutimo!)
ni bankedos. Dimanĉan matenon oni
dediĉos al ekskurso al la loka Societo
Unitariana-Uni versalisma, kie Profesoro
Ron Glossop, multjara esperantisto kaj
fakulo pri pacaj aferoj, parolados al ni pri
Esperanto kaj ĝia rolo en la globa
komunumo. Dimanĉon posttagmeze
okazos aliaj prezentoj kaj la jarkunveno
de la American Association of Teachers
of Esperanto. Lundon ni dediĉos al la
ĝenerala jarkunveno de ELNA, kie la
partoprenantoj decidos pri la direkto, kiun
ELNA sekvu dum la venonta(j) jaro(j);
kaj lundon vespere ni faros nian oficiafan
m   fermon.
Mi ne specifigis la enhavon de la
"prezentoj". En la nuna momento mi
povas nur diri, ke du el ill rilatos al la
uzado de Esperanto en komputiloj kaj en
perkomputilada komunikado, kaj ke unu
estos diskutotabla grupo pri la redaktado
kaj aperigado de bultenoj en kaj pri Espe-
ranto.
Krom fa enhotelaj programaĵoj okazos
ankaŭ ekskursoj. Inter tiuj estos vizito al
la Trajno-Muzeo, kaj du ekskursoj sur la
rivero en pasintjarcentaj padelŝipoj. Tiuj
ekskursoj estas aranĝataj de Esperanto-
VojaĝServo, kun la kunlaborado de la
Loka Kongresa Komitato.
Vizitindejoj de la urbo
"Fountain Suites" troviĝas nelonge for
de la Olda Urbo—parto de okcidenta
Sacramento, kiu estas restaŭrita al la stato,
kiun ĝi ĝuis antaŭ 140 jaroj. Tie vipovos
viziti malnovajn trinkejojn (kun tamen
tute modernaj trinkaĵoj), malnovajn
restoraciojn (kun tuteaktualaj manĝaĵoj),
muzeojn (petu la Esperantlingvan
gvidlibron en la Trajnomuzeo), kaj eĉ la
oficejon, kie Heinrich Schliemann
advokatis dum pluraj jaroj antaŭ ol li
turnis siajn talentojn al arlieologio kaj
elfosis la ruinaĵojn de Trojo en nuntempa
Turkio.
Oni povas ankaŭ viziti la registarejon
de la plej loĝata ŝtato de Usono. Tie oni
povas vidi la funkciadon de la ŝtata
parlamento (aŭ, kelkaj kalifornianoj certe
diros al vi, la mis- aŭ eĉ ne-funkciadon),
kaj, se vi same kuraĝas kiel unu antaŭa
prezidanto de ELNA, vi povos malfermi
la pordon de la oficejo de la ŝtatestro,
enmeti vian kapon, kaj demand!: "ĉu
Ŝtatestro Wilson hejmas?" (lu sekretario
sendube respondos: "Ne hodiaŭ!")
lom oriente de la urbocentro troviĝas
en unu konstruaĵo du vizitindaj lokoj: la
forukaĵo de Sutter kaj la Indiana Muzeo.
La fortikaĵo ludis tre gravan rolon en la
orfebra periodo, kiu tuj sekvis la militon
inter MeksiMo kaj Usono antaŭ preskaŭ
150 jaroj. En la mdiana Muzeo, oni povas
vidi, kiel vivis la multaj kaj diversaj
indianaj popoloj de Kalifornio, antaŭ ol
alvenis la eŭropanoj.
Oriente de la urbo, sub la nordorientaj
antaŭurboj de Sacramento, fiuas laRivero
American. En la printempo kaj somero,
junaj homoj ofte distras sin, flosantaj laŭ
la rivero en kaŭĉukaj fiosoj (lueblaj en
kelkaj lokoj apud la rivero). Kaj iom
oriente de tio kuŝas Lago Folsom,
grandega artefarita akvokonservujo, kiu
estas unu el la plej gravaj distraj regionoj
por la loĝantoj de Sacramento.
Ni ne forgesu la butikumajn eblecojn.
Tiuj, kiuj iros al la Universafa Kongreso
en Koreio kaj volos porti donacojn por
eventualaj geamikoj tie, certe volos pasigi
kelkajn horojn ĉe la tute nova Butikumejo
(angle: "Mall") K-Strata, kiu etendiĝas
laŭlonge de la iama K-Strato en la
urbocentro.
Somera varmeco...
.. .estas forta en Sacramento, sed ne tro
prema. La temperaturo kutime estas alta
(maksimumoj en Julio ĝenerale estas su-
per 90F), sedlahumideco estas tremalalta,
do pro la sekeco la varmeco ne multe
ĝenas. Cetere, post du-tri tagoj da varmeco
ĝenerale sentiĝas en la vespero marbrizo,
kiu enfluas de la delto de fa Riveroj Sac-
ramento kaj San Joaquin kaj
malplivarmigas la etoson. Estas
menciinde, ke ĉiuj domoj kaj hoteloj,
ankaŭ nia "Fountain Suites," estas forte
klimatizataj dum la somero en Sacra-
mento.
Ĉirkaŭaĵo
Mi menciis, ke Sacramento troviĝas
meze de la centra valo de Kalifornio. Sed
facile atingeblaj estas malpli ebenaj
belaĵoj de la regiono.
Se oni veturas orienten, post nur kelkaj
mejloj oni renkontas lapiedmontaron de
la Sierra Nevado, la monta spino de
Kalifornio. El la valo, oni subite supreniras
laŭ vastaj deklivoj, kie troviĝas herbaro
ĝis la horizonto kun fojaj kverkoj kaj
bovoj.Postlaurboj Auburn kaj Placerville
(kiu dum la orfebro nomiĝis Ffangtown
pro la nekutima frukto, Mu pendis de ĝiaj
arboj...) oni serpentumas tra lando de
altaj, arbokovritaj krestoj kaj profundaj
valoj kun rapide fluantaj riveroj. Post
malpli ol du horoj, oni trovas sin sur la
supro de la montara kresto, super la bela
valo, kie troviĝas la profunda blua Lago
Tahoe, eble la ĉefa juvelo de la usona
okcidento. Kaj,por tiuj, alkiuj ne imponas
la naturaj befaĵoj de la alta montaro, ĝuste
tie troviĝas la ŝtato Nevado, kun siaj
vetludoj kaj "unubrakaj banditoj," kie
oni povas ĝui multe da distraĵoj—
kompreneble, samtempe pagante por tio.
Se oni direktas sian aŭton suden laii
ŝoseo49,kiukondukas trala"Oro-lando",
oni post nur kelkaj horoj trafos la vojon al
la Valo Yosemite, kiu, same kiel Tahoe,
estas unu el la mirindaĵoj de la usona
okcidento. Tie, antaŭ miloj da jaroj,
glaciamaso nerezisteble fluanta al la Cen-
tra Valo dum glaciepoko forfosis tranĉeon
milmetre profundan tra unusola
nekredeble granda amaso de granito. Nun,
funde de tiu tranĉeo troviĝas bela valo
kun belaj herbejoj kaj arbaroj, tra Mu
malrapide fluas la Rivero Merced—kaj
en Mun falas la plej altaj falakvoj de
Usono, de la vertikalaj milmetraj Mifoj,
Muj gardas dun valon. ĉiun jaron kelkaj
esperantistoj direktas sin al tiu
pilgrimindejo dum la Someraj Esperanto-
Kursoj de San Francisco State Univer-
sity; se vi venos al la ELNA-Kongreso,
eble ankaii vipovos viziti la lokon.
Se oni tamen preferas celi la subirantan
sunon, oni povos trovi sin en la Valo de
Napa—la plej grandakaj konata vitejo de
Norda Ameriko, kie la vinkeloj (kaj
gustumejoj—sed certigu, ke iu aliaposte
ŝoforos, se vi intencas viziti ilin!) ŝajne
estas pli multaj ol la homoj. Aŭ, iom pli
longe okcidenten, oni trafos la bordon de
la Oceano Pacifika—unu el la plej belaj
Daŭrigo sur paĝo 5
esperanto/usa 1994(1)   15
ftAr^
I 25th Year I
San Francisco State University
June 27-July 15
three-week multilevel courses.
The best in the world.
With guided sightseeing in San Francisco and
vicinity and group transfer to the ELNA
convention in Sacramento.
University of Hartford
Esperanto workshops July 11-16
Sightseeing in New York and Boston with
arrival Jury 8
Dr. Humphrey Tonkin, Director.
ELNA Convention July 15-18
Sacramento   CA  kun   plena   programo   de
prelegoj,    distrajoj     kaj    ekskursoj    en
Sacramento inkluzive la belan kapitolon kaj la
plej bona trajn-muzeo en la mondo.
Antaukongreso de 79a UK
(Neoficiala) 15-22 julio - inkluzivas ELNA
kongreson kaj ekskurson tra vitejaj valoj al San
Francisco por flugo al Seulo por la UK
79a Univ. Kongreso de Esperanto
23-30 julio 1994 - Seŭlo, Koreio
Korea is a hidden treasure, little known to
most Americans. It proved to be a delight to us
when we revisited it in October of 1993 - after
twenty years. Seoul has grown into an
attractive, cosmopolitan city with lush
landscapes among beautiful mountains. And
full of enthusiastic, active Esperantists!
The booming economy has resulted in
luxurious, expensive hotels; but EVS has
contracted with a good, well-situated hotel at
reasonable prices - less than $50 per night
(shared basis). The Korean cultural programs,
national monuments and museums are
wonderful. The Korean culture is not just a
take-off of the Chinese or Japanese, but
distinctive in its own right, as is the Korean
race; and has the added plus of a unique and
very charming sense of humor.
VENU KUN NI AL KOREIO!
Internacia Junulara Kongreso
30 jul-6 aŭg., Chonan, Koreio
Post-UK ekskurso July 30-August 4
Korea is an unusually beautiful country with
numerous national parks, well-preserved
temples and castles and a long beautiful
coastline. Don't miss the opportunity to see
this delightful, underappreciated country!
Post-Post Ekskurso 4-13 August
Vietnamio, Perlo de la Oriento
Throughout its history, Vietnam has been
heavily influenced by foreign countries. I
From its early Chinese origins, through
French rule, to Japanese occupation, and
finally the Vietnam War ending in 1975,
we find a country with a fascinating blend
of ancient and modern sights, western and
oriental ideas. With over 2,000 KM of
coast line and mountains rising to over
3,000 meters, the scenery is as diverse as
its people and its history. We will tour the
length of this Southeast Asian countiy
from Ho Chi Minh City (formerly Saigon)
through Da Nang and Hue to Hanoi and
beautiful Halong Bay.
The U.S. Government no longer restricts
U.S. citizens from traveling to Vietnam,
and our Esperantist "samideanoj" are
anxious to welcome us. (See the enclosed
brochure.)
Esperanto Vojaĝ-Servo
6104 La Salle Avenue
Oaldand CA 94611
1510] 339-2001
FAX [510] 339^6317
USE YOUR ESPERANTO
TRAVEL SERVICE FOR ALL
YOUR TRAVEL NEEDS!
ELNA
President: Donald J. Harlow (1996), P.O. Box
551, Pinole, CA 94564, tel. (510) 222-0187
Vice President: Sheny A. Wells (1996)
Secretary: Ellen Eddy (1995)
Treasurer: John B. Massey (1994)
Other Board Members: William R. Harmon
(1994), William H. Schulze (1994), Mark C.
Stephens (1994), Thomas Eccardt (1995), D.
Gary Grady (1995), Rochelle Grossman (1995),
Doroteo Holland (1996), David Richardson
(1996), Derek Roff (1996)
Commissioners and Chairs: Don Coleman
(Local Clubs, Nominating), John Dale (Legisla-
tive Affairs), AngelaHarlow (Congresses), Lucy
Harmon (Travel Affairs, Audio-Visual Instruc-
tion), Becky Harris (Women's Affairs), Dorothy
Holland (Correspondence Courses), R. Kent
Jones (Education), Dr. Julius Manson (United
Nations), John. B. Massey (Wills and Gifting),
Doug Portmann (Science & Technology), John
B. Massey, William H. Schulze and Sidney V.
Steinberg (Kapitala Fondusa Komiiato), John
Mathews (Service Clubs), Catherine Schulze
(Postal Course), Sherry Wells (Publicity), David
Wolff (Publishing)
Director, Central Office: Miko Sloper
Vice-Director, Central Office: Ionel Onet
ELNA Archivist: Ionel Onet
Any member wishing to assist in the work of
any of the above named commissions or com-
mittees should communicate with the
member(s) shown.
ELNA Dues for 1994
Regular                       $30
Family                        $45
Youth (under 27)         $15
Limited income            $15
Sustaining                   $60
Life                           $600
ELNA is a non-profit organization function-
ing under IRS paragraph 501(c)3. Donations are
tax-deductible.
A separate supporting category, "Friend of
Esperanto," has been established. A Friend of
Esperanto pays $10 per year.
Libraries and other institutions can subscribe
to Esperanto USA. at the special rate of $15 per
year.
UEA dues 1994
Member-Guidebook onlyfMG)    $ 9.00
Member-Yearbook only (MJ)      $22.00
Member-Subscriber (MA)           $54.00
Societo Zamenhcf (additional)   $108.00
Subscription only to Esperanto    $32.00
Subscription only to Kontakio     $18.00
Life Membership in UEA         $1350.00
Send payments for UEA memberships or sub-
scriptions to ELNA, Box 1129, El Cerrito, CA
94530. Make all checks payable to ELNA
MOVING? DON'T LEAVE ESPERANTO
BEHIND! If you have moved recently or are
planning to move in the near future, don't forget
to sent a change-of-address card to the ELNA
Central Office, Box 1129, El Cerrito CA 94530.
This will assure your continued receipt of the
Newsletter and other information. If you don't
have a stamp handy, give the CO a call at (510)
653-0998. Thanks!
DEADLINE FOR MATERIAL FOR
ISSUE 1994(3) of Esperanto U.S.A. is June
25,1994
Esperanto U.S.A
Volume 30, No. 1
ISSN 1056-0297
Esperanto League for North America, Inc.
P.O. Box 1129, Ei Cerrito, CA 94530
Telephone: (510) 653-0998
For Info: (800) 828-5944
Fax:(510)653-1468
Internet: elna@netcom.com
Editor: Don Harlow
Telephone: (510) 222-0187
lnternet:donh@netcom.com
16   esperanto/usal 994(1)