NEWSLETTER
News of the Language Problem and Esperanto as a Solution
1989(2)
I
Making   News
This Issue
Hard Questions, Easy Answers
Rationally responding to hostile or irra-
tional statements about Esperanto is one
of the hardest things any Esperantist has
to do. Here are some of the most common
questions asked and the no-nonsense
answers that are bound to make your
points more forcefully and cogently.
Read and enjoy!
See Pages 3-4
Remembrance of Tongues Past
Ask any SFSU student, from any year—
learning Esperanto and learning another
language can be vastly different experi-
ences. Prof. James Cool explains why,
basing his observations on personal ex-
periences in the classroom and out.
See Pages 6-7
Continental Drift!
Home of 20,000,000 inhabitants and
divider of entire continents, the Ural
region of the U.S .S H. has, not unsurpris-
ingly, a rich Esperanto history and active
current movement.. For the details, you
won't want to miss this first-hand ac-
count.
_____________________See Page 11
In This Issue
Charles Hall on the Road       4-5
'Banned in Boston?'
Esperanto & Statistics
7-8
Poetry
11
And Much, Much More to
Delight and Inform You!
Literature Konkurso
En la "North American Esperanto Review"
de julio-aŭgusto 1959 ĝis septembro-oktobro
1960 aperis la ok unuaj partoj de la romano
Freĉjo kaj la Homoj de Marso de Stephen
Block. Tiam nova redaktoro, supozeble
opiniante tiun majstroverkon tro legera,
rezignis pri eldonado de la cetera parto, je la
eterna bedaŭro de la aventuravidaj legantoj.
La redaktoro de "The ELNA Newsletter"
do proponas, ke vi, la nunaj legantoj, finu tiun
nervostreĉan epopeon.
Jen la intrigo. 10-jara Freĉjo Jones, ludante
en la arbaro, vidas ion sur la ĉielo. "Sankta
bovo!" li krias. "Ĝi estas flugtelero!" Fakte,
flugtelero plena de Esperanto-parolantaj
marsanoj sub estrado de la tirana Admiralo
Prui, lapotenco malantaŭ la trono de lakruela
imperiestro de Marso. La marsanoj ekkaptas
Freĉjonkaj forportas lin al Marso, kie lin estas
sekconta la senkompata d-ro Fiaĉulo, cele al
plenumo de la piano de Pfui konkeri kaj sklav-
igi la teranojn. Sed lastamomente lin savas
marsaj rezistantoj, kiuj post aera batalo kon-
traŭ la flug teleroj de la imperiestro eskapas en
submarsan kavemon. Tie Freĉjo renkontas
Kapitanon Televido, kiu informas lin, ke la
rezisto-flugteleroj ne povas eskapi de Marso
preter la teleroj de la Orbita Patrolo. "Sankta
Bovo!" krias Freĉjo. "Ĉu tio signifas, ke mi
estas izolita sur Marso?" "Ĝis Marso
liberiĝos, jes!" respondas Televido. (daŭrig-
ota—sed la daŭrigo neniam aperis!)
Jen la defio: kontentige fini tiun
majstroverkon per nepli ol 1000 vortoj (6000
literospacoj). Finojn sendu al la redaktoro ĉe
la oficejo de ELNA antaŭ la 25a de oktobro,
1989. Ni listigos ĉiujn partoprenantojn en la
novaĵletero, kaj publikigos la plej kontentigan
finon; cetere, la gajninto ricevos libropre-
mion. Bonan ŝancon!
THE MEMBERSHIP
THERMOMETER 1989
The stippled area shows to-
tal 1989 paid ELNA member-
ship at the end of March,
1989; this is compared with
four milestones/targets: to-
tal paid membership for
1987, total paid membership
for 1988, the "magic num-
ber" 900, and the number
needed to add a second
person representing ELNA to
the UEA Committee. Let's
bust the thermometer in
1989!
2nd UEA                     1100     f\
committee-person
Our goal for 1989           900
ELNA membership
1988
ELNA membership
1987
778    - i-ijj
572
— 1000
r-500
The ELNA Newsletter 1
EDITORIAL
ĉi tiu numero de la novajletero estas
speciala. Ci estas tiu sepa numero, kiun
mi promesis por 1989. Mankas en ĝi la
kutimaj rubrikoj; la ekstran spacon mi
uzas por tiuj artikoloj, kiujn mi kolektis
dum la pasintaj monatoj, sed por kiuj
mankas spaco en la ordinaraj numeroj.
Ne lamentu la rubrikojn. Hi
venontmonate revenos. Por la momento,
ĝuu la artikolojn.
Io pri vortoj. ĉiam estas iu, kiu ne estas
kontenta pri la vortprovizo de Esperanto.
Foje, ili pravas. Foje, ne. Lastatempe, tiu
argumento pliakriĝas. Jen mi volas fan
kelkajn komentojn pri mia sinteno kiel
redaktoro.
• La Akademio pasintjare anoncis, ke
laŭ la 15a regulo de la Esperanta grama-
tiko, la vorto Koreo devas signifi landon
(pro internacieco de tiu formo), kaj la
loĝantoj sekve estas koreanoj. Stefan
Maul, redaktoro de Monato, jam anoncis,
ke li obeos thin Akademian decidon.
Aliflanke, mi ricevis bone verkitan, bone
elpensitan artikolon de Derek Roff, per
kiu Derek forte kontraŭstaras tiun deci-
don.
La problemo pri landnomoj, laŭ mi,
estas socia, kaj ne gramatika, demando.
Dum pluraj jaroj la koreoj, preskaŭ se-
nescepte, montris publikan preferon por
la radiko kore kiel nomo de popolo, ne
de lando. Cetere, mi ne rimarkas, ke la
franclingvaj subtenantoj de tiu
Akademia decido pelmelas al la formoj
Franco/francanoj, kiuj estas simile pravi-
geblaj. Do mi, kiel redaktoro, daŭre uzos
la malnovajn, kutimajn formojn ĝis mi
ricevos indikon de la koreaj esperantis-
toj, ke ili mem toleros la Akademiajn
formojn (ekz. per ŝanĝo de la nomo de ilia
revuo al La Espero El Koreo). Mi per-
sone opinias, ke frostos en Infero antaŭ ol
tio okazos.
• Refoje, aŭ ankoraŭ, furoras la neolo-
gisma milito inter la esperantistoj. Post
plendo, antafl dek jaroj, fare de Claude
Piron pri la t.n. "Okcidenta Dialekto de
Esperanto", repafis la Venezuela traduki-
sto Fernando de Diego per si&Pri esper-
anta tradukarto; kaj en la lukton sin
trudis la ĉefia romanisto Karolo Piĉ per
longa eseo en la fino de La Litomiŝla
Tombejo. Verŝajne komplicis Piĉ en la
starigo de la iomete nebula "Praga Artlit-
eratura Skolo", kieskorifeo Josef Rumler
verkiskelkpaĝanpamfleton"Abundekaj
redunde", el kies malmultaj paĝoj du
konsistas entute el glosoj de neologis-
moj. Lastatempe la eldonisto Reinhard
Haupenthal arigis la disajn neologisme-
majn fortojn sub la tegmento de la "Iltisa
Skolo", kiu anoncis sian ekziston per
"Literatura Manifesto", kiun subskribis
17 homoj (el kiuj kelkaj estas edzinoj kaj
fratoj de la ĉefrolantoj).
La neologismemuloj fakte apartenas al
du malsamaj, ofte reciproke kontraŭaj,
tendaroj. De Diego ŝajne ne fidas la ske-
misman strukturon de Esperanto, kaj
pledas por "naturalismo", te., simileco
inter la lingvo Esperanto kaj la latinidaj
lingvoj (kiuj estas sendube la plej logikaj
kaj neprimitivaj en la mondo). La pra-
ganoj, male, pretendas estimon por ske-
mismo, sed insistas, ke literaturistoj
bezonas amason da sinonimoj por eviti la
aperon de la sama vorto du fojojn sur la
sama paĝo; ŭucele, ili amase generas
neologismajn sinonimojn, eĉ por par-
tikloj (se mi estus pragano, eble mi po vus
eviti tiun tedan ripetadon de "la", kiun vi
sendube observis en ĉi tiu alineo, kaj kiun
vi certe abomenas...).
La aglutinado, kiel vortfara ilo, estas
sufiĉe fremda por la eŭroplingvano; sed
ke ĝi povas sukcese kaj tolereble generi
vortojn, tion ni povas vidi per la multaj
kunmetitaĵoj, kiuj jam hejmiĝis en Espe-
ranto. Kiu el vi preferus anstataiu "simul-
tane" por "samtempe"? ĉu "unanima"
estas pli elvokiva ol "unuanima"? Kaj ĉu
(paeon, samideano Haupenthal!)
"sensepare" estas iel pli "natura" ol
"nedisigeble"? Kial ni devas "desvesti"
nin, kiam estas egale facile, kaj pli opor-
tune,"senvestigi" nin? Kaj (paeon, s-ano
de Diego!) ĉu la aĉesona "poka" estas pli
belsona ol nia "malmulta"?
Rilate la sinonimojn. Mi vidas nenian
avantaĝon, krei la vorton "ĉendi" por
stari apud "fajrigi". Esperantistoj jam
alkutimiĝis al "alloga"; ĉu necesas apud
tiu vorto "atraktiva"? Kial "nam" flanke
de "car"? Kaj (paeon, samideano
Rumler!) ĉu ne estas pli trafe kaj facile
diri simple "ĝis" anstataŭ (mi ne ŝercas,
karaj, vere!) "sajonaraŭ"?
En La ELNA Novajletero ni daŭre
uzados la tradician Esperanton. Mi ne
rifuzas ĉiujn neologismojn (kiel vi certe
vidis, mi latas la vorton "kludi",
kvankam ne en la simpla senco "fermi"
proponita de Piĉ kaj Rumler); sed entute
mi estaskonservativulopri tiaj aferoj.kaj
mi opinias, ke vi rimarkos tion en miaj
skribaĵoj.
Pri mia sinteno al la malgranda sed
vigla "nagatisma" movado—kiu volas
"indiĝenigi" la Esperantlingvan fakvor-
taron per forbalaigo de multaj "inter-
naciaj" formoj favore al Esperantaj
kunmetaĵoj—mi en ĉi tiu momento silen-
tos.
Let me add here, for newcomers, a few
words about correspondence in Espe-
ranto. Every year The ELNA Newsletter
publishes about 150 names of persons
who want to correspond with Americans
in Esperanto. Some magazines (Litera-
tura Foiro, Esperanto) publish fewer or
none at all; some publish similar numbers
(El Popola ĉinio has 250-300 names
each year); some publish many more (I
would estimate that Budapeŝta Informilo
in Hungary published between 500 and
1000 requests last year).
You've learned Esperanto, but what
are you going to do with it? Probably one
of the most immediate things you can do
with Esperanto is: start corresponding in
the language. This is not an expensive
proposition (ninety cents for stamps and
the cost of a couple of picture postcards),
and it will give you contact with someone
in another country, which is precisely the
reason for Esperanto's existence. Fur-
thermore it will allow you to practice
your command of the language in a lei-
sured, easy way, with somebody who is
most likely also a beginner (most experi-
enced Esperantists, having plenty of cor-
respondents, don't advertise). Finally, it
will give you a chance to participate in a
form of personal diplomacy.
Don' t pu t i t of f . Find yourself an Espe-
ranto-speaking pen pal and go for it!
—Don Harlow
2 The ELNA Newsletter
Dealing with Skeptics
HARD QUESTIONS
By Todd Moody
Every Esperantist must answer ques-
tions about Esperanto. Some of them are
not easy questions, and many are not
even particularly friendly. It is common
knowledge among us that the very men-
tion of Esperanto can sometimes elicit
quite hostile responses from otherwise
mild-mannered people. It is difficult to
account for this hostility. Why should
people who know next to nothing about
Esperanto be offended by it?
I don't know the answer, but I do have
a conjecture. Perhaps the hostility is a
form of self-defense against a feared
exposure of ignorance. That is, certain
people may feel that if Esperanto is in any
sense interesting or significant, they
ought already to know something about
it. Since they do not know much about it
they are quick to conclude, by simple
logic, that it cannot amount to anything.
To find out that they are mistaken would
be to find out that they are not as knowl-
edgeable as they pretend to be. Thus,
Esperanto may be a threat to the ego of
some people.
In dealing with such people—and it is
fortunate that not all people are inclined
toward hostility—it is important to an-
swer in a way that does not further stimu-
late this defensive posture. For example,
when I meet one of these people who says
something like, "Esperanto? Oh sure,
that died out fifty years ago. Sort of a
secret code language used by commu-
nists," I try to be careful not to say what
I am in fact thinking. Instead, I say, "Well,
it's refreshing to meet someone who
knows about Esperanto. Maybe I can
update your information a bit ..."Andso
on.
At any rate, these are the very people
who are also likely to try to use a series of
what they take to be hard questions to
"debunk" Esperanto. As I say, some of
these really are hard questions. I think it's
important to think about the answers, and
to consider whether the "standard" an-
swers are adequate. For that reason, I'd
like to share some of my own thinking
about a few of these questions with the
readers of the ELNA Newsletter.
1. Esperanto will neverhaveasmany
speakers as English, so why should I
team it?
It seems to me that the worst thing to do
here is to speculate about the future
triumphs of Esperanto, or the decline of
English as a world language, even though
that decline may be a fact. Such specula-
tion is likely to appear too fantastic to be
taken seriously.Instead.Ithinkitisbetter
to point out that Esperanto's "success"
does not depend upon its displacing
English. The search for an international
language is not a contest. Esperanto is
already a success, in that it serves its
community in ways that are evidendy
satisfactory. A reason to learn Esperanto,
therefore, is to participate in that success,
and to help to extend it.
2. Esperanto is supposed to be
"neutral," but it's really just an-
other European language, embed-
ded in European culture.
This one is perhaps the most common
criticism of Esperanto. Nevertheless, I
think it is worth thinking about some of
the many possible answers. First of all, it
is important to point out that it is political
and not linguistic neutrality to which
Esperantolaysclaim. Esperanto is not the
language of any national or ethnic entity.
That is the standard answer, but the astute
critic will reply that linguistic non-neu-
trality and political non-neutrality are not
so simply separated. The very fact, he
will say, that Esperanto is a European
language is itself a political statement.
Again, I think it is important to tread
carefully. There is some truth to this
skeptic's claim. I have read enthusiastic
arguments that Esperanto is not really a
European language, because it has cer-
tain features, such as agglutination, ex-
hibited by certain non-European lan-
guages. These arguments are, I think,
misguided. At most they show that Espe-
ranto resembles some non-European
languages in some respects. This coinci-
dence does not alter the fact that Euro-
pean languages did indeed serve as a
model for most details of Esperanto.
Thus, in the sense that Esperanto is
modeled upon European languages, it is
one. The important thing is that this is not
in itself a political statement. Astatement
must be somebody's, and pan-European-
ism is not the statement that the Espe-
ranto movement is making. Esperanto's
European character is a contingent fact
that reflects the situation of its creator,
and it must be understood in that context.
Once the matter is framed in this way, it
is clear (given some knowledge of
Zamenhof's life and thought) that
Zamenhof did what it was in his power to
do to create a neutral universal language.
His project succeeded brilliandy as a
language. That it is less than successful as
a statement of universalism, by contem-
porary standards, cannot fairly be held
against it.
Furthermore, as the language contin-
ues to be shaped by its speakers, Espe-
ranto may acquire more and more non-
European lexical material and forms of
expression. One aspect of this process is
already in evidence: there is mounting
pressure from non-European sectors for
Esperanto to move back in the direction
of "skemismo," and away from "natural-
ismo." This is obviously because natural-
ism generally favors the speakers of
European languages. The Asian Esperan-
tists, for example, quite correcdy recog-
nize the European past of Esperanto, but
they do not (also quite correctly, in my
view) take this to determine a European
future for the language. In short, Espe-
ranto is what its speakers make of it; its
statement is their statement.
3. If Esperanto is supposed to be
so easy, why is it burdened with
complexities, such as the accusa-
tive ending and agreement of ad-
jectives, that many languages get
along quite well without?
This question presupposes some fa-
miliarity with Esperanto grammar. In
fact, I think we have all asked this one at
some point in our study of Esperanto. The
Continued on next page
The ELNA Newsletter 3
Hard Questions from page 3
standard answer is that the language
gains freedom of word order by such
features as the accusative ending and
agreement of adjectives. In my opinion,
this is a weak answer. Why should we
care so much about flexible word order,
after all? How important is it that poetry
should be translated intoEsperanto with-
out rearranging the words much? These
considerations are likely to strike the
critic as quaint, at best I think there is a
better answer.
Because it is a second language,
planned for international use, Esperanto
faces difficulties not constantly faced by
other languages. These other languages
(some of them, anyway) can afford to be
more streamlined than Esperanto be-
cause as first languages they are used by
people with the same basic thinking and
expectations about the way language
works. In short, much more can be taken
for granted, or culled from context. Espe-
ranto, on the other hand, is designed to
function across wide gaps in the expecta-
tions and habits of its speakers. Conse-
quently, it is an advantage if it has a bit
more redundancy built into it. The gram-
matical endings may serve to underline
what may not be quite as obvious as it
would be in a first-language context. For
this reason, it is not appropriate to ask,
"Why does Esperanto need property X
when such-and-such languages does
without it?" Instead, we should ask
whether property X makes a significant
contribution to Esperanto's clarity and
expressive power. In most cases the an-
swer, I think, will be "yes."
I shall stop here, not wanting to take up
any more space. Perhaps the discussion
of "hard questions" and good answers
can be continued in future issues. I think
it is important for every Esperantist to be
thinking about these matters, since a
thoughtful reply to a question may be
what it takes to get a person interested in
the language and willing to learn it.
IIIHf
[Let me take advantage of Editor's
Privilege to remind the reader that, in
any case, there is no reason to accept the
premise that Esperanto's accusative
case and adjective agreement are any
more complex or difficult than the sys-
tems used in other languages, such as
English: why, for instance, should it be
more difficult to learn that "the direct
object is always shown by the ending -N"
than "the direct object is shown, in most
cases, by the placement of the object after
the verb, as well as by special accusative
pronoun forms (me, him, her, us, etc.)" ?]
[In any case (no pun intended!) we
should always be prepared to answer
such hard questions as those Todd poses.
To do this, we must have a basic knowl-
edge not only of how to speak Esperanto,
but of its background, its structure, its
history, its literature, etc. I hope that
some of you will be encouraged by this
article to consider such questions and do
the basic research that will allow you to
answer them, if you can't already.—DH]
FAMILY HISTORY RESEARCH USING ESPERANTO
By Charles Hall
[Esperantist Charles Hall of Utah is also
involved in the field of family research. In
these excerpts from a letter of his, dated
18 Oct. 1988, we see how he combined
these two interests to his advantage. If
you have similar experiences to relate,
don't hesitate to put them down on paper
and send them to the editor of the News-
letter.]
The European part of our trip began
when our plane landed in London, and we
were able to meet with Esperantists who
helped us rest up and who are anxious to
make our upcoming, 1989, trip a success.
We next crossed the channel to Rotter-
dam, Netherlands, to attend the 73rd
annual Universal Congress of Esperanto.
Along with meeting some of the Esperan-
tists with whom I had corresponded, and
who would be hosting me later in my trip
to Eastern Europe, I had some gratifying
chats with Esperantists from other na-
tions around the world. I was also privi-
leged to be able to give a five minute
speech as part of an Ecumenical Session
of the Congress. In my speech, I ex-
plained how closely the LDS (Mormon)
church works in harmony with many
other churches in its microfilming proj-
ects and other family history research
activities. My cup of gratitude was filled
to overflowing as I was hosted by two
Mormon families during my four night
stay in the Netherlands.
With the help of my Eurail Pass, I next
traveled to southern Germany, where my
loyal genealogist colleague of many
years helped me buy an inexpensive car,
so vital to the economic success of the
rest of my trip. During that week I also
stayed at the homes of four more Esper-
antists and two other Mormon families in
Western Europe. I also picked up my
cousin, Dale McAllister, who was with
me frequently throughout the rest of my
trip.
On August 11, we arrived in Ljubljana,
the capital of Yugoslavia's northernmost
republic, Slovenia. Although we had not
had prior correspondence with Esperan-
tists in Ljubljana, with the help of the
"Jarlibro" (UEA's worldwide directory
of Esperanto delegates), I was able to
contact an Esperantist by phone, who met
us, oriented us to the city and helped us
get introduced to the needed archives.
The next day our search in those archives
was very successful, and the followup
search in a local parish office some dis-
tance away was even more successful.
This experience is contrasted by a re-
search effort conducted farther north in
Slovenia, on the Austrian border, where
we were not able to contact Esperantists,
were unable to find anyone who spoke
German, and could not find where the
records were located. In a case of this
kind, we expect to make up for our failure
by correspondence during the coming
year, and on our next trip.
Our itinerary next directed us to the
nations of Hungary and Romania. Here
again we had one success and one failure.
Continued on next page
4 The ELNA Newsletter
Family History from page 4
In the Zala Province of Hungary we met
a very active group of Esperantists and
launched a successful search. In Roma-
nia due to not being able to get a response
from our correspondence, and meeting
no one who spoke German, we returned
empty handed. However, we had no dif-
ficulty getting a visa and getting into
Romania.
Our research efforts in the Slovakian
Republic of Czechoslovakia were well
rewarded, although not totally success-
ful. Certainly meeting the RE VAY family
and staying with the NEMEC family in
Zilina will prove a great asset in our
future correspondence, since these
people play a vital role in the leadership
of the Slovakia Esperanto Society.
In Poprad, I was privileged to stay at
the home of the office manager of the two
building Esperanto Center. She in turn
introduced me to the 40 Soviet Esperan-
tists who were at that time involved in a
two week intensive Esperanto course
being held at the center. This was espe-
cially valuable since after several at-
tempts we had been unable to acquire a
Soviet visa, and I was able to get the help
of one of these 40 Soviet Esperantists
doing research in his home area of Tema-
pol, Ukraine.
On entering Slovakia, I had been suc-
cessful in obtaining a permit to search at
the chief archives in Bratislava. This al-
lowed me to do the searching I needed to
in the regional archives of Presov. How-
ever, when I arrived at that Presov ar-
chives, I ran into difficulty. During the
past year, the director of the archives,
whohad also been Presidentof the Slova-
kia Esperanto Society, had passed away.
The new director spoke only Slovak.
There was a lady in the office who spoke
German, but after her initial help, she left,
and without an interpreter my search
came to a dead stop. The "Good News"
was that two days later I was able to bring
one of my previously contacted Espe-
ranto associates with me to the archives
and progress was promptly resumed. The
same day, this beloved Esperantist
agreed to go on what I have come to call
a "Safari for living relatives," to a town
near the borders of Hungary and Ukraine.
Without her help, our "Big Game" would
have eluded us.
The experiences I had in Poland some-
what parallel those I had in the countries
mentioned above, with the addition of
being able to enjoy a Polish Catholic
church service with the help of my newly
found Esperanto friend in Nowy Sacz,
which lies west of Krakow in southern
Poland. In Warszawa I was able, with the
help of Krystyna Peto, daughter of the
famous Esperantist Dr. Zawoda, to visit
the grave of Dr. L. L. Zamenhof (origina-
tor of Esperanto) in the Jewish cemetery,
the main archives of Poland, and the
Mormon church visitor's center.
In Torun, birthplace of Copernicus, I
got help from a Polish law student who
had only studied Esperanto for one week,
but whom I understood remarkably well.
From there I traveled south, via Rogowo,
to Odolanow, near Ostrow
Wielkepolszkie, where I went on a "Sa-
fari" with one Jerzy Szyszke, who was
actually fit in the "living relative" cate-
I got help
from a Polish
law student
who had only
studied Esperanto
for one week...
____2____
gory himself, but had also studied some
Esperanto. Since this "Safari" lasted well
into the afternoon, I had to race for the
East German border to arrive there by my
Saturday midnight deadline.
In the early Sunday morning hours, I
did some sleeping and some driving into
West Berlin, where I used the Sabbath to
rest up from my rigorous schedule. On
Monday morning, after two attempts to
buy a visitor's visa for East Germany in
West Berlin with the help of some sympa-
thetic border officials, I was forced to the
conclusion that there were only two
places that this could be done, and those
two places are on the border between
West and East Germany.
My next base of operations was in
Prenzlau, northeast of Berlin. My host
family in that city was a Mormon family
whom I had visited in 1987. As well as
having extensive experience in genea-
logical research, the wife has had some
direct exposure to Esperanto. This family
also helped me recover from a blowout
my car suffered on the Autobahn a few
hours before my arrival in Prenzlau.
From Prenzlau, I traveled north to do
research in the Landkreise (counties) of
Stralsund and Greifswald. While in the
eastern part of the GDR (East Germany),
I also contacted Esperantists in Wriezen,
Seelow and Frankfurt/Oder in prepara-
tion for correspondence research and
next year's trip.
My final East European base was in the
GDR city of Erfurt, west of Dresden and
southwest of Leipzig. I had the unfortu-
nate experience of becoming sick while
in Erfurt, but my loyal Esperantist friends
nursed me back to health, so everything
turned out all right With the help of this
Esperantist, I made a successful phone
call to a parish minister in what the Ger-
mans call the "Spergebiet," or
"Grenzgebiet." This "Spergebiet" is a 10
km strip of ground on the GDR side of
East Germany's border with West Ger-
many. On one of the days of my stay in
Erfurt, my Esperanto hostfamily tookme
to the city of Jena to a regional Esperanto
meeting. I was quite excited to meet on
that occasion four Esperantists from the
Heiligenstadt area. At least two of these
Esperantists had special six month passes
to travel into the "Spergebiet," since they
live to close to it.
Near the close of the European part of
my trip, I had an unfortunate incident in
the city of Bremen. I lost my briefcase.
However, even this story could have a
happy ending, since my Esperanto host
families in Bremen are in touch with the
police and the "Lost andFound" office so
that if the briefcase shows up, they will
send me the contents. After leaving Bre-
men, my cousin Dale and I were privi-
leged to stay with his Harte relatives in
Horn by Detmold and to get some help
from our Mintert Esperantist family in
Delbruck near Paderborn. The Minterts
solved a genealogical problem for us on
which we had been working for seven
years. Incidentally, Paderborn is the seat
of an Esperanto Center under the direc-
tion of Hermann Bermann, who has also
been very helpful.
On the way to Oostende, Belgium, we
stayed again with our exchange Espe-
ranto friend Bridgit in Genk, Belgium.
Then I crossed the channel and spent the
last night with a fellow Mormon and
budding Esperantist Philip Holden.    □
The ELNA Newsletter 5
REMEMBRANCE OF TONGUES PAST
By Dr. James F. Cool
[Jim Cool is a long time Esperantist,
speaker of several languages, andknowl-
edgeable about several different cultures
and their literatures. In the past, he has
been one of the most popular instructors
at the San Francisco State summer
courses. This year he will be the coordi-
nator and chief instructor of those
courses. Here are some of his thoughts on
learning languages.]
Not too long ago I read somewhere that
we lose most of our ability to remember
not in extreme old age, as we might
imagine, but rather between the ages of
30 and 50.1 can believe it. Maybe I'm a
special case in special decline, but I have
noticed recently that I forget what I said,
what I heard, where I've been, and where
I'm supposed to be. I've taken to writing
more things down, but then I forget where
I put my list—if I remember that I made
one.
I am especially unhappy with the fact
that I'm forgetting the languages I once
knew. That loss is not something recent.
Some of my friends accuse me of collect-
ing languages, and it is true that I think
nothing is so enjoyable as learning a
foreign language. As a student, I spent as
much time as I could studying languages.
I have been lucky enough to have many
chances to travel and use the languages
practically. I have learned only two really
well, but there are several others that I
could at one time function in well enough
to read a novel or discuss literature.
Time passes, the student years and
lessons are much dimmer, and life and
work seem to require more and more of
our time. There's no time to maintain,
much less increase, skill in a foreign
language. To those who know the joys of
communicating directly in another lan-
guage, this is a real loss. I know I am not
alone in feeling this. A colleague who in
middle age has just learned French dur-
ing several months abroad already fears
that unless she returns to France every
year, she'll lose all that hard-won ability.
Esperantists may feel such a loss more
acutely than others. The opportunities for
developing fluency in Esperanto do not
occur every day. There are few opportu-
nities to use the language, once they have
acquired it. Many who are old enough to
have an Esperanto history may remem-
ber a vacation or a congress when they
used the language daily and seemed at the
height of their powers. They wonder if
those skills are gone forever.
I too wonder about that. The ability to
remember is obviously an important part
of language learning, but strangely
enough, it seems only recently that scien-
tists have begun to devote much research
to memory and language learning. They
have found it helpful to distinguish be-
tween short-term, long-term and perma-
nent memory. They are interested in how
knowledge or skill gets from one kind of
memory to another. Obviously, the goal
in language learning is to get what one
needs into permanent memory. What
worries me is the impermanency of what
I once though of as my permanent mem-
ory.
I like to think that language skills are in
some ways like the skills we acquire for
driving, dancing, swimming, or riding a
bicycle. And do we in fact every forget
how to swim or drive? Maybe not, but
there can be terrible moments of clumsy
panic of we unexpectedly fall into water
or have to drive a strange car. Isn't that
feeling very much like what you feel
when you answer the phone and hear a
"Saluton!" from someone far away who
thinks it's cute to call you long-distance
and fill your unprepared ear with a blue
streak of Esperanto?
My evidence comes more from experi-
ence than experiments, but I think that at
a certain level, our skills in speaking a
foreign language do become such a part
of us that they always remain with us,
dormant at times, but susceptible of revi-
talization, given the right circumstances
and a little effort It's like powdered soup.
It is surprising that something that
seemed as dead as that dust could, with a
little heat and water, become as good as it
is.
In 1969, I spent eight months living
with a Dutch family. I had only little
instruction in Dutch before I left, but I
progressed quickly. I had constant prac-
tice and soon thought and dreamed in
Dutch. I was far from perfect in grammar
and pronunciation, but I was fluent
enough to function in everyday situ-
ations.
Back in the United States, I had little
opportunity to use Dutch. I read letters
from my friends or a book now and then;
but years passed without my using it
actively. After the UK in Iceland in 1977,
I returned to Holland. I was humiliated
that I could barely function in Dutch. The
most common words, ones that would
never have made me hesitate eight years
before, were no longer there. And often,
in my frustration to make a point briefly,
I had to resort to English.
But then something strange happened.
After about three days, something like a
new room seemed to open in my mind. It
didn't happen all at once, but I started to
notice that the words were there again. (I
know that language is not just vocabu-
lary, but as I remember it, it was the words
that I had lost, then rediscovered.) It was
as if the Dutch room had been closed for
years but then reopened gradually so that
little by little, then faster and faster, I was
reacquiring what had seemed gone.
I had similar experiences with Italian,
German, and—after another hiatus of
several years—Dutch. Friends have re-
ported almost the same. Obviously, I find
this evidence, anecdotal though it may
be, convincing and reassuring. I seemed
to have lost everything; but all I really
needed was the right situation to revive it
But there is a catch. We have to have a
stock of words and structures in our
Dutch (or Spanish or Swahili or Espe-
ranto) room in order to reopen it. We may
never really forget, provided we reach a
certain level of proficiency. The problem
is one of reaching that level in the first
place. After all, most of us have almost
completely forgotten some of the lan-
guages we studied. How much do you
remember of the French or Latin you
spent hours—years!—studying? It
would seem that we do indeed forget if
we never knew enough to think or speak
fluent sentences in the foreign language.
It is the problem of getting what we know
from short-term into permanent memory.
One authority on language learning,
Earl Stevick, says getting what we learn
into our permanent memory depends on
the recency, frequency, and intensity of
6  The ELNA Newsletter
SFSU from page 6
our association with the material. Re-
cency gets something into our short-term
memory, frequency and intensity can put
it into our long-term memory, but it is
only intensity that causes something to
reach our permanent memory. And what
can make learning intensive? Again ac-
cording to Stevick, it may be vividness of
exposure to something, a perception of
the long-term importance of what is
being learned, its emotional depth, and its
cognitive breadth. Another scholar,
Wilga Rivers, sees the connection be-
tween learning and remembering in a
similar way. According to her, we learn a
language through "active use in authentic
contexts."
And what does all this mean for Espe-
ranto? It helps us see how we might try to
reach the level at which we will have
permanently acquired Esperanto. It sug-
gests that the best way to learn Esperanto
would be in intensive courses, in which
students would be actively using Espe-
ranto in authentic contexts, in which they
would be living Esperanto.
Maybe I can make my point more
clearly by comparing typical foreign
language courses to the Esperanto
courses at San Francisco State. I never
miss an occasion to peer into classrooms
at students who are studying a foreign
language. They are young, but not active.
They sprawl passively in their chairs,
they frown, they do not seem to look at
fellow students. It is hard to see any
active use of the language, much less in
an authentic context. And I doubt that
much is passing into permanent memory
or even into the long-term. I say this not
to criticize any particular students, teach-
ers, or institutions: such is unfortunately
the usual situation in high school and
college classes everywhere, including
my own.
What a contrast with the Esperanto
classes at San Francisco State University.
There, the students may also be listen-
ing to a lecture; but they are just as likely
to be performing a skit or working on
some project in groups. The other class
members are not strangers whom they
see in class twice a week; they are room-
mates or new-found friends, with whom
they have been and will be eating and
walking and singing for the length of the
course. Knowing fellow class mates
makes it possible to relax, to laugh, to
take risks, and to open up to vivid, emo-
tional, authentic experience with Espe-
ranto.
Frequency has its place alongside in-
tensity when it comes to impressing
Esperanto on one's memory. Few Ameri-
can students of Esperanto can have a
lengthy enough exposure to Esperanto to
acquire fluency. That is why every
American Esperantist should at one time
at least invest in the experience of a two-
month binge of Esperanto, combining the
courses at SFSU with participation in the
American and world conferences and
perhaps a week or two of a Lucy Harmon
tour visiting foreign Esperantists.
Acquiring Esperanto is not likely to
happen until a student is working on at
least the intermediate level. But once
such a student participates in the SFSU
courses and world congresses, there is
every chance that he or she will fill up an
Esperanto room in the permanent mem-
ory with a stock of skills, there to be
reactivated whenever the right time
comes.
MALFIDINDA STATISTIKADO EN ESPERANTUJO
De Bernard Golden
[La jenan artikolon proponas d-ro Ber-
nard Golden, membro de laAkademio de
Esperanto, responde al kelkaj komentoj
de la redaktoro en la nutnero dejanuaro-
februaro 1988. Pro la ĝenerala intereso
de la temo, mi enmetas la tutan
artikolon...kompreneble, kun kelkaj
postaj komentoj de tiu menciita re-
daktoro. —Red.]
En la ĉefartikolo de la januara-februara
numero de ELNA Newsletter (1988), la
redaktoro fiere raportas kelkajn statisti-
kajn donitaĵojn pri la kresko de membroj
deUEA kaj tiurilate demandas: "ĉu nova
erao komenciĝas por Esperanto?" Mi tuj
respondas: "Ne!" Neniu konsekvenca
konkludo estas tirebla surbaze de ciferoj
pri membreco en internaciaj aŭ lokaj
Esperanto-organizaĵoj, ĝuste pro tio, ke
la informado venas de la organizaĵoj
mem kaj ne estis kontrolita (ĉu ni diru
ankaŭ kontrolebla?) de senpartia esplo-
risto. Lafl kelkaj fontoj Mark Twain
eldiris jenan aforismon gravedan je vera:
"Statistikoj ne mensogas sed mensogan-
toj statistikas". La brita politikisto Ben-
jamin Disraeli iom alimaniere vortigis la
saman koncepton: "Estas tri specoj de
mensogoj: mensogoj, malbenitaj menso-
goj, kaj statistikoj." Tiuj ĉi du citaĵoj
devas pensigi ĉiun esperantiston, kiu
legas aŭ citas statistikajn donitaĵojn de
verdlingvaj fontoj.
Redaktoro Harlow opinias kuraĝiga
raporton el Ĉ inio, ke en certa universitato
dufoje formiĝis kursoj kun proksimume
po 70 lernantoj. Nu, 70 estas relativa
kvanto; en Irano venas sciigoj, ke 170
kursanoj ariĝas por baza instruado en
Esperanto. Kion signifas tio? Nenio!
Nudaj ciferoj estas krudaj; ili bezonas
interpreton. La plej grava statistika in-
formero, kiu bedaŭrinde ĉiam mankas en
la tro optimismaj raportoj, estas ne la
nombro de eklemantoj sed la nombro de
kursfinintoj, kiuj sukcese alproprigis la
rudimentojn de Esperanto kaj faris la
sekvajn paŝojn porplustudi kaj perfektigi
sian lingvoscion. Estus tre interese
ekscii, ĉu nun ekzistas en la menciita ĉina
universitato duagrada kurso, kaj kiom el
la 70-kelkaj burĝonintaj esperantistoj
nun ekfloras en ĝi. ĉu entute sepdek? ĉu
eble dek sep? Aŭ ĉu nur sep? [Pri daŭriga
kurso mi ne povas diri. La nombro da
kursfinintoj en la menciitaj kursoj estis,
lalt mia kompreno, inter 40-50; la ceteraj
20-30 provizore rezignis pro manko de
sidlokoj en la plenplena tambro... -red.]
La sama tro facilanima uzo kaj misuzo
de statistikoj estas karakteriza de t.n.
oficialaj informoj pri la nombro de esper-
natistoj en internaciaj kaj landaj
organizaĵoj. Naivuloj ne komprenas, ke
tiaj nombroj, venantaj de la organizaĵoj,
mem havas neniun valoron por objektiva
analizo, car ĉiam dum la historio de
Esperanto, ekzistis tendenco falsi in-
formojn pri la disvastiĝo de Esperanto
Continued on page 8
The ELNA Newsletter 7
Statistikado from previous page
kaj troigi la pretendojn kaj atingojn de la
movado. La ĉefa tubero en la afero estas
la manko de unuanime akceptita difino
de la nocio "esperantisto". Rezulte de la
svaga uzo de la vorto, propagandistoj
ĵetas en la saman verdan korbon ĉiun
ulon, kiu portas verdan stelon kaj ankaŭ
tiujn, kiuj ne portas ĝin. Ekzemple, ELNA
Update (2/1988) senkritike raportas, ke
Hungara Esperanto-Asocio havas pli ol
7000 membrojn. Jen la faktoj. Fine de la
Jubilea Jaro (1987) HEA havis 7118
membrojn en 3 kategorioj: 2671 plen-
rajtaj membroj, 1731 lernanto-membroj,
2716 simpatiantoj. Veraj esperantistoj
troviĝas nur en la unua kategorio, sed ne
eblas scii, kiomgrade tiuj homoj bone
EKZISTAS
TENDENCO FALSI
INFORMOJN
PRI ESPERANTO
KAJ TROIGI LA
PRETENDOJN KAJ
ATINGOJN DE LA
MOVADO.
____2____
regas kaj uzas la lingvon. La dua grupo,
lernanto-membroj, estas tre malstabila,
ĉar ĝiakonsisto ŝanĝiĝas ĉiujare okaze de
la starigo de novaj kursoj. La tria katego-
rio, la simpatiantoj, estas, paradokse, pli
granda ol la unua! La oficiala raporto pri
Esperanto en Hungario en 1987 mal-
kaŝas, ke la nombro de organizitaj anoj ne
kreskas kontentige. ĉiujare tiom da ili
forlasas HEA kiom aliĝas. Stagnado!!!
S-ro Harlow, komentante pri la mem-
braro de UEA, asertas, ke la nombroj
inter 40.000 kaj 50.000 ne estas troigitaj.
Sed precize kion signifas tiuj ciferoj por
la vera monda uzado de Esperanto, se la
organizaĵo eĉ ne postulas bazan scion de
Esperanto por fariĝi membro? Skeptika
fakulo pri socilingvistiko ekscias nur,
kiom da homoj apartenas al diversaj
membro-kategorioj de UEA sed nenion
pri la lingvonivelo de la anoj.
La statistikoj prezentitaj de membro-
organizaĵoj ne akordas kun la multe pli
altaj taksoj de la nombro de esperantistoj,
kiu inkludas ankaŭ tiujn, kiuj ne estas en
laorganizita movado. Sed ĝuste tiuj ĉi ne
estas facile nombreblaj. Antaŭ duonjar-
cento ĉinaj esperantistoj provis malkovri
la veran situacion en sia lando, t.e. ne nur
kom da verdsteluloj ekzistas sed ankaii je
kiu nivelo staras ilia primajstrado de la
lingvo.
La sekva proksimuma statistiko estis
publikigita en Kantona Esperanto-
Gazeto en 1934.
1. Adoptoiplioi:?OO.OCr'
2. Finis kurson pli ol 30.000
3.  Skribas kaj parolas malpti ol
3000
A, Korc?       4.     .     k;       j'.olas
mal|
5. Verkas aO tradukas malpli ol 30
RESPONDE
Granda rnerito de la ĉina sistemo estas,
ke ĝi diferencigas la verdverdajn esper-
antistojn (parolantojn kaj uzantojn de la
lingvo) disde aro da verdete grizaj esper-
antanoj {laaPlenallustrita Vortaro, nea-
ktivaj aprobantoj de Esperanto).
Neniu vere scias, kiom da "esperantis-
toj" estas en la mondo hodiaŭ. ĉiuj statis-
tikoj estas falsaj, car ili ne baziĝas sur
science organizitaj esploroj. Manke de
tia rigora popolnombrada metodologio,
la revuo Esperanto invitis siajn legantojn
partopreni en konkurso por diveni nom-
bron! Nur 56 respondoj estis ricevitaj,
kun taksoj de 40.000 ĝis 40.000.000. La
redakcio de Esperanto decidis akcepti la
mezan ciferon (la averaĝon de la 23a kaj
24a taksoj), kiu estas 2.000.000.
Ni nun apliku al tiu "oficiala" statistiko
de UEA la interpreton laŭ la ĉina metodo.
1. Adcptoj: 2.000.000
2. Kursfinintoj: 200.000
.-    ŜM -antoj
20.1 Hi
m.......
2.000
5,
Mi defias legantojn de ELNA Newslet-
terrefuti tiun analizon per nekontesteblaj
faktoj.
O
[Pri la manko de bonaj statistikoj ri-
late la nombron de esperantistoj en la
mondo, tiu scias; ni disponas nek pri
lafinancaj rimedoj nek pri lapolitika
kapablo fan tutmondan nombradon
de esperantistoj. Tio estas be-
daŭrinda sed neignoreblafakto.]
©
[D-ro Golden sugestas, ke la statis-
tikoj provizataj de Esperanto-organi-
zoj estas nekontroleblaj, do almenau
foje falsaj. Pri la ELNA membronom-
bro, mi certas, el mia propra laboro
en la CO., ke la statistikoj estas
ĝustaj; kaj mi havas nenian kialonpor
dubi la honestecon de la laborantoj te
UEA (UEA membronombro en 1987
estis fine 43.682). Pri HEA, d-ro
Golden diras, ke veraj esperantistoj
apartenas allaunue menciita katego-
rio; sedkiel onipovas certigi, ke veraj
esperantistoj ne aliĝas al la tria kate-
gorio, por profiti el eventuate pli
malaltajn kotizojn? (Ĝuste tial mi
mem ne ŝatas lafoje proponitan ideon
starigi en ELNA iun malmultekostan
kategorion "Amikoj de Esperanto".)]
©
[Pri la "ĉina analiz-metodo" de d-ro
Golden: nekontesteblaj faktoj ne ne-
cesaspor refuti nepravigeblan analiz-
metodon. La originala analizo konsis-
tis el starigo de simpla geometria
progreso, sen pravigo, tute apriore;
tio ne estas statistika analizo, nurfan-
taziado. ĉu ĝi estis pli aplikebla al
antaŭmilita Ĉinio ol al la nuna situa-
cio, tion mi efektive dubas.J
8 The ELNA Newsletter
LETTERS
[Barbara Colt respondas al la demando
pri uzo de po kun akuzativo, kiun mi levis
en respondo al letero de Doug Portmann.]
Pri la kazo kun po-esprimo (ankaŭ ĝis,
ĉirkaŭ, inter, kaj super):
Ŝajnas al mi, ke vere la prepozicio en
tiaj esprimoj rilatas nur al la numeralo kaj
ne al la substantive Kion ili manĝis? Ili
manĝis kukojn. Kiom da kukoj ili
manĝis? ili manĝis po du. Ili manĝis
kukojn po du. Ili manĝis po du kukoj(n)
(?) Mia lingva sento forte inklinas al la
akuzativo, sed mi kredas ke la tempo
ankoraŭ ne venas kiam ni povas diri, ke
unu el la du esprimoj estas la sole ĝusta.
Barbara Colt
[Ensia longa leteroBarbara apogassian
lingvan senton sur para. 87 de la Plena
Analiza Gramatiko, kiun ankau vi legu;
sed ŝi ankaŭ mencias citajojn el la
Lingvaj Respondoj de Zamenhof kaj la
Laŭokazaj Lingvaj Notoj de Venture por
indiki, ke ankaŭ la nominativistoj havas
siajn ĉampionojn.]
[Por lingvo-frandemuloj, jen alia de-
mando pri la akuzativo. ĉu uzindas/
uzeblas la akuzativo post anstatau kaj
krom?Nome,6unecesasdistingiinterMi
vidis lin anstataŭ ŝi (ne Si, sed mi, vidis
lin) kaj Mi vidis lin anstataŭ ŝin (Mi vidis
ne lin sed Sin)? Se jes, kiel oni povas
pravigi tion, ne samtempe lezante la dek-
ses regulojn?]
[Charlotte Kohrs is the driving force
behind the organization CHILDREN
AROUND THE WORLD.]
You asked to write an article on IN-
FANOJ ĈIRKAŬ LA MONDO. I will-
as soon as I get a chance to breathe. We
were funded for launching advertising
and producing the song cassette by La
Eduka Fondaĵo "Carson," but are run-
ning out of cash because of the 151 re-
sponses [to an ad in the October issue of
Esperanto] as of 2/8/89. We're about to
launch a fund-raising letter.
You ask for comments on the ELNA
NEWSLETTER. It is just what we want
and need. It's super! I especially enjoy
your editorials, the "Newsbriefs," "Re-
gional Reports," "UEA Aktuale," "Let-
ters," "Recenze," and the special articles
such as Derek Roff's inspiring article
about Esperanto and SFSU and Cathy's
"The S.F. State Story."
When we get our second Children's
Journal out I'll send you quotes from
remarkable letters we've received.
Charlotte Kohrs
[If you are interested in supporting IN-
FANOJ ĈIRKAO LA MONDO, their
address is 3876 Belmont Ave., San Di-
ego, CA 92116.1
[June Knudsen Fritz skribas pri la nova
Nebraska Intemacia-lingva Asocio.]
NIA organiziĝas tre bone. Vidu la ar-
tikolon en la Daily Nebraskan. Tiu ar-
tikolo allogis kvar studentojn al la NIA
Esperanta klaso. La klaso havas naŭ
avidulojn, kvin el ili estas NIA-membroj.
NIA mem havas 10 individuojn kaj 4
familiajn aliĝilojn. Mi pensas, ke la pub-
likigado dum la centjarfesto de Espe-
ranto estas la ĉefa kaŭzo de la nuna kre-
skado en Nebraska. Nur unu juna viro kiu
aliĝis al la NIA klaso ne sciis ion ajn pri
Esperanto antaŭ ol li legis la artikolon en
la Daily Nebraskan.
Mi havas unu sugeston. ĉu eble ni
havos konkurson de artikoloj, verkitaj pri
lokaj Esperanto-aferoj, kaj la verkistoj
devas uzi la bazan vortliston? Jes, mi
opinias, ke plua uzo de Esperanto en la
novaĵletero estas bezonata.
June Knudsen Fritz
[Certe, tiu volas sciipri lokaj Esperanto-
aferoj. Mi iom timaspri konkursoj, car mi
mem ne scipovus juĝi pri ili; sed mi
pripensos la aferon. Dumtempe, ne
hezitu sendi tiajn artikolojn, kiajn pri-
skribas s-ino Fritz.1
[S. Clark Pyfer is a long-time Esperantist,
and past trustee of Kiwanis Intl.]
You are doing a great job on the News-
letter! The balance of English and Espe-
ranto is just right for stimulating addi-
tional interest in Esperanto. We should
share it with as many non-members as
possible. You might consider including
some of the excellent parallel (Espe-
ranto/English) articles from Redaktisto
Derek Roff's "Raporto" for Esperanto—
Grupo Intermontara. His December 1988
issue on Esperantistaj Tostmastroj is
particularly good.
Montana is making remarkable prog-
ress through the inspiration of Nels Nel-
son of Bozeman. We are particularly
thrilled with the progress in our neighbor
state of Idaho, inspired by David Bar-
ron's enthusiasm.
S. Clark Pyfer
[It all comes down to a matter of space. I
would be glad to use some of Derek's
articles (see the September-October is-
sue for 1988) ,but if possible prefer origi-
nal material. There are, however, several
local bulletins that would certainly be
worth reading for those willing to shell
out a few extra dollars a year for mem-
bership in the organizations that publish
them, and the EGI newsletter, edited by
Derek Roff, is one of these. Those inter-
ested will find EGI's address in the list of
local contacts.]
[Marcel Schwenter tamen opinias, ke
devos esti pli da Esperanto en nia revuo.]
Mi plejparte ĝuas la kolumnojn Let-
ters, Revional Report, kaj Volas Kore-
spondi, kaj, kompreneble, vian Editorial
paĝon.
Tamen vi tro multe uzas la anglan
lingvon. Mi plie ĝuus la novaĵleteron se
vi plie uzus la Esperantan.
Mi opinias, ke almenaŭ tri kvaronoj de
la novaĵletero devas esti en Esperanto.
Espere tio okazos baldaŭ.
Marcel Schwenter
[Mi ankaŭ esperas, ke en la estonteco vi
vidos plian Esperanton en la
novajletero.]
[From Emil Volcheck: Bernard Gulden's
Pan-American Esperanto Magazine.]
I'd subscribe if the magazine were no
more than $40/yr., especially if it were
slick and glossy. I'd like to hear about
Esperanto outside of the U.S., and a
magazine for the Americas is close
enough to home to make it worth the
money. It could improve North-South
relations.
Emil Volcheck
[See the answer to Chuck Mays' letter in
the last issue.]
The ELNA Newsletter 9
Fettes, Mark (red.): Jubileo: Jar cento de
Esperanto. Rotterdam: Universala Espe-
ranto-Asocio, 1988.162 p. JUB001. $27
Mi unue aliĝis al UEA en 1959, kiu
koincide estis la unua Jubileo—la
Zamenhof-jaro, la centa datreveno de la
naskiĝo de la kreinto de Esperanto. En
1960 UEA eldonis la Memorlibron pri la
Zamenhof-Jaro, grandformatan, bindi-
tan, blankan libron kun iom pli ol cent
paĝoj. Nun venis la dua jubileo de la
lingvo, kaj post ĝi aperis simila memorli-
bro, ne tiel granda kaj impona, tamen tute
gisdatakaj interesa. Eble valorus iom da
komparo inter la du libroj.
En la unua libra troviĝis eble pli multaj
artikoloj, verkitaj de nomoj tiam bone
konataj; estas interese, ke el tiuj artikoloj
nur unu dum la paso de jaroj fariĝis kla-
sika ("La Internacia Lingvo kiel Belarta
Tradukilo" de William Auld), kvankam
multaj aliaj restas legindaj. El la listo de
verkintoj, kelkaj travivis la intertempajn
28 jarojn por aperi ankaŭ en la nuna libro:
Auld (per tre longa kaj impona poemo,
kiu unue aperis en la revuo Esperanto,
sed prese tiom fuŝita, ke ĝi estis nele-
gebla), Gaston Waringhien, Ivo
Lapenna, Juan Regulo; aliaj en la nova
libra estas ankaii, laŭ la normo de 1959,
tute novaj homoj. Azion reprezentas du
homoj, kontraŭe al unu en la pli frua libro
(Probal Daŝgupto, Zhang Qicheng ansta-
taŭ Seiho Nishi); kaj Sovetunion repre-
zentas novulo, Aleksander Duliĉenko,
anstataŭ la lamentata Eŭgeno Bokarev.
En ambaŭ verkoj, la artikoloj estas
klasigitaj sub diversaj rubrikoj. En la pli
frua libro, tamen, labildoj estis apartigi-
taj de la teksto, do estis malpli kon-
sekvencaj laŭ ordo; en la nuna libro, la
bildoj estis dissemitaj tra la teksto, kaj
bone rilatas al la sekcioj, kie ili troviĝas.
En la nuna libro estas kvin sekcioj:
Enkonduke; La Jubileo Ekstere, pri in-
formado; La 72-a Universala Kongreso
de Esperanto, pri la Jubilea Kongreso en
Varsovio; Kultura Jubileo, mikspoto de
diversaĵoj pri Esperanto, kun apartaj in-
formoj pri la kultura semajno en Zagreb,
la lingvistika konferenco en Vieno, eĉ la
preskaŭkonkurencakonferenco en Graz;
kaj Poste. La sekciojn unuan, trian,
kvaran kaj kvinan garnaspoemoj de Auld
(la jam menciita), Edwin de Kock,
Baldur Ragnarsson, Mauro Nervi.
Ankaŭ menciinda estas komparo inter
la Internaciaj Patronaj Komitatoj por la
du Jaroj. En 1959 estis du paĝoj de
malgrande presitaj nomoj kaj titoloj; en
la nuna komitato listiĝis nur 30 nomoj.
Unu nomo, laŭ mia supraja kontrolo,
aperis sur ambaŭ listoj: J. Cyrankiewicz,
iama ĉefministro de Pollando. Sur la
nuna listo estas du ŝtatestroj, Reĝo Juan
Carlos de Hispanio kaj Prezidento Vigdis
Finnbogsdottir de Islando; sur la antaŭa
estis nur Prezidanto Juscelino
Kubitschek de Brazilo. Mi ne scias, kial
oni ne varbis aliajn—ĉu temas pri
maldiligento flanke de UEA, ĉu simple
pri la fakto, ke UEA nuntempe sentas sin
sufiĉe forta por stari sen apogo de gravaj
nomoj. Mi iomete bedaŭras la foreston de
Francois Mitterand, kiu laŭdire montris
ian subtenon por Esperanto, kiam li estis
simpla deputito en la franca parlamento.
Pri la enhavo mem de Jubileo: preskaŭ
ĉio estas leginda, kaj granda parto estas
jam legita, car tiuj artikoloj aperis en la
revuo Esperanto dum la jaro mem.
Tamen, relegadon certe meritas "Kaj
tamen ni ĝin atingis!" de Waringhien, kiu
atentigas pri la graveco por la ĝisnunaj
sukcesoj de Esperanto, unue delakontin-
ueco de la lingvo (memdisciplino kon-
traŭ reformomanio), due de la "interna
ideo", kiun eksteruloj tiom ofte priridas,
sed kiu kunligas ne nur la mensojn sed
ankaŭ la korojn de la esperantistoj.
Ankau interesa estas "La diplomatoj
kaj Esperanto" de Ralph Harry (artikolo
bedaŭrinde disfrakasitaper kvarpaĝoj da
fotoj); oni devus legi tiun lige kun ar-
tikolo de Osmo Buller pri la spertoj de la
iama Anna ambasadoro al Japanio, G. J.
Ramstedt, kiu aperis en Esperanto en
novembro, 1988.
Pri laŝancoj de Esperanto en la t.n. Tria
Mondo, vidu la optimisman, tamen aver-
tan, artikolon de Probal Daŝgupto "Per
nova unueco-principo antauen en la Tria
Mondo". Sovetia lingvisto Aleksander
Duliĉenko argumentas en aparta ar-
tikolo, ke "Cent jaroj provizis unikan
modelon por la generate lingvistiko" per
Esperanto, kies estiĝo kaj evoluado,
malsame ol aliaj lingvoj, kuŝas videbla
sub socia mikroskopo, por tiel diri.
Por tiuj, kiuj havas intereson pri libroj,
kuragiga estas la konstato de Vilmos
Benczik(p. 119),ke
ni bone scias, ke en la pioniraj
jardekoj—praktike  ĝis  la  dua
mondmilito—Esperantaj
beletraĵoj vendiĝis en kelkaj centoj
da ekzempleroj. "Stafeto" en la
kvindekaj jaroj eldonis siajn librojn
en mil ekzempleroj. Kompare al tio
povas efiki esperige kelkaj aktualaj
ciferoj: Baza LiteraturaKrestoma-
tio dum 7 jaroj vendiĝis en 7 mil
ekzempleroj, la originala romano
Eulalia de Lorjak dum tri jaroj tro-
vis 3500 aĉetantojn, Istvan Nemere
per Febro povis instigi same dum
tri jaroj 2600 esperantistojn mal-
fermi la monujon...
En la kvara sekcio, ĝenerale aperis tute
novaj artikoloj; menciinda estas la
inaŭgura (kaj, kiel poste evidentiĝis,
adiaŭa)  parolado de Prof, d-ro Ivo
Lapenna en Graz:
...mi dim, ke el la multaj salutoj,
kiujn ni ricevis, pleje ĝojigis min la
salutoj de Universala Esperanto-
Asocio kaj de Sennacieca Asocio
Tutmonda.... La letero, kiun S-ro
Fettes, la nuna redaktoro de la re-
vuo Esperanto—mi aparte salutas
lin ĉi tie—tralegis al ni, estas kon-
forma al [mia] propono... Esper-
eble vi konsentos, ke de tiu ĉi
Konferenco ni sendu reciprokajn
salutojn al la Universala Kongreso
de UEA en Varsovio kaj al la Ju-
bilea Kongreso de SAT en Bu-
lonjo-ĉe-Maro.
Iom nekontentiga estas la fina artikolo
de d-ro Detlev Blanke. Konstatinte, ke
"La kaŭzoj de la relativa sukceso de
Esperanto estas ... aparte nelingvaj,
lingvopolitikaj faktoroj, car la lingvo
estas multe pli ol strukturo, nome socia
fenomeno...", d-ro Blanke dediĉas la
ceteron de artikolo ĝuste al la demando
de preskribo de la lingva strukturo en la
estonteco, kaj tute ne plu mencias la
neceson plibonigi nian aliron al tiuj
nelingvaj faktoroj.
Interesa kaj valora libro, aparte por
tiuj, kiuj volas havi ian registraĵon pri la
stato de la movado okaze de la 100-a jaro.
—Don Harlow
10 The ELNA Newsletter
LA STONA ZONO
De Aleksander Korjenkov
Ekde la glaciaj bordoj de 1' Arkta
oceano ĝis la sun-plenaj stepoj kazafiiaj
etendiĝas ĉenoda montoj disiganta Eŭro-
pon disde Azio—Uralo. Cetere, en la
pratjurka lingvo Uralo signifas "zono",
kaj la ŝtona Zono enhavas pli ol unu
juvelon; estas la plej riĉa trezorejo en la
mondo. La uralaj gemoj, fero, oro kaj
aliaj mineraloj premisis fruan indus-
triigon de la areo. Nun oni konsideras
Uralo ne nur la stretan rubandon mon-
taran, sed la tutan korpon, kiun ĝi zonas,
nome: Baŝkiria kaj Udmurtia aŭtonomaj
respublikoj kaj kelkaj regionoj de la Rusa
federacio. ĉi tie loĝas pli ol 20 milionoj
da diversnacianoj—rusoj, tataroj,
baŝkiroj, udmurtoj, komioj k.a.
Ankaŭ ĉi tien venis la semoj de la
zamenhofa idiomo kaj kelkloke trovis
fekundan grundon inter la ŝtonegoj. Ni
memoru, ke esperantistoj aperis en Uralo
jam en 1887, tamen nun ni ne fosu la
historion (tion diligente faras nia histori-
esplora komisiono), sed ni rigardu la
aktualan fizionomion de la urala esperan-
tista vivo.
Tiu vivo ne facilas, ĉar ĝis nun en la
post-stalina periodo ne malmultaj aŭtori-
tatoj eĉ audi ne deziras pri la "danĝera
lingvo". Felice, en Uralo tiuj stalinidoj ne
multas, tamen ja estas. Ni ne forgesu
ankaŭ pri nepagipoveco, apenaŭa eblo
kaj ŝanco de veturoj eksterlandaj kaj de
renkonto kun "viva"eksterlandano en la
fermita Uralo. Tamen la esperantistoj
ekzistas. EC en tiaj kondiĉoj ili aranĝas
prelegojn, kursojn, literaturajn
vesperojn, planlingvistikajn seminariojn
kaj kulturajn semajnfinojn, fondas
klubojn kaj rondetojn, legas, verkas,
tradukas...
Evidente oni devas akcepti, ke Espe-
ranto povas funkcii (kaj funkcias, ne nur
en Rusio, sed ankaŭ en ĉinio kaj Vjet-
namio) kadre de unulingva komunumo,
kie ĝi ne primare rolas kiel interlingva
komunikilo sed jen kiel arta
(sin)esprimilo, jen kiel rimedo gaje
pasigi hberan tempon. Tamen ĝi sendube
estas ankaŭ fenestro en la mondon,
mondon foran kaj apenaŭ imageblan: ja
oni korespondas (malgraŭ la neadekvata
poŝta servo) kaj legas, abonas al (ve,
malmultaj) periodaĵoj kaj ... revas, jes
ankaŭ revas pri la tempo, kiam oni uzos
Esperanton laŭ la rekta "celo".
Eble ankau pro tiuj baroj kaj obstakloj
en Uralo forte senteblas kolektiveco de la
agado, precipe en la kampoj klerisma kaj
faka; nur kolektive eblas rezisti tiun kolo-
san burokratan sistemon, kiu daŭrigas
funkcii malgraŭ la slogane deklaritaj
perestrojko kaj glasnosto. Tre belaj vor-
toj, se post ili estus agoj.
Do, ne mirindas, ke la plej populara
estas ĝuste la Kolektiva esperanta biblio-
teko (KEB), en Sverdlovsk, sub la di-
rekto de Halina Gorecka. Fondita antaii
ses jaroj, ĝi nun ampleksas pli ol 800
volumojn (modesta nombro, sed ja en
Nepagipovujo). Ne malofte venas en la
Bibliotekon Nikolaj Lozgaĉev, talenta
poeto kaj literaturisto el Permo, ne-
lastvica gitaristo, la animo de laamatoraj
koncertoj. Vizitas KEB-on ankaŭ la sar-
kasma felietonisto el Jalutorovsk, kies
satira romaneto "Ljusjka Bene" fariĝis
laŭreato de la legantara referendo de la
kultura almanako "Sezonoj". Cetere, tiu
modesta multobligaĵo kun mizera el-
donkvanto akiras firman reputacion
eksterurale, samkiel la informilo
"Ekzakte", kiun redaktas la prezidinto de
la Urala esperantista komitato Aleksandr
Zagvazdin.
Kial prezidinto? Tutsimple, UEK ne
plu ekzistas depost la 18a de decembro
1988, kiam estis fondita la Urala esperan-
tista societo—libervola unuiĝo al kiu
povas aparteni iu ajn persono (ne nepre
uralano, ne nepre e-isto), kiun interesas
komuna agado por progresigo de Espe-
ranto kaj vastigo de aplikado de la lingvo.
La nova Societo daŭrigos la klerisman
tradicion de UEK kaj suplementos ĝin
per novaj aktivadoj, i.a.:
•eldonado de ruslingva informilo
"Fakto";
■establo de kluboj kaj rondetoj en
novaj urboj;
•informado pri Esperanto inter la
studentoj de universitatoj kaj pedagogiaj
institutoj, kie estas formataj instruistoj;
•esploro de la historio de la stalinaj
persekutoj kontraŭ esperantistoj.
La Societo pretas kunlabori kun ĉiuj
(sendependaj) esperantistaj organizoj.
Interalie, nun en Sovetio krom la oficiala
ASE laboras kvar pliaj organizoj—en
Estonio, Latvio, Litovio kaj Uralo. Viajn
proponojn pri kunlaboro adresu al la
sekretario: SU-620077 SVERDLOVSK
77, ab.ja. 67, UES, Ilsia Novikova.
Ml SKRIBAS LETERON
Post penso alvenas decido
Al skribo kaj serco jen jen
En poŝo aŭ ie por plumo
Kun inko sufiĉa plen plen.
Nu, kion mi skribus paperen?
Vi bone sanemas ĉu ne?
Mi lunde esploris kavemen
Profunda raporto jes tre!
Hieraŭ pafema pluvego
Trempadis min trae kaj tra
Hodiaŭ alvenas mildeco
Kaj birdoj triladas tra la.
Sunvarmo invadas la korton
Abeloj laboras kaj kun
Multflugoj kolektas nektaron
Tra tuta la tago zum rum.
Diantoj dissendas parfumon
Ravantan la sentojn do se
La pensoj forflosas en revon
Ĉu oni bedaŭrus?—ho ne!
ĉenokte mil griloj kantadas
kunkune susure lu lu
Du strigoj en bosko ululas
Mil voĉoj muzikas kun du.
Ne ĉiam la loka vetero
Paradas serene ĉe nun
La vento dum vintra vizito
Bategas la domon—ka BUM!
Najbaro raportas fantomon
Hantantan la domon de li
Kaj povas eĉ ludi pianon
Mi dubas pri tio—ĉu vi?
Koverto poŝtmarko adreso
Korsento enmete kun |i
Adiaŭ letero bonvojo
Al kara amiko de mi.
Adrian Hughes
The ELNA Newsletter 11
Esperanto League for North America,  Inc.
P.O. Box 1129
El Cerrito, CA, 94530
Usono/USA
Nonprofit   Organization
U.S.   POSTAGE
PAID
Berkeley,   CA
Permit No. 330
NEWS—PLEASE   EXPEDITE
Address Correction Requested
Return Postage Guaranteed
VISIT WITH AN ESPERANTIST IN CUBA
By James and Nora Werner
[San Diego Esperantists James and Nora Werner
recently returned from another North American
country, which is—paradoxically—one of our
nearest neighbors and one of the countries philo-
sophically most distant from us in the world today.]
While on a two-week trip to Cuba in January we
had the good fortune to meet twice with James's
Esperanto pen pal, Orlando Raola Gonzalez in
Havana. Though Orlando knew we were coming in
January, it took many days for us to actually make
contact because he was not staying at his usual ad-
dress, he did not have a telephone, and our hotel had
our name incorrectly listed so that when he phoned
he was told that we were not registered! He finally
reached us by insisting that the hotel let him talk
with any members of our group registered at the
hotel.
Our first meeting was with Orlando and his
gracious wife Elsa in the dining room of our hotel,
the Presidente. The visit went so well that a few
days later we were invited to their home, where we
met Elsa's parents and her sister and husband, as
well as Orlando and Elsa's bouncing two-year-old,
Abel. Orlando is a chemist, who also received a law
degree from the University of Havana, and Elsa is
a metallurgical engineer in the field of powdered
metals. Every Sunday Orlando has a broadcast on
Radio Havana in and about Esperanto. The broad-
cast lasts 20 minutes now, soon to go to half an
hour, and he has hopes of eventually getting a full
hour.
From Orlando we learned that the Cuban Espe-
ranto Association, like other private voluntary
organizations, has a state partner through which it
deals with organizations outside of Cuba. Without
such a partner it would not be able to order things
from abroad or pay for them with non-Cuban
currency. The present state partner is the Ministry
of Culture. From 1979 to 1987 the partner was the
Academy of Sciences, but Orlando feels the rela-
tionship with the Ministry of Culture has been very
amicable and productive, facilitating the publica-
tion of Esperanto books by the Jose Marti publish-
ing house. Unfortunately, our busy schedule kept
us from making a visit to the office of the Esperanto
Association on Calle Neptuno in old Havana.
The Cuban Esperanto Association has active
relationships with the national associations of
Mexico, Brazil, Hungary, Bulgaria, German
Democratic Republic, and other Latin American
countries, resulting in exchanges of books and
teachers. The Cuban Association likes to think of
itself as the big brother of the other Latin American
associations since it has in recent years "exploded"
into renewed activity, in what Orlando calls "the
Cuban way." Most of the other Latin American
associations are poorer than Cuba's and can benefit
from its work relative to Radio Havana and Cuba-
tour, the national tourist agency.
Orlando says that the Cuban Esperanto Associa-
tion plans to publish more than twenty new books
through the Jose Marti publishing house before the
Universala Kongreso de Esperanto in Havana on
July 14,1990. And if his enthusiasm and energy are
typical of other Esperantists in Cuba, we have no
doubt that they will fulfill those plans. Orlando is a
dedicated and most impressive booster of Espe-
ranto, which augurs wellforthe 1990 Congress. He
would love to attend the San Francisco State
Summer Workshop, either as student or teacher,
but he would have to have financial help from
outside Cuba to do so. Anyone wishing to lend a
hand can write to him at Longa 200, apt. 5, Man-
tilla, 13800, La Habana, Cuba.
Regarding attendance of U.S. Esperantists at the
1990 Congress in Cuba, there are governmental
complications on the American side. Treasury
regulations prevent Americans from traveling to
Cuba, with certain exceptions for news media and
prof essional researchers. So if you want American
Esperantists to be able to attend the 1990 Congress,
you might want to write to the President and the
Secretary of State to plead for an exception for
those who want to attend that meeting. After all, it
is going to look rather silly if the only North Ameri-
cans who attend the 74th UK are from Canada and
Mexico, both of whom allow normal tourism to
Cuba! Shouldn't a gentler, kinder America allow
its citizens to visit Cuba?
We are two American citizens who enjoyed their
Cuba experience and feel we came home the richer
for it.
•     •     •
ELNA
President: Ken Thomson (1990)
Vice President: Dr. Duncan Charters (1990)
Secretary: Virginia Stewart (1989)
Treasurer: John B. Masscy (1991)
Other Board Members: Dr. Ronald Glossop (1989), Frank
Helmuth (1989), Charles R. L. Power (1989), Prof. James Fonseca
(1990),WiUiamR.Harmon(1990).DavidWolff (1990). Ellen Eddy
(1991). Nels M. Nelson (1991). William H. Schulze (1991)
Commissioners: William R. Harmon (CO), D. Hull and-Kaupp
(Correspondence Courses), J. Gildemeistet (Legislative Affairs), R.
Kent Jones (Science & Technology), Jim Deer (Tape Service), Lucy
Harmon (Travel Affairs), J. B. Masscy (Wills and Gifting). Ellic
Stein(Women's Affairs), Dr. James Cool (Youth Affairs), Dr. Julius
Manson(UnitedNations), John B. Masscy, WilliamH. Schulze and
Sidney V. Steinberg (Kapitala Fondusa Komitato)
Director, ELNA CO: Mark Stephens
ELNA Archivist: Hal Dreycr
Any member wishing to assist in the work of any of the above named
commissions or committees should communicate with themember(s}
shown.
ELNA Dues for 1989	
Regular	$25.00
Family	$37 JO
Youth (under 26)	$18.00
Senior (65+)	$15.00
Sustaining	$50.00
Life	$500.00
Dues are for the calendar year and are tax-deductible.	
LEA dues 1989	
Member-Guidebook only(MG)	$ 7.00
Member-Yearbook only (MJ)	$16.00
Member-Subscriber (MA)	$39.00
Societo Zamenhof (additional)	$78.00
Subscription only to Esperanto	$23.00
Subscription only to Kontakto	$12.00
Life Membership in UEA	$975.00
Send payments for UEA memberships or subscriptions to ELNA/
UEA, Box 1129, El Cerrito, CA 94530. Make all checks payable to
ELNA.
MOVING? DONT LEAVE ESPERANTO BEHIND! If jou
have moved recently or are planning to move in the near future,
don't forget to sent a change-of-address card to the ELNA
Central Office, Box 1129, El Cerrito CA 94530. This will assure
your continued receipt of the Newsletter and other information.
If you don't have a stamp handy, give the CO a call at (415) 653-
0998. Thanks!
DEADLINE FORMATERIAL FOR THE MAY-JUNE issue of the
ELNA Newsletter is June 25, 1989!
ELNA Newsletter
Volume 25, No. 2
ISSN 0030-5065
Esperanto League for North America,
Inc.
P.O. Box 1129, El Cerrito, CA 94530
Telephone: (415) 653-0998
Editor: Don Harlow
Typesetting & Graphic Design:
Gregory V. Wasson
12 The ELNA Newsletter