ELM NEWSLETTER
NEWS OF THE LANGUAGE PROBLEM
AND ESPERANTO AS A SOLUTION
July-August 1984
MtMNW
69"-  ji\ W '"^*.
DE ESPERANTO
r
!*^S."    *
INSIDE:
"...increased economic interdependence...is our great
hope for peace. If we get sufficiently interlaced
economically, we will most probably not bomb each
other off the face of the planet."
- )ohn Naisbitt, Megatrends (page 79) - SEE INSIDE
Photo    Reports   of   Third    Pacific
Lands, 32nd ELNA and
69th   UEA   Conventions,   Portland
and Vancouver
UNISPACE   1985   -    International
Year of Youth
Introducing ELNA's New President
Prof. Duncan Charters
ELNA's New President 1984-1987
ELNA ELECTION RESULTS:
President: Prof. Duncan Charters, Foreign Language
Department, Principia College, Elsah IL
Vice President: Ken Thomson, Pasadena TX
Board Members: Dr. James F. Cool, Wilmington (OH)
College;
William    R.    Harmon,    Vice    President,    Matson
Navigation Co. Inc., San Francisco CA
David T. Wolff, Boston MA, Chairman of 1985 ELNA
Convention
YOUNG UNISPACE/WORLD SIMULATION 2001
A Program for 1985, International Year of Youth
[The following article reports on UNISPACE, a
microcomputer educational system which simulates
international communication and trains youth to
analyze problems and make decisions. The system will
deal with various matters of the modern world
regarding economics, international relations and space
navigation. One goal of the program is to simulate the
problems of multilingualism and translation — which
is where Esperanto enters the picture.]
- Amri Wandel, Ph.D., Univ. of Maryland
La iniciato celas al aplikado de Esperanto en la
projekto UNISPACE (ligita al la Internacia Jaro de
Junularo [IJJ] de UN) kaj al perkomputila instruadode
Esperanto ai gejunuioj internacie. Se ĝi sukcesos,
povas rezulti giganta progreso en la maŝina aplikado,
instruado kaj disvastiĝo de Esperanto.
La kontakto kun la projekto UNISPACE okazis
kadre de la UN-Komisio de Ne-registaraj Organizoj
(NRO) pri Junularo.
Kiel tiu projekto rilatas Esperanton? La iniciatintoj
SI TION JA MERITAS!
Dum la ĉijara kongreso, ELNA nomis Dorothy
Holland Honora Membro de ELNA. Ekde 1946 kiam Ŝi
lernis Esperanton, S-ino Holland komencis vastan
mondkorespondon kaj instruis la internacian lingvon.
En 1948, Ŝi estis unu el la fondintoj de la nuna
Esperanto-Societo de Chicago. Ŝi verkis radiokurson
por Stacio WSEL. En 1955 Ŝi ĉeestis kun edzo Roy sian
unuan Universalan Kongreson en Bolonjo, Italic Post
tio Si partoprenis kongresojn en Harrogate, Rejkjavik,
Lucerno, Brasilio, Budapeŝto kaj Vankuvero. Krom tio
Si vizitis plumamikojn de Kanariaj Insuloj ĝis
Skandinavio.
Sed eble Ŝia plej alte taksata kontribuo al la
Esperanto-movado estas kiel instruisto, eĉ per brajla
koresponda instruado de Esperanto por Hadley
School for the Blind (Winnetka IL), kaj kiel
administranto de la ELNA-Koresponda Kurso. Simile,
Ŝi administras la 3-nivelan nacian ekzamenon.
Instruistoj-membroj de AATE (American Association
of Teachers of Esperanto) konas Sin pli intime per la
paĝoj de ties valorega kvaronjara Bulteno.
Skribas Dorothy: "Mi ne povas imagi mian vivon
sen Esperanto..."
NOTE: The Santa Barbara News Press (8/15) carried an
item describing Dorothy Holland's contribution to the
teaching of Esperanto and the fact that she has been
named Honorary Member of ELNA.
jenaj
ekinteresiĝis  pri   utiligo  de   Esperanto  en   la
aspektoj de la projekto:
(a)   Unu el la instru-programoj estu perkomputila
lernado de Esperanto.
(b)   La gejunuioj uzantaj la sistemon disponu pri
"libera tempo" dum kiu ili povos komuniki kun aliaj
centroj; la komunikado eblos nur per Esperanto, kiu
instigos ilin mem uzi la instruprogramon.
(c)  Dum la komenca etapo de la internaciaj centroj
(oni taksas ke estu centroj en ĉirkaŭ dek landoj en
kvar kontinentoj) oni uzos la gvidon kaj instigon de
lokaj esperantistoj pri la Esperanta parto.
La iniciatintoj interesiĝas pri ĉiuspecaj spertoj kaj
provoj de programita instruado de Esperanto, kaj uzo
de Esperanto en komputiloj. Se vi konas personojn
kiuj hayas tiajn spertojn ay kiuj eventuale mteresiĝus
pri la projekto aŭ povos iel kontribui, bonvonu sendi
al ili tiun ĉi informon. Kiel kontakti la projekton? Por
pluaj informoj, por krei rektan kontakton kaj por
sendi sugestojn, materialon kaj aliajn kontribuojn, oni
skribu al: D-ro Amri Wandel, Dept. of Physics and
Astronomy, University of Maryland, College Park MD
20742.
KINO-RECENZO
NOTE: The following is from a review of the film The
Day After by Amri Wandel, Ph.D. (Astrophysics), a
postdoctoral fellow at University of Maryland and
past president of TEJO (Tutmonda Esperantista
Junulara Organizo)
LA TAGO POSTE, ĈU EVITEBLA?
Kiel aspektos nia vivo post nuklea atako? Tiun
demandon provis respondi la Ŝoka filmo The Day
After (La Tago Poste), elsendita de la usona televida
reto ABC en novembro 1983, altirante rekordan
nombron de pli ol cent milionoj da spektantoj.
La Tago Poste estas la historio de usona urbeto en
Kansas, kiu travivas nuklean bombadon...
Post la filmo, grupo da specialistoj analizis la
politikajn, sciencajn kaj humanismajn aspektojn de la
nuklea minaco. Inter la specialistoj estis la antaŭa kaj
nuna ministroj pri eksteraj aferoj de Usono, Henry
Kissinger kaj George Schulz; la konata sciencisto Carl
Sagan; kaj la holokaŭsta verkisto Eli Visel.
Unu el la plej evidentaj demandoj prezentitaj al la
specialistoj estis, "Ĉu tia surscenigafo estas realisma,
kaj ĉu ĝi vere povas okazi?" D-ro Sagan emfazis ke la
filmo subtaksis la rezultojn de grandskala nuklea
milito...
"...Laŭ mi la plej grava aspekto ne estas la politika.
Temas pri la pluekzisto de la homa civilizacio.
Siatempe oni demandis al Einstein kiajn armilojn oni
uzos en la estonta milito. "Mi ne scias kion oni uzos en
la venonta milito", respondis Einstein, "sed la postan
militon oni batalos per Stonoj kaj bastonoj".
La demando estas, ĉu rezono venkos antaŭ ol estos
tro malf rue?                                        (el Kontakto 1984-3)
LA SUNO NENIAM SUBIRAS EN ESPERANTUJO
Raporto pri la Tria Tut-Pacifika Konferenco
Partoprenis la Tut-Pacifikan Kongreson en Portland
14-19 julion  proks. 150 kongresanoj el 12  landoj:
Aŭstralio, Ĉinio,  Hispanio,   Irano, Japanio, Kanado,
Kolombio,    Koreujo,    Meksikio,    Nederlando,
Novzelando, kaj Usono.
En sia festparolado ĉe la malfermo, Australia
Ambasadoro em. Hon. Ralph Harry demandis: "Kiuj
estas la trajtoj de internacia komunumo? Kie trovi
modelojn?" Unu fonto bone konata al li estas la brita
regnokomunumo. Tie oni trovas etikan bazon, jur-
sistemon, naciajn ludojn, ekonomion, turismon,
kulturajn valorojn, komunan lingvon. Ekzistas tiaj
similecoj aplikeblaj al la Tut-Pacifika Esperanto-
komunumo.
Salutantoj el la 12 landoj liveris mesaĝojn de
bonvolo. S-ro Ĉen, vicprezidanto de Ĉina Esperanto-
Asocio, faris spritan kaj varman inviton al la 71a
Universala Kongreso en Beijing, Cinio en 1986. Simile
Ambasadoro Harry menciis inviton de la 73a UK al
Brisbane, Australio en 1988.
Ĉe la fermo, oni anoncis ke raporto pri la 3a Tut-
Pacifika Kongreso estos sendita al la UN. S-ro Harry
rekomendis interŝanĝon de informoj flanke de
instruistoj de Esperanto en la Pacifikaj landoj. Tiel tiu
ĉi grupo de Pacifikaj Esperantistoj faros la unuajn
paSojn al valora kunlaborado.
GRAVA ANONCO:   NOVA POSTENO CE LA CENTRA OFICEJO DE ELNA
Kiel vi verSajne jam scias, la laboro en la Centra Oficejo grande kreskis dum la lastaj du jaroj. Pli kaj pli
evidentiĝas, ke ELNA nepre devas dungi alian homon. Se vi interesiĝas pri la ebleco labori en la centra de la usona
movado, bonvolu skribi Esperante pri viaj talentoj kaj laborspertoj kiel eble plej baldau.
ELNA bezonas personon kiu pretas labori diligente sub la gvido de la Direktoro kaj povos resti ĉe la posteno
almenaŭ unu jaron. Spertoj pri librotenado, oficejaj maSinoj, kaj komputiloj aparte gravas. Posedo de auto
prefera sed ne nepre necesa. La posteno postulas loĝadon en la San Francisco regiono.
Interesatoj skribu kun personaj detaloj al: Gregory Wasson, 246 Water St., Point Richmond CA 94801.
-2-
-8-
-9-
-11-
-15-
-16-
-17-
-18-
-19-
-20-
-24-
-25-
-26-
-27-
-21-
-22-
-23-
KONCRESA FOTO-ALBUMO DE 69a U.K.
1  Ruth Culbert, Prof. Sidney Culbert kaj Mary Hammersmith
(Washington state)
2  YANG Kaiyuan, Ĉina vojaĝagento; ZOU Guoxiang, redaktoro de El
Popola Ĉinio; DAI Songen, CEL; Diccon Masterman, KKS de UEA;
D-ro CHEN Yuan, VP de ĈEL; W. Du Temple, LKK; ZHANG Qicheng,
Ĝen.Dir., ĈEL; XUE Meixian, Radio Pekino; ZHU Mingyi, ĈEL.
3  Merle Haltrecht-Matte, Toronto; Jane Sloan, Vankuvero; Martin
Parian, San Francisco
4  Wm. R. Harmon, UEA Cefdelegito, Usono; F-ino Kitabatake, Sapporo
Japanio
5  Katherine Brent, Skotlando
6  Anne Whittaker, gazetara servo, LKK; Olga Du Temple, LKK
7  Alex kaj Edith Philip, Victoria
8  Infanan Kongreseton reprezentas denaskaj Esperantistoj Du Temple,
(ones, kaj Murphy
9  Gregoire Maertens, Prez. de UEA; Folio KIM, Koreujo
10  Prof-o Duncan Charters ekzamenas Derek Roff pri SFSU-kurso dum
Tago de la Lernejo-konferenco
11  Reprezentas Brazilon Giuseppe kaj Ursula Grattapaglia de Bona
Espero
12  Japanan kaj Korean kostumojn portas F-ino Kitabatake kaj S-ino A.
Chaesun Jones
13  Michael DeLory, Halifax; Gary Norris, Vankuvero
14  Prof-o Robert Blair de Brigham Young Universitato instruas per
sugestopedio bazan lecionon dum Tago de la Lernejo
15  Jonathan Pool; Susan Dwyer-Schick; D-ro Ewik de EEC. Prof-o Pool
prelegis en la Kongresa Universitato
16  D-ro Maxwell Yalden, Ministro pri Oficialaj Lingvoj, gastprelegis pri
Kanada Lingvo-politiko kaj la monda lingva problemo ĉe la solena
malfermo. Lin prezentis D-ro John Wells
17  Charles Power, Usono kaj D-rino Daniela Deneva, sismologo el
Bulgario kiu prelegis en la Kongresa Universitato pri Prognozado de
Tertremoj
18  D-ro Humphrey Tonkin, Prez-o, N.Y. State Univ., Potsdam; Jane
Tonkin; Gonzalo Bermŭdez, Kolombio
19  Mark Fettes deklamas ce la Kanada Art-vespero
20  Korspiro-Kantgrupo (Usona), ĉe Internacia Artvespero
21  Yoshimi Umeda, VP de UEA, prezentis artistojn dum la Internacia
Artvespero
22  Alberta Casey, Usona kantistino, ĉe la Artvespero
23  "Break"-dancisto ĉe Internacia Artvespero
24  Muzikistoj regalis ce la Internacia Artvespero
25  Brita Kolumbia Indiano dancis ĉe la Kanada Vespero
26  Martin Parian kaj Doris Vallon-Wheeler trovis bonan Japanan
restoracion por MAEDA Sigeki de Toyota-si, Japanio
27  W. Du Temple transdonas la kongresan flagon al S-ino Elsbeth
Bormann kun bondeziroj por sukceso de la 70a UK en Augsburg,
Germanio 1985
-4-
-8-
10
11
FOTO-ALBUMO DE LA PORTLAND-KONGRESO
Lusi Harmon, Esperanto Travel Service, escorts
convention caravan at San Francisco Airport. L-R: Dr.
Chen, China; Lusi Harmon; Prenda Cook, Texas; Lorraine
Burtzloff, San Francisco
Marge McGowan, Chris & Jo Warnken are off to Portland
Sharon Lakosky and Mary Napolitan, Michigan
Bill Harmon with Chinese delegates CHEN Yuan, DAI
Songen, ZHANG Qicheng and ZOU Guoxiang
At Portland University, Evelyn Deer and Virginia Stewart
register Rochelle Grossmann of New York
Mrs. Maloud Saghafian, Iran; Vilma Eichholz, Canada
shows a polyglot display to Gonzalo Bermŭdez of
Colombia as Riidiger Eichholz looks on
Prof. ZHOU Huanchang, Beijing; Miss Kitabatake,
Sapporo, Japan; Ada Fighiera-Sikorska, Madrid; and the
Stewart children at the World View Day Celebration
HAN Moo-hyup, publisher of Korean Esperanto review
ESPERO; Margaret Barkley, UEA Delegate San Francisco;
MA Young-tae, Korea
Prof. Ronald Glossop, So. Illinois Vniv.-i} William
Glenny, UEA Delegate Beverly Hills CA; Mrs. Glossop
David L. Trautmann, Gallup NM; Ellen Eddy, UEA
Delegate Richland WA
Australian Ambassador, Em., Hon. Ralph Harry, gives the
keynote address at the 3rd Pacific Lands Esperanto
Convention
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
Welcome sign at entrance, Portland University
Yoshimi Umeda, Tokyo, Vice President of UEA, greets the
Pacific Lands Convention
Dr. Wm. Dickerman, Houston; Prof. James Cool, ELNA
Board member
Amb. Ralph Harry finds a quiet moment to chat with Ada
Fighiera-Sikorska, editor of Heroldo de Esperanto
John Massey, ELNA Treasurer; Ellie Stein, San Diego
Dr. John Schilke, Pres., Portland Esperanto Society,
receives a gift from Miss Kitabatake on behalf of
Portland's Sister City Esperanto Society in Sapporo, Japan
Mary-Ann, daughter of the Conn Murrays, ZHU Mingyi,
Beijing, and Mary Murray renew their friendship. Mr.
Zhu slept on 3 chairs outside Mary's hospital room when
Mary was stricken with a heart attack at Nanjing 3 years
ago while on an Esperantist excursion to China.
Bettie Hart, Australia, with Prof. Zhou at the ELNA Ball
Noriko Mati, Hotimi Kitabatake, Japan; and Messrs. Yang
and Zou, China
Mr. Zhu with Mary & Conn Murray of Gresham QR
Bill and Cathy Schulze at the ELNA Ball
Su Jones, Chicago with Nagayuki Kasai of Tokyo disco-
dancing
Lusi Harmon and Martin Parian, California, having a Ball
-18-
-19-
-20-
-21-
-22-
-23-
-24-
RECENZO
ESPERANTO/EDZPERANTO
Internacia geedziĝo - Esperanta Virina Asocio, $5.95
Enketo pri 66 internaciaj geedzoj esperantistaj. La
libro traktas respondojn de 66 geedzoj el 18 landoj.
Ĉapitro PRI ĜENERALA] PROBLEMOJ; I "De konatiĝo
ĝis geedziĝo, obstakoj, ktp.; II Ĉojoj kaj suferoj en la
vivo;    III    Loĝlando;          IV    Okupo    (profesioj);    V
Nacianeco.
Ĉapitro PRI LA LINGVAJ PROBLEMOJ; Uzlingvoj
antaŭ kaj post geedziĝo; Lingvoj inter gepatroj kaj
infanoj; Poliglotaj infanoj; Kiam uzi Esperanton?, ktp.
La libro aĉetindas nur por legi la belan
manuskripton de S-ino Iŝtok-Momoki Saĉiko (japan-
hungara paro loĝanta en Kanado) kiun mi citas nur
parte:
"Niaj infanoj neniam havas malfacilaĵon pro ke ili
estas miksrasaj...sed car ilia patrino estas orientano..."
Pri la fileto ŝi skribis: "lu tage li diris al mi, ke li ne
Satas esti Japano. Eĉ li volis ĉesi esti Japano. Estis
malfacile komprenigi al tiu bebema filo ke tian aferon
oni ne povas ŝanĝi nek ĉesi. Mi diris al li, 'Vi estas
Kanadano. Via patro estas Hungaro kaj via patrino
estas Japanino, do vi estas duone Hungara, duone
Japana, sed en tuto vi estas Kanadano same kiel aliaj
geknaboj en via lernejo. Kaj tio estas tio!'
"Kaj mi aldonis, 'Car tio estas la Deziro-de-Dio, vi
devas akcepti la fakton.' Malkontente li silentis
kapjesante.
"Li ripetis saman procedon plurfoje. Nun je la 2a
grado, li ne plu plendas kun kordoloro kiel antaŭe, sed
kompreneble kun iom da kolero. 'Deziro-de-Dio' estas
la magia vorto, car niaj infanoj iras [tiel] la katolikan
lernejon. Dio ĉiam havas la lastan vorton."
S-ino Iŝtok parolas ankaŭ pri spertoj kun la filinetoj.
Plue Ŝi parolas pri la problemo de rasismo ĝenerale. Si
deforas kiel gvidistino por Japanaj turistoj kaj atestas
pri rasismo kiun §i rimarkis iliaflanke.
Kortuŝaj estas la manuskriptoj de la diversaj
geedzoj kiuj respondis kaj samtempe belaj la deklaroj
de amo kaj respekto en familioj kunligitaj pere de
Esperanto.
- Recenzita far Cathy Schulze pro iniciato
de Hirose Kanae, Yokohama.,
unu el la esploristoj
NOTE: This book, International Marriages, compiled
by the Esperanto Women's Association (EVA) in Japan,
despite the obligatory statistics is a moving human
document. There appears to be a feeling in these
Esperantist families that they are part of a bigger
world, a fact not often true in the average family.
Mikronoveloj de Sin'iti Hosi. Tradukis Kikunobu
Matuba. Libroteko-Tokio, 1983. broŝurita, 76p. $7.35.
Antaŭnelonge atingis la Centran Oficejon nova
libro el Japanio: Mikronoveloj de Sin'iti Hosi en
traduko far Kikunobu Matuba. Lau la postparolo, la
verkojn de Sin'iti Hosi (nask. 1926) japanaj
Esperantistoj ofte uzas en kursoj por lingva-traduka
ekzercado. Traleginte la Esperantan version, oni
povas tuj konstati la kialon:   la verkaro de Sin'iti Hosi
konsistas el mallongaj pecoj, plejparte nur 1-3 paĝaj,
ĉiuj verkitaj en klara, simpla stilo. Ĉi tiu kolekto
enhavas 14 novelojn (aŭ "mikronovelojn" laŭ la titolo).
Ĉiun novelon markas la sama frape, sed freŝige akra
sinteno rilate la homan vivon — vivo kiu ofte surprizas
nin, eĉ, kiel en la plejparto de ĉi tiuj noveloj, dum
ĉiutagaj okazaĵoj en la vivoj de ordinaraj homoj.
La elnodiĝo de ĉiu novelo estas surprize-taktiko
kiu rememorigos almenaŭ kelkajn el vi pri la stilo de
O'Henry. Aliaj, kiel mi (bubo de la televida epoko),
sendube komparus la novelojn al la epizodoj de la
fama televida programo, The Twilight Zone.
La grafika aspekto de la libro impresas kaj
preseraroj estas malmultaj. Entute, bona libro kies
facila stilo kaj nekutima enhavo kaj legigos
komencantojn kaj distros eĉ la korojn pli mondlacajn.
Jen ege frandinda aldono al ĉies libroŝranko
- Gregory V. Wasson
Tofalvi, Eva, & Knichal, Oldrich: Kiuj Semas Plorante...
Universala Esperanto-Asocio, 1984. 102p. $6.35 ĉe ELNA
Libroservo.
Prenante d tiun libron en mia mano, mi konis Evan Tofalvi
nurpere de Sia leginda, bone elpensita eseo "La Rolo de la
Persona Faktoro en la Esperanta Literature»" (Premio Minnaja
1981 - aperis en Fonto #15). Ŝian edzon Oldrich Knichal mi
konis nur per kelkaj nememorindaj noveletoj, kiuj fojfoje
aperas en Fonto (aŭ ĉu, dirante tion, mi eble montras
ĵaluzeton, kiun mi sentas, vidinte la unue nomitan verkinton,
belan feinon en trikolora pulovero, sur la kovrilo de Fonto
#28?). Ankaŭ mi sciis, ke ili kunlabore verkis premiitan
romanon Kiuj Semas Plorante... Ĉu vere temis pri valora
romano? Aŭ pri nura fanfaronado?
Leginte la libron, mi nepre subtenas la decidon de la
juĝintoj pri la Schwartz-Premio; temas pri verko, bedaŭrinde
mallonga, kiu absolute ne devus honti antaŭ similspecaj
romanoj en la nacilingvaj literaturoj. Nur pri unu afero mi
devus malkonsenti kun ili. En mallonga antadparolo la
eldoninto atribuas al ili la sugeston, ke "la aCitoroj montras,
kiel homo povas erarvagi sub influo de politika ideologio".
Pri tio ŝajnas al mi, ke eble la juĝintoj mem erarvagas.
La jaro estas 1938. En sanatorio troviĝas la protagonisto,
Stefano Bende, suferante pro iu nedifinita mensa malsano.
Bende volas eskapi de la sanatorio kaj fuĝi al iu fora lando,
eble Usono. PaSon post paSo li klarigas la kialojn de tio,
rivelante al la leganto la historion de sia vivo. Evidentiĝas, ke
la mensa malsano suferata de li estas egoismo — pli precize,
se mi rajtas neologismi, anempatio - nekapablo kompreni la
pensojn kaj emociojn de aliaj homoj, ĝis grado preskaŭ
nekredebla. Lian tutan vivon terure difektis tiu mensa
kripleco.
Influate de sia malsano, la studento Bende turnas sin al la
faŝisma movado en sia (neniam nomita) lando, car ĝuste la
faŝismo en tiu medio allogas la homojn, por kiuj plej gravas
la memo. Li fariĝas malgrava (tion li neniam bone
komprenas) spiono por la faŝiste-enfiltrita sekureca polico
de la lando, same kiel en Usono li fariĝus meznivela
"jesanto" en iu korporacio, aŭ en Sovetunio li fariĝus negrava
aparatano. Oni kqmisias lin aliĝi al kaj subfosi malgravan
sed eble danĝeran internacian konspiron-la esperantistoj.
Do li lernas Esperanton kaj aliĝas al la duonsekreta
Esperanto-grupo"Konkordo". Mi ne priskribos la rezultojn de
tiu spiona agado, sed por ĉiu komprenanto de la animo de
Stefano Bende, ili ja devos esti evidentaj, car neeviteblaj.
ĉuste pro la karaktero de Bende mi malkonsentas kun la
konkludo proponita en la antadparolo. Bende ne erarvagas
sub influo de faŝismo; li fariĝas faŝisto car li estas
"erarvagema". Lia faSistiĝo mem estas kvazaŭ misfaro, kaj li
akceptas tion ne pro ia profunda kredo je la fundamento de
la faSismo, sed por la personaj avantaĝoj, kiujn tio portos al
li. Ciu decido, ĉiu faro en lia vivo bazigas sur respondo al la
demando: Kio plej helpos min? Tio evidentiĝas en liaj
decidoj ĉu helpi, ĉu ne helpi.xu denunci, ĉu ne denunci.
(Daŭrigata sur paĝo 9)
[Kiuj Semas Plorante, daŭrigo)
Ekzemple, jene:
" - Kaj se oni ne ordonos, sed persekutos min? - demandis
Wolf, [psikiatro en la sanatorio]
" —Vin?! Ja vi ne politikumas. [Katarina, flegistino, lia
amatino]
"-Pro mia juda deveno..."
"-Tiam mi kaŝvagados kun vi. Sed kiu povus entute
supozi ion similan en la civilizita Eŭropo?
"Mi ekstaris kaj fermis la fenestron. Stulta, naiva kvabino! Mi
devus diri al vi: Konvinku vian fianĉon urge veturi
eksterlanden, al Ameriko, Aŭstralio, tute egale kien, nur kiel
eble plej malproksimen.
"Sed mi ne atentigos ilin. Mi devas persisti en mia malsano.
Mi devas ludi ĝis troviĝos pli bona ebleco."
- paĝoj 7-8
Aŭ jene:
"Hejme mi meditis, ĉu lasi tiun mizeran diablon en la paco
kaj anonci, ke li eksiĝis de la [Esperanto-] kurso, aŭ... Se al
Pander estis malmulte tri, tiam li sendube volas instigi min,
la komencanton, al pli verva laboro. "Du tagojn mi cerbumis,
ĉu komuniki la kazon pri Herzfeld. Dum tiam mi plurfoje
ekiris al telefona tableto, sed ĝuste tiomfoje haltis. Ĉu mi
kompatis lin? Ne, simple mi trovis la aferon sensignifa. La
majoro povus koleri, se mi genus lin per tiaj bagatelaĵoj. Ja
ĉu li ne atendas de mi iun grandan fiŝon? Poste
tamen...Unuafoje mi uzis mian specialan t^lefonon."
- paĝo 72
Kiel vi rimarkas, la romanon oni verkis laŭ unuapersona
rakontmaniero. Tiel ni bone konatiĝas ktjn la malŝatinda
gersono de Stefano Bende. Aliaj rolantoj estas kartonaj.
Cenerale tio estas difekto en fikcio; sed ĉifoje ĝi estas
duoble pravigebla. Unue, la plimulto da rolantoj estas
movadanoj, kaj la leganto-Esperantisto facile rekonos ilin
sen multe da detaloj. Ekzemploj estas la filozofo Varda,
ĉefapogilo de la tiea movado; Lazaro Orban, la fajra
aktivulo; kaj fraŭlino Hamor, la seka mezaĝa tajpistino. Due,
car ni vidas ĉiujn aliajn personojn tra la olluloj de Stefano
Bende, kaj por homo kiel Bende ili ne povas esti aliaj ol
kartonaj, tiu magreco de karaktero estas absolute
neevitebla. Eble malfeliĉe, pro tio ni ankaŭ ne povas eĉ
malŝati la faŝistajn rolantojn, de la itala profesoro
Tettamanti, kiu iniciatas Bende en la partion, ĝis la
policestro Pander. Same kiel la esperantistoj, ili estas kvazaŭ
fantomoj, kies sola ekzistocelo estas apogi la egoon kaj
sukcesojn de Bende. Tiel li vidas ilin, tiel ni devas vidi ilin.
Pri Tofalvi oni skribis en Fonto: "Ŝia celo estas verki tiajn
beletraĵojn — precipe romanojn — kiuj plifortigas en la
esperantistoj ilian konscion pri la movada aparteno. Tiu
stimulis sin iniciati tezon pri la'memkoniga romano'..." Tion
oni povas vidi en subfadeno de la traktata romano: la
laŭgrada disfalo de la Esperanto-movado sub la premo de
faŝismo en la mezeŭropaj landoj dum la tridekaj jaroj.
Kvankam ni diras al ni, ke ni tiel firme kredas je la "interna
ideo", ke ni neniam rezignos pri ĝi. ni tamen rajtas iomete
dubi pri tio, aŭdante tra la oreloj de Bende la sugeston de
f-ino Hamor, ke oni alkutimiĝu al la nova realeco, elpelante
ĉiujn judojn el la landa Esperantista Ligo — fikcia afero kiu
tamen reflektas eventon, kiu vere okazis en tiutempa
Germanujo — eventon aliloke aluditan en la romano.
La lingvaĵo estas preskaŭ modela, tamen nekomplika. Nur
unu eventualan malglataĵon mi rimarkis. —"anstataŭ ĉe
marbordo". Povas esti aliaj, sed mi trovis 'la romanon tiel
interesa, ke mi ne rimarkis ilin.
Entute mi senhezite rekomendas ĉi tiun romanon al ĉiu
leganto.
Modest, Julian: La Ora Pozidono. Hungara Esperanto-
Asocio, 1984. 64p. $4.00 ĉe ELNA Libroservo.
En la 30aj jaroj evoluis en BudapeSto la t.n.
"BudapeSta Skolo" de Esperanta poezio ĉirkaŭ la
revuo Literatura Mondo. En la 80aj jaroj formiĝas
nova "BudapeSta Skolo", ĉifoje proza, ĉirkaŭ la
eldona kampanjo de la Hungara Esperanto-Asocio.
Unu membro de tiu skolo, transplantita juna buigaro,
ĉi tie reprezentiĝas en la HEA eldonagado per
romaneto, kiu plej bone priskribeblas per la adjektiva
formo de lia plumnomo-modesta.
Temas pri okazaĵo en la postabiturientiĝa
somerferio de juna buigaro - renkontiĝo kun
esperantista triopo en apudmara ripozadejo. La
grupon konsistigas bulgara kuracisto, lia edzino, kaj
ilia eksterlanda gasto, juna franca samideanino, kun
kiu la rekontanto enamiĝas. Sed aferoj ne estas tiel
simplaj, kiel la sensperta knabo komence supozas, kaj
la somerferio abrupte kaj tragedie finiĝas okaze de la
Festo de Pozidono.
La intrigo de la romaneto estas sufiĉe
simple-knabo enamiĝas, knabo elamiĝas. Temas pri
nura evento en la vivo de la junulo; se ĝi helpis
maturigi lin, tio ne evidentiĝas el la romaneto.
Efektive mi sentis nenian simpation kun tiu juna
rakontanto, nek kun la franca knabino, kiu Sajnis al mi
aparte sensuka. Aliflanke, mi mem povus enamiĝi kun
la bela sed suferanta juna edzino Klara, kies edzo
traktas Sin je pluraj senpensaj kaj sensencaj
kruelaĵetoj. Ankaŭ la edzon, aristokratecan kaj
arogan, Modest bone karakterizas. Interese estas, ke
la edzo estas en la grupo la plej fervora esperantisto
(la juna buigaro kaj la franca knabino lernis la lingvon
en lernejo; al la edzino la edzo trudis la lingvon per
aparte interesa ruzo). Se lin skizus
kontraŭesperantisto, oni prefere nomus lin karikaturo;
sed sub la plumo de Modest, kiu foje montras vere
bonan priskribivon, li fariĝas persono, kiun la
esperantista leganto povas samtempe Ŝati kaj malŝati
(vdu paĝojn 40-42).
La lingvaĵo de la libro estas facila, stile klara.
Mankas glosaro; sed, kun nur unu-du esceptoj,
mankas radikoj netroveblaj en PIV. Kelkaj legantoj
povus plendi, ke en siaj priskriboj Modest tro ofte
uzas "neologismojn"; sed ĝenerale temas efektive pri
neoficialaj vortoj inventitaj jam far Zamenhof kaj/aŭ
Kalocsay antaŭ pli ol duona jarcento.
Ekzistas kelkaj gramatikaj problemoj ne atribueblaj
al la preskoboldo. Mi mencios tri: manko de
akuzativo post kiel ("mirakla forto kiel plumo levis
min", "mian ĝentilan, sed subitan geston, Adele
akceptis kiel trafa Ŝerco"); ĉiama uzado de adjektivo
post "aspektas" (vidu paĝon 74 de PIV); uzado de
"kredi en" anstatau "kredi al" ad "kredi pri". Lad mi
unu eraro stila, ne gramatika, estas troa uzo de "ĉi" en
"tiu ĉi", "tie ĉi", kiun mi trovis aparte ĝene en la
komencaj ĉapitroj.
Jen leĝera legafo por mallonga vespero. Se oni ne
atendas multon de ĝi, oni facile povos ĝui ĝin.
LOCAL NEWS
UTAH - Charles Hall of Salt Lake City arranged a
successful tour during July for Ada Fighiera-Sikorska,
editor of Heroldo de Esperanto, an Esperanto
newspaper read on all continents. She was
interviewed by newspapers, radio and television in
Logan, Provo, and Salt Lake City.
Mormon Filmstrip in Esperanto. The Church of Jesus
Christ of Latter-day Saints offers its popular film
"Man's Search for Happiness" dealing with the
purpose of life and related philosophical questions
explained from the standpoint of Mormon theology.
The filmstrip and cassette are FREE. Order No.
VVOFo348ES from The Salt Lake Distribution Center,
1999 West 1700 South, Salt Lake City UT 84104.
CALIFORNIA - ELNA member Ronald Glossop,
Ph.D., So. Illinois University and the author of
Confronting War, was one of a panel of experts at the
day-long Global Security Conference in San Francisco
July 14th. Dr. Glossop's book is a good source for any
discussion of global security.
The book's chapter headings include: Introduction
to the War Problem; Causes of War; The
Contemporary Situation; Proposals for Solving the
War Problem. Of special interest to Esperantists is Dr.
Glossop's advocacy of Esperanto as a suitable
response to the need for a second common language
to facilitate global communication.
In a note to the reader, Dr. Glossop concludes:
"In general people have not put much of their time or
money into the struggle to eliminate war. Their efforts
have been directed instead to getting more for
themselves, regardless of what that might mean for
others...perhaps someday people will change their
ways; but then, again, probably they won't... The
disturbing thought comes to mind again and again
that people are likely to get just what they deserve."
To order Confronting War, 304p., send $19.95 plus
$1.50 shipping to: McFarland & Company, Inc., Box
611, Jefferson NC 28640 or to Dr. Glossop.
ILLINOIS - Chicago: Museum curator, world
traveler, and author of Esperanto fiction and fact,
Tibor Sekelj of Jugoslavia held a Chicago audience
spellbound as he recalled his contacts with some of
the world's more exotic peoples. Using slides and
speaking in elegant Esperanto, Sekelj was one of the
Chicago Esperanto Society's most fascinating guests
at the June meeting.
[reported by Jamie Laux)
Pac-Promeno en Chicago okaze de Patrina Tago en
majo. Kelkaj Chicago-klubanoj partoprenis: Tony
Gray, Tina Seastrom, kaj Jamie Laux. Kent kaj Kim
Jones kaj Tony Gravagno okupiĝis ĉe tablo
disdonante informilojn.
Press Publications, Chicago 6/27: Staffer Preston
Pisellini  headlined  a  lengthy  article about visiting
fibor
Language Barriers.
Sekelj    with    "Traveler    Breaks
OREGON - Mondvida Tago, 17a junio, ĉe West Hills
Unitarian Fellowship, Portland ĝuis programon gvidita
far Jim Deer de la Esperanto-Societo de Portland.
10
ANONCOJ
ALBERTA CASEY SINGS! If you liked her LP A/ Vi de
Mi, you will like even more her latest; San Diego
Vokas. Alberta has entertained at Esperanto
conventions in Europe, America and Japan. This
album features "Yesterday" (trans. Jordan); "Bridge
Over Troubled Water" (trans. Auld); "Volare" (trans.
Minnaja); "I Love Paris" (trans. Docal-Lewin); "Send in
the Clowns" (trans, diversaj); plus Polish, Spanish,
Israeli, Hawaiian, Italian -ten other well-known songs.
SPECIAL OFFER: LP record or cassette only $9 from
ELNA Book Service, while present stock lasts.
QUESTIONS MOST OFTEN ASKED ABOUT
ESPERANTO and suggested answers - the 15-page
compilation by David Wolff is proving useful for talks
before service clubs, in helping interviewers
formulate worthwhile questions, etc. It is available
from David Wolff, 1622 Worcester Road #610-B,
Framingham MA 01701 for $1 postage paid.
INTERMOUNTAIN ESPERANTO CONFERENCE (EGIJ
October 5-7, 1984 in Colorado Springs, For details
write Janet Brugos, Travel/Travel, 445 E. Cheyenne
Mt. Blvd., Colorado Springs CO 80906.
TWO FUN-PACKED PROGRAMS IN DALLAS, Sept 9
and Dec. 9, 2-A PM at Holiday Inn, 1015 Elm, in room
"Holiday 3." The program will feature sing-alongs with
professional guitarist and an Esperanto contest with
prize. The host is Michael Jones, "motoro" of the
Dallas movement.
ESPERANTO FERIA ASOCIO DE BRITIO anoncas
veturon al Esperanto-ferio centro en Bulgario 1-15
oktobro. London-Sofio-Pisanica, £285. Por detaloj,
skribu al: EFA, Downham Reach, Nacton, Ipswich,
England.
KIEVA ESPERANTO-KLUBO de internacia amikeco
"Ora Pordego" volas montri al la publiko eblecojn kaj
disvastiĝon de Esperanto. Volas kolekti afiŝojn kaj
aliajn materialojn pri la temo "medio-protektado" por
ekspozicio "NIA HEJMO-TERO" je jaro-fino. Krome
ili kolektas afiŝojn pri kontraŭfuma kaj kontraŭ-
alkohola temoj. Sendu al: Mihail Lineckij, p.k. 539/1,
Kiev 200, USSR 252200.
ALVOKO AL KOMUNA LIBRO - Antaŭ la Nova
jarmilo - ideoj por la vivo en mondo minacata.
Kompilos la libron D-ro W. Gunther kaj Helmut
Welger, Bismarckstr. 28, D-3550 Marburg, F.R.
Germanio. Ili bonvenigas ĉiajn kontribuojn - poemoj,
eseoj, satiroj, k.s., pri pozitivaj aspektoj de homa vivo
kun biografieto de la aŭtoro. Limdato 30a septembro
1986. Ĝi reflektu sintenojn el la Unua, Dua, kaj Tria
Mondoj.
KONSULTU LA KONSILANTON estas imitinda
rubriko en la Australian Esperantist. Pensante, ke
ELNA membroj profitus de simila servo, ni proponas
la jenon: Se vi havas problemon pri Esperanto,
Esperanto-aferoj, ktp, skribu al la Konsilanto. Se fa
demando entenas ĝeneralan intereson, ĝi kun la
respondo aperos en ELNA Newsletter (sen nomo).
Skribu al: Redakcio, 410 Darrell Road, Hillsborough
CA 94010. La "konsilanto" restos anonima - fakte ne
estos unuopulo, sed lertularo.
ESPERANTO LEAGUE FOR NORTH AMERICA -  BOX 1129, EL CERRITO CA 94530
Enclosed is $_________for Dnew Drenewal membership in ELNA for the year   D1984   D1985.
Enclosed is $_________as my tax-deductible donation to ELNA.
NAME
ADDRESS
CITY, STATE, ZIP
Check correct category:   □ Regular ($25)    □ Family ($37.50)    □ Youth (18 or under:$12.50)
□ Student(full-time, 25 or under:$12.50)    □ Senior (65 or over:$15.00)    DSustaining($50)    DLife($500)
DATE OF BIRTH (if applying for Youth, Student, or Senior Membership)________________________________
TELEPHONE^     ]_
Radio Call Sign:
May we publish your telephone number in the ELNA Membrolistol
May we publish your address?.
LOCAL CLUBS EXCHANGING NEWSLETTERS:
CHICAGO: Esperanto Society of Chicago, Pres. Janet Bixby,
P.O. Box 11958, Chicago IL 60611
FLORIDA: Esperanto Society of Florida, Pres. Debbie Green,
459 Harbor Dr. N., Indian Rocks Beach FL 33535.
FORT WORTH: Forth Worth Esperanto Group meets second
Sunday each month at home of John & Margaret Humphreys,
7944 Colfax, Fort Worth TX 76134.
INTERMOUNTAIN ESPERANTO GROUP: (AZ, CO, ID, MT,
NM,    UT,   WY):    Pres.    Derek    Roff,    1033    Indiana    SE,
Albuquerque NM 87108.
LOS ANGELES: Esperanto Association of Los Angeles, Pres.
William W. Glenny, 430 Peck Dr., Beverly Hills CA 90212
MICHIGAN: Esperanto Society of Michigan, Sharon Lakosky,
2997 Mohawk Lane, Rochester Ml 48063.
NEW ENGLAND: Esperanto Society of New England, Pres.
David Wolff, 1622 Worcester Rd. 610-B, Framingham MA
01701.
OHIO: Esperanto Association of Central Ohio, Pres. John B.
Massey, 1144 Kingsdale Terr., Columbus OH 43220.
PORTLAND: Esperanto Society of Portland (ESPO): Pres. Dr.
John Schilke, 184 Harding Blvd., Oregon City OR 97045.
SACRAMENTO: Julie Dinnel, Editor, Eta Clano, 245028th
St., Sacramento CA 95822.
SAN DIEGO: Esperanto Club of San Diego, Pres. Alberta
Casey, PO Box 626, La Jolla CA 92038.
SAN    FRANCISCO:    San    Francisco    Regional    Esperanto
Organization (SFERO), Pres. Don Harlow, c/o ELNA, Box
1129, El Cerrito CA 94530. Meets 2 PM first Saturday each
month (except July, August) at Main Library, San Francisco.
SEATTLE: Esperanto Society of Seattle, Pres. Wm. K. Bledsoe,
6002 NE 61st St. Seattle WA 98115.
Esperanto Institute, 17226 Palatine N„ Seattle WA 98133.
UNITED NATIONS: U.N. Working Group, Betty Manson, 14
Stuyvesant Oval, New York NY 10009.
UTAH: Utah Esperanto-Klubo, c/o Heritage International,
PO Box 2166, Salt Lake City UT 84110.
WASHINGTON  DC: Washington Esperanto Society,  Pres.
John Dale, 1614 - 19th St. NW, Washington DC 20009.
NOTE: Information given is the latest received from the
groups shown. All clubs and groups should IMMEDIATELY
inform the Editor of any changes.
ELNA OFFICERS AND COMMISSIONERS
PRESIDENT:
VICE PRESIDENT:
SECRETARY:
TREASURER:
Other Board Members:
Ellen Eddy
David Richardson
William H. Schulze
Charles Power
Virginia Stewart
Chris Warnken
Dr. James Cool
William R. Harmon
David Wolff
Editor, ELNA NEWSLETTER
Commissioner for Central Office
Commissioner for Information
Commissioner for Science/Tech.
Commissioner for Tape Service
Commissioner for Travel Affairs
(c/o Esperanto Travel Service, 578 Grand Avenue,
Oakland CA 94610 - [415] 836-1710)
Dr. Duncan Charters
Ken Thomson
Donald Harlow
John B. Massey
Term Expires In:
1985
1985
1985
1986
1986
1986
1987
1987
1987
Catherine L. Schulze
Wm. R. Harmon
Ralph Murphy
R. Kent Jones
H. K. VerPloeg
Lucy Harmon
Commissioner for Wills & Gifting
Commissioner for Women's Affairs
Commissioner for Youth Affairs
Co-Chairmen, UN Committee:
John B. Massey
Cathy Schulze
Dr. James Cool
Dr. Julius Manson,
Mark Starr
ELNA Archivist                                               Harold Dreyer
Any member wishing to assist in the work of any of the above
named commissions or committees should communicate with
the member shown.
ELNA NEWSLETTER
Volume 20, No. 4
ISSN 0030-5065
Esperanto League for North America, Inc.
P.O. Box 1129, El Cerrito CA 94530
Telephone: [415] 653-0998
Editor: Catherine L. Schulze
Graphics: William R. Harmon
Photos: Doris Vallon-Wheeler
Back issues available for promotional use.
July-August 1984
11
Esperanto League for North America, Inc.
P.O. Box 1129
El Cerrito, CA 94530
Usono/USA
Nonprofit Organization
U.S. POSTAGE
PAID
Berkeley, CA
Permit No. 330
NEWS — PLEASE EXPEDITE
Address Correction Requested
Return Postage Guaranteed
Travel Tips for Esperantists from
ESPERANTO TRAVEL SERVICE
578 Grand Ave., Oakland CA 94610
[415] 836-1710
It's not too early to be thinking about plans for 1985!
Here are some major Esperanto activities to plan for:
SAN FRANCISCO STATE UNIVERSITY classes - )ukf
1-19, 1985: 3 weeks of classes for ail levels.
ELNA NATIONAL CONVENTION - July 20-25 at M.I.T.
in Boston.  After the convention, you can take the
ELNA   CARAVAN   TO   THE   U.K.   July   25-August   2,
departing Boston or your own home town via New
York   to   Berlin;   then   an   excursion   through   East
Germany and West Germany to Augsburg for the 70th
World Conference.
UNIVERSALA  KONGRESO   DE   ESPERANTO  August
3-10 in Augsburg, Germany. This Bavarian city will be
celebrating its 2000th birthday next year. This World
Convention    of    Esperanto    will    be    well-planned,
exciting, and moderate in size. Afterward,
POST-UK EXCURSIONS THROUGH WEST GERMANY
are being planned.
START THINKING  NOW ABOUT 1986 (that's right,
1986!) - The World Convention will be in CHINA!
Esperanto   Travel   Service   has   detailed   planning
already under way for three different itineraries for
U.S. and Canadian Esperantists:
David Jordan -leading a standard tour for first-timers
in China
Bill Harmon - leading a group on the Northern Route
including Inner Mongolia, for repeaters in China
Lusi Harmon - leading an excursion to Southern China
and Yangtze River Cruise.
AND  AS   FOR   1987,   THE   CENTENNIAL  YEAR   OF
ESPERANTO, you may be sure that Esperanto Travel
Service will have an outstanding caravan to Poland
ready for U.S. and Canadian Esperantists!
(Hint-urge   your   Esperantist   friends   who   aren't
members to join ELNA right away so they won't miss
out  on  forthcoming  details  of  these  great  travel
opportunities!)
IMPORTANT NOTICE:
Membership dues, book purchases, or donations to
ELNA may be made by MasterCard or Visa.
BUT PLEASE NOTE that while ELNA accepts all dues,
payments or donations to UEA as the U.S.
Representative of UEA, NO payments to UEA may be
accepted by credit card. When payments to UEA are
made through ELNA, do NOT add the 6.5 guilder
"check charge" imposed by UEA. If you are paying a
UEA bill given in Dutch Guilders, compute the dollar
equivalent at 35 U.S. cents per Guilder. Any credit for
difference in exchange rate at lime of payment will be
refunded to you by ELNA.               Direktoro, ELNA CO
HEROLDO DE ESPERANTO - Independent newspaper in
Esperanto. 17 issues yearly; news, views, reviews, poetry,
humor, calendar of events, science.
1984 Subscription Prices:
SURFACE MAIL.....................13.00
VIA AIRMAIL   ......................16.00
NOTE: A free copy of Heroldo will be sent to anyone requesting
it in Esperanto from: Heroldo, Calle de Jaun Ramon Jimeniz 28, 6° A,
Madrid 16  Snain.
ABONU AU REABONU
La Ĉinan Monatan Gazeton en Esperanto
EL POPOLA ĈINIO
Twelve thick issues a year via Airmail, each with three
large color sections. EPĈ contains material about the
People's Republic of China, the national Esperanto
movement, and on the international Esperanto move-
ment as well.
1 Year	S6.00
2 Years	»10.00
3 Years	$14.00
El Popola Cinio is one of the most outstanding Esperanto
publications In the world. Look it over and you'll agree!
Subscribe through your local agent:
ELNA CENTRAL OFFICE
BOX 1129
EL CERRITO, CA 94530