JEN-BULTENO 2 - 1969 OFICIALA ANONCO- Jenas la rezulto de la estrara eltkto de JEH, 1969: Ricevitaj foaiotiloj 23 Jonathan Pool 22 Peter J. Benson 21 J. Brian McClafferty 20 Erik J. Felker 11 Mark Mandel 10 Michael Larkin 8 Arthur Morse 7 S. Real Preston 1 Bengt-Anne Wickstrom 1 Tee Guidotti 1 Laŭ la jam farita decido ke la venonta Estraro havos 5 anojn, ili estos Pool, Benson, McClaf- ferty, Felker, kaj Mandel. La dejoro de tiu Estraro komenciĝos je 1 septembro, 1969. JEN-BULTENO ELNA-KOHGRESO 2/1969 La 1969-ELNA-Kongreso okazos en North Adams, la l?an gis la 20a de julio. North Adams estas urbo en la bela Berkshire-Montetaro de Okcidenta Massachusetts. Redaktis: Robert Rothenmeyer Materialonpor aperigo sendu al: Robert Rothenmeyer 73 Old South Street Northampton Mass., 01060 D-ro Mario Pei, vaste konata lingvisto, prelegos. Estos ekskurso al la proksima muzik-festo de Tanglewood kaj elektebla neformala antaŭ- kongreso sur la supro de Mt. Greylock, la plej alta monto en Massachusetts. Multaj aliaj distraooj estos planataj. JEN penos uzi okazon por in- teresi neesperantistajn junulojn 8e la kunveno pri Esperanto. STIR LA KOVROPAGO: La JEN- estraro ekiras al la ELNA- Kongreso, 1969. ESPERAMTISTO DB LA MDNATO (2) JEN-INTESVJUO: Denis LeCam (interparolo kun juna Esperanto-parolanto) JEN: Menciu ion pri viaj propra historio kaj nuna okupo. LeCam: Hi estas studento Se Liceo El Cerrito diplomiĝonte en 1970. Post tiam mi vizitos la Universitaton de Kalifornio. Mi naskiĝis en Berkeley, Kalifornio, kaj loĝis tie aŭ en la proksima komunumo Kensington duia raia tuta vivo, krom dek monatoj en Francujo kiam mi havis kvin jarojn. La patro, profesoro pri statistiko, insistas ke mi estu ia matematikisto aŭ sciencisto, sed mi volas labori pri lingvoj. Dum la somero de I969 mi studos la grekan lingvon koresponde, kaj se tio bone rezultos, mi probable elektos klasikajn lingvojn kiel Sefobjekton. JEN: Kiel vi eksciis pri la ekzisto de Esperanto? LeCam: En printempo 1967, dum mi trarigardis diversajn verkojn pri lingvoj en la loka biblioteko, mi hazarde trovis la Army Field Manual (Armea praktika Manlibro) pri Esperanto. Bedaŭrinde ke estis nur tiu aca libro, sed la simpleco tamen trafis min, do mi petis de la bibliotekistoj pluajn informojn pri la lingvo. Post multaj seniruktaj provoj, mi fine kontaktis la libroservon de la okcidenta marbordo kaj eltrovis la veran valoron de la lingvo. JEN: (3) Kiam kaj kiel vi lernis gin? LeCam: Post mendi Step by Step in Esperanto de la libro- servo, mi penis mem studi la Internacian Lingvon, kaj, pro la facileco de la lingvo kaj mia dezirego ĝin lerni, mi komencis frue en I968 skribi per ĝi en mia taglibro. Tiel lerninte ciutagajn vortojn, mi komencis legi simplajn novelojn. JEN: Kial vi lernis ĝin? LeCam: Pro lingvointereso, plejmulte. Mi ne estis idealisma esperantisto, ĝis kiam mi lernis pri la movado ĉe la regionaj kunvenoj en San Francisco. Antaŭe mi nur traktis ĝin kiel iun ajn alian lingvon — mi antaŭe provis lerni la japanan. JEN: Kio okazas pri Esperanto-aferoj en via loko? rolon vi ludas? Kian LeCam: Ĉe Liceo El Cerrito, kiun mi vizitas, Esperanto- klubon organizis mi mem komence en Marto I968, sed domaĝe mankas intereso tie. La klubo ankoraŭ ek- zistas: je la nuna momento ĝi celas nur instrui la lingvon al kelkaj liceanoj — eble en la aŭtuno ceestos gin sufice da veraj esperantistoj por ebligi aliajn agadojn. Por la junulara filio de la regiona organizajo SFERO mi nun redaktas la bultenon La Golfeta Esperantisto, kiu eldonigas proksimume kvinfoje jare. (*0 JEN: Ĝu vi havas aliajn interesojn? LeCam: Nu, mi interesiĝas pri klasikaj arto kaj muziko sed estas nek artisto nek muzikisto. Mi inter- esiĝas ankaŭ pri naturo, sed mia plej grava intereso ja estas la Internacia Lingvo. JEN: Kion vi proponus por plipopularigi aŭ sukcesigi Esperanton? LeCam: Se mi scius, kiel popularigi Esperanton, mi jam farus tion. BONVOLMESAGO DE LA JUNULARO DE KIMRUJO La unua Bonvolmesago de la Junularo de Kimrujo estis brodkastita en 1922, laŭ ideo de Pastro Gwilym Davxes. De post 192^ oni elsendis la mesaĝon la l8an de majo ciujare, kaj ricevas pligrandiĝantan kvanton de respondoj. Komence brod- kastita en Kimrujo, ĝi nun elsendiĝas en multe da landoj kaj estas tradukita en multe da lingvoj, inkluzive Esperanton. Lastjare, la Esperanto-mondo sendis inundon de respondoj (Skribu al Swyddfar Urdd, Aberystv;yth, Wales, U. K.I). Jen la Kvardek-oka Bonvolmesago de la Junularo de Kimrujo al la Junu- laro de la Mondo, radie disaŭdigota je Bonvoltago, 1969: (5) Jen KimrujoS La geknaboj de Kimrujo alvokas la ge- knabojn de la Mondo, je Bonvoltago. Malgranda kaj montara estas nia lando, kun pro- funda j lagoj kaj produktaj valoj; lando kun sia propra lingvo — unu al la plej malnovaj en Eŭropo. Per Si tiu lingvo kaj la tradukoj, ni hodiaŭ el- sendas nian Bonvolmesaĝon. Kaj malgraŭ niaj diversaj lingvoj, ni invitas vin, niajn kunulojn, kuniĝi por proklami unuvoce, ke ni insistas paroli la lingvon de amo, de justeco, kaj de reakordiĝo. Ni petas kuraĝon por paroli tiel, malgraŭ perforto kaj subpremo, kaj responde al la krioj de la malsatuloj kaj malriculoj. Ankaŭ ni petas kuragon por ke-niaj.. vortoj iĝu agoj — praktika helpo al tiuj organizajoj jam strebantaj por forigi la kialojn de milito kaj ĝiajn malbonajn rezul- tojn. Tiele, ni povas esperi pri mondo en kiu neniu nacio estos subpremata de alia, pri mondo kie frateco regos anstatau milito, amo anstatau malamo, kaj justeco anstatau tiraneco. lETBfiOJ PRESKAŬ PICEVITAJ ' (6) David Jordan Dear Sir: I am a businessman in the early American furniture busi- ness. I wish to learn Espento in preparation for a contem- plated sales trip to the Espento speaking countries. Please enroll me in . . . Dear Sir: I am a senior in Monte Video Country Day Boys High School. I am the president of my class, the president of the Monte Video Country Day Chapter of the National Honor Society, star football player (quarterback) and member of the debate team. Our librarian says the so-called "international" language Esperanto is a dead language because it never had talented people in the movement. I want to give Esperanto a new lease' on life. Please enroll me as . . . Dear Sir: I am a mother of 6 an my husband is sik in bed all the time. The government dosnt give me hardly any well-fare, I been told by a neybor that you give free milk to people like me so I can feed my children. Please tell me how to get -your free milk. Thank you and god Bless you . . . Kara Kavaliro: Mi estas nun 60 kaj mi havas studas Esperanto pO jaroj antaŭ. Kelke tagoj antaŭ mi vidas advertismento por Esperanto en magazeno kaj nun volas studas gi tre multe da. Plaĉas sendas mi via corso for "advanced" studentoj. Danko tre multe . , , (7) Dear Sir: I am a teacher of the French Language (langue Francaise) in Benton Heights Municipal High School. I always feel that it is important that the children should learn something about culture in a Foreign Language class, and so of course I always try to instill in them an appreciation of the roots of their own American culture in France by showing slides of French furniture, reading to them about French Civilization, and other Methods. However some of the teachers in our school said that you are promoting the teaching of a language called Peranto in the high schools. From what I can gather, it is a totally AP6TIFICIAL language which has no culture at all! I need hardly say that our objectives in teaching the Great Cultural Languages of our Western Heritage would hardly be served by . . . Dear Sir: I am a Sophomore in Buckeye State College. I have to do a 15-page paper for my Language Arts class and my teacher has approved the topic "The Inside Facts About Esperanto." Please send me any material you may have for free about Esperanto. The material has to be in English, unfortunately, since I do not read ... Dear Sir: We are delighted to learn of your decision to hold your next annual convention in Miami. For years we at George Rothstein and Sons, Caterers, have played host to the most successful conventions in Miami. Our Hotelpac arrangement provides all that is needed for the small convention of five (8) or six thousand participants, to the largest national meetings. It includes hotel accommodation, paper hats, flags with your company or club emblem, convention buttons, souvenir button- vests, and . . . Dear Sir: I am a retired businessman who has just left a career of over half a century in the service of the Mullins Rubber Eelt, Valve, Washer and Gasket Corporation. I am not rich but halve a. modest income and my retirement pay and I have decided to spend these last years on charitable projects for the improve- ment of the Human Community. Accordingly I am sending one hundred twelve-man inflatable emergency life rafts to help you in your charitable work. I would be very pleased if you could include my name in your list of benefactors in your . . . KONGEESO DE TEJO La 25a Internacia Junulara Kongreso de TEJO okazos ci-jare en la Sveda urbo Tyresb. Tyreso, antaŭnelonge kampara komunumo, estas nun antaŭurbo de Stockholm, plenigita pro la granda manko de loĝejoj en Stockholm. Kroin doni al la partoprenantoj la eblecon konatiĝi kun interesa antaŭurbo — kiu kelkfoje estas uzata kiel ekzemplo de bona urboplanado, alifoje kiel abomenin» dajo — la kongres-komitato pretigas rican programon por la kongresa semaĵno. Tio inkluzivas festparolon de Humphrey Tonkin, filmojn, elekton de "Fraulino Esperanto," ekskursojn, diskutojn pri "Junularo kaj Socio," korukurson, kaj aliajn distrajojn. JEN akre sentas la perdon de la Usona U.E.A. Cefdelegito Donald E. Parrish kin mortis la pasintan printempon kaj esprimas sian kondolencon al lia familio POEMOJ DE INFANOJ (9) La jenaj cinkvencoj estis verkitaj de gelernantoj en somera kurso en San Mateo, Kaliinrnio, post vojaĝo al la Japana Kultura Centro en San Francisco. Hi estis studintaj Esperanton po dek minutojn en tago dum kvin semajnoj. Lernejoj* Infanoj studas Instruistoj helpas ilin Oni skribas alimaniere Skribado *en Japanujo Martha Bernal 9-jara knabino Pagodo Bela Pagodo Agrabla kolora Pagodo Beleta Kvin-tegmenta Pagodo Gracia Amy Goldman 9-jara knabino Ostroj Estas konkoj Hi havas perlojn Homoj gardas ilin bone Japanujo Eric V/ahlsstron 9-jara knabo Te-Domo Unu cambro Preskaŭ neniu meblaro Riza papero sur fenestroj Malgranda Dean Balco 9-jara knabo (10) Perloj Sub akvo Blankaj kaj Belecaj Hi estas tre multekostaj Belegaj Donna Robb 11-jara knabino Katoj Ili grimpas Ili kuras rapide Hi estas tre saltetaj .Lertaj David Lee 3-jara knabo Hipulo Estas odoraĉa Havas longan haron Loĝas en San Francisco FrenezaJ Marc Kennedy 10 Jara Knabo (11) Karpoj Movas malrapide Kun argentemaj nagiloj Blovas bobelojn de aero Lacece Edmund Johns 10-ĵara knabo Pac-pagodo Libereca loko Haltu la bombadon Bonvolu halti la mortigadonj Nun J Garry Vaght 9-jara knabo Par fumo Odoras bele Venas en vitro Flaras simile al rozo Romanoo Tami O'Sourke 9-jara knabino PENS0J PRI SIGNUP DE APOLLO 8 (12) Ellen Lewis Kiam mi pensadas pri la astronautoj de Apollo 8, mi ne povas ne miri. Granda sukceso tiu vojaĝo estis — por la sciencoj Sed por la homaro? La astronaŭtoj legis el la Biblia libro Genezo. La usona ateistino, Madalyn Murray OrHare, multe koleris. Ankaŭ mi koleris, sed pro malsamaj kialoj. La plejparto de la homoj versajne ne konstatis, ke tiu legado estis (laŭ mia opinio) ia komunilco al Sovetunio. La astronaŭtoj kvazaŭe diris, "Rimarku, rusojl Nun ni antaŭas vin en la spackuro. Tio pruvas, ke Dio ekzistasJ" Sed multaj homoj, kaj en Usono kaj (precipe) en aliaj landoj, ne akceptas Genezon kiel sarlctan libron. Verdire, mi multe estus preferinta, ke la vojaĝoj ĉirkaŭ la luno ne okazu dum Kristnasko. Sed mi estis precipe malkontenta, ke la astronaŭtoj sendis siajn bondezirojn nur en la angla lingvo. Kial ili ne sendis bon- dezirojn multlingve — inkluzive Esperante? Ni ne forgesu, ke ili ĉirkaŭigis la teron kaj la lunon -- ne Usonon. Ili mem diris, ke la tero aspektas bela oazo en la spaco. La tero, ne iu ajn landoj Mi malfelicigis, kiam mi vidis sur la televido grandan USONAN flagon por bonveno. La tero estas unu planedo -- "spacoŝipo," laŭ la esprimo de Barbara Ward. Kaj la homaro estas nur unu. ĉu la vojaĝo de Apollo 8 ne pruvis tiujn faktojn — aŭ almenaŭ pliklarigis ilin? La pluraj religioj emfazas la unuecon de la homaro; la sciencoj, ankaŭ. Sed kiam oni surteriĝos sur la lunon (kio okazos post ne multaj monatoj, tre ŝajne), oni surmetos USONAN (aŭ SOVETAN) flagon — ne teran flagonJ Estas bedaŭrinde, ke ni ne havas planedan flagon. La UNO-flago • ne taŭgas. Mi ne pensas pri nacioj sed (13) pri homaro kaj planedo. (Pro tio, mi preferas la vorton "universala" anstataŭ trinternacia" rilate al la Ungvo Esperanto.) Ni bezonas terflagon. Kia, aŭ kiel, gi as- pektus? Nu, la uzataj koloraj por flagoj estas ruĝo, bluo, verdo, blanko, kaj (multe pli malofte) flavo kaj nigro. Kial ni ne havu flagon konsistanta el triangulajoj aŭ strioj tiel- koloraj? Ekzemple: nigra strio simbolus la kosmon, el kiu ni estas parto; blanka strio simbolus la sunon, de kiu ni de- dependas por la tera vivo; blua strio simbolus la ĉielon kaj la akvon; verda strio simbolus la plantan vivon (kaj la es- perantonl)» ruĝa strio simbolus la bestan kaj la homan vivon (ciuj homoj havas ruĝan sangon). Mi estas konvinkita, ke ni devas surmeti TERAN flagon sur la lunon — kaj sur la teronJ Mi ankaŭ ne povas ne rimarki, ke dum tiu Si monato (januaro) ciuj alilandanojloĝantaj en Usono devas plenigi adres- karton kaj doni ĝin al la registara enmigra fake. Tiu leĝo ekzistas ekde 1952. &i estas stulta leĝo. Tiaj konceptoj -- civitano, alilandano aŭ fremdulo, kunligano, kontraŭulo, "samideano" (je larĝa senco), herezulo -- tute ne taŭgasl Ne forgesu: ini skribas ne pri nacioj sed pri nacieco. La astro- naŭta vojago kaj la fakto, ke mi ricevis bondezirkartojn el pli ol dudek "fremdaj" landoj, pli kaj pli konvinkis min. Kaj ni ne forgesu la Olimpiajn ludojn (kiuj laŭsupoze estas konkuradoj inter individuoj, ne nacioj), la vjetnaman militon, la okasajojn en Ĝeĥoslovakio, la situacion en la Mez-Onfento, ktp. Finfine, mi rimarkas, ke ec "radikaluloj" kaj 'hipioj" ne sajnas havi universalan senton. Kial ili ne postulas kaj kreas flagon por ĉiuj, por la tuta homaro? Kaj kial ili he lernas Esperanton? La plejparto da usonanoj, kaj aliaj, ne scias, ke I968 estis la Internacia Jaro de Homaj RajtojJ La plej- parto da homoj ne konceptas sin kiel anojn de la homa raso kaj de la terplanedo. LETEBO AL LA REDAKTORO (-14) (2ĉ-an januaro 19Ĉ9) Nia nova aliĝilo, "Close the Gap," estas ja tre, tre bel- aspekta — simile belaspekta al nia propagandilo, News Digest» Mi rimarkis sub la rubriko "Membreco" de la 3usa "Eaporto al la Membroj" jenon: "Malgraŭ nia tre vasta agado (News Digest nun distribuigas en 2000 ekzempleroj) la membronombro restas terure malalta. Do, ne nur aligu mem por 19Ĝ9, sed trovu kelkajn novajn anojn por JEN." Mi kuraĝas sugesti (ja nenio nova) ke nia organisajo similas aŭtomobilon ĉe aŭtovendistejo, kaj la aŭto havas tre glatan,novan farbon; alte poluritan kromon; novajn pneŭmatikojn. "Venn kaj aĉetu," diras la vendisto. "Nur $200." "Do bone," iu diras, "ŝajne ja bona prezo; do mi aĉetos." Tiam la acetinto malfermas la pordon por eniri kaj sidiĝi, kaj li trovas...lignan skatolon por sidejo, paneeman motoron, preskaŭ nenion alian. Sendube vi vidas 3a analogion: JEN aperigas Si tian belegan eksteron per la ND kaj nia,.;. nova. "CTG"-aligilo,., sed se iu senzorge ja aliĝas, li trovas... nur unu malgrandan, paneeman, mimeografitan gazeton; kaj ĝis tre lastatempe, eĉ ne tion. Cu iu povas miri ke ni ne logas pli da homoj 7-ec jamaj esperantistoj- al aneco? Nu, kion alian oni povus fari? Ja nia raersbraro estas tiom disvastiginta ke persona kuniĝado ne eblas, krom eble en raal- multaj urbegoj, kie hazarde troviĝas pli ol unu membro. Ŝajnas al mi sekve ke, pro neceso, nia ĉefa agado devus esti en la kampo de skribita servado al niaj propraj membroj. (la JEN- Bulteno en gia nuna formo estas bona komenco, sed nur komencol). Se eble, ni povus ankaŭ aranĝi tutkontinentajn kongresojn, sed (15) tio estas malpli grava afero ol kontinua Esperanta nutrado al la membraro, kaj tio, kompreneble, povas esti (por nia organizajo) nur skriba. Sen tio, neeviteblas, ke velkos la intereso de niaj anoj, kaj sekve JEN mem velkos. Ni ne kontentu esti nur propaganda organizajo. Se ni sukcesos vere servi al ni mem, tio per si mem estos la plej bona propagandado por varbi novajn anojn. Peter J. Benson 23 Mardrew Road Baltimore, Md. 21229 LA FATBO.DE LA RENASKIĜIMTA HEBREA LINGVO (1) Michael Larkin La hebrea nuntempe interesas ciujn edukitajn homojn, ĝenerale pro du cefaj kialoj. Unue, car en vortoj de tiu antikva parolo estis originale skribita la plej bone, konata, plej ofte vendata, verko el la tuta literaturaro de la mondo -- la Malnova Testa- ment o de la Biblio. La dua kialo estas preskaŭ du milionoj da homoj loĝantaj en la nova, eltombigita nacio Israelo, kies lingvo estas la hebrea. Por ni Esperantistoj estas ankaŭ tria grava kialo. Estas rakonto pri nura liturgia idiomo, ĉe multaj aspektoj malvor- torica, kiu, precipe pro la senĉesa laboro de nur unu viro, estis refarigita, modernigita, en la vivantan lingvon de nova ŝtato. Oni povas trovi multajn paralelojn inter la problem- solvoj de tiu kaj nia lingvo, ec per la fakto ke ambaŭ ricevis la spiron de vivo pro la grandeco de nur po unu homo. Ja ek- zistas pripensindaj eimilecoj inter la savihto de la hebrea -« (16) Eliezer.Ben-Jehuda, kaj nia propra Zamenhof. Sed antaŭ la fondo de la moderna Israelo, estis du cefaj judujoj — la Centra kaj Orienta Eŭropo, kaj la lando eirkaŭ la Mediteranea Maro. Judoj en la Centra kaj Orienta Eŭropo, kutime parolis la jidan lingvon; eble la lingvon de la loĝloko; kaj ankaŭ, preskaŭ certe, iom la hebrean. Sed la hebrea estis usata nur por legi la sanktajn verkojn, kaj la fakta gepatra lingvo estis la jida. &i kreslds el speco de la germana kiu estis parolata en la Rejnlando dum la dekunua jarcento far judoj kiuj eliris Francujon pro religia maltoleremo. La jida, kies nonio devenas el la germana vorto "Jude" (germane ciuj sub- stantivoj estas majuskligitaj) kiu signifas "judo," estas skribata hebrelitere. 'Liu lingvo bone servis por plenumi la ĉiutagajn bezonojn de sia parolpopolo. Tamen, kiel nura parolmaniero Siutaga aŭ "mameloscen" (lingvo de panjo), gi ne havis zaultege da respekto de sia parolantoj. Tion oni rezervis por "Lason ha-kodeŝ" la sankta lingvo. Ankaŭ, la jida, bedaŭrinde, estis vorte mal- rica 3e teknikaj vortoj, kaj gis nia epoko ne havis tre gravan literaturon, cu originala aŭ tradukita (antaŭ kelkaj jaroj ec ne estis traduko de la Biblio en la jida, kvankara nun usona jidisto fine verkis tion). Ec hodiaŭ la jida ne havas oficialan gramatikon. (F-ino Marjorie Boulton en sia verko Zamenhof — Creator of Esperanto informas al ni ke iam Zamenhof prilaboris tion sed neniam finis ĝin.) Judaj loĝarJDj cirkaŭ la Mediteranea marbordo usis aliajn lingvojn ol la jida de siaj nordaj fratoj. Iliaj lingvoj estis multaj, sed el la aro, la du plej gravaj estis hebreigita formo (17) de la araba en kiun oni tradukis multe da valoraj arablingvaj verkoj sciencaj, ktp, kaj tiel ec helpis plue riĉigi la sank- tan hebrean kaj vorte kaj gramatike; kaj alia rtomita Ladino, kiu estas malnova formo de la kastila (hispana). Hi ambaŭ estas skribataj hebrelitere. Ladino estas pli korapleta Lingvo ol la jida, antaŭ longe oni tradukis la Biblion en ĝin. Tamen, Ladino neniam disvastiĝis tiel multe kiel la jida. Je la alveno de la dek-naŭa jarcento kaj la Industria Hevolucio, preskaŭ Siu, almenaŭ en Norda Eŭropo, komencadis plibonigi la vivon, kaj la judoj ne estis escepto. Hi spertis grandan kulturan renaskiĝon. Tiu okazadis unue en kaj cirkaŭ Germanujo, sed baldaŭ disvastiĝis ankaŭ al la judoj en Grienta Eŭropo. La jida ekfloradis kaj aŭtoroj penis krei originalan jidaii literaturon. Hi iome sukcesis, sed pro la malrespekto se'nti-ta pri la "rnalmeloscen" kaj pro la malfacilajoj katizitaj pro manko de gramatiko kaj sufice granda aro da vortoj agnoskitaj inter ciuj jidparolantoj, la lingvo ne povis servi la judan kulturan renaskigon tiel bone kiel estis bezonite; kaj la aliaj "judaj" lingvoj ne povis tiel servi car ili ne estis sufice disvasti- ĝintaj. Do, kiu lingvo povus esti la bezonata interjuda lingvo? La sola solvo estis laxantikva.hebrea', rmalgraŭ-siaj .manko j', la, solarkomunaHingvo inter ciuj judoj, la lingvo de la verkoj sanktaj, la parolo de Dio. Kontraŭ tiel respektita, majesta, grandioza fratino la aliaj ne povis konkuri. (La dua, kaj fina, parto sekvos en la venonta JEN-Bulteno) 114 3RA.ZILA NOVA KINO (18) Augusto Freire (**La jena artikolo estas la unua sendita al ni laŭ piano por intersangi artikolojn inter la brazila kaj usona Es- peranto-junularoj. &i unue aperis en Impiilso, organo de la Brazila Esperantista Junulara OrganxixTTl Enmeze de la nuna produktado de filmoj en Brazilo, ekziskas moxado, kiu povas esti konsiderata kiel ekflagro da nacia kin- konscio. Tiun movadon kelkaj insistas nomi "Nova Kino". Brazila Nova Kino ne eksplodis interne de la kinĉambroj sen ia kialo, ajnmaniere. Krom la ŝanĝo aŭ renovigo, kiujn trairis la kino laŭ monda vidpunkto,- la pli probanda kono pri niaj problemoj, matureco de la publiko kaj industriigo kreis kondiĉojn, por ke tiu aperu kino vere "nia", malsama al cio, kion gis tiam oni faris. La filmo, kiu praktike malfermis la nov-kinajn vojojn, estis "Palo kO Graus" (Rio 40-grada) de Nelson Pereira dos Santos. En artilcolo por la Franca kinrevuo "Positif", Glauber Bocha diras ion al ni pri N. P. dos Santos kaj ties filmo; "Estis li, kiu unue faris filmon sendependan lait la entreprena vidpunkto -- Rio kO Graus (195^-a) -- kaj tie oni trovas la unuajn politilcajn posiciojn antaŭ la kolonieska situacio de Brazilo." En lando, kia Brazilo, plena de konfliktoj, kontrastoj kaj mizeroj, la temoj estas grandegaj por cia arto» Nia literature estas vasta, kaj tekstoj por kino ne mankis. La (19) granda Brazila problemo, kiu estas la nord-oriento, influis sur Siuj artaj fakoj kaj ne povus ne sentigi sin ankaŭ en kino. Multaj direktistoj movis siajn kamerojn al la kamparo, al la interno de la nord-orienta regiono, kiu ĝis hodiaŭ, en kelkaj partoj, povas esti konsiderata kiel prototipo de feŭdisma socio. Antaŭe, kino farata tie Si ne havis bonan tekniknivelon. Oni bezonis do temon sufice dramecan por kompensi tian teknik- mankon,..kaj ŝatigi la popolon, donante ian komercan profiton. Grava fxlmo, kiu komeneis tiun Si periodon estis "0 Cangaceiro" (La 3andito) de Lima Bjarreto, inkluzive premiita en la Festivalo de Cannes. La filmo pri "cangeceiros" (speco de banditoj de nia nordorienta regions) rapide komerciĝis kaj transformiĝis en ian specon de "Usonjvaliera" genro Brazila. Tuj aperis verkaj prizis la pli intelekt oj bazitaj sur Si tiuj temoj, kiuj sur- ;ecan publikon, Sar multfoje ili ne havis bonan komunik-kabablon kun la popolo. Ili estis kelk- foje iom herraetikaj filmoj. Kiel ekzemplojn oni citas: "Deus e o Diabo na Terra do Sol" (Dio kaj Diablo en la Lando de 1'Suno) de Glauber Rocha; "Vidas Secas (Sekaj Vivoj) de Nelson Pereira dos Santos, filmo konsiderata kiel la unua vera matura de 1'movado; "A Hora e a Vez de Augustro Matraga" (La Horo kaj Banco de Aŭgusto Matraga) de Roberto Santos; !,Menino de Engenho" (LJa Knabo de 1' Kanplantejo) de Va.lter Lima,.Jr.; kaj aliajn. (20) Oni povas diri, ke tie Si ekzistas konscia kino, __ ligita kun kaj partoprenanta en la vivo de la lando. Kino, kiu jam akiris propran teknikon, komencante de preskaŭ-improvizajo kaj ne de imitado al jam difinitaj skoloj; kino renoviganta valorojn estetikajn kaj moralajn. LITERATITRA. GAZETO (anonco) Literatura Kajero estas nova Siurnonata gaseto en Esperanto. Literatura Kajero estas eldonata en Brazilo, kun internacia ennavo. Literatura Kajero estas literatura gaseto, kiu aperigas cefe tradukitan prozon. Baldaŭ, depende de la nombro de abonantoj, ĝia lingva rubriko (konkordancoj, fakaj terminaroj, ktp.) fariĝos aparta suplemento, Literatura Kajero volas ricevi viajn tradukojn, de usona kaj alilanda literature. Sendu ilin al la redaktoro, Henerik Kocher, Baltasar Lisboa 34, ZC-11 Sio de Janeiro, Brazilo, Yi povas aboni al Literatura Kajero sendante la jarkotizon de $3.00 al la usona peranto Humphrey Tonkin, 2131 Tryon Street, Philadelphia, Pennsylvania, 19146. JEN 4 Central Street Millers Falls, Mass. 01349 Return Requested Address Correction Requested Non-Profit Organization U. S. POSTAGE PAID PERMIT NO. 5 MILLERS FALLS, MASS. 01349 DATED MATERIAL