Jen Bul ten* f J FE.BVx,U,^ix,0 iXi.uuxriiiia3T±cLZTĵ C ■ r -i t ! f V> » v( PiLfZE./N/-r^ / / /. \ JEN-Bulteno Organo de la Junularo Esperantista de Nord-Aaeriko __________________Januaro-Februaro, 1965________________________________ Sendu kotizojn al: Stanley F. Cohen, 16 Long Avenue, Allston, Massachusetts 02134 Sendu materialon por la JEN-Bulteno portempe al: Humphrey Tonkin, 7 Linnaean Street, Apt. 6, Cambridge, Massachusetts 02138 ĉi tiun numeron redaktis: Duncan Charters, 207 East 16th, Bloomington, Indiana 47403 Estraro de JEN: Stanley F. Cohen ....... Kasisto Ann Bodine . . ....... Sekretario Humphrey Tonkin ....... Koraisiito pri Eksterlandaj Aferoj Richard P. Kollin Jonathan R. Pool Robert Davis Reprezentanto.j al JEN: Arthur Morse ...... Okcidenta Massachusetts Naomi Sabghir ... . • . . Uhiversitato de Maryland James Craighead ..... Long Beach Polytechnical H.S., Pat Spaeth...... . San Diego Kalifornio. Nelly Perez Yip ..... Portoriko Fred Shell ...... Uhiversitato de Kalifornio, Berkeley. D-ro R. Ring ...... Muhlenberg College, Allentown, Pensilvanio. JEN petas ke ĉiu alia junulara Esperanto-grupo sur lcka aŭ lerneja nivelo elektu unu el siaj membroj kiel oficialan reprezentanton al JEN. Sendu la nomon de la reprezentanto al la Sekretario. Ciujn generalajn komunikojn oni sendu al la Sekretario — F-ino Ann Bodine, Sage Hall, Cornell University, Ithaca, New York, 14850. -3- N I P E N S U ! Kiam mi estis petita redakti ĉi tiun unuan numeron de la JEN- Bulteno por 1965, mi akceptis tion fari en la espero, ke mi tiel kuraligos al aliaj JEN-anoj kaj JEN-grupoj saracele proponi sin ek de la nuna jaro. JEN estas kolektivo de siaj merabroj, kaj nenio pli gravas al kolektiva laboro ol la disdivido de taskoj kaj trafa utiligo de ĉies talentoj, Je la tempo de mia forlaso de Anglujo por daurigi miajn studojn en la universitato de Indiana, la eldonado de la bulteno de JEB "Kial Ne?" tiora dependis baze de unu persono (ek de tajpado, ofte eĉ verkado kaj reverkado, ĝis ekspedo) ke fariĝis poste preskau neeble al la restantaj oficantoj de JEB daurigi la laboron. Ankau ĉe ni ĉiuj JEN-anoj havas la respondecon certigi, ke tia stato ne ekvenlcos nin. Dura la pasintaj raonatoj la danĝero ja minacis, kaj ĝi ankoraŭ ninacos ĝis ni konscios ke la potenciala sukceso de JEN kaj ties Bulteno dependas de ĉiu el ni Iciel individuaj kaj grupaj raembroj de la organizo.; Per daura kunlaborado intere de JEN kaj ekstere kun ekzeraple JEB en ,f Britujo, la merabroj povos nur profiti el la pli altkvalita raaterialo disponebla kaj el la pli racia divido de la laboro. El persona vidpunkto, mi konstatis de la unua semestro de mia studprograrao ke, krora se ne gravos al viaj celoj cu vi restos dura dek jaroj au pli studento, kaj dura pluaj dek jaroj nedoktoriĝinta lektoro, oni devas en Usono labori je tia intenseco ke absolute raankas tempo por eĉ iri al teatraĵo au koncerto unu fojon semajne - por ne paroli pri sirapla respondado al leteroj kaj senesperaj penoj por prepari antau fiksita limdato eldonon de la JEN-Bulteno... En la nuna stadio, do, ne atendu anoncojn pri novaj raondskuaj. venkoj por Esperanto en la ŝtato Indiana, tamen anstataue per la nuna nuraero de la JEN-Bulteno ni provis kunigi kaj ideojn stiraulajn al pensado kaj ekrealigo de urgaj projektoj, kaj huraoron neraankendan al la juna generacio de zaraenhof-adorantoj. Ĉu vi iara pensas kaj ŝatus libere esprirai viajn ideojn en forrao kiu plej[ efike trafos la mensojn de la ne jam de vi enluraigitaj saraide- anoj? Cu vi ne ofte ridetis pri io kio ŝajnas al vi aparte stranga au arauza en la Esperanto-movado? Se jes, vi havos neniajn probleraojn ĉe la redaktado de JEN-Bulteno. Se vi ne sentas vin kornpetenta prizorgi tutan numeron, almenau ek de la nuna jaro pensu ĉiara kiam vi ricevos numeron de la Bulteno, kion mi povos kontribui al la venonta? Se ĉiuj niaj merabroj celus por ĉiu nuraero kontribui artikolon, ŝercon, informon, recenzon, au eĉ dulinian opinion au ideon, ni rajtus nomi nian organizon aktiva. Se vi estas universitata studento, cu vi dum serainarioj neniara kuraĝas malferrai la busbn, sed restas kontenta pri tio, kion diras la profesoro kaj la aliaj studentoj? Se jes, cu vi vere opinias vian -tj.- laboron kontentiga? Se vi konsidesas vin juna, aktiva Esperantisto, ĉu vi estas koritenta lasi la forumon de la JEN-Bulteno al aliaj, ensorbinte ĉies ideojn kun reago nur sense pozitiva, negative, aŭ neŭtrala? Kiaia vi legos ekzenple la artikolon de Dovra Soleo, vi certe havos iuspecan reagon antaŭ liaj ideoj, Se vi opinias ilin fanatikaj kaj neakcepteblaj, ne nur plendu ke tiaj stultajoj aperas en la Bulteno, sed racie refutu ilin por ke aliaj ne same eraru, Se vi opinias, ke ili prezentas la solan vojon al la venko de Esperanto, pensu kaj verku pri tio, kion oni faru por realigi ilin, Eble el tia pensobolado oni trovos pli praktikan solvon - oni pri- pensu ekzeraple la planon de Pola Esperanto-Junularo por tia lingva koraunuEO en Afriko ktp, ktp, Se vi iam instruis Esperanton, vi ne povos ne sperti ian reagon antau la artikolo pri audoparolaj instruaetodoj, kie staras kondaxnnitaj la netodoj ĝis nun uzitaj por la klasĉasbra instruado de Esperanto, Dura la pasintaj monatoj vere irtultego okazis en Usono por instigj nin al pluaj progresoj dum la nuna jaro. Nur kelkajn akzespiojn mi donu: la Esperanto Eduka Centro ricevis pli ol 8000 inforspetojn resulte de inforsado en "This Week"; la Esperanta Infonr-Centro (Novjorka Oficejo de ELNA) ricevis tuj poste centojn da infornpetoj, inkluzive de konataj altranguloj, rezulte de artikolo distribuita de UPI al la landa gazetaro, Oni atingis la ankondukon de Esperanto vastslcale en la lernejojn de San Mateo, Kaliiomio, kaj inauguris Icurson por instruistoj de Esperanto sub ia atspicio de la elcstera fako de la Uhiversitato de Kalifornio, Admirinda laboro estis farita por enkonduki Esperanton en la universitatojn, aparte fare de Ges-roj Shell en Berkeley, por eranji radiajn kaj televidajn prograsojn, kaj por subteni la klopodojn de UEA okase de la nuna Jaro de Internacia Kunlaborado de la Unuigintaj Nacioj, For instigi ankaŭ vin pripensi kiujn projelctojr. ni celu realigi en la nuna jaro kaj en la baldaua estonteco, jen kellcaj el ia plej urĝaj projektoj pri kiuj si intencas okupigi kaj kunlabori. Chi konisiis al si prilabori saterialojn por prograsita lerneja curso kun sonbendoj, Icaj si tiucele ekzanenos la eblecojn uzi ĉiujn ?lej moderaajn instru-netodojn kaj helpilojn. Mi esperas pri sulta kunlaboro flanke de instruistoj spertaj en la lemigo de Esperanto! Mi helpos al la kreado de salaltkosta disko-kurso de Esperanto, tiel arge bezonaca, Cu ni havu tre bazan aferon kun Iconcentrita grasatiko taj baza vcrtaro por vendado de $1? Jen ebleco, Au eble pli ambician por S5? Sed cu aliaj ne jan prilaboras tian diskon? Por la venonta septerabro la infomilo "What Every Student Should Know abouc Esperanto" estos certe rehavebla por agaclo en lernejoj lr— •) ,tT,4,roV—-^*-«»-^.4 -5- D X Al la usona automobilistaro, la literparo "DX" signifas konatan benzinmarkon. Sed al internacia grupo de hobiistoj, "DX" estas la celo de sindedico postnoktmeza, foje ĝojiga, foje frustra kaj freneziga. En la mondo de radio, la litero "x" uziĝas kiel finaĵo de mallongigo de teknika termino, ekzemple rx por ricevilo, tx por elsendilo; dx, koraence, estis la mallongigo por longdistanca ricevo, kaj nun iĝis tut- simple la nomo por tiu flankokupo, kies celo estas kapti kiel eble plej rarajn (ne necese forajn, sed ankaŭ mallongdistancajn, malaltpotencajn au malnovmodajn) radiostaciojn, dediĉatajn al publika auskultado en- lande aŭ, ofte, eksterlande. Per simple mallongonda ricevilo, ĉi tie en Usono, facile eblas kapti Perth, en Okcidenta Australio, en bonegaj ricevkondiĉoj; ĉi tiu elsendilo estas fortpotenca, elsendas je konataj horoj en konataj frekvencoj, en angla lingvo. Sed kapti malaltpotencan, hispanlingvan elsendilon el sufiĉe apuda lando kiel Honduraso estas pli "dx-a" defio, Gi ne havos fiksitajn elsendhorojn, kaj, pro rnanko de kristala frekvenc- kontrolo, la uzata frekvenco ne restos konstanta, kaj eble tute ne akordos kun la ondlongo indikita en oficialaj listoj, Stacio, ekzemple, en Bolivio, eble funkcios tute sen permeso de la tiulanda registaro, kaj ne aperos en oficialaj gvidiloj al radioelsendado en tiu lando; ĝi ne estos poste atingebla, car ĝi troviĝos en regiono de la lando, kiu ne estas en la manoj de la leĝa registaro, Sed gi estos audebla en eksterlando, kaj la celo de la vera DX-isto estos, malkovri la faktojn pri gi, kontaktigi poŝte kun ĝi, kaj eble fine publikigi sufiĉe precizajn informojn pri ĝi en la pluraj intemaciaj libroj kaj bultenoj dedicitaj al £i tiu fako, Sed mi komencu ĉekomence, Kutima usona hejma radioricevilo ĝenerale havas au unu aŭ du frekvencbandojn, Se nur unu, plejofte estos la loka elsendbando kutime uzata en Nordameriko, la mezondo, plejparte konata en ĉi tiu lando kiel "AM", kvankam araplitud-raodulacia elsendado eblas en ĉiuj bandoj, kaj la literoj "AM" tute ne rilatas al iu ajn fiksita frekvencbando, Tiu ĉi bando kovras la frekvencojn 540 ĝis 1600 kilocikloj; kaj la usonaj, kanadaj kaj meksikaj stacioj troviĝas en ĉiuj frekvencoj, kies lasta cifero estas 0, ekzemple en 540, 550 kaj 560, Inter ili, en 545, 555 kaj 565, kaj foje en ne- regulaj frekvencoj kiel 542, 557 kaj 569, bona, dividpova ricevilo povas ofte kapti centramerikajn, kaj, nalpliofte, sudatnerikajn staciojn. Bona ricevilo en la orientaj ŝtatoj ankau kapablos, minimume dumvintre, kapti la eŭropajn elsendilojn, kiuj, kvankam ili elsendas en la sarna ondlongaro, uzas sistemon de naŭkilociklaj kanaloj, ekzemple 557, 566, 575, 584 kilocikloj. La rezulto de ĉi tiu sistemo estas, ke kvankam iuj frekvencoj en Nordameriko kaj Europo (Afriko ankau sekvas la eŭropan sistemon) estas precize samaj (ekz, 710, 800, 890, 980), aliaj europaj kanaloj troviĝas meze inter la usonaj stacioj (ekz, 845-Roma, 935-Agadir, Maroko, 1205-Bordeaux). En la okcidentaj ŝtatoj, australaziaj kaj orientaziaj stacioj estas (oni emfazu, nur per bona ricevilo) audeblaj, sed ties sistemo estas dekkilocikla, kaj oni devas serĉi frekvencon, liberan de usonaj stacioj j post noktornezo, ĉefe dimanĉnokte kiam la nordamerikaj stacioj kiuj kutinie elsendas tutnokte ne elsendas - car iliaj sendiloj estas kontrolataj - ja eblas trovi liberajn frekvencojn. EĈ* ĉi tie en Indiana, kiu, el radia vidpunkto, troviĝas en la orientaj statoj, mi kaptis unu australian stacion, 4RK, Rockhanpton, Kvinslando, en 840 kilocikloj, post ĉeso de la elsendoj de nia loka stacio WHAS, Louisville, Ky», en tiu saraa frekvenco, Sed oni komparu tiun solan australian ricevon kun la pli ol cent eŭropaj kaj afrikaj elsendiloj, kaptitaj ĉi tie en Bloomington, en la regiono 540-1600 Kc. La alia bando, generale uzata en Usono por loka elsendado, estas la frekvenc-modulacia bando, en ondlongo de ĉirkau 3 metroj, t,e, trealtfrekvenca bando de 100,000 kilocikloj (100 megacikloj) en selcundo. Kvankam ricevkondiĉoj nenorraalaj povas multe plilong- igi la kovrdistancon de FM-elsendilo, tio generate ne superas sesdek mejlojn, superakve eble cent mejlojn, variante lau la potenco, antendirekto, kaj alteco de la elsendilo, Multaj usonanoj konstruis Is necesajn antenojn por igi el FM-auskultado interesa hobio, sed ili kutime kaptas nur nordaraerikajn staciojn, ĉefe anglalingvajn. La piej tauga bando por internacia konrunikado estas kaj restas la aallongonda bando, Komencante per la sipaj kaj aer- kornunikadaj bandoj en frekvencoj ĉe la altfrekvenca fino de la mez- onda bando (pli ol 1600 Kc,), ĝi kovras la tropilcajn disaudigajn bandojn, kaj finiĝas per aro da internaciaj elsendbandoj, kiuj estas piejparte uzataj de la granda kvanto da internaciaj radio- stacioj - registaraj, kornercaj, kaj religiaj - kiuj celas, ĉefe, aŭdantaron en eksterlando, Kvankam la precizaj frekvencoj interne de la bandoj estas kontrolataj en kilocikla mezuro, la generalaj nomoj de tiuj bandoj estas tradicie indikataj en metroj. La inter- naciaj bandoj estas tiuj de 11, 13, 16, 19, 25, 31, 41, 49, kaj 75 metroj. La tropikaj elsendbandoj estas 60, 90, kaj 120 metroj. -7- 41 kaj 75 raetroj ne estas uzataj por publikaj elsendoj el Nordameriko, sed multaj eŭropaj» afrikaj kaj aziaj stacioj estas bone audeblaj tie. En '%ietrobando'! estas sufiĉe multaj frekvencoj, ekzeiaple la 49-metro- bando, la plej grava bando nunsezone por elsendado de Europe- al Nord- Ameriko, konsistas en la frekvencoj 5955, 5960, 5965, ktp., ĝis 6195 Kc., fino de la oficiala bando. Multaj stacioj en iuj landoj, ekzemple Radio Pekino, ne automate elsendas interne de la bandoj, sed en la eksterbandaj regionoj, kiuj estas ankau uzataj de telegrafaj, teletipaj, kaj aliaj nedisaudigaj stacioj. Ricevkondiĉoj varias ege multe de sezono al sezono, kaj de horo al horo, Neniu frekvenco kiu estas tauga por elsendo de Europo al Nordameriko dumtage taugas ankaŭ nokte. Iuj regionoj, ekz. Japanujo, bonege audiĝas je iuj horoj (nuntempe en Bloomington, ĉirkaŭ 1700 gis 1930 lau orientusona horsistemo, kaj denove de 0300 gis 1000 horoj), kaj tute ne je aliaj horoj, Por doni ekzemplon, mi nenciu la problenon de la Brita Radio, la BBC en Londono, koncerne elsendojn al Nordameriko* La nordamerika elsendservo komencigas je la 1030 horo, orientusona horsistemo, kaj taŭgas la 19-metrobando (dumvintre); sed jam je 1100, 25 metroj estas ĝenerale pli tauga frekvenco. Ĉirkau 1300, oni komencu serĉi BBC en 31 metroj, kvankao 25 eble ankorau taugos, Je 1500, eble 31 jam ne plu eblos, kaj oni devos serĉi BBC en 41 au 49 metroj. Sed la bandon de 41 metroj, neuzatan por publika disaŭdigo en Ameriko, okupas amatoraj stacioj, kaj dumtage ne eblos kapti eksterarnerikajn staciojn. Do taugos nur 49 metroj. Ĝirkau 1730, la bruo de la amatoraj stacioj malplilaŭtiĝas, kaj oni povas resti en 41 metroj gis 1900, kiam tiu ondlongo igas tro mallonga por servo el okcidenta Europo. Tiam 49 metroj estas la sola ebleco; kaj oni nur esperu, ke malgraŭ la granda amaso da eŭropaj stacioj kiuj scias, ke nur en ĉi tiu ..: unu sola bando ili povos kapti usonajn auskultantojn, la bruo de la intereŭropa frekvenclukto ne estos tro laŭta. Je la 23a horo vespere, oni serĉu en la 75-metra bando, kiu ankau estas en Ameriko amatora bando, sed kie la bruo pli au malpli malaperos je tiu ĉi horo. Nokto- mezo en orienta Usono estas la kvina matene en Londono. Baldau koraencigos en Europo nova tago. Oni iru al la 49-metrobando, kaj restu tie. Dumvintre ĉirkaŭ 0300, dumsomere antaŭe, la laŭteco de la Londona stacio ma1pligrandigbs. Nun estas hela tago en Britujo, kaj la plej taugaj frekvencoj estus en la "dumtagaj" frekvencoj de 19 kaj 25 metroj, au ec en 13 au 16, kvankam tiuj bandoj ne estas multe uzataj nuntempe, pro manko de sunmakulaktiveco. Sed 19 icaj 25 metroj ne eblas por eŭropa ricevo en Usono je la 03a au 4a horo matene, car la nokto "mortigas" tiujn bandojn. Nur dum hela tago oni povas ricevi multe en .' -8- ili. Do, Europo ankaŭ havos periodon de plimalplia neaŭdebleco inter tiu horo kaj ĉirkau la 7a matene; kaj, unu post la alia, la europaj stacioj tiam revenos, Problemon al la orientusonaj DX-istoj donas la azia kontinento. La plimulto de la aziaj stacioj devas transiri la nordan poluson, kaj pro manko de jonoj en la jonosferio de tiu regiono, kiam ili alvenas Si tien, la aziaj stacioj, speciale tiuj el la Azia kontinento (Japanujo, Indonezio, ktp» ne estas tiel grave influitaj) varias multe kaj rapide en laŭteco. Ne estas ĉiam facile kompreni la programojn de tiuj stacioj, kvanlcam de tempo al tempo mi multe ĝuis programon de Radio Cejlono, Radio Pakistano, kaj aliaj. Mi povis en la nuna mallonga artikolo doni nur rapidan skizon pri la eblecoj malfermitaj al la serioza radio-aŭskultanto. Mi invitas tiujn, kiuj interesiĝas pri raembreco en klubo dediĉita al ĉi tiu hobio, skribi al mi ĉe - Richard E. Wood. American Central Radio Club, 207 East 16th, Bloomington, Ind. 47403. ** #*■* - ^JManko de <*-' utilo FEHMlIn RONDO 7? / / \ \ \ Pli da \ adeptoj \ EURO - UNUA ORBITO Ekster-soeiaj hoiooj trovas Identecon* Volontuloj el la rondo * ekilo t SPIRALE FORI y s y "*■ f s y / / / -/-------y-......""*" N "X \ \\\ \ \ x iii /j ii / / i s / / y \ y y / v s. (DcSoleo, 14 B Castle Avenue, -13- D-ro Mizantropo......... ZAMENA HOFILO (el "Kial Ne?") Juna ainiko mia, kiu ĵus partoprenis en la kongresoj en Neder- lando, infonnas min ke multaj alilandanoj tie ne povis kredi ke li efektive estas Anglo, car li parolas Esperanton sen nacia akcento. Finfine li devis komenci ciun konversacion per "Mij ejstaas ejl Angleujou - eĵl kijeu landoŭ ejstaas vij?" Tiam, dum la daŭro de la konversacio, li ne-rimarkeble reiris iom post iom al la ĝusta prononco, tiel evitinte la neceson montri kiel pruvon aŭ sian pasporton aŭ sian longan subpantalonon. Sed la problemo mem estas neniel nova. Mi bone memoras, ke dun tre frua Universala Kongreso mi spertis, ke kvankam en ĉiu horo mi faris la demandon "El kiu lando vi estas" al meze dudek homoj, tamen neniu faris saman demandon al mi. Post iom da tempo mi ekkomprenis ke mia sufice forta angla akcento igis tian demandon nenecesa. Kian, do, mi eniris kafejon por aceti botelon da lunco, kaj vidis ke estas ce unU tablo unu vaka seĝo kaj du sinjoroj portantaj verdajn stelojn, mi al- proksimiĝis al ili kaj demandis per forta germana akcento: "Ĉu ebl' vi p'rmes's, k' mi s'digu tj' ĉi?" "Jeŝ, kompr'njeblje" respondis unu. "Vi istas Ŝe nja tablo the bovena" aldonis la alia. Mi do sidiĝis, kaj dum la kelnero forestis mi rigardis miajn samtablanojn dum kelkaj moiaentoj, kaj tiam diris: "P'donu, s'njoroj, m^n s'v'lem'n, sed de vjaj vizaĝoj mi d'venas k" vi est's fratoj." "Vji pravasj" respondis la unua sinjoro. "Pro kjo, do," mi daurigis "Vi hav's rus'n 'kzentn dum vja frato hav's franc»n?" "Ejfektivej" li respondis, "Nij ejstaas Angloj, sejd nij paroulijs tiejl por kej vij nej sciuu tijoun!" Dum mi klarigis al ili, ke ankau mi per sama ruzaĵo estis klopodinta ilin troinpi, mi rimarkis, ke malgranda sinjoro ĉe apuda tablo tiel kOnvulsias pro silenta ridado, ke li devas formeti la okulvitrojn por viŝi siajn larraantajn okulojn. Rimarkinte, ke mi lin rigardas, li venis al nia tablo kaj diris: "Pardonu min, samideanoj, sed mi senintence aŭdis vian konversacion, kiu tiel arauzis min ke ne ridi mi ne povis." "Ne pardoninde, araiko," mi respondis. "Sed mi rimarkis, ke ankau vi tre strange parolas Esperanton. Cu eble vi estas Anglo, kaj faras saraon kiel ni?" "Ne, tute ne," li diris, ankorau ridegante. "El kie, do?" mi pludemandis. "Mi vena's el Bjalistoko," respondis la sinjoro, reordi^ante si.^n "r'-nn K^r-Hrvri................ -14- ZVILGULBO Hieraŭ, ĉe la Lindona Esperanto Klurbo, mi perolis kun Prof. Purlonna. Erliverte, mi hervis seriozan diskurton kun li pri la termo ke ni erge berzonars plerajn novajn vertojn en nia lingver. D-ro Purlonna komprenerble nejis tion asertante kej jam estars tro multaj vertoj en la lingvo. Mi kontrauhis tion derante ke sen vortoj por ekzermple "slurdlo" kaj "vinbiko" aŭ "Nogzliketo", kiel ajn pro la dierblo ni pervus priparerli Zvilgulbon? La D-ro kolere elkrarĉis ke oni ne dervus parerli pri tiaj aferoj; estars ĉiam la sarma ĉe la junuloj hodiau, ili pensas pri nenio krom Zvilgulbo — ili estas efektive joniemuloj - aŭ almenaŭ unu duono ti'el pernsas — la aliaj suferas de limgamito! Mi lerte atentigis lin pri la ĵusa karzo de Kilin Krister kaj la Milit-ninistero, "Oni vere bezonas ion da slindoj en la vervo," kaj malofta Hikinbo en la lurdiko estas tolereble kiel diris Marjerton Boulterie ejKondirĉe ke oni ternas la kurtetojnJ" "Vi ne krerdu tion" diris nia eks-prerzidarnto, S-ro Holmi Harres, "La brerta cerntro por eksterlandaj aferoj havas grandergan doioiEientaron pri la faroj de la perversaj Esperantistoj,"(S-ro Harres kirlis sian teon per la mufta kapo de sia geco). "Mej raerraoras kiam mi erstis en la ŝilikoficajo, mia erstro vernis al mej, kaj deris ke aferoj ja ne plibonerĝas". Erntau ol li pervis derigi, S-ro Ŝilperorf lin interompis, "Sernis el mej ke kienn termas pri litoj de merlbohna kvahlito oni nerpre berzonahs klubiĝekojn por emfarzi la efumadon de personoj kierl S-ro Furguff.." Sed bedourinde S-ri Furguff estere auskultinta» "Ej, sej ne ĝejnars al vi ni olduloloj estas jam konintaj la kara lingvo doom pli ol tridek jaroj - kaj post tion da jaroj ni estas au spertloj au stultoloj, ĉu nej? Kaj nia edzino estis Budhista monano antaŭ ŝi ŝanĝis la sekso..." Sed bedarundi junulo S-ro Myan Brun lin interim per korigado "ŝajnus al ni sinjere, ker vi dierble feris ereron pri la akervizop kaj lau la Plingaj Responzop eldonita de 'Aset' "a* Paris" origilane Uerkita de Mazenhop en nil sescent okdek flop, oni ĉian post ol, en la kadri da, kiel antau-menciita, estas jene menso-klare evidente erariĝlnta". Je tiu nomente, feliĉe envenis en la ĉanbron, nia kara Prezidanto "Long Con Orson-Bells" (tiel nonata car lia Patro sonor- igas ilin en Burton-on-Trent). Per sia kutina diplomervo li lerte kaj ĝenitale cesigis la paroladotojn kaj stiris laktsedulcton en kanalo de pli interesa teno. "Gesinjoroj, ni nun decidu unuanine kion fari pri eh hun vi scias kiu, kaj kiel elĵeti lin el la Centra -15- Oficejo ĉe 146, Holland Stark Avenue, car finfine nia mavdodo jam sufike suferis de la fahatikaĵoj de tiu kaj ties politikaj opinioj, Tiam star- iĝis D-ro Purlonna, forbatis la cindrojn de sia cigaredingo kaj citis paĝon 268 el sia fama libro 'Fekoliko' ..Esurs tiam ke ni ĉiuj konstatis ke nia malnova kaj mal-jun-a samideraano ne estis ĉesinta daŭre klaĉi pri la reguloj kaj pri la kuti-raoj de la afero," Li alĝustigis siajn okul- vitrojn kaj diris kun duon-bulko en la angulo de sia buso, kaj sufiĉe sovaĝa silobo sur sia ĉeklibro, "Tiel certe ke raia norao estas Mallen- Skviff, mi avertas vin ke D-ro Sarkassi estas koraunisrao en direkta interligo kun tiuj kiujn ni ne rajtas raencii ci-tie kaj se li ne silen- tas tuj ni morgaxt rnalsakros lian sinagogon!" Ha geumantoj. ci~tiel kiel ĉiara finiĝis tre interesa foruno ĉe la Lindona Klubo, Ci-foje ne necesis voki Herson, car neniu kadavriĝis eu eĉ bumfis alian sed eventualajn rezultojn dela apartigo de gehufem- uloj en 'Modoj kaj Rokeroj' ni eble sciigos baldau - ne necesas raporti ke Mallen-Skviff malaprobas ambau sandviĉojn. Pacifisto (represita el "Kial Ne?") AUSKULTU! THE BEATLES Estas kredeble, ke inter la 1.000.000.000 da logantoj sur la Tero estas unu, kiu neniam audis pri la brita raodkantista grupo, pri kiu ternas ĉi tiu artikolo. Eble tro optimisrne estas, esperi ke tiu unika homo troviĝas inter la iom-malpli-ol 2.000.000.000 da legantoj, kiujn havas nia gazeto, sed se jes legu atente mi petas, ho estirnata samideano, mi verkas ekskluzive por vi! The Beatles, do. Norai ilin modkantistoj apenaŭ adekvatas — rauzikistoj, komponistoj, filraaktoroj — eĉ, lau unu grava ĵurnalo angla, ambasadoroj! — iliaj multflanka talento lcaj ĉiara bonhuraora spriteco kaptis la atenton kaj admiron ne nur de knabinoj ĉie, sed ankau de ties patroj kaj patrinoj, de raondkonataj distristoj, eĉ de parlaraentaj ministroj. - kaj aparte de ties edzinoj! Foje ŝajnas, ke ilin amas la tuta mondo. Lau vidpunkto de muzikiloj, la konsisto de la grupo estas tradicia -- tri gitaroj plus tamburoj. Ĉefgitaron ludas George Harrison kiu, paradokse, estas roalplej konata el la kvar,.eble.pro tio, ke basgitaristo Paul McCartney kaj ritmogitaristo John Lennon (sola . -16- edzo de la grupo) estas aparte famaj pro siaj multaj kornponaĵoj — interalie "World Without Love" (Mondo sen Amo) per kio sukcesegis en multaj landoj alia kantista duopo, Peter and Gordon — dum tamburisto Ringo Starr, kiun eĉ la patrino apenaŭ nornus bela, estas de multaj junulinoj plejamata pro siaj duontristaj ridetoj kaj lakone filozofaj diroj. Ĉiuj kvar hejmas en Liverpool, kaj pri tio raulte fieras. Guinte iom da sukceso en la propra urbo ili iris al Hamburgo (Germanujo) kie ili akompanis kantiston Tony Sheridan, kaj kun li registris kelkajn diskojn, kaj rauzikis en la hamburgaj noktokluboj. Estis tamen nur post apero de ilia disko "Love Me Do" (Nepre Min Amu) ke The Beatles iĝis konataj de la brita publiko, kaj dua disko "Please Please Me" (Bonvolu Min Plaĉi) estis tuja kaj grandioza sukceso. De post tian, por niaj talentaj amikoj el .Liverpool triumfon sekvis triumfo, kaj en Britujo kaj en aliaj landoj. En kiuj rilatoj, oni rajtas demandi, estas ilia muziko tiel eksterordinara? Kiel ofte ĉe preskaugenia talento estas facile analizi sed nalfacile trafe iaiti. Ili uzas por siaj kantoj sirnplajn, lauvivajn temojn, kaj esprirnas ilin per kurtaj, enociigaj vortcj; ili kreas ritmojn kaj inelodiojn kiuj parkerigas preskaŭ ekstervole; al tiuj ili aldonas harmoniojn kiuj, kiel fluoreska farbo ĉe desegnaĵo, buntigas kaj vivigas. Sed en iu senco la fin- produkto, ĉu publike prezentata, ĉu diske registrita, estas pli ol la sumo de siaj partoj, Gi estas, por multaj gejunuloj, ernocia sperto, jen goja, jen trista, sed ĉiam reala. Pli ol la edukistoj, la soclologoj, kaj la psikiatroj. The Beatles konprenas kiel funkcias la juna menso. Jen, eble, la sekreto de ilia sukceso, (el "Kial Ne?") T.G.Page iMHHHHHM^HHHHHHHHHHHHHMHHHHHhWHHMHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHH^ DEZIRAS KORESFONDI..... Kara aniko: Ĉu vi povas doni al ni grandan plezuron? Ni ĉian deziras korespondi kun esperantisto de via carina lando. Ni estis geesperantistoj kaj frate kunaj ni skribas al niaj eksteriandaj geamikoj. Almir kaj Zilda estas niaj nomoj. Nia adreso estas; ,, . _ Almir Ferreira Caixa Postal 18-Esperanto Rio de Janeiro ZC - 00, Brazilo. Pennesu al ni kredi ke esperantistoj estas ĉiam amikaj - kaj -"■ " "' 'i->. t-jti afoble al viai ^wl"n-'-"-'--' -17- IA AUDO-PAROIA METODO DE .LINGVO-INSTRUADO KAJ TIES APLIKO AL ESPERANTO Dum la pasintaj kelkaj jaroj ekestis aparte en Usono aktiva konscio pri la fakto, ke la malnovmodaj metodoj de lingvo-instruado estas tro arkaikaj kaj rezulto-mankaĵ por esti plu tolerataj. La realigo de tiu finoa konvinko trovigas en la forta subteno de la audo- parola sistemo flanke de la influhava '^Modern Languages Association of America" (MIA) kaj de la usona registaro pere de ties NDEA-Institutoj por la edukado kaj reedukado de lingvo-instruistoj. Necesas instrui lingvon kiel koraunikilon por ebligi aktivan kontakton kun la parol- antoj kaj verkistoj de tiu lingvo. Jen la defio kaj la celo. Por la lernantoj de Esperanto ekzistas eĉ ne unu libro kiu respondas al la postuloj de la nun oficiale subtenafeaj instrumetodoj uzataj en Usono por la lernado de fremdaj lingvoj. Cu ankau por._ Esperanto ni bezonas gisdatigi niajn ideojn? Kiom urge necesas havigi al la anglalingva instruistaro bazan lernolibron kaj materialojn por plene eluzi la avantagojn de la audoparola metodo ankau por la lern- antoj de Esperanto? Mi en ĉi tiu artikolo ne deziras ekzameni kiom pli oni povas fari en la instruado de Esperanto ol en la instruado de aliaj lingvoj. Pri tio raultaj instruistoj de Esperanto povas atesti el propra sperto, kaj S-ro Markarian en sia raporto al la Beograda Lerneja Konferenco koncerne aktivajn metodojn de Esperanto-instruado jam tre bone skizis multajn el la tiuspecaj eblecoj. Mi pritraktos nur la teoriojn de la "nova skolo" kaj rilatigos ilin al la instruado de Esperanto. Espereble aktivaj Esperanto-instruistoj povos fari pluajn studojn, tiel ke iliaj kolegoj povos plene ekspluati la progresojn ĉiutage faratajn en la instruado de fremdaj lingvoj generale - la instruistoj de Esperanto nepre raarsu en la avangardoJ Ĝis la nuna jardeko la du ĉefe akceptitaj metodoj de lingvo- instruado en la usonaj lernejoj estis la jenaj: la gramatika- tradukada metodo» bazita sur la parkerigo de gramatikaj reguloj kaj tradukado en kaj el la lernata lingvo; kaj la rekta metodo, kiu, por iom troigi la bildon, instruas per la principo ke se oni faligas tra la plafono en la klascarabron nacian parolanton de iu lingvo kaj paroligas lin sufiĉe longe antaŭ klaso, la klaso fine komprenos lin kaj lernos la lingvon. La du ĉefe kritikoj allaseblaj kontraŭ tiuj iaetodoj estas, unue, ke per gramatika-tradukada metodo oni neniam akiras aktivan scion de la lingvo, tiel ke ofte okazis ke eĉ post pluraj jaroj da studado la •18- lernantoj tute ne kapablis paroli gin. Due, pro la neorganiziteco de la rekta metodo (en la senco, ke oni komencas uzante klasĉambrajn objektojn kaj komplikajn lingvoformojn) lernantoj ofte akiras tro nebulan ideon pri la gramatiko kaj strukturo de la lingvoj kaj krome, la plensukceso de tis metodo dependas de genia instruisto (kiom ofte ni audis, ke la rekta metodo de Esperanto-instruado estas bonega, sed ke nur S-ro Cseh povas instrui ĝin,..?) La gramatika-tradukada metodo bazigas sur la saraa principo, kiu tradicie uzigis por la instruado de la klasikaj lingvoj, t,e, latina kaj greka, Tre malmultaj instruistoj havas antau si la cel- devizon "Post du jaroj en mia klaso vi parolos kiel Romano", kaj tute nature, car kiu deziras paroli lingvon de ne-ekzistanta popolo, kian ekzistas |is au eble pli ol 5000 efektive uzataj lingvoj en la raondo? Qni povus do pravigi tian raetodon por lerni la latinan, kvankarn estas fakto, ke multaj lernis tre lerte traduki en la propran nacian lingvon kaj en la latinan ne haviginte al Si la elementan kapablon flue legi kaj kompreni skribitan cekston de latinlingva autoro. La rekta metodo bazigas sur la principo, se mi rajtas uzi la vsrtojn de S-ro Cseh, ke oni devas ensorbi lingvon kiel la patrhan lakton, Grava kritiko tuj evidentigas, Dua lingvo ne estafc la sama afero kiel la unua. Tiun oni lernas el absoluta bezons de komunikado. La duan oni lernas plejofte sen tiu urĝa bezonc, kaj kian pensokutiraoj jam automate funkcias en la kadro de la strukturo de la unue lernita lingvo. Pro tio la lernanto de nova lingvo devas konstante lukti kontrau la lingvokutimoj jam fiksitaj en lia reag-sisteno, Por esprimiion en la lernata Lingvo, li uzos la strukturon de la propra se li provos libere Daroli - kaj liaj tro nesentemij oreloj audos en la nova lingvo ae preize difinitajn, malsamajn sonojn, sed sonojn kiujn li vegalig>s kun la plej proksima/ en la propra lingvo. Tiu fakto rtegati'e influos lian elparoloa car li ne povos eldiri kion li ne povjs audi. Kiel povos la eltrovoj de la lingvistiko helpi al ni eviti La supre raenciitajn protlemojn? Ne estas adekvata spaco an la iiraoj de ĉi tia artikolc por pritrakti ĉiujn diskutindajn punktcjn, sed mi deziras montii almenau la cefan principaron de La aŭoparola metodo. La ĉefa postulo de la audo-parola metodo estas tio, ke la lernaio de lingvo bazigas sur la kvar flankoj de lingva kapablos •19- 1) auskultado kaj komprenado: 2) parolados 3) legados 4) skribado. Tiujn kapablojn lernas ĉiuj infanoj en tiu sinsekva ordo, kaj tiuj instruistoj, kiuj kornencas per la legado kaj skribado, kaj nur poste faras ian malfortan strebon por konversacii, ignoras la fakton ke lingvo estas untie ilo de bula komunikado. La skribsistemo tre mal- perfekte (kvankam ne tiom en Esperanto J) reprezentas kion ni parolas, kaj en la pliniulto de la lingvoj de la mondo ĝi simple ne ekzistas. Ĝis tiu punkto, konsentite kun la rektmetodaj instruistoj. Tamen - la lernantoj de dua lingvo estas kutirne ion intelekte maturaj personoj, kaj se oni traktas ilin lingve kiel nurajn infanojn, oni kaj riskas ofendi ilin, kaj intence neglektas tiujn kvalitojn de ilia matureco kiuj plifaciligos la lernadon de fremda lingvo. La ĉefa obstaklo al la rapida ekrego de dua lingvo estas la jam fiksitaj lingvo-kutimoj. Tion forgesas la rekta metodo - oni povas uzi nur duan lingvon en klaso kion ajn oni deziras, sed tio ne en si men raal- helpos, ke la lernanto influigu de raalĝusta iconscia au subkonscia analogic kun sia unua lingvo. La ĉefa helpo al la lernado de fremda lingvo estas la fakto, ke intelekte matura persono povas rapide percepti strukturajn diferencojn inter du lingvosistemoj kiain oni tiajn indikas al li. Tion ankau forgesas la rekta metodo. Kiel profitas la audoparola metodo de tiuj faktoj? Ni ekzamenu kelkajn el la klascambraj netodoj uzataj tiucele. Unue, prononcado. La ekesperantisto usona kiu lernas legante, automate uzas usonan *r' kiam li prononcas la 'r* en la vorto 'fremda', Lia prononco estus multe pii korekta se li dirus anstataŭe 'fderadan'S Fonetike sperta instruisto povas imiti la prononcon de la lernanto, kaj per modelo montri al li kiel lia prononco diferencas de la celata prononco. Poste, li povas priskribi la pozicion de la diversaj buŝ- organoj necesan por reprodukti gin. Post tio, la lernanto bezonos nur praktikadon, ĉiarn lautvoĉe kaj eventuale kun spegulo. Esperanto havas nenian sonon, kiun oni ne povas sukcese instrui tiumaniere al meza usona studento. La hispana lingvo havas preskau ĉiujn t.n. 'malfacilajn' sonojn de Esperanto, kaj lau propra sperto la sola vera malfacilajo en tiu lingvo estas la pluroble ruligita »rr" sono, kiun oni ne povas tre adekvate priskribi. Por tiaj sonoj kaj por maljunaj lernantoj, konscia kaj konstanta imitado de la instruisto kaj multe da praktikado estas la sola naniero venki la obstaklojn. Sed ili estas kutirne venkeblaj. Due, strukturo. La malnovaj iaetodoj, emfazante tradukadon, kauzis ke la lernata lingvo dependu de la jam lernita. Vera o flj o •O T3 sr ■ « ■y j-> § 9 u m o 0. JJ o > to Ŝ 3 3 8 qj M 8. g « t-I a 0 m-I S 01 A! n 5 a to 0} i4 6 O -21- dulingvismo estus neniam atingebla se oni farus nur tion. Malmultaj vortoj korespondas 100% al la signifo de vorto en alia lingvo, kaj por plene ekregi la strukturon de lingvo, necesas ne ke oni Iconsideru vortojn ekvivalentoj al tiuj de la unua lingvo, sed ke oni povu uzi ĉiujn lernatajn vortojn en kunteksto. Oni ne lernu "plaĉi"- "to like", sed oni lernu "tio plaĉas al mi" kaj sciu ke la frazo reprezentas la saman ideon kiel "I like that" en la angla lingvo. Oni parkerigu ne vortlistojn kaj gramatikajn regulojn, sed dialogojn, tiel ke oni lernu la vortaron kaj strukturon de lingvo laŭ la kunteksto de ties ĉiutaga uzado. La dialogoj prezentu la plej oftajn vortojn kaj strukturojn de la parolata lingvo. La vort-trezoro por tio kutime multe diferencas de vortkalkulo bazita sur la skribita au literatura lingvo, do zorga korapilado estas nepra antaukondiĉo de uzebla lernolibro. Ni reiru al la ekzemplo de "plaĉas al mi...". Post lernado de la frazo en sia kunteksto, la instruisto povus tre rapide atentigi pri ' tio, ke lau la strukturo de Esperanto oni uzas tiun formon, kiu estas laŭvorte ekvivolenta al "pleases me" en la angla. Li ne plu klarigu! Li tiara tuj ekzercigq la lernantojn tianianiere: "La porao plaĉas al mi" (La klaso ripetas). "La orangb" (individua studento diras "la orango plaĉas al mi" kaj la klaso ripetas). La instruisto aldonu sinsekve la nonojn de pluraj Iconataj objektoj, kaj en tiu kazo ankaŭ agoj se li deziras, "skiado plaĉas al rai" k.s. Li pluraligu la substantivojn kaj ŝanĝu la vortordon (ekz., "Plaĉas al mi orangoj"). Post sufiĉa praktiko, tiu lingva kutirao estos sufiĉe firma por ke la lernanto automate evitu la monstran formon, "Plaĉas al rai la poraon", Estas pruveble, ke ĝuste ĉe la lernado de tiaj *probleraoj' kiel la uzo de la akuzativo en Esperanto, la audo- parola raetodo estas tre supera al aliaj. Kredu rain, la uzo de la akuzativo estas nenio sterne raalfacila kompare kun kelkaj aliaj probleraoj kiujn frontas la instruisto de la hispana au de kiu ajn alia nacia lingvo! Lingvon oni regas kiam oni ne plu devas pensi pri kiel oni diru ion, sed nur pri la enhavo, kion oni diru. Mi donu alian ekzemplon por raontri, kiel la audoparola raetodo atingus la sub- konscian automatigon de la akuzativo. "Hodiau mi parolas Esperanton". Oni praktiku la frazon kun diversaj eleraentoj, "vi", "la lernantoj", 'ili«^ "la instruisto" k.s. Oni sangu al "Hierau...", "Morgau...", tiel ke la lernantoj fiksas sian atenton sur la necesaj ŝangbj, kaj tute ne konscias ke la instruisto per tiu ekzerco celas lernigi al ili la uzon de la akuzativo! Taraen raalmultaj el tiuj lernantoj en postaj okazoj informos vin, ke 'Mi parolas Esperanto"! -22. En la klasĉambro oni aŭdu kaj parolu la lernatan lingvon, se eble pli ol 90% de la disponebla tempo. Kaj la ceterajn minutojn en la nacia lingvo? Se necese, por doni kiel eble plej koncizajn informojn pri la strukturo kaj gramatiko de la lingvo, montrante en kiuj rilatoj la lernata lingvo diferencas de la unua lingvo. Tia klarigo ne estas por argument! kun la lernantoj, kial oni diras tion aŭ alian, sed nur por montri, kiel oni diras gin. (Aparte grava konsilo por instruistoj de Esperanto, kvankani estas ĝenerale facile montri la superan logikecon de difinita Esperanto forno kompare kun tiu de nacia lingvo). En la instruado de Esperanto, Oni povus uzi la nacian lingvon eĉ malpli ofte ol generale eblas, sed oni inemoru ke ofte unu minuto da anglalingva klarigado evitos longan tenipon da konfuzo, da Esperantlingvaj klarigoj, aŭ da demandoj de la lernantoj. Oni ne deziras havi nekontentajn, ne- komprenintajn studentojn; ill ne parolu en sia nacia lingvo, do oni ne donu al ili la okazon per fusa au tro komplika klarigo. Grava aspekto de la audoparola metodo estas tio, ke la lernantoj ek de la unua tago audu la lingvon je norma la konversacia rapideco. Se la instruisto haltas post ĉiu eldirita vorto kaj tiel instruas artefaritan kripligitan formon de la lingvo, nenia'm audatan ekster la klascambro, liaj lernantoj sentos sin tre sekuraj fis ili provos komunikiĝi kun parolanto de tiu lingvo. Konstatinte le ili povas nek kompreni, nek adekvate komprenigi sin, ili tute prave rajtos aserti, ke la instruisto trompis ilin. Mi havas lolegon el Kubo kiu kiam li instruas klason de komencantoj pri la iiispana lingvo, parolas fin ec pli rapide ol li normale tion farus. iezulte liaj lernantoj estas inter la plej kontentaj de la kurso ?ri sia progreso, kaj havos neniajn komunikajn malfacilaĵojn se ili post unu-du jaroj deziros ĝin aktive uzi. Postuli de niaj spertaj Esperantistaj oratoroj ke ili parolu malpli rapide "pro la komenc- antoj", kaj plendi pri diktatoreco kiam ili respondas ke oni audu pli rapide, estas mokado pri la tuta koncepto de lingvo kiel lomunikilo kaj riskas meti Esperanton en lingvistike ridindan pozicion. Malgrau tio ke tre malmultaj aktivaj Esperantistoj iernis la lingvon kiam ili estis junaj lernejanoj, ni povas jam sulton fari por ekzemple forigi la grandan senton de raalsupereco kiun sentas lerneje instruataj infanoj ĉe la Infan-Kongresoj kompare kun denaskaj parolantoj de Esperanto, Mi esprimas min pli forte pri ĉi tiu punlcto car guste tiun eraron mi faris kiam mi komencis instrui, pro la influo de miaj instruistoj, Cs eh -seminar io, kaj BBC-kursoj de angla lingvo. Mi tuj korektis tiun makulon en raia -23» instrumetodo kaj post nur kelkaj tagoj - mi ripetu, tagoj - ĉluj tute kutimiĝis al parolado kaj eĉ pli grave komprenado je la normala rapideco, kaj ek de tiara faris multe pli kontentigan aŭdoparolan laboron. Mi ĵus rimarkis raporton pri lernejano kiu ĉeestis la pasintan infankongreson kaj konstatis, ke li multe pli lernis dum tiu seraajno ol li estis lerninta dum du tutaj jaroj en la lernejo. Kompreneble la koncentrita medio kaj apartaj motivigoj de infankongreso estas tute speciala fenomeno, sed afable ne diru al moderna lingvo- instruisto ke vi povas lerni pli multe da hispana lingvo per unusemajna restado en Meksiko ol per dujara lerneja kurso. Antaue tio estis tute akceptebla kaj akceptita konstato. Diru tion nun en la ĉeesto de profesiulo, kaj mi ne garantias ke vi postvivos la reagon. Mi diru unu vorton pri la lingva laboratorio pro ties lasta- tempe furora akceptigo en kaj ekster la kadro de audoparolaj sistemoj. En laboratorio la lernanto povas plibonigi sian prononcon, "trolerni" * lingvajn strukturojn por automatigi ilin kaj fari diversajn ekzercojn lau la haveblaj raaterialoj. La laboratorio tamen ne estas iuspeca mirakla lingvolernigilo aŭ ĉionkuracilo, kaj montrigis ke se la instruisto ne persone partoprenas kaj gvidas la programojn, la plej- parto de la lernantoj trovos la sperton tre enua kaj ne multe profita. Gi tamen estas sufiĉe valora aldona helpilo, kaj instruistoj de Esperanto ne hezitu uzi ankau tion se ili disponas pri la eblecoj. Mi simil-metode lernas la germanan lingvon samtempe kiel ni instruas la hispanan, kaj trovis konscian uzon de la laboratorio unu el la plej grandaj helpoj. Miaj konkludoj en la nuna artikolo estas samtempe bazitaj sur miaj spertoj kiel lernanto kaj instruisto. Pro la tono de la nuna artikolo mi ne devas nun substreki, ke miaj spertoj estis pozitivaj - por neadekvate maltroigi. Mi opinias, ke la novaj metodoj de lingvoinstruado povos ludi gravan rolon en la eĉ pli grandaj sukcesoj kiujn ni certe povos raontri en niaj lernejaj Esperanto-kursoj. Malgrau la streboj de la registaro, la MIA, kaj diversaj aktivaj organizaĵoj kiel la Indiana Language Program (kies agado, parenteze, estas finance kovrita per la Ford- Fondaĵo), ankoraŭ ekzistas granda nesciado kaj apatio - por ne raencii aktivan kontraustaron en kelkaj kazoj - inter la usonaj lernejaj instruistoj de lingvoj. Kiam la rezultoj de novaj metodoj estas pruveble pli bonaj, la instruistoj de Esperanto per aktiva eksperim- entado povos nur helpi al la definitiva agnosko de gia valoro en la lernejoj. Ni ne plu estas tiel senpotencaj, ke oni povos ignori nin. Dum la pasintaj monatoj ni ne nur atingis unikajn rezultojn per la oficialaj rekonoj en Kalifornio, sed ni tiel sukcese surscenejigis la -24- demandon pri la instruado de lingvoj generale kaj aparte Esperanto, ke la nova Direktorino de la lingva prdgramo en Indianaj lernejoj komence de sia unua gazetarkonferenco sentis sin devigita pritrakti la aferon de Esperanto kaj publike eldiri ŝiajn kialojn por kontrauado de ties instruo en la stataj lernejoj. Kredu min, kxam oni komencas doni al ni tian seriozan atenton, ni estas jam survoje, Nekorektajn asertojn oni ja povas refuti, kaj car plejofte asertoj tiuspecaj pri Esperanto enhavas plurajn pruveblajn malĝustajbjn, ni povos por nia profito kontribui al la fumizo de la vesponesto. En Britujo, centra oficiala instance povis surdigi kaj silenti kiam ĝi ne plu volis auskulti al poresperantaj argumentoj, kaj rezulte povis dekreti kontrau la allaso de Esperanto kiel ekzamenobjekto por la plej gravaj tutlandaj ekzamenoj. En Usono, tamen, la loka autonomio de administrado de la eduka sistemo malfermas tre pozitivajn eblecojn por persisterauloj, kiel tion bonege montris la Esperantistoj de Kalifornio, Por plene profit! jamajn sukcesojn kaj ebligi pliajn, ni devos kunigi niajn talentojn por provizi la rimedojn plej taugajn por la celo. Ni ĉiarc sekvu plej atente ĉiujn disvolviĝojn en la karapo de lingvo-instruado, kaj lau la urĝeco de la diversaj bezonoj, faru ĉion eblan por kontentigi ilin per la plej altkvalitaj materialoj. Sed por ne lasi ĉi tiun paragrafon finx la artikolon per tipa Esperantista vorturnado enhavanta helan optimismon pri la atingaĵoj de Esperanto en la jaro 2100, mi indiku kelkajn el la pro j ekto j kiujn ni povos survojigi kaj eĉ kompletigi jam en la nuna jaro. Montrigis necese cisponigi al lernejoj kiuj deziras ekinstrui Esperanton kompletan programon kun sonbenda raaterialo. Tiucele mi persone prilaboras progranon de audoparolaj materialoj taitgaj por uzado en anglalingvaj landoj. Tio estu preparita, se iel eble, por la komenco de la venonta lerneja jaro en septembro. Estas tre dezirinde, ke tiajn projektojn prilaboru koraitato; la tempo kaj instrua sperto estas por mi en la nuna jaro miniraurnaj, Supozeble oni celu krei kurson sufiĉe flekseblan por ke oni uzu la materialojn por diversaj celoj (lerneja, universitata, individua,.privatkursa). Programo konceptita por kurso seninstruista estas preparebla, kvankam por lingvo tio estus el pedagoĝia vidpunkto malfacile prav- igebla. Ideoj kaj kunlaboro bonvenaj! Pro tuta manko de sperto tiurilate, mi ĝis nun lasis la dernandon de la elementaj lernejoj, kiuj estas tarnen la nuntempe plej fruktodona kampo pro plia kun- laboremo de tiaj lernejoj, relativa (kompare kun la duagradaj lernejoj) manko de antaujuĝoj, kaj plia lernemo de tiuagaj- lernantoj. -25. S-ino Delgado en Britujo preparis tre bonan programon por helpi al la instruisto de Esperanto en la elementa lernejo, kaj la sekretario de la Societo de Britaj Esperantistaj Instruistoj (SBET) havas je sia dispono multan taugan naterialon kiu nur atendas eldoniston. Ĉu sufiĉe gravas nia laboru en la oleraentaj lernejoj por ke trovu la rinedojn? Multaj el la principoj en la nuna artikolo povus adaptiĝi al la instruado^ankau en tiaj lernejoj, sed kiuspecajn materialojn ni dis- ponigu? Ĝis ni ĉiuj kunlaboros, ni ne scios kio estos praktika kaj kio ne. Ĉu instruistoj de Esperanto deziras por la elementa lernejo materialojn similajn al tiuj uzataj por la FLES-programo (Fremdaj Lingvoj en Elaraentaj Lernejoj)? Alia projekto kiun ni pripensu ĉi- jare estas la preparo de malgranda gvidlibro por la instruisto de Esperanto, verkita el la vidpunkto de lingvisto, kiel jam ekzistas almenau por la franca kaj hispana lingvoj. Aliajn eblajn projektojn mi priparolis en la ĉefartikolo. La eldonado ciaxn prezentas problemon, tamen ĉe la preparo de novaj materialoj oni kutirne faras unue provlibrojn per multobligado au foto- kopiado. Post kiam oni plene provis ilin, tiam oni povos fari necesajn« ŝanĝojn antau ol reeldoni la materialojn presitaj. Tio ŝajnas esti la solvo por la projektoj, car dum kaj post eksperimenta periodo ekzistos ĉiara ebleco ricevi de iu fonto subvencion por kovri postajn kostojn. Sed ni eklaboru tuj» Duagradaj lernejoj trovus malmulton uzeblan en nia nuna stoko de lerniloj, kaj certe egale inankas tiaj por la unua- gradaj. Ni do decidu dum 1965 kion ni deziras havi por la instruado de Esperanto en nioj lernejoj - kaj ni prilaboru kiel eble plej ĝis- datajn materialojn tiel ke novaj instruistoj kaj nove interesitaj lernejestroj povu sen raalfacilaĵoj enkonduki la grandajn avantaĝojn kiujn proponas la studo de Esperanto al iliaj lernantoj. Ni ne forgesu, ke la nuna jaro prezentas unikan okazon por nil Duncan Charters iHHHHHHHHHHHHHHHHMHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHHMHHHHHHHHHHHHl= RECENZETOJ 1/ NI PAROLU ESPERANTON A First Book of Oral Esperanto. R.H.M.Markarian, E.R.D., M.A., F.B.E.A. Tiu nova lernolibro por komencantoj estas unu el serio eldonata por diversaj lingvoj de la UNIVERSITY TUTORIAL PRESS en Cambridge, Anglujo. Ni nun fine disponas pri tauga libro konceptita en moderna formato kaj laŭ raodernaj instru-principoj. Dek scenoj el la ĉiutaga vivo facile paroligos la lernantojn en la lingvo. -26- Instruistoj, kiuj deziras emfasi la akiron de flua parol- kapablo, povos uzi tiun lernolibron kiel suplemencon al jam uzata lernolibro por variigi la enhavon de la lecionoj. Espereble multaj usonaj instruistoj acetos gin por iliaj klasoj. Solan vendorajton en Usono havas la ESPEPvANTO PUBLISHING COMPANY OF NORTH AMERICA ĉe 180 Riverside Drive, New York, N.Y. 10024. (La prezo kredeble ne superas $1 - enketu pri amasmendoj). 2/ INVITATION TO LINGUISTICS Mario Pei. A Basic Introduction to the Science of Language. (Doubleday, New York 1965, $5.95) 3) THE ABC's of Languages and Linguistics. Chilton Books. Jacob Ornstein & William W. Gage. Tiuj du novaj libroj estos interesaj al la Esperantisto kiu deziras havi bazan scion en la unua kazo pri la lingvoscienco ĝenerale, kaj en la dua pri la aktuala situacio de lingyo-teorioj kaj lingvo-programoj en Usono. La lifcro de Pei estas bonega konsult-libro pri terminologio, kaj li prezentas nin al tiu nova studkampo kiun li nomas "geolingvistiko", t.e» la studo de la lingvoj de la mondo. Li mencias Esperanton • preskau nur rilate terminologion de planlingvoj. Se vi preferas faktojn al polemiko, kaj ne aparte ŝatas Robert A. Hall, Jr., jen la libro por vi. La dua libro donas bonan super-rigarcbn pri la nuna situacio en lingvaj studoj, kaj karakterizigas per multaj tre ĝisdataj faktoj kaj statistikoj (inkl, pri la Dia Romedio kaj aliaj lastatempaj okazaĵoj en la kampo de Esperanto). Kvankaa la faktoj pri Esperanto estas generale Icorektaj, la ridetante ironia sinteno de la autoroj bone reflektifas en la titolo de Caprtro 11, "The Dream of a World Language", ion tipa studo atendebla en tia libro. JEN jam invadis Oregon-oa, kaj nun ekzistas Esperanto-grupo ĉe Portland (Ore.) State College. Malgranda, tamen vigla, la ĵus- naskita grupo kunvenas kune kun sep aliaj lingvaj grupoj ĉiujn ĵaitdojn en la manĝejo, la ses grupanoj, sub la gvidado de Tom Davidson, konversacias dum duhora sesio, La Estraro de Studentaj Aferoj prezentis al ciu lingva grupo flagon de la lando kies lingvon ili parolas, kaj eĉ la Esperanto-grupo ricevis Esperantan standardon! S-ro Davidson ankaŭ informis nin pri soeciala prezo de ĉambroj ĉe la 13-a nacia kongreso de Esperanto "(ELNA) okazonta en Portlando. Kvar personoj universitatanaj povos resti en unu ĉarabro je $4 por unu persono. Krome, bonvolu noti ke la kongres-kotizo por universitatanoj estas nur $5 axstatau ol $10 por plenaĝuloj. -27- E N H A V 0 Paĝo 3 ĉefartikolo - Ni PensuJ...,............................Duncan Charters 5 "DX": Sadioauskultado kiel flankokupo....Ili chard E. Wood 10 Esperanto - Nacia Lingvo?...................................JJovra Soleo 13 D-ro Mizantropos "Zamena Hofilo"......................"Kial Ne?" 14 Zvilgulbo.........._______...........______......................."Pacifisto" 15 The Beatles.....................................................—„......T. G. Page 16 Deziras korespondi 17 La Audo-Parola Metodo de Lingvo- Instruado kaj ties Apliko al Esperanto Duncan Charters 25 Kecenzetoj: 1/ Ni Parolu Esperanton 2/ Invitation to Linguistics 3/ The ABC's of Languages and Linguistics................DC 26 Novaĵoj de JEN-Grupo.„..„...M..........„..................„Tosi Davidson