%.\ 'its .v» /.* ■ it V '\ ^ ^ /."/I fc £ ■ g Vs v -wC -£-•. 4 74il7^^»rfl» » J7 i -Vi:' ■. ^Tll&'V Ĵ£ * •■;' tf?' ■ .■"v.v jae*A*l < f.-f ts- :3t\w v«- *-*" »UM deeembro 2 - JEN-BULTENO ORGANO DE M.JUNULARO ESPERANTISTA DE NGRD-AMERIKP DECEMBRO, iĝbh Sendu kotizojn al: Stanley F. Cohen, l6 Long Avenue, Allston, Massachusetts, 0213^ Sendu materialojn por la JEN-Bulteno portempe al Humphrey Tonkin 7 Linnaean St., Apt. 6, Cambridge, Mass.02138 Si tiun numeron redaktis la Esperanto-Klubo de Pioneer Valley, k Central Street, Millers Falls, Mass. Tajpis - Julie Crandall Estraro de JEN: Ann Bodine . . . =........Sekretario Stanley F. Cohen ........ .Kasist§ Humphrey R. Tonkin ...... . .Komisiito pri Eksterlandaj Aferoj Richard Kollin Jonathan R. Pool Robert Davis Postenuloj de JEN: Eileen Davis..........Sekretaria Helpanto Ruth Weisman..........Sekretaria Helpanto Joseph Chagnon.........Kasista Helpanto Joseph Horn .........Kasista Helpanto Gail Korb.......... .Kasista Helpanto John Kooistra..........Kasista Helpanto Reprezentantoj al JEN: Arthur Morse..........Okcidenta Massachusetts "Naomi Sabghir..........Universitato de Maryland JEN petas ke ĉiu alia junulara Esperanto-grupo sur loka aŭ lerneja nivelo elektu unu el siaj membroj kiel oficialan reprezentanton al JEN. Sendu la nomon de la reprezentanto al la Sekretario; Ann Bcdine, 22 9 Sage Hall,Cornell ynj.ve_rs_ityt Ixtliacji,_ New York, I'-'CSO. - 3 - ĈEFARTIKOLO Ni decldas, post malte da studado, ke la nunternpa esperantisl junularo estas, efektive, MLLABOREMA.I aŭ almenaŭ treege mal- rapidema. Eble ekzistas kialoj de tin malrapideco; certe noa kamunikadc estas tre malklara kaj malrapida. La nuna junulo preferas ne rapi pri esperantaj. aferoj. Notu ĉi tiun gazeton, ekzemple. Konstati; ke ĝi ne venis al via hejmo dum la tuta somero au autuno. Nun gi venas araase. Nun venas flue la gazeto, sed antaŭ-nelonge, oni eĉ ne povus konstati ke ekzistas en nia lando ia Esperanto-junularo, Sed ne estas nur JEN: sajnas ke la tuta usona esperantistaro est ma 1 lab or etna - ec la oldularoJ Konstatu ke estas nia idealo venki la mondon per nia Esperanto. Estas memevidente ke ni finfine atingos tiun ci eelon, sed ju pli rapide, des pli bone, ĉu ne? Kaj lau nia nuna rapideco, la .tuta mondo kaj kredos nian idealon, kaj parolos la lingvon, ne pli frue ol 2095 (plus-minus kelkaj jaroj)! Io certe estas farenda. Sed kio, efektive? 1-e, ni devas certigi la publikigon de informoj de regulaj tempospaeoj. 2-e kaj pli grave, kiam iu el ni vokiĝos fari ian laboron esperantan, ni faru gin tujtuje, kaj ne prokrastu ĝin ĝis ni estos je humoro gin fari. Ni laboru laŭ tiu ĉi celo! (Ni ŝatus audi alies ideojn pri ĉi tiu temo. Oni povas skribi al: Esperanto-Klubo de Pioneer Valley, k Central Street, Millers Falls, Mass. Usono.) RAKOMTO de KRISTNASKO tradukita de "1'oldulino" Infano Estas Naskita: Kaj en tiuj tagoj eliris dekreto de Cezaro Aŭgŭsto, ke la tuta mondo estu registrita. Ĉi tiu estis la enua registrado, farita, kiam Kirenio estis reganto de Sirio. Kaj eiuj iris, por esti registritaj, ciuvj al aia urbo. Kaj -Josef ankaŭ supreniris el Galileo, el la urbo Nazaret, en Judujon, al la urbo de David, kiu estas nomata Betlehem, car1 li estis el la domo kaj familio de David, por esti registrita kun sia fiancino, Maria, kiu estis graveda. Kaj dum ili estis tie, venis la tagoj por ŝia akxiso. Kaj si naskis sian unuan filon, kaj ŝi ĉirkaŭvindis lin kaj kuŝigis lin en staltrogon, car ne estis loko por ili en la gastejo. Kaj en tiu sama regiono estis pastistoj, kiuj kamploĝis kaj ■ nokte gardis sian gregon. Kaj anĝelo de la Eternulo alstaris apud ili, kaj la gloro de la Eternulo brilis ĉirkaŭ ili, kaj ili timis per granda timo. Kaj la angelo diris al Hi: Ne timu; car jen mi venigas al vi bonan sciigon de granda gojo, kiu estos al la tuta popolo; car hodiaŭ estas naskita por vi, en la urbo de David, Savanto, kiu estas Kristo, la Sinjoro. Kaj jen la signo por vii vi trovos infaneton, ĉirkaŭvinditan kaj kuŝantan en staltrogo. Kaj subite estis kun la anĝelo amaso de la ciela armeo, laŭdante Dion, kaj diranteT Gloro al Dio en la supera alto, Kaj sur la tero paco, inter homoj Difavoro. Ci tiuj bonkonataj versoj el la Evangelic lau Sankta Luko, estas la komenco de nia Rakonto de Kristnasko. La multaj kutimoj, moroj, legendoj, kaj tradicioj devenantaj de la unua Kristnasko estas nenombreblaj. Diversaj popoloj kaj diversaj rasoj elektas malsimilajn manierojn por festi ĉi tiun plej b.elan el eiuj tagoj. Jen estas kelkaj tradicioj kiujn nia popolo guas... - 5 - Tradicio Estas Naskita: . : La. spirito de donado elstaras inter, la tradicioj de Usono. Kiel ekscita estas la spektaklo de la multkoloraj pakaĵoj kun brilaj. bantoj, la novaj ludiloj, kaj la pufaj strumpoj, ĉe la kameno Krist- naskmatenei En multaj landoj la donado ne ĉiam okazas dum Krist- nasktago. Iuj elektas la sesan tagon de Decembro, kaj iuj Sliaj la dekduan tagon post Kristnasko, tiara kiam la Sagaj Viroj vizitis la Kristinfanon kaj donis al Li oron, olibanon, kaj .mirhon. Multaj aŭtoritatuloj pruvis, ke nia nuntempa Kristnasko, venante en Decembro similas al paganaj festtagoj de donado. La tradicio de donado inter la Romanoj okazis .je la Nova Jaro. Oni kredas, ke pli signifa fonto ol paganaj ritoj estigis nian tradi- cion de donado. En Eŭropo la unuaj Kristanoj interŝangis Kristnasko- donacojn. Kaj eble, la Kristnasko-donado rememorigas al ni la unuan, kaj plej indan donacon iam al homoj donitan. Pri ĉi tiu donaco Sankta Johano skri.bis: Car Dio tiel amis la mondon, ke Li donis Sian solenaskitan FiLon, por ke ĉiu., kiu fidas al Li, ne pereu, sed havu eternan vivon. Legendo estas naskita: En nian modernan Kristnaskon venas Santa Klaus, la portisto de donacoj. La gaja," ronda, maljuna sanktulo apartenas al nia Krist- nasko, kiel la steloj apartenas al nia standardo. Dum la unua parto de la kvara centjaro, en Malgrand-Azio vivis virO, konata pro bonkoreco kaj malavareco. Li iĝis Episkopo de Myra.. ĉi tiu viro estis Sankta Nikolao. Post la morto, li "preskaŭ igis legemdo de boneco kaj helpemeco en Kristana Historic. Li estis patrono de Grekujo, malnova Rusujo, kaj multaj aliaj landoj. Car la festtago de Sankta Nikolao venas dum la Kristnasko sezono, oni diris, ke la patrono donis Kristnasko-donacojn. Nederlandanoj prezentis ' Sanktan Nikolaon al Usonanoj, kaj tUj, ni nomis lin Santa Klaus. Aŭdinta, la legendon, Clement C. Moore, en Novjorko, verkis por siaj infanoj la poemon "Vizito de Sankta Nikolao". 'Dum la sekvanta jaro, 1823, la poemo aperis en Novjorka ĵurnalo. Post nelonge, tra la tata mondo infanoj estis audantaj la poemon pri Santa Klaus. Kvan- kam S-ro Moore estis klerolo de la klasikaj lingvoj, tamen li kreis la legendan figuron Santa Klaus, bone konata kaj amata ĉe geknaboj. - 6 - Kiel la bona sa.iktulo havigis al si nordajn cervojn? Devas esti, ke bonkora laplandano donis sian solan veturilon (tiamtempe, nordaj cervoj estis la sola rimedo por veturi en Laplando) al Sankta Nikolao por ke li povu veturi rapide de Malgrand-Azio al Nederlando kaj Usono. La cervoj tiel rapide veturas ke gaja Santa Klaŭs baldaŭ vizitos ĉiujn geknabojn en la mondo. Moro estas naskita: "" ' ".Kiam gaja Sankta Nikolao venas en niajn aalonojn li trovas ilekson,. viskon, kaj aliajn kutimajn dekoraciojn. En la angulo staras Krisilaskarbo, lumoplena kaj vigla per brilaJoj, lumoj, kaj n.ultaj ornamajoj. Kial ni starigas arbon en nia salono? Nu, duui la Usona Revolucio en la ja.ro YJ1&, kelkaj germanaj soldatoj enkondukis la moron al Usono. En la jaro l8c4 Kristnaskarld estis parto de la Kristnaskfesto ce Fort Dearborn, kie nun staras Chicago. Nuntempe la Kristnask- arbo staras en preskaŭ ciuj usonaj hejmoj. Tamen la moro montris sin eĉ dum paganaj tagoj en norda Europe Dum la mezvintraj tagoj la paganulo portis ĉiam ver- da^on, ilekson, kaj viskon, en sian hejmon. Tion li faris por provizi havenon per ke amikaj elfoj ankaŭ povu partopreni la feston. La eŭropaj kristanoj tiom satis la koloron kaj odoron de la freŝa ĉi&mverdajo, ke ili daŭrigis la moron. Unu legendo asertas, ke la anua arbo kun lumoj kaj dek- oracioj apartenis al Martin Luther. Li volis kapti la belecon de la stel-lumaj ĉiamverdajoj, videblaj en la gloro de nega Kristnasknokto, tie en Germanujo dum la komenco de la deksesa centjaro. Ek de tiam la moro allogis multajn anojn el diversaj partoj de Germanujo. La simbolo de senmorteco estas facile videbla en la helaj ĉiamverdajoj kii j travivas malvarmegaj vintroj, ankoraŭ tenante la freŝan verb .in koloron. Rakonto estas naskita: Rakonto pri Dia reaĉeto kaj novtrovita feliĉeco ankaŭ apartenas al nia Kristnasko. Ĉiujare en Decembro ni legas kaj - 7 - relegas la rakonton de Scrooge kaj la tri fantomoj. Per radio, kaj televido venas novaj formoj de la, malnova rakonto. Charles Dickens verkis la fabelon "Kristnaska Rakonto" en la jaro 1,873. Tnj g,i sukcesis, kaj tradukaĵoj en multajn lingvojn aperis tra la tuta mondo. Dickens verkis multajn Kristnaskrakontojn, sed neniu el ili tiel sukcesis klel la fabelo pri la avarulo kiu lernis amzorgi Kristnaskon. Kanto estas naskita: Se ne estus Kristnaskmuziko kaj gojkanioj, al ni estus perdita la spirito de Kristnasko. Port-ante esperon kaj paeon, gojkantoj milde tusas la homan koron, "Kaj sabite estis kun la anĝelo amaso de la ciela armeo, laudante Dion kaj dirante: ■ -. Gloro al Dio en la supera alto.. Kaj sur la tero;, paeo, inter homoj Difavoro." Komencante ce la unua ĝojkanto, ĉiu popolo, kaj ciu lando kon-- .. tribuis Kristnaskmuzikon. Pasarrte laŭbuŝe, de generacio al . , •. generacio, tradiciaj popolkantoj kuniĝis kun Kristnask-kan-toj yer- kitaj de Martin Luther, Charles Wesley, Isaac Watts, kaj Phillips Brooks, La muz-iko de Felix Mendelssohn, Friedrich Handel,-, kaj Franz Gruber beligas ec pli la kreajojn de tiuj verkistoj. ŝajnas, ke la plej favorata Kristnask-kanto estas "Silenta Kokto". Franz Gruber, kiu ludis la orgenon, kaj Patro Joseph Mphr, kiu pastris en malgranda preĝejo en Arnsdorf, Aŭstrio, komponis la kanton. Iun tagon antaŭ Kristnasko la du boriaj viroj t-rovis la orgenon rompita. Mankis al ili la t-auga muziko por Kristnaska Diservo; tial Patro Joseph skribis poemeton kaj Franz Gruber komponis la muzikon. Kristnaskmatene dum la orgenisto ludis gitaron, la bona pastro unufoje kantis la belan himnon. Trankvileco kaj paco rip- ozas en la koro kiam oni aŭdas gin. . - - 8 - RASA APARTIGO Dennis Banash Nuntempe, nin okupas la.tutmonda problemo de civil- rajtoj kaj rasa apartigo. For la negro, kaj kelkaj aliuloj kies hauto hazarde ne estas blanka, ĉiuj privilegioj estas barataj. Pli furide enrigardante tiun problemon, ni trovas ke ŝajnas esti la olduloj kiuj fine decidas pri apartigo. La pleja parto da la junularo de la hodiaŭa mondo feliĉus ak- cepti la negron. Konstatu ke Joe Lewis, Willie Mays kaj Jimtnie Brown .estas ĉiuj negroj, kaj ill certe ne "portas insektojn" kiel kelkaj homoj ja pensas pri nebone konataj ndajruloj. Sed, kiel normale, se in lerta dekkelkjarulo pro- ponas sugeston, la olduloj tuj forjetas ĝin dir.ante: "Frenezaj junuloj! Kion ili scias pri mondproblemoj? Ilia nura faro estas rajdi en aŭtomobilaeoj, fumi, drinki, kaj farigi problemojn." Nu, mi pensas ke kelkaj el tiuj Ĉion sciantaj old- uloj povus ion lerni de ni "frenezaj" gejunuloj. La olduloj, en siaj senregagoj, batalas, eĉ murdas negrojn, kaj ilin baras de m;£ January lk, (WOR 71AD10). 30,COOK signal directed at inland USA. Excellent 30 minute promo for ESP b; "Amazing RAWDI" who quizzed his own producer and secretary using the TEST YOuRSELF leaflet, and made pitch for EID, offering info for IQR and return address envelope. Too early to tell results, but Monday A.M. will tell the story. More on this later... Visit to Johnny Carson NBC network shoiir by Bernard Stollman is present possifality, which would be greatly expedited if you would write to Johnny Carson, MBC Television, 30 Rockefeller Plaza New York City, and ask him why he doesn't mention Esperanto on his show, A few letters will bring a strong favorable reaction, so PLEASE URITE. Tie: WOR RADIO appearance...Mrs, Nbiwxan of Mew York Society wrote to the station, and was invited to appear. She graciously . turned the assignment over to BS...one letter brought us a strong 30 minute free commercial. Letters have power, great power, vastly beyond the little effort required to pen them.».so please do it now In response to recommendation from EIC, Mark Starr will proba be designated by ELliA PRESIDENT FRANCIS HELMUTH as our nominee for vital role 01UEA delegate to the United nations. John Lewine, pres of hex/ York Society was delegated by UIA to cover ECOSCC, but we have had no designation of a 7JEA representative to the UNO. It D-ro Ivo Lapenna would confirm the appointment. S-ro Starr is the obvious choice for the position;as a. charming, persuasive and long time Esperantist, he has carried similar responsibilities with great distinction. EIC is greatly hampered in replying to ELHAantoj by lack of funds to employ even a part tirae stenographer. Me must have staff of professional people to mount the most modest program that would warrant our present commitment" of time and effort. Mew York Society held its first meeting of 19-65 in the ESP- DCKO. Attendance of over lj.0 members and guests, with entertainment that included the impromptu rendtion of an Esperanto tango by a mal duo, and guyitar-acconpanied solos of KARA KEMTOKI-I-AWD and PA5INT. TAGOJ. Pictures of the affair and of the Esperanto Domo will appea (continued from FLASH LAST MINUTE NEWS FROM EIC) in' the next (ESPERANTO DOMO) issue of the NEWSLETTER,. . THE FCRTHCCMING JAPANESE TOUR is the result of two years of persiste efforts by Fir, and Mrs, Joseph F. Edraiston of Portland, Oregon, who deser the warm applause of all ELNA members. .MRS, SCHMIDT HAS JUST RECEIVED WORD from a priest in Italy who has% contact with an intermediary at the VATICAN. He says that the POPE hasfv1* agreed that if enough individuals,or group petitions, reach; THE POPE,TcTl VATICAJJ'CITY, ITALY, he will* begin broadcasts in ESPERANTO this summer/*/ hr^e.2 fWflflrafr' 3, sentiis LA BERMUDA ESPERAKD-ASOCIO, Hamilton, Bermudo, sentiis al la Skretaric de ELNA daakan karton por danki ĉiuĵn usonajn samideanojn, Ĝar tiom da mesaĝoj alvenis el Uscno, ke nni ne povas respond! al ciuj, VOLAS EQRESPONDI KUN USONANOJ POR INTERŜANĜI BIIEKYUTTOUN PRI URBOJ TR LA MONDO: F-ino Amalka Szdlackova - Kladska 112 - Nachod 5 - Balovas,Cefiosl VOLAS KORESPONDI RUN USONANOJ: Emilio Folgado Lopez - Str. Cardenas Cisneros lj,8,BADAJOS-Hispanio Kolektas'kaj interŝanĝas esperantaĵoĵn kaĵ poŝtmarkojn, deziras kbrespondi per poŝtkartoj. Makoto Oya, Agia Savisu, Keizai Kiyoroku Centa, \x2 Honmuracho, - Ichigaja, Sinjiku, TOKYO, 'Japanio. Dudekjara, fotografio,poŜMmarkc kinematografio, vojaĝado, muziko. Huzisiro Kenzo - Izumi-mati 1 -11 - Radoma-si, oSAKA-hu, Japanio. 32 jara komizo, intencas eldoni Esp~librojn- jam eldonis tri- Lingvo-Stilo-Forrao (Kalocsay),La Obstino de Nakazima, kaj alian. ARANGAS GRAiroSMIJUN EKSPOZICION (LA MONDO EN LA EWJWJ DE LA INFAN je junio la, 1965, en belaj salonegoj de malnovaj konstruaĵoj el la XVa jarcahto sub la'protekto de granda tagĵurnalo UIECZOR IPfBRZEZA (VESPERO DE LA MARBOPJJO). Sendu infandesegnaĵojn. CTu ricevos respoi Anonĉeto validas §is maĵo 1965. Adreso: Rondo de Junaj Esperantisto de Stata Infandomo ~ GDANSK-9, Str. Brezegi 55, POLLANDO. SE VI VIDIS LA BELEGAN FALDFOLION PRI LA AUTOMOBILO FIAT 850,bonvc sendi laŭdan leteron al la ITALA ESPERANTO FEDERACIO,kiu instigis ls aferon. Tio kuraĝigos al FIAT eldoni similajn aliajn presaĵojn. l6 - KRISTNASKO CIRKA.P LA MOHDO ^ Judy Lapenas car Kristaneco etendlgis tra Europe) kaj tra la mondo, Kristnasko festigas tuttnotide kaj ĉiu lando aldonls specialajn posedajojn al la sezono. Perraesu ke mi diru al vi pri kelkaj specialajoj kaj kutimoj: En Francujo, la naskiga scene estas la simbolo de Kristnasko. Dum antaŭvespero de Kristnasko, en ĉiu domo la facnilio ordigas la figuretojn de la saftkta familio. La tri reĝoj estas metitaj plej malprosime de la Kristinfano. Ĉiun tagon la familio transigas la regojn pli apuden gis ili estas precize antaŭ la Kristinfano je 6 januaro, la Festo de la Regoj . Tiun nokton antaŭ ol la infanoj dortnas, ili lasas siajn ŝuojn ekster la pordo por ke "Pere Noel" plenigu-ilin per donaco j . .: En Nederlando Sankta Nikolao venas la 6-an de decembro por lasi lu&ilojn kaj bombonojn pro la infanoj. Dum la antaŭvespero de Sankta Nikolao 11 mem venas portante belegan robon. Li port-as betulan bastonon kaj se la infanoj estis bonaj, li laŭdas ilin, sed se ili estis malbonaj, li diras al iliaj gepatroj ke ili estu punataj. Ili lasas iliajn ŝuojn sur la tablo plenigitaj per fojno por la Ĉevalo de • Sankta Nikolao. Kristnaska tago estas festata pli malfrue en la monato per religiaj ritoj. Por memorigi la humilan naskon de Kristo, la popolo . de Polujo metas fojnon sur la tabIon kiun ili uzas por sia granda Kristnaska festo. Ili ankau havas malplenan segon ce la tablo por la vizito de la Kristinfano. En Svedujo, la Kristnaska sezono kornencigse je la 13-a de decembro. Giuj junaj knabinoj ellitiĝas frue, vestas sin en longaj blankaj roboj, kronas siajn kapoju per pinaj branĉoj ornamitaj per lutnigitaj kandeloj,. kaj eliras por doni festajn kukojn al siaj gearaikoj. Cie tra' Germanujo, la infanoj dekoras Kristnaskajnfarbojn, kaj ^castas Kavalira Ruperto, kiu donas donacojn. Bildoj ■ de .ci tin bona sanktulo montras lin portantan sakon da ludlloj sur la dorso kaj portantan la Kristinfanon sur unu ŝultro. - 17 - En Meksikio, familioj ankaŭ uzas figurejn por pentri la naskiganscenon. Dum la Kristnaska Tago la infanoj ludas tre specialan ludon nomatan "Pinato", Gaje ornamita fajenca urno kiu estas pleni- gita per multaj bombonoj kaj donacoj, pendas de la plafono. Ĉiu in- fanp estas "blindigita" per tuko kaj ricevas branĉon per kiu li penas rompi la urnon. Fine, past kiam unu infano rompis gin,, ĉiuj kuras por giaj enhavaĵoj. -••-•"■.:• Sed, eble la infanoj de Usono estas la plej bonsancaj car Usono estis koloniigita de tre multaj landoj,* ill havas kutimojn de ĉiuj landoj kaj farigis ilin trad' :o. Hi ornamas Kristnaskajn arbojn kaj ili kutime havas' la nask :i scenon. Hi ka-ntas Kristnaskajn gojkantojn de la maljuna mondo kaj ili eĉ havas "personon" de Kristnasko. Li estas "Santa Glaus". Li venas Kristnaskan antau-' vesperon kaj alportas dolĉaĵojn kaj ludilojn al ĉiuj bonaj geknaboj. Do, kiel ajn gi estos, havu ĝojan Kristnask-festonI11 SKLAV-ADKCIGJ HU38TEMPAJ ' George Mount Antaŭ kelkaj setnajnoj, ĉe kunveno de nia preĝeja junul-. grupo, ni serĉis kielon gajni monon .por nia kaso. Fine ni decidis ke dum venonta pregeja tagmango, ni subtenos. sklav- -' aukcion. Kompreneble, ci tiuj ne estas samaj kiel tiuj de la tempo de juneco de Abe Lincoln, ĉe kiuj nigruloj estis vendataj je kelkaj dolaroj por ties tuta vivo, al blankuloj, sed la gejunuloj el la grupo estas vendataj aŭkcie. Por kiu ajn kiu aĉetas lin, la junulo faras malpenan laboron, ekz- purigi automobilejon au' lavi aŭton aŭ forrasti foliojn.. La knabinoj bebzorgas dum la nombro da he-raj por kiuj ŝi sin vendis (malofte plias 2-3 horojn). Kiam oni .'"acetas" dekkelkjarul/in/on, oni ricevas pap.er- foliojn, sur kiuj estas' skribata j tla nomon, adfeson, ka j • tele fori- numeron de la "sklavo". Kelkaj la gejunuloj laboras la proksiman tagon, aliaj atendas kelkajn semajnojn, kaj kelkaj eĉ neniam vokigas.' ■ /• - 18 - PRO EATO , Beverly Grace Antaŭ kelkaj jaroj mi havis la duba-n honoron kuraci n'ian katon je ŝia miia ide.ro. Mi clam memoros la tagon - estis la kvina dum "varm- econdo" en julio kaj la temperatn.ro estis ce 98 gradoj Fahrenheit), Mi jus finis manĝi kaj panjo kaj.mi estis diskntantaj la veteron kiam Smokey, nia favorata kato, saltis sur miajn genuojn kaj sciigis al mi pri pli urĝaj 'problemoj: Nenecesas diri ke pasis nenioma tempo antau ol ni konotatis kio estas okaz.onta. Panjo kaj mi portis la katinon al speciala skatolo (kiu estis jam preparita pro ci tiu okazo). Baldaŭ ni estis la fieraj posedantoj de unu bela trikolora katino kaj siaj ok minis,turaj katidoj. Ciuj ŝajnis esti sanaj sed mi notis ke la. pa.trino pusadas unu idon for de la ceteraj. Estante normale scivolema, mi paŝis tien ppr eltrovi la problemon.- ... Mi estis avertlta ke mi devu ne lev! la' katidojn nek res.ti proksime de la nesto, car la panjo, timante pro siaj idoj prenus ilin en sia buŝo al sekreta kaŝejo. Jetante avertecon al la ventoj, mi levis la etan ne- akceptatan katidon, kaj, je proksima ekzameno,, mi trovis ke li havas preskau. neniom da felo sur la korpo. Li sajnis havi grandan malfacilon je spirado. Mi per pura, blanks poŝtuko lin ĉirkaŭvolvis, kaj lin tenante en mia mano delikate, -penis nutri lin per iom da lakto el okultubo. Mi donis al li du gutojn, kaj terurege mi vidis ke li ne povas teni la nutrajon car estas truo en lia gorĝo kaj alia ĉe lia stoqiako. Wecesis urgi. Mi metis la katidon en lanan ŝtrumpeton kaj tuj lin portis al bestkuracisto. Li konsilis al mi ke estus probable des pli bone se mi ne genus "la laboron de l'naturo". Li diris ke eĉ se la kato vivas, ĝi eble estus kripla. - 19 - Sed mia menso kaj koro estis decidintaj kaj mia nura penso por la sekvantaj semajnoj estis "ŝparu tiun katidon". Pro mia insisto, la doktoro donis al mi medikamenton kiu helpus fermi la truojn kaj ankaŭ donis iom da interna kuracajo. Pas is k tagoj da senĉesa prizorgo por ke la katido estu preter danĝero. Lia progreso estis malrapida sed certa; felo komencis kreski ce lia korpo. ii komencis gajni pezon kaj povi manĝi. En matureco li estis bela kato. La koloro de lia felo estis ne normala. Li estis plej parte ruga - sed estis pale mielruga. Liaj okuloj estis brunaj. Li estis konstante mia "orabro" kiam mi estis hejme. Li mangis nur kiam mi mangas kaj dermis sur mia lito. Negrave kion mi devis fari en la domo, Fru-fru (lia nomo) volis min helpi. Kiam mi sidis en la salono legante aŭ farante manfarita.jon, li sidus ĉiam sur miaj genuoj kaj ronronus kiel maŝin-boato. Neniam mi devis lin aerĉi, li ĉiam atendis min kiam mi hejmenvenis. Estis unu Kristnasko kiun bone mi memoras: mi estis ornamanta la arbon, kaj la kato saltis sur segon kaj trovis la malfermitajn skatolojn da ornampilketoj. Li komencis ludi kun ili per la piedoj. Li bele amuziĝis gis unu kaptiĝis en liaj ungoj kaj ne forjeteblis. Li pete rigardis min kaj mi deprenis la pilketon. Paĝojn mi povus skribi pri Fru-fru kaj liaj arlekenaĵoj li estis luDiajo en mia vivo du jarojn. Sed li ŝajnis velki, kaj nenion mi povis fari por lin help! . . . Nun mi ĉiam sentos la foreston de Fru-fru. Knabeto: "Kial fiŝoj ne parolas?" Panjo: "Nu, ĉu vi povus parol! sub akvo?" - 20 AL VI, MARIA Milde flustris la angeloj Nomon de 1'Maria Sankta. Kaj ventetoj goje laŭdis Nomon de knabino juda. Sur la maro sipo portis Al la nekonata lando BeIan nomon, sanktan nomon, Nomon de judknabino. Cie en la tirta mondo Inaj lipoj milde flustras Nomon de knabino juda, Nomon de 1'Maria Sankta. - 21 - KMJOGENIKO Arthur Morse En la seiencan tnondon estas veninta nova fako. Tiu ci estas la studo de malalt-temperatura fiziko, aŭ t n. krajogeniko. Ĝi estas nova speco de studo, kaj tial mi uzos ei tiun paĝon por provi interest vin pri la ja interesa temo. Oni konsideras temperaturojn malpli ol -100 gradojn* krajo- genikaj temperaturej. Je ci tiuj temperaturoj, ordinaraj sub- stancoj prenas al si strangajn propraĵojn. Ni unue konsjderu la gason heliumo, car gi havas je krajogenikaj temperaturoj la plej strangajn proprajojn. Ĉiuj substancoj estas solidigitaj ja la temperaturo de -289 gradoj, kun la escepto de heliumo. Science ne estas trovinta ian manieron malpliigi temperaturon ĝis zero absolute, kaj tial ne scias kio okazus je tiu gaso tiam, sed sciencistoj ja povas atingi temperaturojn nur kelkajn dekonojn super ĝi, kaj ankoraŭ heliumo nenion plian faras krom fluidigi. Je krajogenikaj temper- aturoj, heliumo montras karakterizojn tiel aliajn ol gasa heliumo ke oni donas al ĝi specialan nomon - heliumo II. La plej grava malsamo estas ke heliumo II havas tute nenian frotadonl Efektive gi ŝajnas ankaŭ neniel influigi eĉ pro graviteco. Ĝi povas flui dekliven. Tiu ĉi aspekto de heliumo II nomiĝas "superflueco". Specialaj ujoj devas esti konstruitaj por enten'i gin, car ĝia ignoremeco povigas gin traflui porajn metalojn. Ankorau alia efiko de krajogenikaj temperaturoj sin montras en certaj metaloj. Ni ĉi tie uzu ekzemple la metalon plumbo. Je prok- simume 2 gradoj laŭ la Kelvin-skalo, ci tiu normale havas fortan elektran rezistancon. Antaŭ ol mi diru ion pli, mi klarigos la kialon por tiu ci rezistanco. 6iu scias ke ĉiŭ subatanco. estas el atomoj kaj iliaj kuniĝajoj, molekuloj. ĉiu molekulo vibras je konstanta rapideco. Tiq rapi- deco noraigas Plank'a konstanto. ci tiuj vibrantaj molekuloj frapas la trapasantajn elektronojn de elektro: tial rezistanco. luti; je krajogenikaj temperaturej, Kiel mi jam ,dirls, plumbo montras nenian rezistancon al elektra kurento. Sciencistoj di.ven.i3, ke je malaltaj tempera- turoj la Plank-a konstanto malpliigas. Sekvante tiun hipotes.ori plue, estas normale pens:! ke, profakte ke la substaneeroj tnalplie vibras (aŭ eĉ tute ne vibras), estos malplia, aŭ nenia rezistanco, Efektive, estas pruvite ke la rezistanco nuliĝas. Profesoro £e la Massachusetts- Institute de Teknologio enigis elektran kurenton en. ringen el malvarmega plumbo, kaj post iom pli ol du jaro.j, 11 mezuris la kurenton res+antan en la rlngo, kaj trovis ke estis tute nenia malfortiĝol Estas aliaj interesajoj en la studo de krajogeniko, sed mi ne deziras enuigi la leganton, kaj c:i tin bulteno ne estas, efektive, scienca gazeto! * temperaturoj donataj estas laŭ Centegrado escepte kie da rate alie. Sereinte 1 origan tempon, Ges-roj Brown fine trovis hotelon, Post registrado, ili r-apide enlitiĝis. Tuj S-ino Brown elsaltis el la lito kaj telefonis. "Cu vi estas la posedanic de ci tiu hotelo," si demandis la respondanton. "Mi estas-" viro diris, "Kio estas manĝanta vin" "Tib," indigne respondis S-ino Brown, "estas ĝuste kion mi volas scii" Jumuloj rajdante en auto: "Ke tiel rapidu! Vi min mortigosl" "Nu, oni povas morti nur unufoje." ¥Cu vi kredas, ke tio ne sufiĉas?" liSL »i imiiii' ■"-■»■ m ■ ,iM ,,„ '«*«_. ,„itii,».a asaas.'' ' imiiiV. - 23 - VINTRO Jennie Mount Per vintro venas la plej tela sezono de la jaro. La mal- varma, krispa aero, la pensoj pri la unua negfaligo de I'jaro, la feria spirito en la aero igas onin paŝi vigle survoje. L'unua negfalo estas ĉiam bonvena vidaĵo. Ĝi venas kovri kiel lankovrilo la brunojn de la aŭtuno, kvaz.au protektante la grundon ĝis la unuaj verdoj de la printempo sin montros. La vento kirlas la negon en altajetojn de molo havantajn formojn kiuj eklaborigas la imagon, same kiel la vido de nub- formoj. La freŝaj piedpaŝoj en la nove falinia nego aspektas | kiel io trovata en nova lando. Familiaraj vidajoj prenas al si novan aspekton kiam ili estas kovritaj kaj ĉirkaŭitaj per nego. L'ausoj veturas mal- | 2 rapide, kvazall. paŝi malpeze sur la nego. I . Gejunuloj konstruas la unuan neĝviron da la jaro, kaj j! . depruntas ĉapojn kaj skarpojn por lin vestumi. Kaj kiam la nego igas malbela pro fumoj el aŭtoj kaj kameaoj, venas nova | negfalo, kaj ĉio estas denove bela. I Mi ĉiam miras je la maniero kiel la nego balances sur eĉ la plej etaj branĉoj ĝis ili klinas sin al la tero. Dume la sezono dauras, kaj mi devas pretiĝi por la gejunuloj. Devas pretigi - gantojn, botojn, varman vestajon, H dikajn ŝtrumpetojn, skarpojn, ĉapojn. Ĉiam mi audas "Hej, j- funkciigu la fornon!" Ah, mi scivolas kiom baldaŭ ĉi tiu aĉa I sezono finigos!! Edzo: "Karulino, Ĉu vi ne estas iom malŝparema? Vi funkciigas viajn elektrajn ventumilojn dum la tuta tago." Edzino: "Ne ccg ■cniĝu,kara. Ili ne estas la niaj. Mi depruntis ilin de la najbaro."