AMERIKA ESPERANTISTO AMERICAN ESPERANTO MAGAZINE A Complete Esperanto Library in America La Deveno de la Virino Hinda Legendo Guatemala Esperantists Visit the USA La Kanto pri Hiavata H. W. Longtellovr 2 1960 AMERICAN ESPERANTO MAGAZINE Official publication of the ESPERANTO ASSOCIATION OF NORTH AMERICA, Inc. 114 West 16 St.. New York 11, N. Y. Central Office: Doris T. Connor, George Alan Connor, Myron R. Mychajliw Sustaining Board: Ralph H. Beard, Dr. Luella K. Beecher, A. M. Brya, C. Cummingsmith, Dr. Lee-Min Han, Austin Herschel, Anonymous, Allan Hutcheon, J.Archie Johnson Jr., Paul J. Kovar, Bertha E. Mullin, Anon- ymous, Bertha F. Sloan, Harold S. Sloan. "Hero/do" Rifuzas Presi la Janan Venn Pri Ruzafo de Doneis Rilate al "Unueco" AI Heroldo: "Sub titolo 'Klopodoj provizore malsukcesis', Heroldo, 16 jan. 19-60, presis tre erarigan'informon'de S-ro Doneis, prez. de ELNA, ke 'La Unuiga Komitato de ELNA ricevis la 2Ian nov. 1959 la informon de EANA, ke la estraro de EANA malakceptis la proponon pri reunuigo, kiun bonfide prezentis ELNA dum sia kongreso en St. Louis pasintan ju- lion'. La vero estas, ke nek la estraro nek iu ajn en EANA havis ian ajn konrakton, je iu ajn dato, kun tiu unuflanka 'komitato' en la ELNA kon- greso, — t.e., nek antaŭ, dum, aŭ post tiu kongreso. EANA partoprenis nur en la ambaŭflanka originala komitato, kun reprezentantoj egalnombre de kaj EANA kaj ELNA. Pri 'malakcepto', estis la proponoj de ĝiaj pro- praj reprezentantoj, kiujn ELNA malakceptis en sia kongreso. EANA an- koraŭ subtenas tiujn proponojn de la ambaŭflanka originala komitato." Noto: Tion ni sendis al "Heroldo", kaj tion Jung rifuzis presi. Nur ruzaĵoj de ELNA trovas lokon en "Heroldo*. Al honestaj Esperantistoj, ni petas, ke vi demandu ian ajn dokumenton de ELNA, kiu konstatas la "informon" de Doneis. Vi trovos, ke tute ne ekzistas io ajn tia. Nu! Ni jam delonge alkutimiĝis al ruzaĵoj de radikalaj ruzuloj. Kompreneble temas nur pri la estroj de ELNA, kiuj rekte organizis la skismon antaŭ kelkaj jaroj. Kiel ni diris en la pasinta numero de AE, oni ne povas an- ticipi unuecon de politikaj ribeluloj kaj sociaj skismuloj. Klasbatalo ne kondukas al unueco. La solvo pri unueco restas en tio, ke la trompitaj ne-radikalaj Esperantistoj simple aligu aŭ realiĝu al EANA sub la verda standardo, kaj ke la ribelaj elementoj en la estraro de ELNA iru aŭ reiru al SAT kaj maldekstraj partioj sub la ruĝa standardo, de kie ili devenis. Kovrilo: Indiana militdanco. "Kun militaj bataliloj, kun la haŭto ŝmirkolora." "The Association will not knowingly admit as members persons who are Commu- nists or Fascists or others who seek to overthrow the Government of, or in the interests of a foreign power seek to weaken, the United States, or to change its form of government by other than constitutional means." — EANA Constitution. Subscriptions in the United States and Canada: $3.00 per year. Jarabono eksterlande por kalendara jaro: $1.50 aŭ egalvaloro. Gratis to Members of the EANA. Regular Membership in EANA - $5.00 per year. Patron - $10.00. H. S. or College Student & Armed Forces - $3.00 per year. Sustaining Board — $3.00 or more per month. AMERIKA ESPERANTISTO Vol. 73 JUNIO 1960 N-ro 2 A COMPLETE ESPERANTO LIBRARY IN AMERICA LIBRARY FUND In the November-December 1958 AE, we printed a page entitled "For an American Esperanto Library", and announced the beginning of a Library Fund to which contributions, large or small, could be sent. We pointed out that all Esperantists regardless of affiliation (or non-Esperantists for that matter) who made direct contributions to the Library Fund, would be entitled to the privileges of the Library and their names would be listed in perpetuity as founders of the Library. We are happy to report now that the "American Esperanto Library" is assured of complete success, and that the "Lending Library" part of the plan will be in operation in just a few short months now. The great complete "American Esperanto Library" will take several months more, but should be practically complete by the New Year. Over 2,000 titles have already been listed and packed in boxes. Of course there is much more to be done, and the Fund needs much more in the way of contributions to complete the job. We have already discussed the need for a complete Esperanto library in the Western Hemisphere in the article mentioned above. We have taken the BEA Library, under the remarkable management of Montagu Butler, as the model to be followed. The BEA Library has taken many many long years to develop to its present point of excellence and completion, and we can not hope to attain to the same perfection short of a similar number of years of devotion and donation. But we can be proud of an excellent beginning. During the years we have collected books — early editions, many extremely rare items, long out-of-print books, unique and valuable finds, and of course all modern and presently available titles, every Es- peranto book we could find anywhere. But the ultimate perfection of the Library depends on YOU and all other Esperantists in America — upon your devoted interest and your continued contributions to the Library Fund. The accomplishments thus far are largely due to the support of many members of EANA who have contributed generously to the Fund. The need is for many more Esperantists to participate in the Fund. Each and every Esperantist should become a founder with as large a donation as possible, but even a LOT of small sums add up to a large amount. Let every Es- perantist enroll and give something; it will all help. By way of an interim report on contributions thus far; those who have contributed from $20 to $100 or more: A. M. Brya, G. A. Connor, C. Cummingsmith, Esp. Society of N. Y., A. Herschel, A. H. Okun, C.S.Otto. Those who have thus far given smaller sums, which add up greatly in toto, and among which are a half dozen giving the good sum of around $10 or so: Angela Alfaroli, }. Augus- tinius, P, Barbatsuly, R. Beard, Mrs. A. Berney, H. Bohus, N. Brokaw, G. Boulet, H. Carroll, R. Denison, Dr. Doczy, E. Fleming, E. Graf, J. Graves, Y. Gulsoy, Dr. Han, Lou Harrison, A. flatckeon, Edith Kane, R. Lambert, D. Lewis, Eula Marks, Mary Marrett, R. Marzilli, W. Miemicki, R. Millikan, Arlie Nixon, G. Parker, A. Romito, G. Scofield, Rev. Sparks, J. Silverman, Wm. Vathis. Many have not as yet become acquainted with the Fund. Fur- ther contributions and any suggestions will be most welcome. 19 ESPERANTO IN ACTION Greenfield and Springfield, Mass., and other near-by towns, continue to make Esperanto history, through the work of David Garson and Warren Gould in that area. Some 18 exhibits, radio programs, TV programs, and Esperanto courses attest to their competence in Esperanto promotion. Corpus Christi, Texas, has a budding group of High School students who are taking up the study of Esperanto. This is largely due to the ef- forts of Clif Barkley and Linda Davis, young members of EANA. J. Henry Kruse, Jr., President of the Esperanto Association of New Jersey, Member of the Board of Directors and of the Central Committee of EANA, is soon to take up important work on the Pacific Coast. He goes to head orientation for the newly blind at the Oakland Orientation Center for the Blind. Henry himself is blind, but his capabilities as a lawyer, lecturer, scholar, etc., surpasses that of most seeing persons. He will be missed by a host of friends and associates on the East Coast. Various events were arranged to honor him and to bid him Godspeed. A special meeting of the ESNJ occurred May 6th at the YMCA in Orange, N. J., and a dinner was given in his honor on May 10th in Newark. Si. Petersburg, Florida, in the community of retired persons, has a devoted worker for Esperanto in the person of our esteemed member, Mr. F. Lee York, who organized a course in the YWCA there. The textbook used was "Esperanto: The World Interlanguage". Dr. Luella K. Beecber, Lima, Ohio, is an outstanding Esperantist, and she is also a leader in the Baha'i movement. She headed the Esperanto Congress of EANA at Lima in 1938. She is a beloved leader in both move- ments; and her generous contributions to the Sustaining Fund of EANA put her at the top of the list of this important committee. The year I960 finds her at the wonderful age of 92 years, and still healthy and happy in her en- deavors. With affection and admiration we congratulate our samideanino. Miss Claudeite Toro, San German, Puerto Rico, utilizes Esperanto in many ways, including world-wide correspondence, although she is both blind and paralyzed. Her remarkable activities for her community won for her the award of the Rotarian Women of San German as the San German Woman of 1959. Hearty congratulations. Dr. John B. Rushing, Houston, Texas, has made rapid strides in learn- ing and using Esperanto. He plans medical articles and speeches in the interlanguage. Dr. Rushing has gained the EANA Atesto pri Lernado and goes on to win the final examination for Atesto pri Kapahleco. His pro- motion of Esperanto among acquaintances and his planned contributions to medical literature in Esperanto are noteworthy elements for progress in our movement. Chunggu University, Taegu, Korea, is perhaps the strongest center for Esperanto in Korea. Its President, Prof. Hae Chung Choi, is an accom- plished Esperantist, and the interlanguage is taught by Prof. Hengwi Hong at the university. Incidentally, the son of President Choi, namely Chaan- shik Choi is a university student in New York City, and a member of EANA. Through arrangements with President Choi, EANA has sent hundreds of used Esperanto books, old and new, to aid in building a good sized Esper- anto Library at the university. In the matter of some free books, we must give credit also to Dr. Lydia Allen DeVilbiss in this very worthwhile ef- fort to re-establish an Esperanto Library in war-torn Korea. 20 A successful Esperanto course in Levittown, N.Y. (on Long Island), was completed this past semester, under the auspices of the Adult Edu- cation Division of the Public Schools of Levittown. Joseph H. Gamble taught the course, and his success is demonstrated by the request of the school authorities for another course there next Fall. In Trois-Rivieres (Three Rivers), Canada, Esperanto is taught in the Diocesan Seminary by Brother Daniel. Frank & Virginia Hayden, Springfield, Mass., sent clippings from local newspapers telling about Esperanto meetings in their home. Warren Gould gave instruction at these events. Mr. & Mrs. Hayden are doing wonders for Esperanto through their interest and the use of their home for classes. Mrs. Henry 0. Glidden, Abington, Mass., nee Jane B. Doughty, sends her renewal of membership in EANA — this is her tenth year as member — and tells of a trip to Europe beginning in May. She reports the death of Donald D, Wyman last December. Donald was the son of our beloved Airs. Flora Wyman, who was active in Esperanto in the early days of its growth in and around Boston, and Who died in 1954. Mrs. Glidden's mother was in the original Esperanto course given by Mrs. Wyman. Two anonymous donations to EANA: Two devoted members of EANA give very helpful sums as Members of the Sustaining Board. They both wish to be known as "Anonymous". We are deeply endebted to these 'co- workers' for their help over the years. The sums for I960 are $250 and $100 respectively. All Esperantists owe them a debt of gratitude. Rita Beukema is the name in Hollywood: In the Mar-June AE, 1958, and the Nov-Dec AE, 1958, we announced under that title, a new record album of beautiful music, with the name "International Rendezvous", with 12 superbly recorded numbers played on piano and organ. One number was entitled "Secret Moments", by Rita Beukema Martinez, accomplished com- poser and Esperantist. A new album of 13 pieces has been issued, which includes her composition "Gypsy Love". The entire series of 13 numbers costs just $4.14 postpaid from International Records, 6404 Hollywood Blvd., Hollywood 28, Calif. Or you may write us at EANA for details. Rev. Robert Sparks, Avon, Conn., will close a year of teaching in far- away Zanzibar, off the east coast of Africa. He writes of having an Es- peranto class of the top form of the school there. This class is on school time and is equivalent to being in the curriculum. Dr. Mario A. Agrait Marty, San German, Puerto Rico, has brought a knowledge of Esperanto to many people in his area, among whom was Miss Claudette Toro, mentioned elsewhere in these items. International Pen Pal Ship Plan: A brilliant young member of EANA, Claremont F. Carter, 7320 Biscayne Blvd., Miami 38, Florida, has won much recognition for his plan concerning Pen Pals throughout the world. He believes that brotherhood can be promoted through effective efforts among the youth of every nation for extensive intercorrespondence. Among the points in his program are (1) a special postage rate for international pen pal letters, (2) a UN agency to handle the correspondence, (3) travel reduction for international pen pals, (4) a regular pen pal program in the public schools. Many noted people have praised his efforts. Mrs. Eleanor Roosevelt has written a syndicated article about his plan. And youthful associates in Miami and elsewhere help advance the plan. Those interest- ed in his endeavors may write to him at the above address. 21 LA DEVENO DE LA VIRINO Kiam la ciopova Mahadeva kreis la belan Hindujon, li de- flugis sur la teron, por ĝin ad- miri. De lia flugo eklevis sin varma bonodora vento. La fieraj palmoj klinis antaŭ Mahadeva siajn suprojn, kaj ekfloris sub Iiarigardo la puraj, blankaj, de- likataj, aromaj lilioj. Mahadeva deŝirisunu el la lilioj kaj Tetis ĝin en la lazuran maron. La ven- to ekŝancelis la kristalan akvon kaj enkovris la belegan lilion per blanka Ŝaŭmo. Minuto — kaj el tiu Ci bukedo de Ŝaŭmo ek- floris la virino — delikata, bon- odora kiel la lilio, facila kiel la vento, Sanĝa kiel la mato, kun beleco brilanta kiel la Ŝaŭ- mo mara, kaj rapide pasanta ki- el tiu Ci Ŝaŭmo. La virino antaŭ Cio ekrigardis en la kristalajn akvojn kaj kri- is, "Kiel mi estas belega!" Poste si ekrigardis Ĉirkaŭen kaj diris, "Kiel la mondo estas bela!" La virino eliris sur la bordon sekael la akvo (de tiu Ci tempo la virinoj Ciam eliras sekaj el la akvo). Je la vido de la virino ekfloris la floroj sur la tero, kaj el la Ci- elo sur Sin ekcelis milionoj da scivolaj okuloj. Tiuj Ci okuloj ekbrilis per ekstazo. De tiu Ci tempo lumas la steloj. Lastelo Venus ekbrulis per envio —pro tio ĝi lumas pli forte ol multaj aliaj. La virino promenadis tra bel- egaj arbaroj kaj herbejoj, kaj Cio silente estis ravita de Si. Tio Ci ekenuigis la virinon. La virino ekkriis, "Ho, Ciopova Ma- hadeva! Vi kreis min tiel bela! Cio estas ravita de mi, sed mi ne audas, ne scias pri tiuj Ci ra- voj, Cio estas ravita silente!" Ekaŭdinte tiun Ci plendon, Ma- hadeva kreis sennombrajn bir- dojn. La sennombraj birdoj kant- adis ravajn kantojn al la beleco THE ORIGIN OF WOMAN When the almighty Mahadeva cre- ated beautiful India, he flew down upon the earth in order to admire it. From his flight there was raised a warm, fragrant wind. The proud palms bent their tops before Maha- deva, and under his glance suddenly blossomed the pure, white, delicate, aromatic lilies. Mahadeva plucked one of the lilies and threw it into the azure sea. The wind began to toss the crystal water and enveloped the beautiful lily with white foam. A minute — and from out of this bou- quet of foam bloomed woman — deli- cate, fragrant as the lily, light as the wind, changeful as the sea, with a beauty shining and sparkling as the foam of the sea, and as rapidly passing as this foam. The woman first of all looked in- to the crystal waters and exclaimed, "How very beautiful I am!" Afterwards she looked all around and said, "How beautiful the world is! " The woman came out dry from the water onto the shore (since this time women always come out dry from the water). At the sight of the woman the flow- ers blossomed on the earth, and from the sky there was turned upon her millions of curious eyes. These eyes blazed with ecstasy. From this time the stars continue to shine. The star Venus burned with envy —because of that it shines more brightly than many others. The woman walked through beau- tiful forests and meadows, and every- thing was silently charmed by her. This began to bore the woman. The woman exclaimed, "Oh, almighty Ma- hadeva! You created me so beautiful! Everything is delighted with me, but I hear not, know not about those de- lights, because everything is charmed in silence." Having heard this complaint, Ma- hadeva created numberless birds. The numberless birds sang raptur- ous songs to the beauty of the beau- 22 de la belega virino. La virino aŭskultis kaj ridetis. Sed post unu tago tio ĉi Sin tedis. La virino ekenuis. "Ho, ciopova Mahadeva!" ek- kriis Si, "al mi oni kantas rav- antajn kantojn. En ili oni paro- las, ke mi estas belega! Sed kia beleco tio Ci estas, se neniu volas min cirkaŭpreni kaj ka- rese sin alpremi al mi!" Tiam la Ciopova Mahadeva kreis labelan, fleksan serpenton Gi Ĉirkaŭprenadis la belegan vir- inon kaj rampis apud Siaj piedoj. Duontagon la virino estis kon- tenta, poste ekenuis kaj kriis, "Ha, se mi efektive estus bela, aliaj penus min imiti. Lanajtin- galo kantas belege, kaj la kar- delo ĝin imitas. Kredeble mine estas jam tiel bela." La Ciopova Mahadeva por kon- tentigo de la virino kreis la si- mion. La simio imitis Ciun mo- von de la virino, kaj la virino ses horojn estis kontenta, sed poste kun larmoj Si ekkriis,"Mi estas tiel bela, tiel belega! Pri mi oni kantas, oni min cirkaŭ- prenas, rampas apud miaj piedoj kaj min imitas. Oni min admiras kaj min envias, tiel ke mi eC komencas timi. Kiu do min de- fendos, se oni ekvolas fari al mi de envio malbonon?" Mahadeva kreis la fortan, po- tencan leonon. La leono gardis la virinon. La virino tri horojn estis kontenta, sed post tri horoj Si ekkriis, "Mi estas belega! Oni min karesas, mi — neniun! Oni min amas, mi — neniun! Mi ne po- vas ami tiun Ci grandegan, te- ruran leonon, por kiu mi sentas estimon kaj timon!" Kaj en tiu Ci sama minuto antaŭ la virino, laŭ la volo de Mahadeva, aperis malgranda, beleta hundeto. "Kiel aminda besto!" ekkriis la virino, kaj komencis karesi la hundeton. "Kiel mi ĝin amas!" Nun la virino havis Cion, Si pri nenio povis peti. Tio Ci Sin ekkolerigis. Por ellasi la ko- tiful woman. The woman listened and smiled. But after only one day this wearied her. The woman began to be bored. "Oh, almighty Mahadeva!" cried she, "they sing to me fascinating and pleasing songs. In them they say that I am most beautiful! But what kind of beauty is this, if no one wants to embrace me and caressingly press itself to me?" Then the almighty Mahadeva cre- ated the beautiful, sinuous serpent. It ambraced the superbly beautiful woman and crawled beside her feet. For half a day the woman was con- tent, then she grew bored and cried, "Ah, if I were really beautiful, others would try to imitate me. The nightin- gale sings beautifully, and the gold- finch imitates it. It seems possible that I am not yet so beautiful!" The almighty Mahadeva for the con- tentment of the woman created the monkey. The monkey imitated every move of the woman, and the woman was content for six hours, but then with tears she began to cry, "I am so beautiful, so very beautiful! They sing of me, they caressingly embrace me, they crawl beside my feet and they imitate me. They admire me and they envy me, so that I even begin to fear. Who therefore will defend me, if they from envy should wish to do me harm?" Mahadeva created the strong, pow- erful lion. The lion guarded the wom- an. For three hours the woman was content, but after three hours she began to cry, "I am most beautiful! They caress me, I — no one! They love me, I — no one! I can not love this big, enormous, terrible lion, for whom I feel only esteem and fear!" And at this same minute, before the woman, in accordance with the will of Mahadeva, there appeared a pret- ty little dog. "What a lovable animal!" exclaimed the woman, and began to caress the dog. "How I love it! " Now the woman had everything, she could ask for nothing. This made her angry. In order to vent her an- 23 leron, si ekbatis la hundeton — la hundeto ekbojis kaj forkuris; Ŝi ekbatis la leonon —la leono ekmurmuregis kaj foriris; Si sur- paŝis per piedo sur la serpenton — la serpento eksiblis kaj for- rampis. La simio forkuris kaj la birdoj forflugis, kiam la vir- ino ekkriis je ili. "Ho, mi malfeliĉa!" ekkriis la virino, rompante la manojn. "Oni min karesas, laŭdas, kiam mi estas en bona humoro, kaj Ciuj forkuras, kiam mi fariĝas kolera! Mi sola! Ho, iiopova Mahadeva! Je la lasta fojo mi vin petas: Kreu al mi tian ek- zistaion, sur kiun mi povus el- lasi la koleron, kiu ne havus la kuraĝon forkuri de mi kiam mi estas kolera, kiu estus dev- igita pacience elportadi ciujn batojn ! " Mahadeva enpensiĝis kaj kre- is al ŝi — la edzon! — Tr. A. Grabowski ger, she started to beat the dog - the little dog let out a yelp and ran off; she began to beat the lion — the lion let out a growl and went away; she stepped on the serpent — the serpent gave a hiss and crawled off. The monkey ran away and the birds flew away, when the woman started to shout at them. "Oh, unhappy am I! * exclaimed the woman while wringing her hands. "They caress me, praise me, when I am in a good humor, and they all run away when I become angry! I am all alone! Oh, almighty Mahadeva! For the last time I beseech of you: Create for me that kind of a being, upon which I would be able to re- lease my anger, which would not have the courage to run away from me when I am angry, which would be compelled patiently to bear all blows! " Mahadeva fell to thinking and cre- ated for her — the husband! ESPERANTISTS FROM GUATEMALA VISIT THE USA Consuelo de Sdnchez-Latour, the beautiful and eminent leader of the Guatemala Esperanto Association, has been visiting the USA with her husband, the honorable Senor de Sdnchez-Latour, and a party of other noted Guatemalans during the first weeks of May. The special occasion of this visit was to accompany the famed poet, editor, and professor Senora Angelina Acuna, who was selected by the United Women of Amer- ica to be honored as the "Woman of the Americas 1960°, with tribute and presentation at the Biltmore Hotel in New York City on May 1st. Senora Acuna is also an Esperantist, and is representative of the distinguished persons in Guatemala taught by Senora de Sanchez-Latour. Even the Pres- ident of Guatemala, a friend of the de Sanchez-Latour family, speaks a bit of Esperanto. Senora de Sanchez-Latour has a long list of accomplish- ments for Esperanto in Guatemala, and to some extent also in neighboring Costa Rica. The impressive 560-page volume in the interlanguage, "Esper- anto Tra la Mondo", is one of her achievements. She reports that the gov- ernment of Guatemala is planning to issue a postage stamp commemorat- ing Esperanto and Dr. Zamenhof. We hope to print a much more compre- hensive report on the Guatemala Esperanto Association in a later AE. Miss Guatemala, who came to Long Beach, California, in July last year, to participate in the Miss Universe contest (which was won by Miss Japan), speaks Esperanto. She learned it in a class taught by Senora Con- suelo de Sanchez-Latour in Guatemala City. Incidentally, concerning Es- peranto instruction, eight high schools in Guatemala now teach Esperanto under the auspices of the Ministry of nublic Education. More than 500 students are enrolled in the Esperanto classes. 24 KANTO PRI HIAVATA Henry W. Longfellow Tr. Ernest G. Dodge Redakcia note: Post la morto de nia samideano Ernest G. Dodge, la Centra Oficejo ricevis de Ha familio diversajn paperojn, tradukojn, manuskriptojn, ktp. Inter Hi troviĝis la jena traduko de la "Kanto pri Hiavata." S-ro Dodge tradukis pli o/ duonon de la tuta angla poemo, kaj ni kun plezuro publikigos Han tradukon en tri aŭ kvar sinsekvaj numeroj de Amerika Esperantisto. En la "Kanto pri Hiavata" la poeto Longfellow kunmetis diversajn tradiciojn kaj legendojn de la nordamerikaj Indianoj, kaj teksis ilin en unu belan poemon pri la vivo kaj faroj de Hiavata. L i verkis la poemon tiamaniere por ke li povu pli sukcese prezenti la spiritan aspiremon kaj la folkloran fantaziemon de la Indiana karaktero. La ritmo de la poemo, kiun oni supozas modelita laŭ la Fin- landa epopeo "Kalevala", estas fidele prezentita per la nana traduko. Tra la poemo la verkinto ofte citas indianajn vorlojn por diversaj objektoj — plejparte vorlojn el la lingvo de la Oĝibvoj. Prologo Se demandus vi, el kie Ci legendoj kaj rakontoj, Kun odoro de 1' arbaro, Kun la roso de herbejoj, Kirla fumo el vigvamoj, Kun fluson' de riveregoj, Kun la oftaj ripetadoj Kaj resonsonadoj frapaj Kvazaŭ tondro inter montoj, Mi respondus kaj mi dirus "El arbaroj kaj la stepoj, El lagegoj de 1' Nordlando, El la lando de Oĝibvoj, El la lando de Dakotoj, El la montoj kaj la marĉoj Kie pastas sin 1' ardeo, La Su-Ŝu-gah, inter junkoj, Mi ripetas la legendojn Kiel ilin mi aŭskultis El la bus' de Navadaha, Muzikisto, dolĉkantanto." Se demandus vi, el kie Trovis Navadaha tiajn Mirrakontojn, tradiciojn Tiel fantaziajn, strangajn, Mi respondus kaj mi dirus: "En arbaraj birdonestoj, En loĝejoj de 1' kastoroj, En la spuroj de 1' bizonoj, En nestejo de la agio ! "Kantis ilin stepobirdoj Kaj la birdoj de akvejoj En marĉland' melankolia; Cetovek', vanelo, kantis, Mahng', kolimbo, ankaŭ kantis, Ankaŭ Vava, la ansero, Kaj Su-ŝu-gah, bluardeo, Kaj la tetro, Mufikodasa." 21 Se ec plue vi demandus, "Kiu estis Navadaha ? Diru nun pri Navadaha," Mi respondus la demandojn Rekte per la jenaj vortoj: "En la valo Tavasenta, Verda kaj silenta valo, Ĉe akvejoj tre allogaj, Hejme loĝis la kantanto, Hejme kantis Navadaha. Ĉirkaŭ indianvilaĝo Etendiĝis maizejoj, Kaj herbejoj kaj arbaro. Kantis la pinarboj altaj, Verdaj en somero, blankaj En la vintro, ĝemetantaj Ĉiam ili, kaj kantantaj. "Kaj la akvofluojn plaĉajn Vi rimarkus tra la valo, Pro flusono en printempo, Pro la alnoj en somero, Pro nebulo en afltuno, Pro linio nigra vintre. Apud ili la kantanto Hejme loĝis kaj vivadis, En la valo Tavasenta, Verda kaj silenta valo. "Tie li pri Hiavata — Kantis li pri Hiavata Kantojn pri naskiĝo lia, Kiel preĝis li kaj fastis, Laboradis kaj suferis, Por prosper' de 1' homaj gentoj, Por la bono de la tribo ." Se vi amas la Naturon, Sunlumadon sur paStejo, Belan ombron de arbaro, Amas venton en branĉaro, Amas pluvon, neĝfaladon, Tumultadon de riveroj Inter vicoj de pinarboj, Amas tondron inter montoj, Kies vicaj reeĥadoj Imitadas flugilbatojn De la agloj en aglejo, Vi aflskultu tradiciojn Tiujn Ci imagoplenajn, Kanton Ci pri Hiavata ! Se vi amas la legendojn, Kaj la kantojn de popolo, Kiuj vokas vin de fore, Vokas halti kaj aŭskulti, Vokas tiel infansimple, Ke orelo ne distingas Cu kantataj aŭ dirataj, Vi aŭskultu la legendon Tiun Ci de 1' indianoj, Kanton Ci pri Hiavata ! Vi, kun freŝaj koroj simplaj, Vi, kredantoj je Naturo Kaj je Dio, ke ĉiame Cies koro estas homa, Ke en brustoj sovaĝulaj Estas streboj kaj sopiroj Por la bon' ne komprenata, Ke malfortaj homaj manoj TuSas en la vivmallumo Dekstran manon de la Dio, Kaj altiĝas, plifortiĝas, Aŭdu la rakonton simplan, (' Kanton Ci pri Hiavata ! Se vi iam en promenoj, Tra kamparaj verdaleoj, Kie dornaj barberisoj Jen kreskigas ruĝajn berojn Sur Stonmuro muske griza, Haltas vi Ce tomb' malnova Por momenta meditado Pri subskribo penlegebla, Ne montranta kantoarton, Simplaj frazoj kun literoj Plenaj de esper' malĝoja, Plenkortuŝas pro patoso Pri la Nuno kaj Estonto, Legu la skribaĵon simplan, Kanton Ci pri Hiavata! Kanto I La Paco-Pipo Sur la Montoj de la Stepo, Sur la granda Stonminejo De la PipoStono Ruĝa, GiCe-Manito' potenca, Mastro de la Vivo, venis Al la klifoj de 1* minejo, 26 Staris rekta, kaj alvokis Al la triboj kaj nacioj, Vokis ilin veni kune. El la piedmarkoj liaj Riverego ekfluegis, Saltis en la matenlumon; De la rokoj falis, brilis Kiel IŜkudah', kometo. La Spirito, kliniĝante, Per la fingro sur herbejo Markis serpentume vojon, Diris al ĝi, "Tiel fluu!" El ruĝŝtono de 1* minejo Rompis li per mano pecon, Formis ĝin en pipokapon, Gin ornamis per figuroj; El marĝeno de 1' rivero Prenis junkon por piptubo, Junkon kun folioj verdaj. Kaj la pipon li plenigis Per arbSelo de saliko, Ruĝa ŝelo de la arbo. Kontraŭ arbareg' apuda Spiris li per forta blovo, Kunfrotegis arbobranCojn, Ĝis el ili flamo saltis. Stare rekta sur la montoj, GiCe-Manito' potenca, Fumis Kalumet', pacpipon, Kiel signon por nacioj. Kaj la fumo malrapide Supreniris tra 1' aero En trankvila la mateno; Jen linio de nigreco, Bj» Poste densa vaporbluo, r Poste neĝe blanka nubo / En la form' de arbosupro Ciam supren supreniris, Gis Cielon ĝi atingis Kaj Cirkaŭe onde Svebis. En la Valo Tavasenta, En la Valo de Vajomin, En arbar' de Tuskalusa, Ce la foraj Rokaj Montoj, Ce la lagoj en Nordlando, Ĉiuj triboj ekobservis Fumosignon malproksiman, La Pukvana'n de 1' Pacpipo. Kaj Profetoj de 1' nacioj Diris: "Vidu! la Pukvana! Per Ci signo fore, fore, Kurba kiel branC' salika, Sveba kiel man' alvoka, GiCe-Manito' potenca, Nun kunvokas homajn tribojn, Militistojn li kunigas Al konsilantejo sia!" Laŭ riveroj, tra la stepoj, Venis viroj militemaj: La tribanoj Delavaroj, La Mohaŭkoj, la ĉoktaŭoj, La Komancoj kaj Soŝonoj, Kaj la Nigrapieduloj; Venis la Paŭneoj, plie La Omahoj, la Mandanoj; Venis la Dakotoj are, La Huronoj kaj Oĝibvoj; Ĉiuj kunen altiritaj Per la signo de 1' Pacpipo, Al la Montoj de la Stepo, Al la granda Ŝtonminejo De la PipoStono Ruĝa. Staris ili sur herbejo Kun militaj bataliloj, Kun la haŭto smirkolora Kiel en aŭtun' folioj, Kun vizaĝoj ja pentritaj Kiel la ĉiel' matena; Sin sovaĝe rigardadis Kun aspekto de defio; En la koro venĝinklino, Heredita malamado, En la kor' soifo praa De la patroj, por la venĝo. Giĉe-Manito' potenca, La kreinto de 1' nacioj, Vidis ilin kun kompato, Amo kaj kompato patra, Taksis la koleron, strebon, Kiel bruon de infanoj, Nur kverelojn de etuloj. Super ilin li etendis Manon plej potencan dekstran Por moligi obstinecon, Por sanigi korofebron Per la ombro de la mano. Vokis li per voC majesta Kiel son' de foraj akvoj En valegojn faladantaj, Konsilante, avertante, Alparolis ilin jene: "Ho infanoj! kompatindaj! Aŭdu vortojn de saĝeco, Aŭdu dirojn de averto, El la lipoj de 1' kreinto, Lipoj de 1' Spirito Granda Kaj la Mastro de la Vivo, Kiu faris vin vivanta! "Estas mi al vi doninta Akvofluojn por fiSkapto, 27 Donis urson kaj bizonon, Donis cervon kaj boacon, La anason, la kastoron. Mi plenigis la riverojn Per la fiSoj Ĉiuspecaj. Kial do vi malkontentas ? Kial casas vi la fratojn ? "Mi laciĝas pri kvereloj, Pri militoj, sangoverSoj, Preĝoj viaj por venĝado; Mi laciĝas pri malpacoj Viaj, interbatalado. Via forto estas tio, Ke vi vivu unuece. La danĝero via estas Ke disiĝu vi malfrate. Tial pace vivu de nun, Kiel fratoj kunvivadu. "Mi al vi Profeton sendos, Jen Savanto de 1' nacioj. Estos li gvidanto via Kaj la via instruanto. Penos li por vi, suferos. Se vi sekvos la konsilojn, Pli multiĝos vi, prosperos. Se avertojn vi mistraktos, Vi forvelkos kaj pereos. "Banu vin en fluo jena; Vi forlavu de 1' vizaĝoj La militkolorojn vrajn, For de 1' fingroj sangmakulojn; Enterigu batalilojn. Ruĝan Stonon dispecigu, Formu ĝin en Paco-Pipojn. Junkojn prenu, kaj ornamu Per plej helkoloraj plumoj; Fumu la pacpipon kune, Kiel fratoj de nun vivu." Teren tiam la bravuloj La vestaĵojn cervohaŭtajn ĵetis, kaj la militilojn. Saltis ili en la fluon; Frote la militkolorojn Lavis for de la vizaĝoj. Klara super ili akvo Fluis klara kaj kristala, Fluis el la piedmarkoj De la Mastro de la Vivo; Nigra sube fluis akvo, Malpurega pro la ruĝo, Kvazaŭ sango kunmiksita ! El la fluo la bravuloj Vadis puraj kaj lavitaj, Puraj de 1' militkoloroj; Siajn klabojn enterigis, Enterigis batalilojn. Gice-Manito' potenca, Grandspirito, la Kreinto, Jen ridetis al infanoj, Al senhelpaj idoj siaj. Kaj silente la bravuloj Rompis la rokaĵon rugan, Gin glatigis, gin piriformis Kiel kapojn de Pac-Pipoj; Rompis ce 1' rivero junkojn, Garnis ilin per la plumoj De la birdoj helkoloraj Ciuj hejmen ekforiris, Dum la Mastro de la Vivo Supreniris tra la nuboj, Tra la pordoj de 1' ĉielo, Malaperis antaŭ ili En la fumo ruliganta, La Pukvana de 1' Pac-Pipo! Kantoll La Kvor Venfo; "Hura pro vi, Muĝekivis ! Estu via la honoro !" Tiel kriis la bravuloj, Tiel maljunuloj kriis, Kiam venis li triumfe Kun la sorĉa Vampum-Zono El la loko de 1' Nord-Vento, El la regno de Vabaso, Lando de 1' Kuniklo Blanka. Ŝtelis li la Zonon Sorcan For de 1' kol' de MiSe-Mokva, Granda Urso de la montoj, La teruro de 1' nacioj, Kiam kuSis li pezdorme Sur la supro de la montoj, Kiel roko muskoplena, Brune griza pro la muskoj. Lin silente li alpaSis, Ĝis ungegoj de 1' giganto Preskaŭ tuŝis lin, tutrugaj, Preskaŭ lin timigis, —gis la Spiro lia tre varmega Banis manojn de 1' heroo, Dum li tiris Zonon Sorĉan De oreloj ne aŭdantaj, De okuloj ne vidantaj, De nazego kaj naztruoj, Nigraj, grandaj la naztruoj. Pezspirado ja varmigis Manojn du de Mugekivis. Tiam svingis li la klabon, Kriegante militvokon, Frapis fortan Mise-Mokva'n, Frapis meze de la frunto, Frapis inter la okuloj. Pro la frapo, kapturnige, Granda Urso de la montoj Staris, sed genuoj tremis; Plendploretis li virine, Dum li ŝancelige stumblis, Reeksidis sur la koksoj. Kaj la brava Mugekivis Antaŭ li sentime staris, AlridaĈis lin mokvorte, Alkriegis lin fifraze: "Urso! Vi, la malkuraga, Vi pretendis esti brava ! Sed vi ploras, plendploretas Kvazaŭ estas vi virino ! Urso ! Niaj triboj longe Ciam inter si militas; Nun, trovinte nin pli fortaj, Vi ŝteliras tra 1' arbaro, Inter montoj vin forkaSas. Se vi estus min venkinta, Mi nenian gemon spirus. Sed vi, Urso, side ploras, Malhonoras vian tribon Kiel virinac' maljuna, Malkuraĝa aĉa ino !" Militklabon li relevis, Refrapegis Mise-Mokva'n En la mezo de la frunto; La kranion li frakasis Kiel oni fiŝkaptante Rompas vintre la glacion. Tiel mortis Mifie-Mokva, Granda Urso de la montoj, La teruro de 1' nacioj. "Hura pro vi, Mugekivis!" Kriis hurle la popolo, "Estu via la honoro ! L' Okcidenta Vent' vi estu! Havu poste kaj ĉiame Regnon super Ĉiuj ventoj Sub plafono de 1' cielo. Ne nomigu Mugekivis Plu, sed Okcidenta Vento!" Tiel Tgis Mugekivis Patro de 1' ĉielo-ventoj. Li konservis, kiel propran, Venton de la Okcidento; Kaj la ventojn la ceterajn Donis li al siaj filoj: Orientan, li, al Vabun; Sudan, li, al Savondasi; Kaj la Nordan, kruelegan, Donis al Kabibonoka. 28 Belaspektis juna Vabun, Alportanto de mateno. Liaj arĝentecaj sagoj Casis la mallumon foren, Trans la montoj, trans la valoj Hele karmezinaj strioj Kolorpentris liajn vangojn. Lia voC' vilaĝon vekis, Cervojn kaj Casistojn vokis. En ĉiel' solecis Vabun, Kvankam birdoj kantis al li, Kvankam floroj de 1' herbejo Cie bonodoris por li, Kaj arbaroj kaj riveroj Kantis je alveno lia, Kantis kaj ĝojkriis por li; Tamen lia kor' en brusto Malgajiĝis, car li estis Tute sola en Cielo. Foje en la frumateno Al la tero rigardante, Dum vilaĝ' ankoraŭ dormis Kaj nebul' sur la rivero Svebis, kvazaŭ noktfantomo Forfuĝanta la tagigon, Li ekvidis junulinon Tute solan sur herbejo, Akvokanojn Si kolektis Ĉe rivero junkoplena. Je mateno sur la tero La unua vidataĵo Estis Siaj du okuloj Bluaj, rigardantaj liajn, Bluaj kiel du lagetoj Briletantaj inter junkoj. Amis li la solulinon; Si atendis lian venon, Car solecis ili ambaŭ, Ŝi surtere, li Ciele. Sin li ĉiam amindumis Per karesoj, per rideto De sunlumo, amindumis Per flatantaj amovortoj, Per gemetoj kaj kantado, DolCa flustro en branCaro, Plej molsona ventmuziko, Plej dolĉegaj florodoroj, Gis al brusto Sin li logis, En purpuraj roboj faldis, Gis li ŝanĝis Sin al stelo, Tremetanta eĉ ankoraŭ Sur Ciela brusto lia. Ĉiam en Cielo oni Vidas ilin kunmarSantaj, Vabun, kaj la Vabun-Anung, 29 Vabun, kaj Matena Stelo. Sed kruela Norda Vento, Norda Vent', Kabibonoka, Logis inter glacimontoj, Negamasoj Ciam daŭraj, En la regno de Vabaso, Lando de 1' Kuniklo Blanka. Pentris li en la aŭtuno Ciujn arbojn per skarlato, Kaj foliojn rugaj, flavaj; Lia spir' negerojn sendis, Falajn, siblajn tra 1' arbaro; FrostStonigis li lagetojn, Kaj la lagojn, la riverojn. Suden li kolimbon pelis, Mevon, kaj la kormoranon, Kaj longbekan numenion, Al nestajoj inter algoj Kaj aliaj marCkreskajoj En la land' de Savondasi. Foje el la negterasoj, Sia hejmo glacimonta, Kruda li, Kabibonoka, Iris for, kaj liaj haroj Negkovritaj post la dorso Fluis kiel rivereto, Kiel nigra, vintra fluo, Dum li suden hurle flugis Super frostaj lagoj, marCoj. Tie inter kanoj, junkoj, Singebis'on, plungbirdulon, Trovis li trenantan post si Multajn fiŝojn per la Snuro, Sur la marCoj froste firmaj, Postrestantan en marCejoj, Kvankam liaj samrasuloj Longe estis flugmigrintaj Al la land' de Savondasi. Kriis do "Kabibonoka, "Kiu min kuragas spiti ? Resti nun en mia regno, Kiam Vava jam forflugis, La sovaganser' jam iris, Kaj 1' ardeo, la Su-Su-gah, Suden jam de longe iris ? Mi eniros la vigvamon Lian kaj per blov' estingos Lian fajron bruletantan!" Nokte jen Kabibonoka Venis hurle kaj lamente; Ĉirkaŭ la vigvam' la negon En terasojn li blovpuSis, Kriis tra la fumotruo, Stangojn furioze skuis, Frapsonigis pordkurtenon. Ŝingebis', plunĝisto brava, Eĉ ne timis, nek atentis; Ŝingebis', plunĝisto, havis Kvar Stipegojn pot brulligno Dum la lunoj kvar de vintro; Kaj por liaj manĝoj fiSojn. Ĉe la fajro li sidadis, Varma, gaja kaj manĝanta; Kantis, "Ho, Kabibonoka! Mia kunmortul' vi estas!" Jen! Kabibonoka ene; Singebis', plunĝisto, sentis La ceeston per la frosto, Malvarmega lia spiro; Sed ne ĉesis li kantadon, En ridado li ne paŭzis, Nur la Stipon li ekturnis, Nur la fajron pli heligis; Kaj Svarmego da fajreroj Supren tra 1' fumtruo kirlis. Falis de Kabibonoka, De la frunto kaj hararo, De la neĝkovritaj haroj, Ŝvitgutegoj multaj, grandaj, Per truetoj markis cindrojn, Kiel de vigvamosupro, Kaj de I' abiarbrancaro Falas degelanta neĝo En printempo, kaj estigas Truojn en la neĝtavoloj. Ĝis finfine li stariĝis; Li ne povis plu toleri Varmon, ridon, nek gajkanton Li venkite elkuregis, Piedfrapis neĝterasojn, Piedfrapis lagojn, fluojn, Pli la neĝon malmoligis, Glacikovron pli dikigis; Vetdefiis Ŝingebis'on, Plunĝbirdulon, nun elveni, Ke li nuda luktu kun li Sur la frostiĝintaj stepoj, Sur^glacio de la marcoj. Singebis' eliris, luktis Kun Nord-Vento tra la nokto, Luktis nuda sur la stepo Kun Kabibonoka kruda, Gis spirego ties svene Mallaŭtiĝis, ties frosta Manpremego malfortiĝis, Ĝis li malantaŭen stumblis Kaj venkite retroiris Al la regno de Vabaso, Lando de 1' Kuniklo Blanka, Dum ankoraŭ ja li devis 30 Audi gajan mokridadon, Kiam Singebis', plunĝisto, Kantis, "Ho, Kabibonoka ! Kunmortul' vi estas nure !" Savondasi, graskorpulo, Savondasi, malagema, Logis fore en Sud-Lando, En sunlumo sonĝsimila, En somero ĉiam daŭra. Sendis li arbarobirdojn, La Opeĉi, rugan turdon, La Ovajsa, bluan birdon, Kaj la SoSo, la hirundon; Li la Vava'n, la anseron, Retrosendis norden, sendis La melonojn kaj tabakon, Kaj purpurajn vinberarojn. Fumo el la pipo lia La cielon filmbluigis, La aeron songemigis, Donis brilon al la akvo, Nebulecon al montetoj; Li la Indian-Someron Mole dolĉan alportadis Al la Norda Land' malgaja Dum la Luno de NegSuoj. Malzorgema Savondasi! En la viv' nur unu ombron Havis li, ĉagrenon unu. Foje, rigardante norden, Li ekvidis junulinon, Fore sur la step' starantan; Alta Si, kaj tre gracila, Tute sola sur la stepo; Hele verdaj - Siaj vestoj; Sunlum-flavaj — Siaj haroj. Sin li daŭre rigardadis; Pro pasio li gemspiris; Lia kor' de tag' al tago Pli kaj pli varmigis pro la Amo kaj sopiro lia Al la fora junulino, Kun la sunoflavaj haroj. Sed tro grasa, malagema, Estis li por amindumo; Sin li nure rigardadis, Side gemis pro pasio Al la junulin' sur stepo. Fine, rigardante norden, Li ekvidis Siajn harojn Ne plu flavaj, tute blankaj. Ĉu kovritaj per negeroj ? "Ha ! la frato el Nordlando, El la regno de Vabaso, Lando de 1' Kuniklo Blanka, Certe Stelis la knabinon ! Vi la amatinon stelis, Vi la manon sur Sin metis, Vi Sin amindumis, gajnis, Per rakontoj pri Nord-Lando!' Do malgaja Savondasi Cagrenegon elspiradis, Kaj la Suda Vento vagis Varma sur la stepo, kun la Amgemad' de Savondasi, ĉis 1' aero Sajnis plena De negeroj — kardosemoj Blove Svebaj sur la stepo. Kaj la junulin' kun haroj Sunlumece flavkoloraj Malaperis por^ciame. Ne plu vidis Savondasi La flavharan junulinon! Ho, trompita Savondasi! Ne hominon vi rigardis, Ne knabinon vi sopiris, Estis stepa leontodo; Ĝin tra tuta la revema Somertempo vi rigardis, Gin prigemis vi pasie, Ĝin per spiro vi forblovis Por Ĉiame; en aeron Ĝinvi blovis, gemspirante, Ha ! malsprita Savondasi! Tiel ventoj dividiĝis. Filoj tri de Muĝekivis Trovis lokojn en Ĉielo Ĉe 1' anguloj de 1' Ĉieloj; Nur la Okcidentan Venton Memposedis plej fortega Ventopatro, Mugekivis. DEZD3AS KORESPONDI Anoncoj: Eksterlande, unu vorto aU mallongigo por unu cendo, (resp. kup. valoras dek cendojn). Enlande, unu vorto por du cendoj. Abonanto an membro, anonco seepage. Komerca anonco, unu vorto por tri cendoj. Indonezio. F-ino Rose R. Hoetono, Natajudan 273, Jogjakarta. 22-jara studentino dez. interSanĝi leterojn kaj il. PK, interesigas pri muziko, kantado, naĝado kaj PM, ankaŭ serĉas korespondantojn por aliaj mem- broj de la Indonezia Esperanto-Asocio en Jogjakarta. Italujo. F-ino Katia del Noce, Institute- SISEC, Piazza S. Pietro 3, Trapani, Italujo. 17-j. knabino dez. interŝangi il. PK. Sendu bildkarton de via urbo, kaj mi tuj respondos reciproke. Japanujo. F-ino Kaoru Haruna, Nara Virina Universitato, Kita-uoya-nishi- Machi, Nara-City. Japan. 19-jara studentino, prezidanto de Esperanto- klubo de 30 fraŭlinoj, kiuj dez. kor.kun Ciuj landoj. Japanujo. S-ro Morishige Yoshitoka, Akituĉo Mitumati 43754, Toyotagun, Horoshima-ken. 20-j. knabo dez. kor. kun samagaj knabinoj. Kanado. Michael Butler, Box 189, Brooklin, Ont., Canada. 14-jara knabo dez. kor. kun junuloj proksimume samagaj. Koreo. S-ro Ki Heng Kim, c/o Chin Song Kim, 732-6 Nam San Dong, Taegu, Korea. 22-j. studento de Eduka Kolegio, vicprezidanto de Korea Junul- ara Esp-Asocio, dez. kor. kun la tuta mondo, speciale kun Usono, Bra- zilo, Japanujo kaj Eŭropaj landoj, iS. il. PK kaj fotojn. Koreo. S-ro Woan Se Rhee, Nam San-dong 5-ku 3 ban 600, Taegu, Korea. 21-jara studento de Universitato, dez. kor. kun Ciuj landoj. Libano. F-ino Astrid Tcherkezian, 39 Assamani St., Beirut, Lebanon. 18-jara junulino dez. kor. kun gejunuloj ĉie, speciale interesigas pri sporto, teatro, vojagado, kaj kolektas poStmarkojn. Usono. S-ro Gordon Bordow, 3450 Iowa Ave., Fresno 2, Calif. Dez. kor. ciuj landoj, Ciuj temoj, kaj kun ges-roj en la kampo de labor-sindikatoj. Usono. -S-ro William W. Kennedy, 4223 Williamson Place, Cincinnati 23, Ohio. Komencanto dez. kor. kun Ciuj landoj, per il. PK kaj leteroj. Usono. Ges-roj Edward Sherman, 6855 Geyser Ave., Reseda, Calif. Dez. kor. kun gesamideanoj kiuj havas 35-40 jarojn, pri studado de la Biblio (speciale antikvaj dokumentoj), radio, fotografado, kamplogado. 31 "SAY IT IN ESPERANTO" by G. Alan and Don's T. Connor Tells You What to Say and How to Say it! You'll be delighted by the ease with which you'll immediately be saying whole phrases in Esperanto. Practice ordering meals, renting rooms, driving a car, going to a doctor, going shopping, etc., by using this handy manual. 5 M x 3l/2 in. for purse or pocket. Over 1000 phrases, many never before translated into Es- peranto. A complete index with unique numbering system so that you find the phrase you want instantly. A quality product with strong covers and sewn back. A guide to conversation, with summary of grammar. Useful in Esperanto courses. It is a thoughtful, useful gift for friends, too! Those who receive it will find much interest in learning to say useful phrases in Esperanto; and will want to go on to a mastery of the interlanguage. Order them in quantity! Price only 75