J

■■a

ESPERANTO
M]E
EW
-    ^ l"
',:^>''*
San Diego,  1955 Convention City
March-April,  1955
Good Books for Your Spring Reading
La Knaboj de Paŭlo-Strato______________________________    .30
La Princo kaj Betty____________________________________    .35
La Alia Pasinteco______________________________________3.00
Gosta Berling_________________________________________    .35
Kiso de la Reĝino_______________________________________    .75
Kredu min, Sinjorino___________________________________4<:65
Murdo en la Orienta Ekspreso____________________________    .35
La Nekonata Konato__________________paper, $1.00; bound 1.25
Princino de Marso_____________________________________    .35
Ringo de Generalo_____________________________________    -75
La nova Testamento______________________________$.25 and .50
Esperanto League Book Service, Middleton, Wis.
TEXT BOOKS, DICTIONARIES, READERS
The Esperanto Teacher_________________________________$ .45
Esperanto for Beginners________________________________    .10
Nelson's Esperanto Course______________________________ 1.50
Step by Step in Esperanto_______________________________1.50
The Edinburgh Pocket Dictionary________________________    .85
Fulcher and Long English-Esperanto Dictionary___________2.35
Millidge Esperanto-English Dictionary------------------------------2.50
Johano kaj Silvio-----------------------------------------------------------    .30
Junaj Detektivoj_______________________________________    .35
Gaja Leganto per Esperanto_____________________________    .30
Write for complete Book-List:
Esperanto League Book Service, Middleton, Wis.
^
■    i    ......■.....:.............:   ■ ■    I i     ■.....     -    ■      .....i    1 I      i     ].....I      ■   ! 1 ■   I      I.....:.........

me NORTH AMERICAN
ESPERANTO REVIEW
Third Year
March-April, 1955
No 34
CONTENTS
Triumph in Montevideo______________________2
Esperanto Around the World_________________5
Esperanto in North America__________________6
Third Annual Congress of ELNA______________6
Hans Christian Andersen____________________8
40a Universala Kongreso de Esperanto_________12
Novaj Libroj_______________________________14
Announcements_____________________________16
The North American Esperanto Review
Published bi-monthly by the Esperanto
League for North America, Inc., as its
official organ. Subscription free to mem-
bers. Subscription for non-members: $1.75
per year. Other rates: Bulk orders of 15
or 30 copies of any issue may be ordered,
in advance, by members, for 60c and $1.00
respectively; gift subscriptions for schools,
libraries, eminent persons, etc., and for
Esperantists living in countries outside of
North America, may be purchased by mem-
bers for 30c per year. (The Review reserves
the right to refuse gift subscriptions for
persons who should pay the higher rate.)
Addresses: Subscriptions and bulk orders
should be sent, with payment, to the Treas-
urer. Correspondence regarding circulation,
including changes of address, etc., should
be sent to the League Secretary. Send
literary contributions, news items, announce-
ments, etc. to the Editor: David B. Rich-
ardson, 3412 No. Mullen, Tacoma 7, Wash.
Deadlines: The Review is placed in the
mails about the fifteenth of every second
month. Material for publication must be
in the  hands  of  the   editor  no  later  than
the 15th of the preceding month, except for
last-minute news items, which will be ac-
cepted as late as possible.
The Esperanto League for North
America, Inc., is a non-profit organization to
encourage the use of the International
Language, Esperanto. President: John L.
Lewine, 52 Riverside Drive, New York 24,
N. Y.; Vice-President: James D. Sayers,
RFD 2, Lillie, La.; Secretary: Conrad
Fisher, RFD 1, Meadville, Pa.; Treasurer:
Edward W. Pharo, Jr., County Line Rd. and
Simms, Somerton 16, Pa.; Chairman, Exe-
cutive Board: F. R. Carlson, 2116 N. 35th
St., Seattle 3, Wash.
Membership Dues: Regular Member, $3;
Supporting Member, $5; Patron, $10; Life
Member, $50; Man and wife, each having
privileges of Regular Member but receiv-
ing only one copy of publications, etc., $4.
Members are asked to take careful note
of the paragraph above entitled "Addresses"
and to address all communications ac-
cordingly.
Make checks and money orders payabl-e to
"Esperanto League for North America, Inc."
Triumph in Montevideo
As a climax to 67 years of effort by
the proponents of Esperanto comes
the detailed story of what took place
in Montevideo, Uruguay, during
the Eighth General Conference of
UNESCO. A more dramatic series of
events can scarcely be imagined, as
what appeared to be utter failure
turned suddenly to triumph in the
Conference's closing hours. UNES-
CO's action in approving a resolution
favorable to Esperanto was the cul-
mination of several years' effort by
the Universal Esperanto Association,
that organization's Centro de Esploro
kaj Dokumentado, and the Center's
head, Dr. Ivo Lapenna. Two years
earlier, in Paris, UNESCO had passed
a resolution calling upon its Director-
General to communicate with the
member-nations regarding the peti-
tion for Esperanto and, on the basis
of the comments received from the
governments concerned, to make the
necessary preparations for enabling
the Eighth Session in Montevideo to
take action concerning the petition.
The Director-General, on Feb. 9,
1953, did communicate to all member-
states document CL/720 in which the
decision of the Paris Conference was
announced and the comments of the
various governments were solicited.
On June 1, 1954, UNESCO published
a   17-page,  3-language  report   (8C/
PRG/3) of the replies made by the
member-nations. Nine countries did
not wish to take a position regarding
the petition. They were Australia,
the Dominican Republic, Iran, Jor-
dan, Laos, Monaco, New Zealand,
Pakistan, and Uruguay. Nineteen
states declared themselves opposed to
any favorable action. Nine countries
—Ceylon, Denmark, Germany, the
Netherlands, the Philippines, Siam,
South Africa, Sweden, and Viet-Nam
—took the position that any sort of
encouragement of the International
Language was undesirable. Ten states
favored Esperanto; they were Aus-
tria, Cambodia, Cuba, Guatemala,
Honduras, Lebanon, Mexico, Norway,
Spain, and Yugoslavia.
UNESCO subsequently added to its
document 8C/PRG/3 a memorandum
prepared in Haarlem last summer on
the occasion of the 39th Universal
Congress of Esperanto.
An enormous amount of back-
ground work was carried on by vari-
ous Esperanto organizations in prepa-
ration for the Montevideo Conference,
p?rticularly by UEA and the C.E.D.
Briefly, this work involved (1) mak-
ing available to governmental
and other organizations information
about Esperanto and the internation-
al language movement; (2) prepar-
ing for a gigantic Universal Exposi-
.
tion of Esperanto in Montevideo it-
self; and (3) contacting members of
the various UNESCO delegations in
order to arrange for the introduction
of a resolution favorable to Esper-
anto. This last was particularly im-
portant, as no action would be pos-
sible unless some specific resolution
were drawn up and presented to the
Conference. In addition, authoriza-
tion w^s secured for Dr. Lapenna to
attend the Conference as an observer
for the Universal Esperanto Associ-
ation, and further, UEA applied for
admission to consultative arrange-
ments, which imply a close official
relationship between the two organi-
zations, so that (1) UEA could, with-
out special invitation, send an observ-
er to any session of the General Con-
ference; (2) representatives of UEA
would be invited to attend other meet-
ings and conferences of UNESCO
when the subject related to the inter-
national language question; and (3)
UEA would have the privilege of
submitting its opinion concerning
any subject which comes before
UNESCO.
The Conference opened on Novem-
ber 12.' The next day, Dr. Lapenna
was accepted by the Conference as
an official observer for UEA. On the
25th, the Executive Board voted
unanimously to admit UEA to consul-
tative arrangements. This action was
approved by the Plenary Session on
Dec. 8.
The matter of the petition in favor
of Esperanto was something else
again. Until Dec. 2, when the subject
of the Esperanto petition was due to
come before the Rules Committee at
almost any hour, no delegation had
declared its intention of introducing
a resolution. On that day, the Mexican
delegation decided to propose a very
objective resolution. Within hours,
other delegations known to be friend-
ly to Esperanto were contacted and
some 30 of them promised to support
the resolution when it was introduced.
{Continued next page)
Official  English  Text of the  UNESCO
•Resolution  8C/DR/116
The General Conference, having
discussed the Report of the Director-
General on the International Petition
in favour of Esperanto,
(1> takes note of the results at-
tained by Esperanto in the field of
international intellectual relations
and in the rapprochement of the
peoples of the world;
(2)   recognizes that these results
correspond with the aims and ideals
of UNESCO;
(3)  authorizes the Director-Gener-
al to follow current development in
the use of Esperanto in education,
science and culture, and, to this end,
to co-operate with the Universal Es-
peranto Association in matters con-
cerning both organizations;
(4)   takes note that several Mem-
ber States have announced their
readiness to introduce or expand the
teaching of Esperanto in their schools
and higher educational establish-
ments, and requests these Member
States to keep the Director-General
informed of the results attained in
this field.




Although the petition could have
come up for discussion almost mo-
mentarily during the late session that
night, other matters intervened and
by the time the committee took up
the matter of the petition it was on
Saturday evening, Dec. 4.
Normal procedure would have been
to give the floor first to Dr. Lapenna,
who had requested that privilege
some time before.' However, at the
same moment in which Dr. Lapenna
raised his hand to be recognized by
the Chairman, the Danish delegate,
Prof. Blinkenberg, asked for and re-
ceived the right to speak. Prof.-Blink-
enberg proceeded to make a series of
entirely irresponsible statements
about Esperanto designed to elicit
laughter, not to deal seriously with
an important matter. He stated,
among other things, that Esperanto
is not international, that it was "in-
vented" not by a linguist but by an
amateur, that it has a meager vocabu-
lary and a primitive syntax, and that
it is incapable of being used for liter-
ature or cultural purposes. One re-
mark which will no doubt be repeated
in every history of Esperanto for
years to come was the already famous
statement that the most the Inter-
national Language would be good for
would be to translate Uruguayan
menus!
In the frivolous atmosphere created
by Prof. Blinkenberg, Dr. Lapenna
was allowed three minutes in which
to state the case for Esperanto.
Ivo Lapenna is probably the great-
est Esperanto-speaking orator in the
world today. Summoning all his abili-
ties he completely discarded the
speech which had been prepared, and
used the three minutes as best he
could first to restore dignity to the
meeting, and then to put in as few
words as possible a summary of the
argument for the Mexican resolution.
.After Dr. Lapenna, the Uruguayan
delegate spoke briefly and after him
the Norwegian delegate put in some
good words for Esperanto. The Chair-
man then called for a vote on the
resolution, and in an atmosphere of
confusion caused by the completely
irresponsible statements made by
Prof. Blinkenberg, the resolution was
defeated 23 to 3, with 19 absentions.
The vote was by a show of hands,
and therefore no official record was
made of the voting; however, Dr.
Lapenna noted that the three nations
voting for the resolution were Mexico,
Uruguay, and China; those voting
against it included Sweden, Norway,
France, Belgium, Denmark, the Neth-
erlands, Switzerland, the United
States, Great Britain, Egypt, Cuba,
and Greece. The iron curtain coun-
tries abstained.
The unfavorable vote would ordi-
narily have put an end to any chances
for favorable action. The proponents •
of Esperanto, however, were not will-
ing to give up the fight so easily, and
the same evening they met to make
plans for further action. A "letter of
protest" was drawn up in the name
of the Uruguayan Esperanto Society
and delivered to the press. On Mon-
day, the Society returned to the
Danish Consulate a cultural film in
Esperanto about Denmark, sending
along with it a letter pointing out that
the attack by Prof Blinkenberg had
not only offended the 16 and one-half
million people who stand behind the
Esperanto petition, but had also of-
fended the Danish government, which
had produced the film.
By the middle of the week, many of
the newspapers and magazines in
Montevideo had printed all or part
of the "letter of protest" or even edi-
torials of their own which said much
the same things. On the radio Dr. La-
penna described the committee's
shabby treatment of such an import-
ant cultural matter.   Suddenly it be-
(Continued on page 13)
ESPERANTO AROUND THE WORLD
Australia
The Australian Association of
Model Societies is planning an inter-
national model fair in Melbourne for
August and September of this year.
The Association has placed at the dis-
posal of the Australian Esperanto As-
sociation a stand in which to display
models contributed by Esperantists
from around the world. This is an
unusual opportunity to demonstrate
the usefulness of Esperanto, and the
Australians deserve the support of
Esperantists everywhere.
Models of ships, trains, autos,
motorboats, airplanes, and other
models reflecting the "national char-
acter" of North America should be
sent, along with descriptions in Es-
peranto, to the following address:
Australia Esperanto - Asocio, Box
2122 T, Elizabeth St., Melbourne,
Australia. Models must be mailed
early enough to insure their arrival
in Australia by July 15.
London
On Feb. 23, an airplane carrying
Eussia's Andrei Gromyko attempted
to land at London, England, but was
unable to do so for about an hour
due to the inability of the pilot to
understand landing instructions
radioed from the control tower. Even
though a translator was on hand, the
extra delay while radio messages were
repeated made the instructions clear
to the pilot only after it was too late
to follow them due to the rapidly
changing traffic situation over the
airport. Finally a Russian was
brought into the control tower and
instructions were transmitted direct-
ly in that language, so that the plane
was able to land safely. During the
time that communications were
hampered by the language difficulty,
the plane represented a danger to
other aircraft in the area.
Rome
Radio Rome broadcast, on April 1,
its 500th program in Esperanto.
HEROLDO
DE ESPERANTO
DUONMONATA INTERNACIA
ORGANO DE LA ESPERANTO-
MOVADO
Prezoj:
Abono tutjara______________$4.00
Abono januaro-junio------------2.50
Abono julio-decembro----,_------2.00
Abono subtenanta____---------8.00
Anonceto po 25 vortoj________    .50
Nordamerika peranto:
Donald E. Parrish
328 West 46th Street
Los Angeles 37, Calif.
tpmsmm             is~                -    ^      ^         vm             is                               :                         pit
ESPERANTO  IN  NORTH AMERICA
Officers have been elected for the
newly formed Esperanto Society of
San Diego. Frances E. Helmuth is
President; Arthur Todd, Vice-Presi-
dent; Miss Alice Ferris, Secretary;
Dirk M. Brink, Treasurer; and Wm.
Dale Brown, Recorder.
Although the Society was founded
only recently (March 26), the group
is already extremely active, particu-
larly in preparing for a successful
Third Annual Congress of ELNA to
be held in San Diego July 8-10.
The April issue of Catholic Digest
carried a condensation of an article
by William D. Ryan entitled "Esper-
anto is Easy," an overall sketch of the
Esperanto movement in general and,
in some detail, the organizations and
activities of Catholic Esperantists.
Wisconsin newspapers carried
numerous articles and letters-to-the-
editor about Esperanto in recent
weeks, mostly due to the efforts of
our active member in Middleton,
Glenn P. Turner.
A plug for Esperanto was included
in a column in The Barometer, pub-
lished by and for the U.S. Naval Re-
pair Facility, San Diego, on March
4. The column is written by ELNA-
member Elwyn C. Pollock and de-
scribed courses now being conducted
in San Diego schools by Dirk Brink.
The Tacoma News Tribune pub-
lished a letter from Dave Richardson
calling attention to the significance of
UNESCO's resolution favorable to
Esperanto.
SIGN UP NOW FOR THE 1955 CONVENTION OF ELNA
San Diego, Calif., July 8, 9, 10
The Esperanto Society of San
Diego will be host to this year's ELNA
Convention. Dirk Brink, Chairman
of the Local Congress Committee, has
submitted the following tentative pro-
gram:
Friday, July 8
9-11 p.m.—Official   reception   at  the
Hotel   Manor.   Interkonatiĝa   ves-
pero.   Radio broadcast. Display of
Esperanjtiana. The meeting and the
display will be open to the public.
Saturday, July 9
9-11 a.m.—Business meeting,  at the
Hotel Manor.   Reports from League
officers and committees.
12:30-1:30 p.m.—Lunch in the Cafe
del Rey Moro, located in famous
Balboa Park.
2-4 p.m.—Excursion through the
world famous zoological gardens at
Balboa Park, including a one hour
guided tour by bus past the cages.
7:30 to 10 p.m. — Banquet at the Hotel
Manor.
Sunday, July 10
8:30-10 p.m.—Excursion through San
Diego harbor. Visits to U.S. fleet in
"mothballs" and many other inter-
esting points.
12-1 p.m.—Closing meeting at Hotel
Manor, concluding with a 15-min-
ute religious service (non-denomi-
national) conducted in Esperanto
by Elwyn Pollock.
Congress Headquarters
Our Congress headquarters will be
the Hotel Manor, 2223 EI Cajon Blvd.
6

m
Rooms at the hotel should be reserved
well in advance (see rates below).
The hotel maintains a giant-size,
heated swimming pool open the year
around for use by hotel guests with-
out charge. Dining rooms and con-
vention rooms are air-conditioned.
Motel rooms, hotel rooms and cabanas
are available. Motel rooms have tele-
vision without extra charge. For
groups there are cottages at $4 a
person (minimum 4 persons).
Congress Fees
The Congress fee this year is $3 per
person. Children under 18 do not
need to pay a fee if accompanied by
their parents. Esperantists from
countries other than the United States
and Canada will be welcomed as
guests of the Congress and do not
need to pay the Congress fee.
In addition to the Congress fee,
persons planning to attend the Con-
gress must pay a Program fee of $7
per person to cover the cost of special
arrangements including banquet,
luncheon, and sight-seeing trips. For
children, the Program fee is only $5.
Mem b ership- b y-mail
If you cannot attend the Congress
in person but want to help to make
it a success, you can "attend" by mail,
m ^sj^- i
Balboa Park, San Diego
receiving your ticket, official program,
copies of reports and other literature
distributed to Congress members, by
paying the Congress fee of $3. Of
course, to be a member by mail only,
vou do not need to pay the Program
fee of $7.
Hotel Rates
Singles: $5.50, 6.50, 7.00 and 7.50
Doubles: $7.50, 8.50, 9.00 and 9.50
Suites: $15 and $25.
Third person in a room: $2.50.
. i
Let's go to the Congress!

■
..... ;.................

Hans Christian Andersen
NTAU 150 jaroj, la 2-an de ap-
rilo 1805, naskigis Hans Chris-
tian Andersen en la malgranda
urbo Odense en Damijo, en plej mal-
riĉa medio, ŝajne plej malbonaj kondi-
ĉoj por feliĉa estonteco, kaj tamen li
fariĝis la plej fama filo de sia lando,
unu el la plej grandaj f abelverkistoj de
la mondo. En sia maljuneco li vidis sian
nomon flanke de la nomoj de Homer,
Dante, Cervantes, Shakespeare, Goe-
the. Estis—kiel li mem sentis kaj es-
primis tion—fabelo en la realeco, real-
eco pli miriga ol la elpensaĵoj de la
fantazio.
Kiel tio okazis? ĉu ni povas doni
klarigon aŭ ĉu ni nur dim: genio, kaj
meditu pri la enigmoj de la estado? Ni
respondu, ke ni povas kompreni alme-
nau iom de la enigmo. Enigmoj ordin-
are estas klarigataj per malofta kaj
stranga kombino de cirkonstancoj kaj
hazardoj, mozaikenigmo de la sorto.
Ni ankaŭ simple povas nomi tion "bon-
ŝanco". Ni bone vidas, ke la hazardo
kaj la "bonŝanco" estis netakseblaj
helpoj por la energio kaj preskau ne-
ŝanceligebla memfido de Hans Christi-
an—"kuraĝulo ĉion atingas", diras
dana proverbo—kaj ni ankaŭ povas di-
veni, ke se la bonŝanco nur en unu
punkto ne helpus al li, tiam nun ne es-
tus ekzistinta ia H. C. Andersen. Fak-
te la malfacilaĵoj kelkfoje estis tiom
fortaj, ke li preskaŭ perdis la esperon.
Oni rajtas kredi, ke multaj grandaj
talentoj en la mondo pereis aŭ malape-
ris en la forgeson de la historio, car
"la bonŝanco" forestis, car la cirkon-
stancoj ne estis favoraj al la talenta
infano, car tio simple ne estis ebla.
Ĉiuj parencoj, gekonantoj kaj protekt-
antoj de la eta Hans Christian insiste
malrekomendis al li strebi al la altaj
celoj, kaj ili havis ĉian prudenton kaj
antausenton je sia flanko. Liaj planoj
estis tiom fantaziaj, ĝis preskaŭ la li-
mo de mensa malsaneco, sed samtem-
pe li estis tiom simpatia kaj naive kor-
tuŝanta, ke oni sentis helpemon kaj
bonecon al li. Kompreneble H. C. An-
dersen estis speciale talenta infano de
sia naskiĝo, ekipita per abnorma sent-
emo (frenezeco estis en la patra fami-
lio) kaj tre viva fantazio. Li havis la
sorton esti sola infano, kaj la feliĉon
esti sola infano en bona kaj amika hej-
mo, kie la gepatroj amis unu la alian,
kaj amis la knabon. Li kreskis en kvi-
eto, kiel trankvila introspekta infano,
kiu ludis kun si mem, en la mondo de
la fantazio, kun bildoj kaj historioj kaj
pupoj kaj teatro. Li estis karakterize
kreanta, produktiva infano, kaj male
de aliaj malriĉaj infanoj li povis sekvi
sian naturon, povis esti kiel li volis,
jes, li tute simple dorlotiĝis, anstatau
esti ŝarĝata per laboroj kaj devoj, por
kio certe estus sufiĉe da kaŭzo en la
malriĉa hejmo. La patro estis "liber-
ŝuisto", tio estas ŝuisto ekster la kor-
poracio, sed memstara, pensema kaj
kritikema animo, kiu sentis sin destin-
ita por io pli alta ol ŝuisto; li kapablis
voĉlegi la fabelojn de 1001 noktoj kaj
la komediojn de Holberg (Dana kome-
di-verkisto) antaŭ sia filo. La patrino
estis multe pli aĝa kaj naskis infanon
antaŭ la geedziĝo. Post la morto de la
patro en 1816 la malriĉeco fariĝis prem-
anta, iom post iom fakte mizera (la
patrino sin vivtenis kiel lavistino kaj
poste fariĝis drinkema^, sed Hans
Christian daŭre vivis en sia mondo de
revoj kaj ludo.
8
La proleta medio donis al la estonta
fabelverkisto du grandajnaktivojn, du
specojn de spertoj, kiuj ne estis je dis-
pono por liaj samaĝaj talentuloj de pli
altaj ŝtupoj en la socio. La unua estis
la proleta sf ero en kiu li kreskis, primi-
tiva aŭ nur antikva mondo plena je
restaĵoj de popolkredo, popollegendoj,
magio kaj idoleco, precipe lia patrino
estis tre superstiĉa, kaj detaloj en la
vivhistorio de H. C. Andersen forte
subslrekas, kiom profunde la kredo pri
magio de la objektoj sidis en li mem.
Tio signifis grandan fortigon kaj nut-
radon por lia fantazio. La alia flanko
de la proleta medio male fortigis lian
real sen ton, lian realari sen ton pri pos-
tuloj de la vivo. Kiel proleto li vidis la
socion de malsupre: mizero kaj ĉifon-
uloj, drinkemo kaj prostituado, hom-
ruino en la malliberejo aŭ en la frenez-
ulejo en Odense. Li vizitis multajn
hejmojn, car li estis interesa infano,
kiu povis rakonti historiojn kaj kanti
memfaritajn kantojn.
La travivaĵo, en la teatro en Odense,
vidi reĝan teatran prezentadon estis
decidiga por lia estonteco: li deziris
fariĝi dancisto aŭ kantisto ĉe la teatro.
Kaj kontraŭ ĉies konsiloj kaj avertoj
la 14-jara longa kaj strangaspekta
knabo iris al Kopenhago por serĉi bon-
ŝancon kun 10 taleroj (malnova mon-
unuo dana^ en la poŝo, kaj krom tio
nur kun siaforta memfido kaj kredo je
la boneco de la sorto. Kompreneble li
malsukcesis, la direktantoj de la reĝa
teatro lin malakceptis, same faris la
dancistino, kiun li vizitis kaj konstern-
igis dancante en ŝia ĉambro soldancon.
Sed tamen la bonŝanco kaj liaj strang-
aj ecoj havigis al li protektantojn inter
kopenhagaj artistoj, tiel ke li ricevis
monon por iom lertigi sin. Li vivis tre
malbone en la ĉefurbo dum tri jaroj,
poste eĉ pli mizere kaj finfine sur la
rando de la senespero. Kiel statisto en
la reĝa teatro li ensorbis la ravan at-
mosferon de la teatro, kaj li komencis
verki teatraĵojn. Nun li devus fariĝi
poeto, car lia bela kantvoĉo malaperis,
kaj lia ĥspekto faris lin maltaŭga kiel
artiston. Du dramojn li verkis, lau la
r*»

Domo en Odense, _en_ kiujam_ loĝis
H. C. Andersen.  Ĝi nun estas uzata
kiel muzeo.
plej bonaj modeloj de la tempo. Sen-
helpaj kaj neintence komikaj ili estis,
sed ili farigis lia savo. La teatra direk-
cio trovis, ilin promesantaj kaj la plej
granda protektanto de H. C. Andersen,
la financdeputito Jonas Collin, unu el
la plej potencaj viroj de la ŝtato, helpis
lin—el la plej granda mizero kaj met-
is lin helpe de la reĝo en la latinlernej-
on de Slagelse.
Artiumo studenta ekzameno- -tiam
estis necesa akceptilo al la parnaso, kaj
la pli altaj kultur-rondoj. Sen klasika
edukado la proleta knabo de Odense
neniam estus pli ol mizera originalo.
Estis por li granda provo, terura tem-
po. Jen du kontraŭaj fortoj karambol-
is, kvazau fajro kaj akvo: senpera, im-
pulsema, kreanta kaj improvizanta
naturo devis porti la ĉenojn de ordemo,
diligenteco, disciplino, precizeco kaj
ekzameno laŭ la malnova lerneja for-
me La rektoro de la lernejo fariĝis pli
kaj pli ekscitita pri li, fine rekte mal-
amika kaj moke ironia. Kiel neniam
antaŭe aŭ pli poste H. C. Andersen ĉi
tie estis "la malbela anasido". Li suf-
eris, plendis kaj humiliĝis, en sia miz-
ero preta rezigni pri ĉiuj revoj, sed de-
nove li saviĝis, forprenitade la lernejo
(la adiauaj vortoj de.la rektoro estis:
"Iru al la infero") kaj preparata por
9




ekzameno per privata instruado. Li
trapasis lalernejan purigadon, konser-
vante sian artistan naturon, sed tio
estis por li multekosta: la daŭra timo
kaj humiliĝo de ĉi tiuj lemejaj jaroj
estas la ĉefaj kaŭzoj de lia neŭrotika
karaktero dum la resto de la vivo, de
lia malplivalora sento kaj de la—de tio
devenanta—abnorma sentemo antaŭ
kritiko kaj abnorma bezono por laŭdoj
kaj. gloro, kaj lia fama kaj sen lima
vanteco.
Post la ekzameno en 1828 H. C. An-
dersen daŭrigis la studadon ankoraŭ
unu jaron, sed tiam ĉesis kaj povis de
tiam vivteni sin per sia plumo. Li nun
estisakceptita en la literaturaj rondoj.
Kopenhago tiam estis, en la tempo 1825
—50, la centro de malofta spirita evo-
luo, tre nekutima intereso pri filozofio,
literaturo kaj arto, eble speco de rek-
ompenco por la politika neaktiveco dum
la absolutismo. Etika klereco estis la
celo de tiu tempo kaj la reĝa teatro
estis la centro de la vivo. Tiun tempon
oni nomas "la dana orepoko""kaj tiam
vivis la poetoj Oehlenschheger kaj
Grundtvig, la skulptisto Thorvaldsem
la sciencisto H. C. Oersted kaj la filo-
zofo S0ren Kierkegaard, krom multaj
aliaj eminentaj personoj, kies nomoj
ne estas konataj ekster la limoj de
Danujo. Estis fruktedona tempo, sed
ankaŭ eta mondo, kie oni tro bone kon-
is unu la alian, kaj kie kritiko, ironio
kaj_ ĉikano bone floris. Ankaŭ tiu ĉi
delikata, preskaŭ superkulturita at-
mosfero estis por H. C. Andersen bona
lernejo. Jen oni postulis ne nur person-
econ kaj ideriĉecon, sed en eĉ pli alta
grado la formalan virtuozecon, la ele-
gantecon, la spritecon kaj la akran
plumon kiel defendilojn. H. C. Ander-
sen estis kutima gasto ĉe multaj el la
altrangaj familioj de la urbo kaj 6e
signifaj poetoj kaj artistoj. Lia spirito
abunde nutriĝis. Grandan influon al lia
viv- kaj artpercepto havis la amikeco
kun H. C. Oersted. Kaj en la mult-
nombraj situacioj, kie li daŭre sentis
la protektantan ŝajnafablecon, malres-
pekton aŭ sentis la venensagojn de la
kritiko, li lernis uzadon de siaj talentoj
por humoro kaj ironio. Li vere hardigis
kaj aklimatiĝis al la diversaj rondoj.
Liaj denaskaj kapabloj, lia kreskado
en la proleta medio, liaj konfuzaj kaj
turmentaj stud jaroj en la teatro kaj en
la latinlernejo, kaj lia literatura kler-
iĝo en la plej altaj rondoj dela ĉefurbo'
- jen la kondiĉoj por lia verkado. Lia'
aŭtoreco jtm komenciĝis en la jaro
1822, tuj antaŭ lia restado en la lern-
ejo en Slagelse, per eta kajero "Jun-
ecaj klopodoj" sub pseŭdonimo Willi-
am Christian Walter (William laŭ
Shakespeare, kaj Walter lau Walter
Scott). Per freŝa emo li post la stud-
jaroj komencis produktadon en multaj
diversaj formoj: de poemoj, vojaĝpri-
skriboj, romanoj kaj teatrajoj. En la
teatro, kiu posedis lian anion, li havis
nur malmulte da sukceso, tamen estis
akceptita la dramo Mulatten (la mul-
ato, 1840), la opera-teksto de Liden
Kirsten (eta Kirsten, 1846) kaj la ko-
medio Den ny Barselstue (la nova akuŝ-
ejo, 1844). Vojaĝi kaj vidi fremdajn
landojn estis por li, dum la tuta vivo,,
la plej granda ĝojo kaj inspiro, lia unua
prozajo estis fantaziplena priskribo de
Fodrejse fra Kfibenhavn til Oestpynten
af Amager (Piedvojaĝo de Kopenhago
ĝis la orienta marbordo de Amager,
1829), poste sekvis la de Heine inspir-
ita Skyggebilleder ^mbraj bildoj, 1831)
priskribo de vojaĝo al Harzen, kaj en
postaj jaroj li daŭre entreprenis novajn
vojaĝojn, precipe al suda Eŭropo. Lon-
ga vojaĝo tra Germanujo-Italujo—
Grekujo—Turkujd kaj hejmen laŭ Da-
nubo kaŭzis la brilan priskribon En
Digters Bazar (Bazaro de poeto, 1842).
Poste venis la vojaĝpriskriboj En
Svedujo (1851) kaj En Hispanujo
(1863). ĉi tiuj vojaĝlibroj elradias liajn
specialajn observpovon kaj vojaĝĝoj-
on, lian senton por la poezio de la real-
eco kaj de la ĉiutago, kaj inter alie ili
montras al ni, kiel li meze en la rom-
antika tempo ĝojis pri la teknika evo-
luo kaj sentis ĝian enorman eblecon.
Li povis fantazii pri la flugmaŝino kaj
pri fenomenoj similaj al la radio.
Pli konata li fariĝis pro siaj romanoj.
Post sia raveco pri la travivajoj de la
kolorriĉa popolvivo en Italujo li elver-
kis ĉi tiujn romanojn: Improvisatoren
10
(la improvizanto, 1835), kiu rapide far-
iĝis vera sukceso, tradukita kaj konita
en eksterlando. Poste sekvis O.T.
(1836) kaj Kun en Spillemand (nur
muzikisto, 1837). Komunaj por tri ro-
manoj estas la fortaj elementoj de
membiografio kaj memtravivaĵoj, im-
presoj de liaj infaneco kaj juneco, la
mizero kaj la suferoj de la malriĉa art-
isto, enkadritaj de pitoreskaj kaj ver-
emaj rakontoj similaj al la vojaĝpri-
skriboj. En De to Baronesser (la du
baroninoj, 1848) malapeiis la subjekt-
iva elemento, dum la substreko de la
socia nejusteco estas pligrandigita.
Ambau du heroinoj de la libro montri-
ĝas „esti- naskitaj_en la„pleijnajaltaj.
rondoj de la socio. La lastaj romanoj
estas At vaere eller ikke vaere (ĉu esti
aŭ ne esti, 1857) kiu temas pri la lukto
inter kredo kaj scio, kaj Lykke—Peer
(bonŝanculo, 1870).
Ĉiuj la supre cititaj verkoj estus
povintaj havigi al H. C. Andersen
grandan reputacion en lia tempo, sed
la mondfamon kaj posttempan amon
kaŭzis kompreneble Lafabelcj. La un-
ua kajero kun la fabeloj (Fajrilo, Mal-
granda Niko kaj granda Niko, Reĝid-
ino sur pizo, Floroj de la malgranda
Ida) aperis 1835, en la sama jaro kiel
"la improvizanto", kaj antau la fmo
de la jaro ankoraŭ unu kajero (enhav-
ante inter alie: Elinjo-Fingreto kaj
Vojkamarado). Triakajero (enhavante
inter alie: La virineto de Maro kaj La
novaj vestoj de la reĝo) aperis 1837.
Estis malgrandaj modestaj kajeroj, ki-
uj ne vekis tro da intereso, sed la saĝa
H. C. Oersted jam tiam diris: la roma-
noj famigis Andersen, sed la fabeloj
faros lin senmorta. La verkisto mem
apenaŭ komprenis, ke jen li trovis sian
veran esprimformon, tiun stilon, kiu
kunigis ĉiujn liajn fortojn en unu tuto,
sed, la akcepto de la fabeloj ĉirkaŭe en
la mondo verŝajne iom post iom mon-
tris tion al li. Li daŭrigis ĝis siaj lastaj
jaroj, kun paŭzoj de tempo al tempo,
aperigi novaj n kolektaĵojn da fabeloj
kaj historioj, ĉefe en serioj 1843-48,
1852—53 kaj 1857- 72. Dum la unuaj
kolektaĵoj nur estis ' 'Fabeloj rakontit-
aj por infanoj" li poste en la daŭro de
la jaroj agordigis kaj riĉigis la formon
tiel, ke la fabeloj ofte sin turnas kaj al
infanoj kaj al plenkreskuloj. Jes kelk-
foje nur al plenkreskuloj. La historioj
ofte kreskis ĝis longaj noveloj aŭ ĝis
vivfUozofiaj simboloj.
Kial infano H. C. Andersen estis
fantaslanta, improvizanta, rakontanta
naturtalento. Dum sia juneco li uzis si-
an genian rakontpovon por la infanoj
de tiuj kopenhagaj familioj, kiuj lin
gastigis. Li fariĝis verkisto en la rom-
antika tempo, kiam oni entuziasmiĝis
pri popolfabeloj kaj fantazia verkado,
kaj kiam precipe germanaj, sed ankaŭ
danaj verkistoj denove vivigis tiujn
formojn. Estas kompreneble, ke And-
ersen devis uzi la fabelan formon, kaj
kelisuperu ĉiujnsiajn kunulojn. Kial?
Kio estas la sekreto de la forto de liaj
fabeloj ? Mi opinias, ke oni povas mon-
tri al du ĉefkaŭzoj. Unue la magia kaj
mirakla mondo de la fabeloj estis por
H. C. Andersen kaj lia infanmedio io
natura kaj vera, io, en kio li kreskadis
kaj kun kio li vivis. Li ne bezonis, kiel
devis liaj germanaj antaŭuloj Tieck kaj
E. T. A. Hoffmann kaj Chamisso, imi-
ti malnovan formon, ne surpreni sur
sin rolon de naiva rakontanto, kaj sen-
pera infaneca naturo. Li estis tia. Tial
oni sentas liajn fantaziaĵojn, lian ludon
kun laobjektoj, liajn inspirojn de flor-
oj, insektoj, pilkoj kaj stansoldatoj kiel
konvinkigan artistan veron.
Due, lia propra vivo formis sin kiel
pruvo je la enhavo de la popolfabeloj:
la revo de la ordinaraj homoj pri suk-
ceso, la privenko de ĉiuj malfacilaĵoj
kaj altrangaj konkurantoj de la malri-
ĉa knabo, la optimisma kredo je la plej
interna justeco de la estado, la kredo,
ke natureco kaj sana prudento priven-
kos riĉecon, snobecon, hipokritecon kaj
maljustecon. Liaj propraj spertoj, liaj
venkoj same kiel liaj humilaĵoj, eniras
kiel vivanta ŝtofo en la plej multajn el
la fabeloj. Do ankaŭ ĉi tie vero anstat-
aŭ imitaĵo. Kromelafabela formo don-
is al li eblecon, pere de bildlingvo kaj
ruza simboliko esprimi tion, kion li ne
povis permesi al si elparoli rekte: li po-
vis esprimi siajn suferojn kaj sian fier-
on  (la malbela anasido),  sed  ankaŭ
11
- I ■',.'"'- ;mh-i       ;:>-. i       i a ;
ironii pri siaj propraj malfortoj; li po-
vis rakonti pri sia malfeliĉa patrino
(ŝi estis tute sentaŭga), montri sian
simpation por la malfeliĉuloj en la so-
cio (Cio sur sian ĝustan lokon), kaj
ataki la entuziasmon pro la malnova
tempo (Galoŝoj de feliĉo), kaj li povis
ataki siajn kontraŭulojn, venĝi pro ne-
justeco kaj humiliĝo kaj inciteti la kri-
tikantojn. Li estis majstro pri la laste
nomita. Multaj moketoj kaj malicaĵoj
sin kaŝas en la naiveco de la fabeloj.
Ni bone konas liajn vivon kaj pensojn.
Li skribis taglibron, skribisamasojnda
leteroj, kaj plurfoje li donis sian mem-
biografion.
28-jara li verkis sian unuan "Lev-
nedsbogen" (vivpriskribon—nur el-
donita en 1926), sed ĉefa verko estas
Mit Livs Eventyr (la fabelo de mia vi-
vo, 1855), la preciza rakonto pri lia
malfacila vojo al la famo. En tiu ĉi jaro
li jam atingis la grandan reputacion,
fariĝis konata ekster la limoj de Eŭro-
po, kaj lia famo kreskis de jaro al jaro.
Lia vanteco estis kontentigita pro tiuj
admiro kaj honorigo, kiujn oni ĉie
montris al li, tamen pli multe en ekster-
lando ol en lia naskiĝlando.
En Danujo li prefere restadis en la
grandbienoj, en la plej altrangaj rond-
oj, kaj li estis ŝatata gasto ce la kort-
egoj kaj hejme kaj eksterlande. Li vi-
vis el la varmo de la admiro kaj famo,
. ne povis vivi sen ĝi, car li estis soleca
homo, al kiu normala homa feliĉo ne
estis destinita: la tragedian finon de
juneca enamiĝo certe kaŭzis li mem,
kaj lia tre priparolita amo al la sveda
kantistino Jenny Lind ne estis recipro-
ka. Ni povas dubi pri tio, sed li mem
diris, ke li estas feliĉa, kaj li dankis al
Dio pro tio: "La historio de mia vivo
instruos al la mondo, kion ĝi instruas
al mi: ke ekzistas bona Dio, kiu gvidas
ĉion plej bone.''
Li mortis en Kopenhago la 4-an de
aŭgusto, 1875.
—Sven M0ller Kristensen
Tradukis: Gustav Kuhlmann
Vokas Bo/on/o
Adreso: 40-a Univ-
ersala Kongreso de
Esperanto, ĉe CIT, Pi-
azza Nettuno 2, Bolo-
gna, Italujo.
Kotizoj: Post 31
marto la kotizoj plialt-
iĝas. Bonvolukonsulti
la tarifon. Aliĝiloj haveblaj ĉe landaj
asocioj de UE A kaj la Kongresa Oficejo.
Limdato de aliĝo: Konforme al la
Kongresa Regularo de UEA la L. K. K.
rifuzos akcepti aliĝojn post la 30-a de
junio. La aliĝiloj devos esti en Bologna
je tiu dato. Je la 30-a de junio la L. K.
K. fermas siajn kontojn por fari la ne-
cesajn kalkulojn prete por la Kongreso.
Sekve ne sendu monon al L. K. K. tiel
ke ĝi atingos Bologna en julio.
Transporto en Bologna: La urbestro
de Bologna jam promesis senpagan ve-
turadon dum la kongresa semajno.
Nomigo de strato: Promesite estas,
ke dum la Kongreso la magistrate cer-
emonie inaŭguros straton kun la nomo
ESPERANTO honore al la Kongreso.
Jubileo: La urbestro de Bologna in-
vitis al la Jubilea Kongreso la urbest-
ron de Boulogne-sur-Mer, hejmo de la
Unua Kongreso.
Loĝigado: La Loĝiga Servo informas
ke ĉiuj unulitaj ĉambroj jam estas re-
zervitaj. Nepre ne plu mendu sed faru
aranĝon pri divido de ĉambro.
Statistiko ĝis fino de marto: Argen-
tine 1, Aŭstralio 2, Aŭstrio 21, Belg-
ujo 13, Brazilo 3, Britujo 80, Cipro 1,
Danujo 36, Finnujo 46, Francujo 202,
Germanujo 90, Hispanujo 5, Irlando 3,
Italujo 260, Izraelo 1, Japanujo 1, Ju-
goslavs 54, Kubo 1, Marofco 20, Ned-
erlando 136, Norvegujo 26, Novzelando
1, Portugalujo 6, Sarlando 1, Sudafri-
ko 1, Svedujo 91, Svislando 25, Uru-
gvajo 2, Usono 12. Sumo el 29 landoj
1141. Nemembroj de UEA 231. Instru-
istoj 18%. Gejunuloj 7%.
Mason Sticttard, KKS.
Reprints of the article "Triumph in Montevideo" may be obtained at$1.50
per 100. Write North American Esperanto Review, 3U2 N. Mullen, Tacoma, Wn.
12
(Continued from page 4)
came apparent that a wave of public
opinion had been stirred up for
Esperanto in the Conference city; in-
dignation over the committee's action
was rising and was a factor now to be
considered by the delegates to the
General Conference, who recognized
that the matter might easily become
a world-wide scandal. Many of them
suddenly found time to study the doc-
uments provided them by the C.E.D.
and even to attend the exposition.
With the realization that "the Es-
peranto affair," as it was called in
Montevideo, had become a really hot
issue, Dr. Lapenna determined to
make one more effort to realize suc-
cess out of failure. He asked for per-
mission to speak before the Plenary
Session, and was refused; but he suc-
ceeded in convincing representatives
of UNESCO that the Mexican Reso-
lution should be reintroduced and the
entire Conference given the oppor-
tunity to vote on it. At 5:15 on Dec.
10 the President announced that the
next item on the agenda would be the
International Petition in Favor of
Esperanto. The Mexican delegation
reintroduced its resolution with a
minor change from its original form.
A few minutes thereafter the vote
was taken and 30 hands were raised
in favor, five delegations were op-
posed, there were 17 abstentions and
the rest of the delegations did not
vote at all. Among those voting in
favor of the resolution were, accord-
ing to Dr. Lapenna, Mexico, Uruguay,
Sweden, Norway, Switzerland, the
Netherlands, Luxembourg, France,
Brazil, Great Britain, Italy, Greece,
Yugoslavia, China, Austria, Hon-
duras, Irsael, and New Zealand.
Among those who opposed were Den-
mark, Egypt, and Cuba. Again, the
Soviet Union and its satellites ab-
stained.
And so, at exactly 5 :30 on the 10th
of December, 1954, the historical de-
cision which amounts to the first offi-
cial recognition of Esperanto by an
international organization at the
governmental level was proclaimed
by the President of the General Con-
ference.
It is too soon to know exactly what
consequences UNESCO's action will
have in the North American coun-
tries. At the very least, it is to be
hoped that the American govern-
ments, the public, and the press will
interest themselves in Esperanto
enough to judge its merits on the
basis of what has been accomplished
in 67 years of practical use through-
out the world, rather than on the
basis of uninformed disinterest, as
has been the case so often in the past.
HOW CAN I LEARN ESPERANTO?
For private study order one of these texts:
The Esperanto Teacher_________________________________$ .45
Nelson's Esperanto Course_______________________________1.50
Step by Step in Esperanto_______________________________1.50
or
Order the Esperanto Teacher, above, and enroll in our free corres-
pondence course: Esperanto by Mail, 123 East 35th St., Brooklyn 3,
N.Y.
13
Novaj
Libroj
R-':r   - K    *S
P    II
6 ">-.M''i.'
Nederlando, bildlibro kun fotograf-
aĵoj de Ed. Van Wijk, teksto de Mr. E.
Elias. Teksto tradukita por la Esperan-
ta eldono de S-ino J. R. G. Isbrucker.
Eldonis W. van Hoeve N. V., Hago,
Nederlando.
ĉi tiu libro estas tre eble la plej bela
Esperantolibro iam eldonita. Teknike,
ĝi estas la perfekteco mem: preso, pa-
pero, bindo, rotogravura reprodukto
de la fotografaĵoj—el kiuj 16 estas
presitaj en bela koloro—estas sen ri-
proĉo. Kaj la enhavo: bona, bonega, eĉ
pli ol tio. Sur 196 paĝoj la plej ravaj
bildoj, akompanataj detaŭgaj klarig-
aj, sed ne tedaj—tekstoj portas aŭ re-
portas la vidanton al tiu landeto, kiu
estas "Miraklo el Akvo." En dek-unu
fotoserioj nivizitas la grandajn urbojn
de Nederlando, turistas en la provin-
coj, lasas nin raviĝi de labelegaj floroj,
ekkonas la popolon de tiu lando, kaj
konstatas nian admiron por la popolo
kaj por la lando.
Kiu jamvidis Nederlandon kaj kom-
prenas Esperanton, nepre havigos al si
ĉi tiun plej eksterordinaran libron, spi-
te ĝian iom altan koston. Efektive,
kvankam ni eble alkutimiĝis al mal-
multekostaj Esperantolibroj, tiel riĉ-
aspekta, grandformata kaj teknike
bela libro kiel Nederlando certe valoras
ĝian prezon.
14
Kiu neniam havis la feliĉon mem vi-
ziti Nederlandon, trovos, ke la libro
estas lia veturbileto por ebligi al li havi
dum la vivo tiun privilegion.
La traduko de la teksto estas sen
makulo. Preseraroj ne estas troveblaj.
Nepre dirinda pri ĉi tiu libro estas an-
kaŭ ke ĝia propaganda valoro, dum ĝi
simple kuŝas sur breto en la hejmo de
Esperantisto, estas ega.
Kiel onilegas en la reklamoj, "bona
libro estas kamarado por la tuta vivo."
Kaj tia kamarado povas esti Neder-
lando.
Jarlibro de la UEA, 195Jk, Dua par-
to. 77 paĝoj, kun Matematika Termin-
aro.
Jen la kdnata formato kaj interna
aranĝo de la utila gvidlibro pri la Es-
peranto-movado, kiun ĉiu serioza Es-
perantisto devus havi. La libro enhav-
as statistikan informon pri diversaj
flankoj de la internacia movado, kaj
mallongajn raportojn de la aliĝintaj
landasocioj. Pli ol duonon de la libro
okupas Matematika Terminaro, la pro-
dukto de kiu devis esti giganta laboro
por ĝia kompilinto, C. M. Bean, pri kies
kompetento atestas tuta serio da post-
nomaj literoj.
1
..................
Matematika Terminaro, aparte pres-
ita (vidu supre) de UEA laŭ la sama
formato kaj ĝenerala aspekto kiel ĝiaj
antaŭaj terminaroj: aeronaŭtika, ar-
mea, marista, muzika, k.t.p. 40 paĝoj,
sama formato kaj plaĉa preso kiel la
Jarlibro.
Historia dokumento estas la f ebruara
numero de Esperanto-Revuo Internacia
en kiu troviĝas ampleksa raporto pri
ĉiuj okazintaĵoj en Montevideo, pri la
efikoj de la UNESKO-decido, pri la
Universala JEkspozicia _de_Eaperanto;
ankaŭ represo- de la ĉefaj leteroj kaj
dokumentoj rilate la aferon ĉe UNES-
KO. Pro la graveco de ĉi tiu numero,
UEA vendas ĝin kiel libron. Neabon-
antoj volos havi la abunde detalan ra-
porton, kiu ampleksas preskaŭ ĉiujn
44 paĝojn.
Poemoj de Omar Kajam, en traduko
de G. Waringhien! Eldonis S.A.T. 60
paĝoj, mezkvalitaj papero kaj preso,
paperbindo.
En la literature de la tuta mondo, la
poemaro de Omar Kajam estas unika
pro tio, ke gi ŝuldas sian famon al tra-
duko. Verŝajne la originalaĵo ne estus
hodiau konata, kaj la nomo de Omar
mem estus forgesita, se ne estus aper-
inta la dek-naujarcenta traduko angla-
lingva de Edward Fitzgerald. Tiu ' 'tra-
duko" estis tiel libera, ke multaj part-
oj de la originalo estas ellasitaj, aliaj
partoj estas apenaŭ rekoneblaj, kaj
granda parto de la traduko tutsimple
estis inventaĵo de la tradukinto. EC la
filozono de la verkinto, fundamenta car
ĝi estas filozofia verko, kaj certaj mor-
oj de tiama (dek-dujarcenta) Persujo,
estis alie prezentitaj de Fitzgerald ol
en la originalaj poemoj, aŭ "robaioj".
Tiel okazas, ke la robaioj de Omar
estas malmulte similaj al la robaioj de
Fitzgerald, kaj ke la anglalingvano-
Esperantisto, legante ĉi tiun multe
malpli liberan tradukonde Waringhien,
havas la strangan senton, ke li legas
ion tre fremdan, kiun li devus rekoni
sed ne povas.
Waringhien uzis la aleksandran vers-
formon, plurloke kun granda sukceso:
' 'Hodiaŭ via mano morgaŭon
ne disponas,
kaj zorgoj pri morgaŭo
al vi nenion donas.
TSTe perdu vivmom^eiitonT
jen kion sag' admonas,
Car de vivresto via
la longon vi ne konas."
Pli ofte la ritmo estas malpli glata:
' 'Kiam en tomb' de miaj
esperoj Sort' min tretos,
kaj min, senplumigitan
birdeton, Mort' forĵetos,
zorgu: el mia cindro
vi faru nur pokalon!
Eble, kiam ĝi plenos
de vin', mi revivetos..."
Kiom Waringhien evitis troan liber-
econ en la senco de la traduko, li tamen
ne hezitis pri liberecoj kun la lingvo.
La uzo de formoj kiaj "hiero" por hie-
raŭ, "ĉi" por ĉi tiu, "juno" por jun-
ulo, kaj la uzo de "re" kaj "mis" kiel
memstaraj vortoj, estas bedaurindaj.
Se ano de komencanta kurso dirus
"kiu venisre?" aŭ "preterlasuhieron"
aŭ "drinku ĉi vinon" ni certe atentigus
lin pri lia eraro.
Kompreneble, ĉi tie ne temas pri
eraro aŭ nescio, sed pri la teknikaj lib-
erecoj, kiujn la tradukinto permesis al
si "por la bono de 1' arto". Sed verŝaj-
ne la traduko sukcesas—kaj ĝi ja estas
sukceso—malgraŭ, ne dank' al, tiaj
liberecoj.
15
11 m

Legu kaj Ridu, de K. 0. Schmidt.
Eldonis Siegfried Ziegler Verlag, Mu-
nich. 88 paĝoj, klara preso, paper-
bindo.
Lalibron plenigas "ŝercoj, spritaĵoj,
amuzaĵoj, malicaĵoj" kaj "groteskaĵ-
oj" plus ĉapitro pri humoraĵoj en la
vivo de infanoj. Fakte ĝi estas kolekto
de centoj da ŝercoj, laŭ la germana
speco de humoro. Granda parto de la
materialo estas iom tro malkonciza por
nia humorsento. Sed ĝi ja amuzas, kaj
oni povas ĝin legi facile kaj kun ĝuo.
(Libroj recenzitaj en \& Review esta.s
mendeblaj, krom la Jarlibroj de UEA,
ĉe Esperanto League Book Service,
Middleton, Wis.)
_______ANONCOJ_______
Tarifo: $1 ĝis sep linioj. Dek procenta
rabato por du- aŭ plifoja apero. Petti
informon pri tarifo por pli grandaj aŭ
multfoje aperantaj anoncoj aŭ reklamoj.
FERIU en la belega Muskoka dis-
trikto kaj vizitu nin! Niasolecadomoen
ĉarmaregiono estas malfermata al ĉiuj
samideanoj. Mi intencasaranĝi septag-
ajn kursojn por komencantoj kaj pro-
gresantoj. Ges-roj Eichholz, Esperan-
to-Domo, Port Sydney, Ont., Kanado.
Donations to the Review Fund
We acknowledge with thanks the
following contributions: Armin Do-
neis, $10; R. C. Marble, $15; Anony-
mous, $10; R. M. Pease, $5.
EXECUTIVE BOARD DECISIONS
1. Appointed Roan U. Orloff, 31
Nahanton St., Newton Centre 59,
Massachusetts, to fill the Executive
Board vacancy created by the death
of S-ano Adams.
2.  Authorized payment of printing
costs for official stationery.
3.   Accepted the invitation of the
San Diego Esperanto Society to hold
the 1955 Congress in that city, and
named Dirk Brink as Local Congress
Committee Chairman.
4.   Approved the program of the
1955 Congress as presented by the
Local Congress Committee.
_________DEATHS________
With the very deepest regret we
note the passing of another pillar of
the North American Esperanto Move-
ment. Helene Wolff passed away Sun-
day, March 27, in San Francisco.
Death came as a result of a heart
ailment.  She was 66 years old.
Helene Wolff was born in Kleve,
near the Dutch border, in Germany.
She became an Esperantist in 1927,
and subsequently was very active in
the movement in Germany. She trans-
lated two books into Esperanto: La
Okuloj de la Eterna Frato, by Stephen
Zweig, and La Hirundlibro, by Ernst
Toller. With the advent of the Nazi
regime in Germany she was perse-
cuted for her Esperanto activities
until she succeeded in leaving the
country for the United States, where
she remained until her death.
Miss Wolff was a firm believer in
Esperanto and in its interna ideo;
she worked tirelessly and unceasingly
for the movement. She took part in
four Universal Congresses and num-
erous national ones, was for years a
delegate of the UEA, and lectured
before countless civic, service, and
religious groups in California, par-
ticularly in the Bay Region. At the
time of her death she was President
of the Esperanto Society of the Bay
Region.
Her death is a great shock and a
distinct loss. For those of us who
were privileged to know and work
with her, she was always a source of
inspiration and courage.
16
GOING TO THE CONGRESS?
Read a good book on the way
ESPERANTO, of course!
One of the good places to buy it:
Esperanto League Book Service, Middle ton, Wis.
FREE BOOK LIST ON REQUEST
Esporanto-by-Muil, 123 East 35th Street, Brooklyn 3, N. Y.
APPLICATION BLANK
I enclose $_____________for:  (check)
Regular member______________________________________$ 3.00
Supporting member___________________________________    5.00
Patron ______________________________________________  10.00
Life member_________________________________________50.00
Man and wife_________________________________________    4.00
Subscription only_____________________________________    1.75
Name _______________________________________________
Address _____________________________________________
City   -------------------------------------------------------------------------
Print your name and, address clearly. Send to: Esperanto
League for North America, Meadville, Pa. Advise the League
promptly if you change your address.
l





■ ai»
■