me NORTH AMERICAN ESPERANTO REVIEW Vol. 2 No. 2 Official Organ of the Esperanto League for North America March-April, 1954 JOIN NOW! 1954 CONGRESS -4 vii'' I Pictured here is the Administration Building of Westminster Choir College, site of this year's ELNA Kongreso. Located at Princeton, New Jersey, the College is a separate entity from Prince- ton University, and is dedicated to the belief that the ultimate purpose of music is to serve God; and its own pur- pose is to prepare its students to be "ministers of music". The College is renowned as the home of the famous Westminster Choir, and its graduates are in such demand all over the United States that prospective employers have outnumbered them as much as 30 to one. During the Congress (July 9, 10, 11) food and lodging will be provided by the College at a cost of $11 per person. Sign up now by sending your registra- tion fee ($3 per person) to Local Con- gress Committee Chairman Howard G. Borden, 110 S. Overbrook Ave., Trenton 8, N. J. Vol. 2 March—April, 1954 No. 2 Published in Tacoma, Wash., by the Esperanto League for North America, Inc., as its official organ. Subscription free to members. Other rates: NON-MEMBERS: $1.75 per year. GIFT SUBSCRIPTIONS: Members may purchase gift subscriptions, at 30 cents per year, for schools, libraries, eminent persons, etc. The Review re- serves the right to refuse gift subscrip- tions for persons who should pay the higher rate. EXTRA COPIES (must be ordered before printing): 30 of one issue for $1 to members only. MEMBERSHIP DUES Regular Member $3.00 Supporting Member $5.00 Patron $10.00 Life Member $50.00 Man and wife (Regular Members) $4.00 (to receive only one copy of publications, etc.)__________^_________________ OFFICERS OF ELNA President Gilbert Nickel, 204 Harding Avenue, Silview 4, Del. Vice-President John L. Lewine, 52 Riverside Drive, New York 4, N. Y. General Secretary Louis Dormont, 123 East 35th Street, Brooklyn 3, N.Y. Financial Secretary Conrad Fisher, R. F. D. 1 Meadville, Pa. Treasurer Edward W. Pharo, Jr., 638 E. Rosalie St., Philadelphia 20, Pa. Chairman, Executive Board F.R.Carlson, 2116 North 35th St., Seattle 3, Wash. Editor, Official Organ D. B. Richardson 6205 So. Prospect Tacoma 9, Wash. ADVERTISE IN THE REVIEW One page................... $20.00 Half page....................10.00 Quarter page................. 5.00 One column.................. 7.00 Half column.................. 3.50 Quarter column............... 1.75 Eighth column (7 lines) or less.. 1.00 Extra charge may be made for cuts or special material which increases cost. COIvIIvIIi J '"KUIS OF ELNA Finance George E. Wagner, 403 E. North St., Tampa, Fla. Organization Armin F. Doneis, P.O. Box 105, Pharr, Texas Roan Orloff, 31 Nahanton St., Box 18, Newton Center 59, Mass. Publicity Adrian Hughes, 476 So. Bailey Ave., Hillsboro, Ore. Helene Wolff, 2944 Clay St., San Francisco, Cal. Education W.G.Adams, Kingston, Wash. G. G. Iggers. Philander Smith College, Little Rock, Ark. John Bovit, 132 East Broad St., Westfield, N.J. Anyone who can help in the work of one of these committees, or who wants help on local problems, is requested to write to the first name listed under the committee concerned. ELNA BUDGET January to August inclusive, 1954. RECEIPTS Balance December 31, 1953 $291.00 Dues receivable 489.00 Review subscriptions (estimate) 20.00 25% Book sales (Turner) 2000 Total $820.00 for eight months $546.67 DISBURSEMENTS President's office $10.00 General Secretary's office 25.00 Treasurer's office 15.00 Estrarestro's office 15.00 Financial Secretary's office 10.00 Review (4 issues at $60) 240.00 Printing stationery 25.00 Committees: Membership and Organization 17.00 Educational 25.00 Publicity 10.00 Finance 5.00 Balance to cover additional items or increases voted by Estraro 134.67 Total $546.67 DECISIONS of the ESTRARO 1. Approved advertising rates for the Review (published elsewhere in this issue). 2. Approved proposal of Westminster Choir College for 1954 Congress. 3. Approved the budget (published elsewhere in this issue). 4. Approved proposed amendments (published elsewhere in this issue). 5. Members may purchase extra copies of the Review at 15 for 60 cents or 30 for $1, if ordered before printing. 6. Gift subscriptions to the Review for Esperantists in other countries will be accepted on the same basis as for schools, libraries, etc. RULINGS by the PRESIDENT The President shall not be held re- sponsible for split infinitives introduced into his rulings by the printer. PROPOSED AMENDMENTS to the Constitution of ELNA (Numbers indicate paragraphs to be amended. (Congress) indicates amend- ment proposed by 1953 Congress.) The Executive Committee recom- mends that the office of Financial Sec- retary be abolished, as provided in the amendment to Paragraph 401, which would automatically result in rejection of certain amendments relating to the duties, term, etc. of the Financial Sec- retary. It is believed that the duplica- tion involved in having both a Treasurer and Financial Secretary is unnecessary and leads to delays in handling the financial affairs of the League. The fact that the Treasurer is bonded is sufficient guarantee that the funds of the League are protected. It is further recommended that the amendment to Paragraph 207 as sub- mitted by the Congress be approved with the change of the word "shall'' to "may" (before "suspend"). As sub- mitted, the amendment makes it man- datory on the Executive Committee to suspend a member (and consequently an officer) against whom five members may present charges, no matter how trivial or baseless such charges may be. 101 (Congress): To be amended by adding the word "Incorporated" after the name of the League. 207 (Congress): To be amended to read "The Executive Committee shall suspend the membership of" any mem- ber against whom charges shall have been presented in accordance with Par. 208. They shall present the issue for final disposal at the subsequent Con- gress." North American Esperanto Review 208 (Congress): Add "Only the Con- gress can expel a member. A two-thirds vote is required for expulsion." 208-d (Congress): Add "Any expelled member shall have the right of appeal within 60 days to the referendum vote of the membership. The expelled mem- ber shall bear the cost of preparation of the statement in his defense, such statement to be limited to 1000 words or to the length of the material presented against him, whichever is greater. The defense statement shall be mailed at the expense of the League, with the refer- endum ballot and the sustaining state- ment." 401: To be amended by eliminating the provision for a Financial Secretary. 401 (Congress): To be amended by adding "The officers elected at any Con- gress shall take office immediately after the close of that Congress." 402: To be amended by eliminating the reference to Financial Secretary. 403 To be amended by providing that the President shall serve for three years; provided that the President's office shall be filled at the 1954.election. 407 (Congress): To be amended by adding'"The Financial Secretary shall serve for three years: however, the first Secretary shall serve until the close of the 1955 Congress." 408 (Congress): To be amended by inserting "Shall serve for three years; however, the first Treasurer shall serve until the close of the 1955 Congress." 410: To be amended by adding the following:' 'Following each election they shall choose from among their members a Chairman. They shall establish from time to time the necessary regulations and procedures for the conduct of their duties." (Continued on page 12) SB? * """* ' * ' an. ESPERANTO IN NORTH AMERICA News-notes from around the United States and Canada Esperanto display at the Central PuHic Library, Seattle, February 1-28 Esperanto - Speaking Family Honored on Silver Anniversary The most famous Esperanto family in the United States was honored Jan. 24 by members of the Esperanto Club of Los Angeles when Ges-roj Charles- Chomette celebrated their 25th wed- ding anniversary. S-ano Chomette met his wife, Germaine, at the 20th Univer- sala Kongreso in Antwerp in 1928; he was French, she was Belgian, and when they married Esperanto became their everyday language. The Chomettes' two daughters, Dianto and Lilio, have spoken Esperanto from birth. Our congratulations to the Cho- mettes and best wishes for many more years of happiness and of fruitful work for Esperanto. NEW YORK OFFICERS NAMED At its February 6 meeting the New York Esperanto Society elected the fol- lowing officers for the new year: John L. Lewine, President; Frances Lesher, Secretary; and J. A. Clarke, Vice Presi- dent. Marion Topham and Dora Ma- rootian were named to the Program Committee. After the election Dr. Alfonso Lomo, of the University of Madrid, lectured on the subject of participial verb forms in Esperanto. Benjamin Reich pre- sented a discussion on number puzzles. As usual, the meeting was followed by an informal get-together—lasting far into the night—at a nearby restau- rant. North California Groups Meet in Sacramento The first regional meeting of the Esperanto groups of Northern Califor- nia took place Sunday* March 7 in Sac- ramento at the home of Ges-roj John Carpenter. Esperantists from Sacra- mento, San Francisco and Placerville attended. To give the occasion a real global atmosphere, the ladies wore genuine costumes of various countries —a colorful picture! Also the pot-luck dinner was "internacia" and included such delicacies as: irlanda verda salato, svedaj viandaj buloj, rina "Foo Yong", meksikaj tamaloj, ilalaj spaghetoj, hava- jaj pampelmoj, turka kafo, dana frukto- supo, and many more. During the program the following founders of the Esperanto movement in Northern California were honored: Mr. H. E. Dillinger, Placerville; Mr. Carpenter; Miss Helene Wolff, San Francisco; and Miss Ida Belle Craig, Sacramento. Nanev Feted in Seattle S-ano Nuni Nanev, the famous Bul- garian operatic tenor and noted Esper- antist, appeared at the Seattle Metro- politan Theatre on Feb. 13. The audi- ence was most enthusiastic, and both Seattle newspapers reported the event with highest praise for Nanev's artistry (including excellent publicity for Esp- eranto) . The previous day Nanev was interviewed over a major television station. Among the many songs from many lands chosen for the program was the Cradle Song, by Brahms, which S-ano Nanev sang in Esperanto. After the concert, S-ano Nanev was honored by Seattle Esperantists at the home of Jay Berry, President of the local club. S-ano Nanev has compiled a large collection of Esperanto translations of classical and folk songs from all over the world. If you are interested, write to: S-ano Nuni Nanev, 664 Woodbine Ave., Toronto, Ontario, Canada. M0"ffi$JB S-ano Nuni Nanev with (left) Duane Walter, Vincent Griffeth, (right) Ferd Carlson, Jay Berry , '. 11 lis si mm \ ESPERANTO * TUTMONDE laSaranĝokun HEROLDO DE ESPERANTO Kursoj por Esperanto-gvidantoj. Estas konata fakto en multaj landoj, ke mankas personoj kun la necesa sperto pri la gvidado de la diversaj branĉoj de la Esperanto-movado. Tial oni ofte devas alekti en la estrarojn de la grupoj kaj eĉ de landaj asocioj senspertajn homojn, kiuj devas unue uzi longan tempon por studi la funkciadon de la movado, antaŭ ol ili povas efike eklabori. Okazas ankaŭ, ke la pli malpli hazarde elektitaj personoj ne .lavas la necesajn ecojn por fariĝi vere efikaj gvidantoj de la movado. Same estas, kiam oni serĉas personon por gvidado de kurso, studrondo, aŭ por estrado de iu ad- ministra aŭ alia aparta fako (gazetara se^TOj^sirnJ^_____- ___ ____ __ La jarkunveno de Norvega Esperantista Ligo 1953 en Narvik studis ĉi tiun proble- mon kaj decidis, ke oni klopodu starigi kur- sojn por Esperanto-gvidantoj. Supozante, ke tiaj studkursoj interesas ne nur norve- gojn, ni decidis aranĝi la kursojn sur pli internacia bazo. La estraro de NEL tial interkonsentis kun s-ro L. Friis, ke tiaj kursoj okazu en la kadro de lia kursoserio sn Elsinoro (Helsingbr), la 17.-24.7.1954. Okazos jenaj kursoj: 1. Prepara kurso por Esperanto-instruis- toj laŭ la Cseh-metodo kaj laŭ lernolibro. Tiun kurson gvidos s-ro T. Morariu. 2. Kurso por Esperanto-gvidantoj, kie oni studos detale la "Iaboron de lokaj grupoj kaj de tutlandaj movadoj el ĉiuj flankoj, inkluzive de administrado, kaj ne nur la Iaboron de estraroj, sed ankaŭ de apartaj fakoj. Partopreni povos ĉiu, kiu interesi- ĝas pri pli efika gvidado de la Esperanto- movado. Tiun kurson gvidos verŝajne s-roj Tohan H. Rosbach (klublaboro) kaj C. 3top-Bowitz, prez. de NEL (tutlanda la- boro). 3. Krome ni klopodas starigi dum la es- perantista libertempado en Lofthus, Nor- vegujo, kurson por gvidantoj de studron- doj, ankaŭ sub gvidado de s-ro' Johan H. Rosbach. La aranĝoj estas eksperimenta efektivigo de nova ideo kun la celo krei kapablajn gvidantojn de nia movado. Mi rekomendas al ĉiu serioza esperantisto, kiu jam havas spertojn pri la gvidado de iu flanko de la movado, aŭ kiu estas preta partopreni en la gvidado de la movado estonte, al ĉiu kiu jam havas gvidan oficon ĉu en loka, ĉu en landa, ĉu en tutmonda movado, aŭ kiu es- ias preta akcepti tian oficon, partopreni en la kursoj. Ne femos pri instruado sed pri komuna studado de la pr'oblemoj; ĉiu povos kontribui laŭ siaj spertoj kaj ideoj, kaj oiu povos-ion lerni. (Vidu cetere la anoncojn de s-ro Friis kaj de la Lofthus-aranĝantoj.) C. STOP-BOWITZ. La 10-a TEJO-Kongreso akazos de la 24-a ĝis la 31-a de julio en la konata radio-urt»o Hilversumo. La kon- gresejo estas „Sportpark", la sportkonstru- aĵo ĉe la malgranda stacidomo Soestdijker- straatweg. Gi situas en belega ĉirkaŭaĵo, belegaj arbaroj, vastaj erikejoj ktp. Nia programo estos yaria kaj interesa. Aliĝilo ricevebla ĉe la Loka Kongresa Komitato, 10-a Internacia Junularkongreso de TEJO, Lobeliastraat 4, Hilversum, Nederlando. Haarl aariem; 20001 Adreso: 39-a Universa- al Kongreso de Esperan- to, Poŝtfako 140, Haar- lem, Nederlando. Dato: 31 julio—7 aŭg. 1954. Studentoj rajtas aliĝi al la kongreso je la sama tarifo kiel junuloj.1 La aliĝilon devas akompani atesto de la fakul- tato de la studento. Antaŭkongreso en Antverpeno: Gi oka- zos dum la kvar lastaj tagoj de julio (28- 31) kaj enhavos i.a. balont vesperfeston kun teatraĵeto, kahtoj kaj skeĉoj, oficialan in- aŭguron de Dr. Zamenhofstrato. ktp. Saba- ton antaŭtagmeze la .partoprenantoj kom- une vojaĝos al Haarlem. Kongreskdtizo 50 b.fk. Adreso de la sekretario: H. Sielens, Houwerstr. 12, Antwerpen; de la kasisto: A. Pittoors, Deurne (poŝtkonto 40.89.41). „Mi antaŭvidas, ke antaŭ la fino de mar- to ni atingos la 2000," skribis al ni la Kon- stanta Kongresa Sekretario, s-ano Mason Stuttard, la 20-an de marto. En tiu tago estis enskribitaj jam 1880 kongresanoj el 27 landoj; sed krome estis ricevitaj 80-90 aliĝiloj de personoj, kies pago ankoraŭ ne estis registrita. Post la fino de marto la LKK do verŝajne ne plu akceptos aliĝojn. Helsingor De la 17-a ĝis 24-a de Julio okazos en la Internacia Altlernejo internaciaj feriaj kursoj: daŭriga, konversacia, prepara por Esperanto- instruontoj (Cseh- kaj lernolibra me- todoj), por Esp.-gvidantoj kaj por infanoj. Prospekto senpage havebla ĉe L. FRIIS Ingemannsvej 9 Aabyhbj, Danlando. Post la kursoj aŭtobusa kafavano al Haarlem. En Haarlem: Seminario por Cseh-metodaj geinstruistoj. Post la dua mondmilito kaj la malapero de la Esperanto-Domo en Arnhem, s-ro Andreo Cseh ne plu donis siajn konatajn seminariojn. Antau la milito 438 geinstruis- toj gvidis Esperanto-kursojn laŭ la Cseh- nietodo en diversaj landoj. Dum la milito kelkaj el la plej bonaj instruistoj pereis kaj la plej multaj- devis serĉi alian oficon. Nun atingas la Internacian Espe- ranto-Instituton (Riouwstr. 172, Den Ha'ag, Nederlando) de diversaj flankoj plendoj, ke he eŝtas sufiĉaj instruistoj, kiujpovas1 Vo- jaĝi d& lando al lando, donahte Cseh-^kur- isojn. Tial la Institute decidis, kun lar&on- sentb de la LKK de, la 39-a U.K., orgaaizi eh la i kongresurbo seminarion por Gseh- metodaj geinstruistoj dum tri tagoj antaŭ la kongreso (29-31 julio), kondiĉe ke sufiĉe multaj^ esperantistoj aliĝos antaŭ la l-.p de majo. En la seminario s-ro Cseh klSri- gos la metodon kaj la manieron prezenti la, lecionojn La kurso estas destinita nur por personoj, kiuj jam sei&s Esperantpn. Propono pri Esperanto al la Franca Parlamento. S-roj Lefranc, Billeres, Bricout, Jean- Paul David, Febvay, de Gracia, Liautey, Mallez kaj Schmitt proponis al la Deputi- taro: 1. instigi la registaron. tuj enkonduki Esperanton en la programojn de la publika instruado kaj decidi, ke la kandidatoj, kiuj petos esti demandataj en Esperanto, havu la samajn avantaĝojn kiuj estas donataj al tiuj, kiuj pruvas la konon de iu lingvo; 2. instigi la registaron, studigi la ma- nieirojn por apliki tiun decidon en la di- versaj instrugradoj, konsiderinte la naci- ajnr bezonojn tiel TheltiuĵiT^de la popolo kaj de la ĝenerala kulturo; 3. instigi la registaron, proponigi al la proksima kunveno de UNO, tiel kiel al la Eŭrppa Konsulta Asembleo, la uzon de Esperanto kiel lingvo de universala inter- komunikado. Esperantisto elektiĝis parlamentano kaj fariĝos 50-jara. S-ro Einar Dahl, la konata sveda samide- ano, nia „stentoro", nia „vivanta laŭtparo- lilo", kiu dum du jardekoj iluminis la uni- versalajn kongresojn per sia bonhumoro kaj sia talento, kaj kiu samtempe estas ŝatata komitatano de UEA, elektiĝis la 1-an de januaro 1954 ano de la Sveda Parlamen- to, kaj la 1-an de marto li farigqs 50-jara. Ni esprimas al s-ano Einar Dahl niajn ko- rajn gratulojn pro ambaŭ okazoj; sed ni kredas, ke la sveda esperantistaro kaj la tuta Esperanto-movado estas ne malpli gratulindaj ol la nova parlamentano kaj kvindek-jarulo mem. Universala, Esperanto-Asocio (UEA) havis en 1953 proksimume 700 membrojn pli ol en 1952. Cu ankaŭ vi, kara legant(in)o, jam aliĝis por la kuranta jaro 1954? Baldaŭ aperos la dua aŭstria Esperanto-poŝtmarko. Okaze de la Austria Jubilea Esperanto- Kongreso (5.-8.6.1954), pri kiu ni anoncis en nia numero de 1.3., eldonos la aŭstria poŝt-administracio, kies ĝen. direktoro, sekcia ĉefo D-ro Karl Dworschak, estas honora prezidanto de Austria Esperantis- ta Federacio, novan Esperanto-pbŝtmarkon (jam la duan). Krome ĝi starigos specialan poŝtoficejon kaj stampos la poŝtaĵojn per speciala kongresa poŝtostampo. Estas eldo- notaj specialaj „unuatago-kovertoj", kiuj estas ricevebla j, kun la Esperanto-poŝt- marko kaj kongresa stampo, "kontraŭ al- sendo de unu respond-kupono al: Austria Esperantista Federacio, Funfhausgasse 10, Wien XV, aŭ al: Internacia Esperanto- Muzeo, Hofburg, Wien I. Mendoj estas ple- numeblaj nur, se ili alvenos antaii la fino de majo. La LKK atentigas, ke eksterlandaj ge- samideanoj estas kore invitataj partopreni la kongreson, kaj ke ili ne pagas kongresan kotizon. Rekofnendinde estas, ke ili sin anoncu senprokraste kaj mendu konvenan noktejon. North American Esperanto Review La Svisa Esperanto-Tago. Kiel unua el la naciaj asocioj, Svisa Esperanto-Societo havis sian jarkunvenon en la mezo de marto. La 13.3. kunvenis vespere 45 personoj en la „verda" hotelo Metropole en Bern por aŭskulti altnivelan paroladon de D-ro W. Perrenoud pri la kultura signifo de Esperanto kaj por poste pasigi amuzan vesperon. La laborkunsido okazis en la sekvinta mateno sub la prezido de H. Herrmann. El lia jarraporto estas menciinde, ke la kolek- to de subskriboj de gravaj societoj por sub- teni la favoran rilaton de la svisa dele- gacio en Montevideo al Esperanto ĝis nun atingis pli bonajn rezultojn ol la Centra Komitato de SES mem esperis. La kunveno decidis donacon de 150 frankoj al la fon- duso Montevideo kaj akceptis budĝeton de 3100 frankoj. La komuna eldono de „Svisa Espero" kun la organoj de la belgaj, flan- draj kaj nederlandaj societoj estis apro- bata. Kiel nova prezidanto de SES estis elektata D-ro W. Perrenoud, 13 fbg. Gare, • Neuchatel. Oni informiĝis, ke la svisaj fervojistaj esperantistoj organizos la kon- grescin de sia internacia federacio en maio 1955 en Zurich. SES konsentis al ili defi- citgarantion de 300 frankoj. Laŭ instigo de la Berna Popola Altlernejo, kiu partopre- nis lastan vintron en la koordinitaj kursoj, SES organizos &n la lasta semajno de aŭ- gusto ferian kurson en kastelo Miinchen- wiler; la maksimuma nombro de partopre- nontoj estas 40. La ĝenerala kunveno de SES finiĝis per komuna tagmanĝo. A. B. Tadros Megalli: 60.000 auskultantoj en tri jaroj. Kun trimonata intertempo en 1951, kiam li estis en Aŭstrio, kaj kun kvarmonata intertempo en 1952, kiam li estis en Fran- cujo (en ambaŭ landoj sen la atendita suk- ceso), Tadros Megalli jam ekde la komenco de la jaro 1951 prelegvojaĝas en Germa- nujo. La unua serio ampleksis 60 prelegojn, kiujn vizitis pli ol 12.000 personoj; la dua serio ampleksis 75 prelegojn, kiujn vizitis ĉirkaŭ 14.000 personoj. Ci tiujn prelegojn Megalli faris en Esperanto. De septembro 1952 ĝis la fino de decembro 1953 li faris proksimume 230 prelegojn, kiujn ĉestis ĉ. 35.000 personoj, precipe gejunuloj kaj stu- dentoj. Ci-lastaj prelegoj estis preskaŭ ĉiuj en la germana lingvo, kiun Megalli estis lerninta intertempe, kaj piej parte aranĝitaj de ne-esperantistaj organizaĵoj. Sed ĉe la fino de la prelegoj li parolas an- kaŭ pri Esperanto kaj kutime vendas ler- nolibrojn kaj ŝlosilojn. En 1953 li vendis pli ol 200 lernolibrojn kaj 2000 flugfoliojn ..Esperanto auf einem Blatt' (Esperanto sur unu folio). Liaj prelegoj okazas plej ofte en popolaj universitatoj, gimnazioj, popol- lernejoj, ĉe junular-organizoj ktp. La pre- legoj traktas pri „Egiptujo, de faraono Keops ĝis generalo Nagib" aŭ pri „La arabaj landoj, Palestino, Sirio kaj Libano"; ili estas akompanataj de koloraj lumbildoj kaj de muzikaĵoj. La germanaj popoluni-1 versitatoj pagas honorarion de 40-50 mar- • koj por ĉiu prelego kaj la vojaĝkostojn, en / lernejoj la lernantoj pagas po 0.20 mk. Esperanto en Hungarujo. Kvankam en Hungarujo nuntempe ne ekzistas Esperanto-movado, tamen vivas ankoraŭ granda nombro da esperantistoj. Foje okazas kurso. Ekzemple, s-ano Imre Vago en Pecs, instruas Esperanton al dek- duo da gimnazianoj. „La tuta lernejo ŝatus lerni ĝin," li skribas, „sed nature mi ne ha- vas tempon instrui tricent geknabojn." He- roldon li „foje ricevas, foje ne ricevas". Sed „ĉiam estas al mi kaj al miaj gelernantoj ĝojo ricevi la gazeton vian". Ankaŭ la li- bro „Miru, Pensu, Ridu!" bone atingis lin, kaj kiam li „havas etan tempon", li „miras, pensas kaj ridas. EC ridas miaj gelernantoj ankaŭ___Mi tre dankas al vi la gazetojn. Kaj tre dankas al la. nekonata samideano kiu ebligas, ke mi ricevu ĝin." Fine de aŭgusto venu al Italujo por partopreni la 26-an Italan Esperanto- Kongreson en Sassari (eksterlandanoj ne j pagas kongreskotizon). Jen la programo: I 24.8. vizito al la urbo Sassari kaj interkona , vespero; 25.8. solena malfermo; ekskurso ' al hispandevena urbo Alghero kaj ĝiaj grotoj; vespere regalo de la urbestro kaj- balo; 26.8. atm. kongreslaboroj; ptm. dua urbestro-regalo; vespere arta, distra kaj Boca vespero; 27.8. atm. laboroj; ptm. laŭ- vola ekskurso al Bunnari kaj Osilo; vesp. regalo. de la provincestro kaj oficiala balo; 28.-29. ekskursoj al Saccargia, Torralba kaj Nuoro: tie grandioza folklora rajdado („cavalcata sarda") kaj solena fermo. Pli detalaj informoj haveblaj de la prezidanto de la LKK, Prof. Martellotta, Casella Pos- tale 58, Sassari (Sordegna). La Viena urbestro partoprenis esperantistan kunvenon. La Viena urbestro, s-ano Franz Jonas, partoprenis la 10.3. la ĝeneralan kunvenon de Austria Socialista Ligo Esperantista, kiun ĉeestis pli ol 120 Viena j kaj liglan- daj gekamaradoj kaj gastoj. Post bonven- saluto de la ASLE-prez. D-ro Grimme kaj recito de salutpoemo alparolis la Viena urbestro esperantlingve la ĉeestantojn, klarigante la neceson de Unuigitaj Statoj de Eŭropo kaj la diversajn ĉi-rilate esti- ĝintajn efeonomiajn, kulturajn kaj lingvajn problemojn. Je la fino de siaj interesaj vortoj li alvokis la esperantistojn al plua aktiveco kaj sugestis al ili, pli intensigi la publikan propagandon kaj la praktikan aplikadon de Esperanto. M iru, Pen su. Ridu! La plej interesa libro originale verkita en Esperanto Kredu min, Sinjorino! Epizoda romano originale verkita en plej viva Esperanto Ambaŭ libroj kostas egalvaloron de po 5.40 guldenoj, plus sendkostoj. Mendu ilin okaze de la Tago de la Originala Esperanto-Literaturo ĉe via Libroservo aŭ rekte ĉe la eldo- nejo „Heroldo de Esperanto" en Scheveningen, Nederlando. Francaj esperantistoj scfcs labori kaj festeni. Perpignan, en la suna sudo de Francujo, ne tre malproksime de la hispana limo, estas konata pro sia vigla Esperanto-vivo. Tie la animo de la movado estas nia fervora sam- ideano Rene Llech Walter, vicprezidanto ce Franca Esperantista Unio (france: UEF). Perpignan'aj esperantistoj scias labori por nia afero, sed ili scias ankaŭ festi kaj fes- teni. Nia foto montras partan vidajon de la festeno dum „Tago de Esperanto", aranĝita antaŭ nelonge en la nomita urbo. HEROWO DEESPERANTO Duonmonata internacia organo de la Esperanto-movado Eldono: Heroldo de Esperanto, Harstenhoekweg 223, Scheveningen, Nederl. Aperas principe dufoje monate, sed dum la somera sezono unufoje monate. Redaktoro: T. Jung. — Jarabono' 4.— dolaroj Oni pagu la kotizon al D. E. Parrish, 328 West 46th Street, Los Angeles 37 1_ SINJORO NEZORGEMULO La klientoj de la fervojo en nia mal- granda urbo neniam vere plendis. De fojo al fojo tiu aŭ alia vojaĝonto grum- blis pro la malrapida maniero de Sinjoro Bokli dum la plenumo de sia tasko ĉe la giĉeto kie li vendis al ili la vojaĝbil- etojn. Tro ofte la vojaĝontoj atendis ĝis la lasta momento antaŭ la alvenho- ro de pasaĝertrajno, tiam ili alkuris la stacidomon kaj, spiregante, nervtur- mentite, manbatis ĉe la biletfenestreto. Originala Nove/o de Jodoso ~~"SjrAjTBileton, bonvolu! Rapidu, aŭ mi mistrafos la trajnon!" Kiel studentode la telegrafmetio, mi, deksepjarulo, bfte observis tiujn scen- ojn kaj ne malofte trovis ilin amuzaj. Ne ĉe la komenco de mia studentdeĵoro kun Sinjoro Bokli, tute ne! En tiu frua tempo de mia konateco kun Sinjoro Bokli eĉ mi suferis maltrankvilon pro simpatio kun iu vojaĝonto kiu frapegis ĉe la fenestreto dum la bruo de alven- onta trajno jam sonadis laŭlonge de la reloj ekstere, kaj la fajfilo de la loko- motivo fajfegis sian signalon de alveno. Dum tiaj okazaĵoj Sinjoro Bokli sid- is ĉe sia telegrafinstrumento kvazaŭ aŭskultante al ĝi, aŭ eble li trankvile elrigardis la fenestron al la sunbrilo aŭ al la signaltabuleto pendanta tie ekste- re super la reloj. Tiu tabuleto, kvazaŭ fingra montrilo, donis la signalon al la gvidisto de la lokomotivo ke li haltu ĉe nia stacieto por pasaĝero. La kompat- inda, tre ekscitita vojaĝonto, aŭdante la bruon de la rapide alvenanta trajno, ree kaj ree frapegus, kun kreskanta frenezeco, lia kolero kontraŭ la ŝajne malatentema biletvendisto jam preta por eksplodo. Tiam, je la lasta momento, Sinjoro Bokli stariĝus, turmentege trankvila, kaj malrapideirusal lagiĉetfenestreto, demandus kviete de la furioze ekscitita kliento kien li volas iri, lerte sed ankor- aŭ malrapide vendus la bileton, kvazaŭ distrate farus la monŝanĝon dum la nun preskaŭ svenanta vojaĝonto retenis la spiron prepare por elsalti de la staci- domo al la ĵus haltigita trajno. Estis post eble tri monatoj de mia studentdeĵoro kun Sinjoro Bokli antaŭ ol li donis al mi klarigon kiu ebligis al mi kompreni kaj eĉ amuziĝi ĉe tiaj ofte frenezigaj okazintaĵoj. "Mi neniam perdis, per morto ĉi tie en la stacidomo, iun ajn klienton", li penseme deklaris al mi tiun tagon post speciale turmentplena sceno. Tiufoje mi estis certa, ke la vojaĝonto ne atin- gos la trajnon antaŭ ĉi ties ekforveturo. Tamen, la vojaĝonto suprensaltis de la perono al la ŝtupareto de la lasta vago- no de la trajno ĝuste en la momento de ekforiro. "Verŝajne," Bokli daŭrigis sian klar- igon al mi, "mi neniam sukcesos kon- vinki ĉi tiujn nervemajn klientojn, ke ili ne devas streĉi siajn nervojn pri io ajn. Ili nur kreskigos ulcerojn en siaj stomakoj. Rigardual mi—kvindekjar- ulo—neniam malsana ec unu tagon dum mia vivo. Mi ne permesas ion ajn plenigi min de zorga streĉado. Neniam ekscitiĝu, junulo, kaj ne permesu aliajn personojn ekscitigi vin. Ĉiam trank- vilo en la vivo estas mia filozofio." Li vere estis sana, forta, trankvila homo. Eble iom egoista, car li estis fraŭlo. Mi suspektis, ke li timis la de- vojn de familio, ke ili disrompus lian trankvilon, pruvus lian filozofion falsa. Sed venis la tago, je semajnfino, kiam li invitis min viziti kun li "la etan vi- rinon". Tiu "eta virino" estis lia ok- dekjara patrino. Ŝi loĝis en la naskiĝ- vilaĝo de Bokli, sur alia fervoja linio, kvindek mejlojn for de nia urbo de kvin mil loĝantoj. Mi memoris ke unu foj- on, je la komenco de mia lernaddeĵoro 6e Sinjoro Bokli, lia patrino estis paci- ento dum mallonga tempo en nia urba hospitalo kaj Bokli vizitis ŝin ciuves- pere post sia laborde*joro. Je tiu frua tempo mi ne bone konis la karakteron de Bokli. Kiam mi iris kun li por viziti lian patrinon en la malnova Bokli-hejmo, mi rimarkis la kortuŝantan, ĝentilan amon inter tiu sola filo kaj lia maljuna panjo. Antaŭ ol ni reveturis al la urbo tiun vesperon mi sciis, ke la sola zorgo en la vivo por Sinjoro Bokli estis tiu "eta virino". Post tiu tago mi multe pli respektis kaj admiris mian amikon kaj instruiston. Mi povisamuziĝi kiam la malfruuloj venis frapante al la giĉet- fenestreto, kaj mi volis imiti la filozo- fon, Bokli, pro lia trankvila mieno kaj agadmaniero. Certe li, laŭ mia juna juĝo, vivos longan, trankvilan kaj feli- ĉan vivon. North American Esperanto Review Mi estis progresinta en la telegraf- metio sufifie por deĉifri la Morse-ajn signalojn tutfacile, sed Bokli ankoraŭ ne permesis min ricevi la oficialajn ko- munikaĵojn. Nia urbo ne havis specia- lan telegrafoficejon. Krom la oficiala fervoja telegrafado, Sinjoro Bokli devis sendi kaj ricevi la privatajn telegram- ojn. La granda privata kompanio, Western Union, kiu prizorgas la komer- cajn kaj privatajn telegramojn en Usono, kontraktas kun la fervojaj kompanioj, ke ties telegrafistoj en malgrandaj stacioj prizorgu la malmul- tajn telegramojn. Okazas, ke la fervo- jaj telegrafistoj ofte estas tro okupitaj per fervojaj devoj por tuj respondi kiam alia oficejo vokas por sendi priva- tan telegramon. Se la telegramo estas de speciala urĝeco, la vokanta telegraf- isto, ripetante la alvokon kelkfoje; al- donas "URĜA!" por akiri pli rapidan akcepton. Tro ofte tiu kutiraa signalo estis misuzata, kaj la malpacienca sen- donto aldonis "URĜA!" kiam ne estis vera urĝeco. Nu, por vojaĝi tien kaj reen al la hejma vilaĝo de Sinjoro Bokli, oni de- vis ŝanĝi ĉe transira stacio tridek mejl- ojn for de nia urbo. Ankaŭ, la telegra- fisto ĉe la fervoja transira stacio ricevis kaj resendis telegramojn de unu linio al alia, sen perdi la tempon por sendi tiujn al la pli malproksima interŝanĝoficejo de la Western Union. Tia aranĝo tro ŝarĝis la telegrafiston ĉe la transira oficejo de la du fervojaj linioj, kaj li, je okazoj kiam li devis prizorgi la privat- ajn telegramojn, tro ofte misuzis la "urĝan" signalon. Kelkfoje dum la pa- sinteco, li misuzis gin por allogi Sinjo- ron Bokli al la komerca metalfadeno, kiu estis aparta de la oficiala fervoja metalfadeno. Tia misuzo speciale ĉa- grenis Sinjoron Bokli. Pro tio, li kuti- me malatentis tro ofte la vokojn de tiu telegrafisto tiel longe, ke eĉ la ĉefa tele- grafisto de la fervojo devis voki al Bokli kaj ordoni lin respondi. Tio okazis denove tiun griznuban, malvarman novembran tagon kiam Sinjoro Bokli forgesis sian filozofion. Mi jam estis aŭdinta la nervozan, tre rapidan vokon de la komenco, kaj de la unua voko la vokanto plej rapide signalis, "URGA!" kaj poste li aldonis la raran superurĝan signalon, "MOR- TO!" Cagrene, Bokli grimacis al mi, kaj sidis trankvile, duonkuŝante en sia seĝo, elrigardante la fenestron al la neĝplenaj nuboj. Tiu signalo de "mor- to!" vere maltrankviligis min ĝis mi petis permeson por mem respondi kaj akcepti la telegramon. "Ne, junulo," Bokli respondis. "La- su lin lerni sian lecionon, ke la tro ofta voko de 'Lupo!' fine eluziĝas. Trank- viliĝu!" Finfine, kiel mi nervstreĉe atendis, venis la voko per la fervoja metalfade- no de la cefa telegrafisto: "DA, DA!", kiuj estis la vokliteroj por nia stacio. Bokli, ankoraŭ duonkuŝante en sia se- ĝo, etendis sian manon, flegme malfer- mis la ŝlosilon kaj respondis, "DA". "Serioza, tre urĝa telegramo por vi, DA, sur la komerca metalfadeno; res- pondu tuj!" estis la ordono. Bokli palpebrumis al mi kaj finfine respondis al la nun freneze, rapide vok- anta telegrafisto ĉe la transira stacio. "Pro Dio!" la vokanto literigis per- fadene fulmorapide, kaj tuj komencis sendi la telegramon: "Hospitalo Sankta Luko, DA. Atendigu tuj ambulancon ĉe la fervoja stacio por ricevi severe bruligitan pacienton alvenantan per speciala rapidtraj no. Nomo de pacien- to Velma Bokli, ago 80. D-ro Snell." Sed Sinjoro Nezorgemulo Bokli ne finskribis la lastajn du vortojn de.la telegramo, nek la subskribon. Li elsal- tegis de sia seĝo, suprenstumblis paper- korbon kaj ekprenis la telefonaparaton ĉe la muro. Furioze li sonorigis per la malnovmoda instrumento, kaj kiam la telefonistino finfine respondis, li kriegis: "Rapide, rapide, Hospitalo Sankta Lu- ko! Rapidege, rapidege! Pro Dio, ne perdu momenteton!" Mi devis finskribi la lastajn vortojn kaj la subskribon de la telegramo kaj doni la laŭkutiman "OK" al la sendin- to, kaj tiam li aldonis pluan klarigon al mi dum Bokli furioziĝis ĉe la telefon- aparato. Tiu klarigo estis: "Mi klopo- dis dum duona horo kontakti vin. La speciala trajno transiris al via linio an- taŭ dudek minutoj kaj devos baldaŭ alveni ĉe vi." Dum la sekvintaj minutoj Sinjoro Bokli similis al sovaĝa tigro nove en- kaĝigita. Li preskaŭ disrompis la por- dojn de la stacidomo, elkurante por ekrigardi laŭ la fervojaj reloj por la atendata speciala lokomotivo kaj, ĉir- kaŭsvingante sin, laŭ la strato por la ambulanco; tiam ree enkurante al la telefonaparato, kie li denove kaj plej freneze-vokis la hospitalon. La lokomotivo finfine fajfegisde mal- proksime kaj rapide, kun krakantaj bremsoj, al venis; sed la ambulanco ne jam aperis. Bokli ĉirkaŭdancis la port- ilon kiam Kuracisto Snell kaj liaj help- antoj zorge elportis de la vagono la blanktuke kovritan pacientinon. La vizaĝo kaj brakoj de Sinjorino Bokli estis ĉirkaŭ vol vita j per bandaĝoj. Oni povis vidi nur la ŝlositajn okulojn de la suferantino, kaj kiam ŝia filo kriis, "Mama! Mama! Kiel vi estas, Mama?" la maljunulino nur duone malfermis la okulojn kaj alrigardissian filon kvazaŭ nekonante. Post dek minutoj la ambulanco al- venis, kaj post kelkaj horoj Sinjorino Bokli mortis en la hospitalo. Eble ŝi estus mortinta eĉ se la ambulanco estus estinta tie ĉe la stacio kiam ŝi alvenis. Pri tio eĉ la kuracistoj malcerte opiniis, sed ne Sinjoro Bokli. Post la enterigo li revenis al sia deĵoro ĉe stacio "DA". Mi tuj vidis la malsanan brilon en liaj okuloj kaj agadmaniero, Li malofte parolis. Se iu vojaĝonto frapetis ĉe la giĉetfenestreto, li eksaltis kaj per nerv- plenaj, tremantaj movoj, servis. Se venis voko, "DA" per la komerca met- alfadeno, li preskaŭ falis ĉe la tablo por respondi. Post iom da.tempo la fervoja kurac- isto ekzamenis lin. La lastan fojon kiam mi vizitis mian kompatindan a- mikon, Bokli, en la frenezulejo ĉe mal- proksima urbego, li ankoraŭ imagis sin en telegrafoficejo, kaj de fojo al fojo, li elsaltis el sia lito por respondi al imag- ita voko de "DA". Ĉu Vi Povas Helpi? ELNA urge bezonas materialon por ekspozicioj. Multaj publikaj biblio- tekoj, ktp. bonvenas ekspoziciojn pri Esperanto, sed la lokaj aktivuloj ne havas taŭgan materialon por elmontri. Se vi povas helpi al la kreadode vagant- aj ekspozicioj, skribu al Adrian Hughes, 476 So. Bailey Ave., Hillsboro, Ore ; au Helene Wolff, 2944 Clay St., San Fran- cisco, Cal. ifcst......tsfMi """"■ ■' '■'-'■■ ' .:;■ ■'■" ■"■'■' '" ■ ■ '....."";"■ ■■■■■■-■-; ■■■■-■■■ ■ ■■■■■■- ■ -■.■-■■■■.,..■■■- .--.-.-, . ■■■■■■-■ ■■■■■■■«■:.....■■ ;■■■-. ■-.■.-,-■ .■■■-.. .■: .. ...... ,,............,., . .. ............ ■ ., ,., ..,_..........,. .,... ....... ....... , .. . North American Esperanto Review 44 UNU MONDO-UNU MONO" The Story of the "Spesmilo" By Donald E. Parrish In 1907 M. Rene* de Saussure, a Swiss- French Esperantist, and one of the early and most active workers in the field of international language, proposed a new universal money unit, which he called the "spesmilo". The spesmilo was theoretic- ally to have the value of .8 grams of gold "■11 Impure. This- particular value was selected because it represented approxi- mately the same as two shillings, or marks or kroner; two and a half francs, lira, etc., ot half an American dollar. The spesmilo was divisible decimally into the "spescen- io", "spesdeko" and "speso", roughly equal to $.05, $.005, and $.0005. A- tnounts were written by placing the sign of the spesmilo after the whole number- and before its fraction. 1-Sra and 2-Sm "coins" were struck by j M. de Saussure in 1912. These bore on the obverse the head of the Majstro and the text: "D-ro L. L. ZAMENHOF AU- TORO DE ESPERANTO", and on the reverse a five-pointed star on a shield, surmounted by a torch, and the text: 'JUBILEO DE ESPERANTO 1887 — | 1912", with the value, 1 Sm or 2 Sm. In 1907, at its 36th session, the Associ- ation Franchise pour l'Advancement des Sciences adopted the Speso as the basis for an international "fictitious" money. About the same time the "Schweizerische Bankverein" introduced experimentally international spesmilo checks, the values being indicated exclusively in the spesmilo system and the text being printed in Esp- eranto. However it remained for Herbert F. Hoveler, originator of the famous Espe- ranto "keys" (perhaps better known un- der his pseudonym "JL Cefeĉ"—from the pronunciation in English of his initials-1-) to pAit the spesmilo to practical use for the benefit of Esperantists. In 1907 Hove- ler established in London'the unique in- stitution, the Cekbanko Esperantista. All accounts were kept in spesmiloj, the value of which was fixed at 2.003 English shil- lings. Depositors were charged one and a half Sm for a book of 25 checks and a book of 50 "transpagiloj". This small charge covered the cost of printing and UNION POSTALE UNIVERSELLE. POŜTA KARTO. II0HT0BAH KAPTOHKA. Postkarte. Cartolina Postale. Carte Postale. Tarjeta Postal. Levelezo-Lap. Bilhete Postal. Brefkort. Doplsnice. Briefkaart. Postkaart. | Postcard. Carta Postala. Pocztowka. Tlskopis. POŜTA MARKO. V) JIAS* ^ SMMa/ * / 9? / I fa r/um/m/ie MERTON ABBEY, LONDON,S.W. (W 2.003 awj&................. (9/kum/p- A The International money unit gold in the proportion of li/12th. If this Cheque is cashed at the office of the bank ;Imm* rate of 2.003 shillings for eaeh spesmilo. 1 Speso. One spesmilo (1 £ 000s.) 1000 spesoj. 10 £ correspond to the value of 8 grammes mŝtm*mamm»mmm+mmimm**+M.), it win be paid fop at tl Esperanto Numerals: unu = 1, du = 2. trl = 3, kvar = 4, kvin = 6, ses = 6, sep = 7, ok = 8, nan = 9, dek = 10, cent = 100, mil = 10« Dekdu = 12. Dudek = 20. Tridek sep = 37. Okcent kvar = 804. Mil kvaroent naudek du = 1492. : . ! \ North American Esperanto Review the one-penny tax stamp, obligatory on all British checks. The checks were nego- tiable at any bank throughout the world, at the equivalent value in English pounds. The "transpagiloj" were negotiable only between depositors and the Cekbanko and thus required no stamp. The Ĉekbanko was an immediate suc- cess. A great many active individuals and practically every Esperanto publisher, book-dealer and organization had ac- counts with the bank. By 1914 there were 730 account-holders in 320 places in 43 different countries. There were 36 in the U. S. A. The writer was one of the bank's customers, and used the checks and trans- pagiloj throughout 1911 and 1912 in near- ly every country in Europe. He has a few of the transpagiloj left, and if any ELNA member collects such items he may write for one (while they last). The First World War greatly hampered the bank. On the death of its founder in 1918 it was liquidated. For a number of years, however, Esperantists had enjoyed a most remarkable and inexpensive means of making large or small payments abroad. Book-lists, subscriptions, membership dues in the international organizations, and, during the Esperanto Congresses, even restaurant menus, were all priced in spesmiloj. The transpagilo, post-card size and requiring only post-card postage, was both order and payment. The recipient detached the coupons and simply mailed them to London for deposit. TRANSLATION CONTEST Following is the winning entry to the contest announced in the Jan.-Feb. issue. Also on this page is one translation of the poem "A Psalm of Life" which was origi- nally chosen for the contest (Nov. 1953) but for which no suitable entries were received. Sukceson Plej Estimcis Emily Dickinson (1830—1886) Tradulcis Wm. Auld, Glasgow, Skotlando Sukceson plej estimas Kiu mem ne sukcesas. Por taksi la nektaron Urĝa soif necesas. Neniu el 1' arme' purpura, Kiu la flagon kaptas, Difinon de la venko, Tre klaran, traperceptas, Kiom vundit' mortanta, Al kies fremda aŭdo Turmente, klare, ondas Fora triumf-aplaŭdo. The article by S-ano Adams on poetry translations has been held over to the next issue due to lack of space. For many years I have been bewailing the lack of a really good textbook for class work. There are many good textbooks, but most of them are ill suited for classes, or too expensive, or out of print. Now there has come into my hands a new book, The Esperanto Teacher, by Mason Stuttard, which I am glad to be able to recommend very warmly to tea- chers of Esperanto classes. Mr. Stuttard is a well known Esperantist, author and translator, now holding the office of Kon- stanta Kongresa Sekretario of the U.E.A. I am not too well pleased with the au- thor's examples of the pronunciation of the vowels, but I know that it is difficult to represent these by English examples, and in any case the student will learn to pronounce from the example of his teacher. This book can be obtained for fifty cents, postpaid, from the Esperanto League Book Service. Teachers will make no mis- take in adopting it for the use of their classes. W. G. A. Psalmo de la Vivo Henry Wadsivorth Longfellow (Reprinted here by kind permission of S-ano M. C. Butler from the forthcoming Fourth Edition of Himnaro Esperanto.) Ne aŭdiĝu plenda vorto : "Vivo estas nur sonĝaĵ'": Dormo estas kvazaŭ morto! Agu laŭ la realaĵ'. Car la vivo ne finiĝos, Ne la tombo ĝia lim': "Polvo vi, kaj repolviĝos" Ne diriĝis pri T anim'. Nek plezuro, nek sufero, Estas nia fina eel'; Sed per vivo sur la tero Proksimiĝi al 6iel\ Meze de la vivomaro, Tondro de la mondmilit', Ne similu al ŝafaro! Estu forta la spirit'. Ne revadu pri la sorto; Pasintecon lasu vi: Agu laŭ la nuna forto! Vin de supre helpos Di'. Vivoj de granduloj diras, Kiel povas ankaŭ ni Lasi, kiam ni foriras, Postesignojn tie ĉi: Signojn, kiujn eble frato, Vojaĝante en danger', Sipperee dronigato— Vidos ĝoje kun esper'. Ni agadu, do, konstante, Estu kia ajn la sort': Celadante, plenumante, Laborante, ĝis la mort'. ESPERANTO LEAGUE'S BOOK SERVICE Middleton, Wisconsin Esperanto for Beginners, Butler .... .10 Robbie's Home Student. (Recommended for quick course).....25 Nelson's Esperanto Course, (Complete uni- versity grade grammar and exercise book. Highly recommended.) .................. 1.50 Step by Step in Esperanto, Butler. (Equally good as Nelson's, but different in ar- rangement.) ...................................... 1.50 Esperanto Grammar and Commentary, Cox. (Very good.) .................................... 1.50 Eng. - Esp. Vocabulary. (Not exhaus- tive.)...................................................05 Eng. - Esp. Keys. (Over 800 basic words. Good handouts.) ...............................05 Millidge Esperanto - English Diction- ary ......................................'................ 2.50 English - Esperanto Dictionary. Fulcher- Long................................................... 2.35 Edinburgh Esp. Eng. - Eng. Esperanto Poc- ket Diet., highly recommended as a handv. dependable quick reference. .85 Plena Vortaro. (Complete all-Esperan*o Dictionary.) ...................................... 4.00 111: llfjlY: IBM 10 North American Esperanto Kevieiv NORD-AMERIKA MODERN A MUZIKO De Elwy n C. Pollock Ĵ1 Unua Movimento (Allegro con Brio) Estante tipa junulo de la grandurbo, unu kiu povis "zorgi pri si mem", kio ajn okazus, George Gershwin posedis unu el la plej kortuŝaj melodiaj talentoj inter ĉiuj la"kantistoj"en Ameriko,kaj estis la komponisto de granda nombro damuzikkomedioj,revuo-sukcesoj,ktp. Li naskiĝis en Brooklyn, Nov-Jorko, la 26an de septembro, 1898. Kiel junulo li studis la pianonkaj laharmonion,kaj, jelaaĝodel6,posteniĝisĉe J.H.Remick kaj K-io kiel disfamigisto por kantoj. Li baldaŭ komencis mem komponi kantoj n, kaj tiel komenciĝis kariero de rimarkinda brileco. George Gershwin pruvis en la propraj elfaroj, ke la pli bonaj elementoj de ĝazo povus esti en- korpigitaj en artmuziko kaj tiel fariĝi la bazo de serio de simfoniaj kreaĵoj tipe esprimoplenaj pri nia nacio. Eblelal2adefebruarotravivisnenian specialanmuzikansignifon,sedportiuj, kiuj inklinas al la retrospekto de amer- ika muzikloro, ĝi certe estis tago plena de signifo. Kiel vera prototipo de in- diĝena komponaĵo, la Rapsodio en Blu' jam trapasis sian 30an jaron de publika favoro. Por tiuj, kiuj, tra la jaroj, kutime akceptas laRapsodionkiel laŭdan mem- oraĵon pri amcrika vivo, certe interesos la fakto, ke George Gershwin komponis ĝin dum ĝuste dek tagoj! Kiel ĉiuj muzikamantoj bone scias, estis Paul Whiteman kiu instigis lin, kune kun la talentoj de Victor Herbert kaj Ferde Grofe, al la ideo aranĝi programon kiun akceptos la tiama "Sankta el Sanktoj", nome "Aeolian Halo". Pro tio, ke oni konsideris la daton signifa, la 12a de februaro estis fiksita. Tiolasis al Gersh- win nur 24 tagoj n por pensi kaj kom- poni. Kiam finiĝis la pensado, restis nur dek tagoj por la komponado! Hi estis tamen, por parafrazi ion diritan pri la rusa revolucio, la dek tagoj kiuj ekskuis la ĝazmondon! (Ferde Grofe speciale pre pans la Rapsodion por or- kestro.) Neniu sciis-kion atendi kiam la mal- dika, eleganta kaj ĝentilaspekta Gersh- win sidiĝis ĉe la piano por ludi sian parton. La ekscita kaj senprecedente longa glisando en la maiferma kadenzo, ludita de Ross Gorman per la klarineto, estis tute nova ornamaĵo, ĝenerale nekutima al la muzik-orelo. Ankaŭ la unuaj frapanraj kaj elstare brilaj pian- aĵoj efikis same ekscite, sed kiam la or- kestro troviĝis en la pli trankvila kaj bele melodia parto — la E maĵora "Tchaikovskian espressivo" epizodo, en kiu troviĝas la plej atentiga muzika ideo — la fakto, ke Paul Whiteman prilarmis kaj perdis la vojon en la par- tituro, ne gravis: la muziko nur daŭriĝis —kaj finigis en tempesto de aplaŭdo! Cio ĉi antaŭ 30 jaroj! Certe interesos, Ĝiiilate, ke iuj komence kritikis ĝin kiel raŭka kaj vulgara, dum hodiaŭaj kritik- istoj rekonas ĝin kiel unu el la plej fundamentaj ĉefŝtonoj de amerika folk- lora muziko! Kompreneble ĝi ne estas perfekta komponaĵo; malfortecoj ja ek- zistas. Sed ĝuste kiel sentiskaj esprimis sin fama pola kuracisto antaŭ tiu ĉi jarkomenco, George Gershwin klarigis en akra konstato, post demando pri iuj el la malfortaj sekvaĵoj, "Mi ne scias. Ŝajnas, ke la popolo ĝin ŝatas kiel ĝi estas." Guste dirite; la popolo ja ĝin ŝatas, dum 30 jaroj! Pri larilato de ĝazo al amerikamuziko, oni trovas, ke la granda muziko de la pasinteco en aliaj landoj estiseiamkom- ponita laŭ indiĝena aŭ folklora muziko. Tio ĉi estas la plej forta fonto de muzika fekundeco. La plej bona muziko nun- tempekomponatasammanieredevenas. En nia vasta lando ekzistas multaj kaj diversaj fontoj de la folkmuziko, ĉiuj havante validecon kaj fnndamenton por la evoluado en artmuzikon. Tial estas eble,ke diversaj distingaj stiloj evoluiĝu en Ameriko. ĉiuj naskitajellafolkkantoj de diversaj lokoj. Negro-spiritualajoj, sudmontaj kantoj, kampara violonado kaj "Cowboy" kantoj povas esti uzataj en la kreado de amerika artmuziko kaj ja estas uzataj de multaj hodiaŭaj kom- ponistoj, kiel ekz. Aaron Copland. La "Koncerto en F" estas esence individua kaj nacieca. "Amerikano en Parizo" fstas viva kaj natura karakteriziĝo de nia popolo: konfidema, bolanta, plej- parte gaja. kaj eble iomete paradema. "Porgy kaj Bess"estisprezentitadum 1935 de la "Theatre Guild^ deJSTov- Jorko ĉe la "Alvin Teatro", kie onF prezentis 124 fojojn. Ĝia sceno okazas ĉe "Catfish Row", kvartalo de Charles- ton, S C, kie la aiistokratoj unue loĝis, sed, dum la tempo de larakonto,la situo de negro-tenementoj. Eble ĝi ne estas "grandopero" en la vera senco de la esprimo (oni diras, ke la tute negra ludantaro troviĝas ĉe la kontraŭa fino de la opero-mondo), sed ĝi certe estas brila, varmsanga,lertakaj indiĝenapeco de amerikanismo. Muzike kaj intrige tiu ĉi verko estas eble la plej proksima al la ideo de moderna amerika f olkopero. Troviĝas distinga Gershwin-tuso en ĉio el lia muziko, eĉ en la sentimentalaj kantoj, kaj aliaj, kiujn li komponis por "Broadway" kaj "Tin Pan Alley". Multaj el ili jam fariĝis klasikaĵoj en siaj kampoj; sed el cio elstaras la "Rap- sodio en Blu''', kiu postlasis mezuron de famo, kiu ne estas "skribif en Akvo!" LETEROJ DE L. L. ZAMENHOF La tragedio de lia vivo rivelita de lia retrovita korespondo kun la francaj eminentuloj. Prezentado kaj komentado dc Prof. G. Waringhien. la volumo, 1901-1906—388 paĝoj 2a volumo, 1906-1914—374 paĝoj Xnna prczo : Ciu volumo $ 2.25 Mendu de: Esperanto League Book Service Middleton, Wisconsin North American Esperanto Renew 11 Niaj Membroj Estas kelkaj gesamideanoj en nia Nord-Amerika movado kies longjaraj oferoj al nia afero meritas por ili la honornomon de "grandul(in)oj" inter ni, speciale kiam ili estas atingintaj la aĝon de 80 jaroj aŭ pli, se rilatas virojn; serilatas la heroinojn de nia movado, ni ne menciu la jarojn, sed nur keili atingis la graciozan aĝon de arĝentaj fadenoj inter la oraj. Inter niaj gegranduloj elstaras nia kara samideano, Joseph Leahy. Joseph Leahy naskiĝis sur farmbieno en Quebec, Kanado, en 1869, kaj restis tie ĝis la 15a jaraĝo. En la jaro 1886, li transloĝiĝis al Usono, kie li okupiĝis dum multaj jaroj en la bicikla kaj,laste, aŭtomobila vendadkomercoj ĝis 1930. Entiu lasta jaro lia antaŭa"amokupo", fotografado, fariĝis lia ĉefokupo en Washington, D.C. Lerninte Esperanton en 1908, S-ano Leahy daŭre korespondadis kun gesam- ideanoj tra la tuta mondo. Kiam, en 1933, la E.A.N.A. Estraro devis serĉi oferemulon, kiu estis kaj kapabla kaj preta akcepti lapostenon de Sekretario, Leahy akceptis. Je tiu tempo la mond- vasta ekonomia krizo estis je la mez- nokta horo por nia movado kiel ankaŭ por la mondo. La EANA membraro estis forfalinta ĝis la plej malalta nivelo. La ŝuldoj estis multaj kaj la rimedoj malmultaj. Malgraŭ ĉiaj obstakloj, S-ano Leahy, post regula elekto en 1934 al la sekretaria posteno, daŭre servadis kiel Sekretario ĝis 1945, kiamlanevenk- eblaj malamikoj, pliiĝantaj jaroj kaj malsano, pelis lin al al la bedaŭrata de- cido eksiĝi. Dum tiuj dekdu jaroj kiam li plejparte ne nur servis senpage, sed oftedevispagilatag-al-tagajnkalkulojn el sia propra poŝo, li relevis la membr- aron ĝis proksimume 700. En 1951 S-ano Leahy ricevis la plej kruelan batoji de la sorto. Li vekiĝis unu matenon por ektrovi ke li nek pov- as audi nek meinori ion ajn. Post longa, amplena flegado de sia kara edzino, kaj la elspezo de multaj dolaroj ĉe kuracist- oj, li resaniĝis sufiĉe por akcepti la bon- koran inviton, jam longe rifuzitan, transloĝiĝi al la hejmurbo de parencoj de S-ino Leahy en Watertown, en ŝtato Nov-Jorko. Tie li nun sufiĉe refortiĝis por denove entrepreni malgrandan kor- espondadon kun malnovaj amikoj, kaj eĉ aktiviĝi pri sia "amokupo" iomete. Sed per letero de f rua 1954, li bonhumore deklaras: "Mia 85a naskiĝtago rapide alvenas, kaj mi komencas audi la ŝercnomon, 'Maljunulo',kaj eĉ komencas akcepti la fakton." Krom aliaj Esperantaj organizaĵoj je kiuj li estas vivdaŭra membro,la Esper- anto-Ligo por Norda Ameriko, dum la 1953-a Kongreso en Madison, voĉdonis unuanime vivdaŭran membrecon al S-ano Joseph Leahy. Jodoso. Joseph Leahy HOW TO LEARN ESPERANTO III Learn by Corresponding It can not be emphasized too strong- ly that one of the most practical ways to become a proficient Esperantist in a short time is to take up an active correspondence with Esperantists in foreign countries. Many students hesi- tate to attempt correspondence until they have finished their course of in- struction; but experience has shown that successful correspondence can be carried on after only the first few les- sons. If you are a member of a class, or are studying Esperanto by yourself, and have not tried corresponding with foreign Esperantists, try it. Not only will it increase your knowledge of the language, it will afford you a great deal of pleasure as well. As a matter of fact, Esperantists in many foreign countries are particularly anxious to find "pen-pals" in North America; here is your opportunity to tell others about our country, and to learn more about theirs. The following passages are translated from a typical letter received by the .Rm'sw-sponsored North American Correspondence Ser- vice: "For your kind reply I thank you from my heart. I am happy that my card did not go without notice. How- ever I hope that in your kind and so distant land there is one Esperantist who will accept my proposal for friendly correspondence. I believe that it is necessary for each Esperantist to per- fect his own knowledge of the language; the best way to succeed in this is through active correspondence. I want to correspond also because I want to work actively for the spreading of the language and its ideal. I believe that through correspondence we Esperan- tists will be able to bring about more and more contacts between nations and thus, slowly but surely, fulfill the great idea of our language—the bringing to- gether in friendship of all the peoples of the world. "For these reasons it is my great de- sire to find in your country a friend who will correspond with me." The writer of this letter had written to the Service asking for an American correspondent. Hundreds of such re- quests have been received, but few Americans have taken advantage of the Service and, as in far too many cases, NACS director Elwyn Pollock was o- bliged to reply personally that he was unable to fulfill the request. Learn by corresponding; for names and addresses write to: North American Correspondence Service, 9079 Madison Ave., La Mesa, Calif. Esperanto—Second language for all. The Review for a year—30 cents. A fine gift for school or library. Does your favorite Congressman know about Esperanto? Buy him a sub. 12 North American Esperanto Review PROPOSED AMENDMENTS (Continued from page 3) 501: To be amended by substituting "April 1st" for "January 1st". 505: To be amended by adding "and ballots" after "envelopes". 601: To be amended by substituting "within six months" for "within three months". 606: Proposed that the following paragraph be added "TheCongress shall have power to name as Honorary Mem- bers persons who have rendered distin- guished service to Esperanto." 607: Proposed that the following paragraph be added "Any ruling by the President and any decision of fhe Exec- utive Committee or Congress (except purely procedural decisions affecting only the functioning of these bodies) shall be published to the membership. If twenty-five or more members protest anysuchdecision within sixty days after its publication, the decision shall be referred to a referendum ofthemembers within sixty days after such protest. If the vote sustains the protest, the decision shall be withdrawn. If the vote sustains the decision, or if it is not protested as stated above, the decision shall stand as the action of the League. Referendum ballots shall be sent to the members by the Secretary and shall be opened and counted by the Secretary. All ballots and envelopes shall be re- tained by the Secretary and rechecked at the subsequent Congress by the Tallying Committee." Article VIII: Proposed that this article providing for By-Laws be elim- inated as unnecessary. Ĉina samideano deziras korespondi kun usonaj gesamideanoj, precipe kun ge- komercistoj, Esperante aŭ anglalingve per aerleteroj. Nepre respondos. S-ro Wong Ling Kai, 72, Lockhart Road, 1st Floor, Hong Kong. Esperanto and Stamps by Conrad Fisher RFD1, Meadville, Pa. In the preceding issue you read of the postage stamps bearing texts in Esperanto which have been issued by Brazil and by several European coun- tries. Many countries have used can- cellations in Esperanto. The majority are on mail dropped at the Universal Congresses and the international con- gresses of SAT, the workers' movement among Esperantists. Cancellations in Esperanto have al- so been used to advertise local products. A German Esperanto congress was ad- vertised before-hand with a cancella- tion in German: "DEUTSCHER ESPERANTO KONGRESS". Mail dropped at national Esperanto con- gresses have been cancelled with their own handstamp. Several typical can- cellations are shown here. From 1912 until the present at least 123 cancellations bearing Esperanto texts have been used. None appeared in 1915, 1916, 1917, 1919, 1920, 1942, 1943, or 1944. Esperanto in the N. Amer. Press The Los Angeles Times for March 8 carried a feature story, with picture, about S-ano Dirk Brink entitled "Man Who Speaks Many Tongues Finds, Happiness", and describing the role played by Esperanto in S-ano Brink's experiences during World War II. The Los Angeles Times also published (Jan. 25) an article about the famous Esperanto family Chomette (see story on page 3). The Portland (Oregon) Journal pub- lished a letter from our active member ' in HiHsboroy Adrian Hughes, -The Jet=_ tergave a particularly succinct resume of the case for Esperanto, and included the address of the League where read- ers were invited to write for additional details. League Secretary Dormont reports that many requests for infor- mation have been received as a result of this one item. The San Diego Evening Tribune prin- ted a letter signed by S-ano I. K. Reed in which Esperanto was recommended as an interesting hobby, particularly since it "provides a means for different nationalities to exchange ideas." In a later issue the paper printed a letter from S-ano Elwyn C. Pollock, director of the ELNA Correspondence Service, in which the fact that Esperantists in foreign countries are eager to obtain correspondents in North America was emphasized. The Toronto Globe and Mail recently published in its regular column "The Homemaker", by Mona Purser, a fea- ture story about Ges-roj Vilma Eich- holz, Esperantists from ^z£chosl0vaki| now living in Canada. * \ ' \ \ Esperanto was also meitibneefcin The\ New York Times, The Stqck\on-^Herald. and The Sacramento Bee M u North American Esperanto Review 6205 South Prospect Tacoma, Wash Return Postage Guaranteed