Vol 44
No. I
\
1          «.
SEPTEMBER-OCTOBER        1931        SEPTEMBRO-OCTOBRO
PROFESSOR  JENS SCHJERVE
Ĉhe Teacher
Who Is Coming to the United States
(See Page 9)
Price 25 Cents Prezo
Per Year $1.00 Jare
Published  by
The Esperanto Association ot North America
Fort Lee, N. J., U. S. A.
AMERIKA ESPERANTISTO
THE ESPERANTO ASSOCIATION OF NORTH AMERICA, Inc.
Centum, Office:   Foiit Lee, N. J., U. S. A.
A Propaganda Organization for the Furtherance of the study and Use of the
International Auxiliary Language Esperanto.
Classes of Membership:
I. Life Members, $100.00.      2. Sustaining Members, $10.00.    3. Contributing Members, $3.00.
4. Regular Members, $2.00.      These four classes include Amerika Esperantisto.
3. Regular Members without Amerika Esperantisto, 1.00.
E. A. N. A. Officers and Committees
President, Henry W. lletzel, 191!) Warrington
Ave., Philadelphia, Pa.; Vice-President, Parley P.
Christcnsen, Melrose Hotel, 1201 S. Grand Ave.," Los
Angeles, Cat; Secretary, J. ,1. Sussmuth, 1591 Ander-
son Ave., Fort Lee, N. .1.; Asst. Secretary, Miss Car-
men Sussmuth, 1591 Anderson Ave., Fort Lee, N. ,L;
Treasurer, Armin F. Doneis, 1591 Anderson Ave.,
Fort Lee,  N. J.
Executive Committee: Mrs. Isabella M. Horn,
Chairman, It. No. 1, San Juan Bautista, Cat, 1931;
Alfred D. Dennison, Masonic Bldg., Johnstown, N. Y.,
1932; Paul R. Cargould, 3872 W. 13rd St., Cleveland,
Ohio, 1933.
Finance Committee: Dr. It K. ŝimonek, chairman,
1500 Culverton St., Chicago, lit; Glen P. Turner,
Sherlock Hotel, Madison, Wis.; Mrs. Helen Frink,
121« Nicollet Ave., Minneapolis, Minn.
Propaganda  Committee:   I).  E.   Parrish,  chairman,
109 Fordhiim Drive, Buffalo, N. Y.; Mrs. it II. Po-
dcll, 1910 Bradley PL, Chicago, lit; G. R. Thomson,
1737 Mission  St.,  So.  Pasadena, Cat
Publication Committee: J. J. Sussmuth, chairman,
1591 Anderson Ave., Fort Lee, N. J.; James F. Mor-
ton, Paterson Museum, Paterson, N. J.; Miss Mar-
shall Saunders, (12 Glengowan lid., Lawrence Park,
Toronto 12, (Int., Canada.
Examinations Committee: Prof. Edwin L. Clarke,
chairman,  Rollins College, Winter  Park,  Fla.
National Director of Tonne/ People's Department:
Rev John II. Fazel, 1122 W. 8th St., Topeka, Kansas.
Advisory Committee: Dr. B. K. ŝimonek, 1500 W.
Cullerton St., Chicago, lit; A. S. Vinzent, 1410 Clans
Sprockets Bldg., 703 Market St., San Francisco, Cat.;
Prof. Elven J. Bengoiigh, MeMaster University, Ham-
ilton, Out., Canada; Dr. F. A. Flood, 303 McCormick
Bldg., Salt Lake City,  Utah.
Club Directory
Chapter 1. Boston, Esperanto Society, 516 Pierce
Bldg., Copley Square. Pres., Geo. IV. Lee; Vice-
Pres., Prof. Louis C. Lambert; Treas., Miss Eugenie
Ohman; Sec'y, Miss M. Bulman. Meets the third
Tuesday at 7 p. m.
Chapter 3. New York Esperanto Society, 331 W.
58th St., New York City. Pres., Lewis II. Maury;
Vice-Pres., Catherine M. Mealy; Sec'y and Treas.,
Lawrence A. Ware. Meets first Saturday of every
month from Oct. to June, inclusive, at Hotel Endi-
cott, 81st St. and Columbus Ave., New York City.
Chapter 3. Philadelphia Esperanto Society; Sec'}7,
Miss Esther H. Gealt, 1707 Springfield Ave., Philadel-
phia, Pa. Regular Barĉo (Esperanto Supper) and
meeting, the first Friday of each month at the res-
taurant '"Venture Gardens," 201 S. Caniac St., at 7
p. m. Central Office, 133 N. 13th St. (Book Store of
Peter Reilly Co.).
Chapter /f. Kolumbia Esperanto Asocio, 700 11th
St., N. W., Washington, D. C. Pres., Mr. Allan
Davis; Vice Pres. and Acting Sec'y, Miss Amy C.
Leavitt.
Chapter 5. Twin City Esperanto Society, 1216'
Nicollet Ave., Minneapolis, Minn. Pres., J. A. For-
sell; Sec'y, Mrs. Helen Frink; Treas., Mr. II. W.
Libby. Meets first Wednesday of each month at Uni-
versity of Minnesota.
Chapter G. 'The Esperanto Club of Milwaukee,
18118 N. Fourth St., Milwaukee, Wis. Pres. A. C.
Runkel; Sec'y and Treas.,, Mrs. T. Beckman. Meets
every Monday in Club Room of Milwaukee Public
Library, Wisconsin, at Eighth Street, at 7:30 p. m.
Esperanto class every Wednesday evening, in Lecture
Room of Public Library.
Chapter 7. Essex County Chapter of E. A. N. A.,
128 Market St., Newark, N.'.T. Pres., Dr. William S.
Benson; Sec'y and Treas., Miss Delia C. Lincoln.
Meets the third Thursday of the month at 7 p. m.
Chapter 8. The Esperanto Club of Los Angeles.
117 1-2 S. Reno Street, Los Angeles, Cal. Pres., R. X.
Williams; Sec'y, G. R. Halton. Meets (i:30 p. m.,
every second Saturday at the Arcadia Cafeteria,
540 South Broadway, and fourth Wednesdays at Cen-
tral Public Library. Classes at Polytechnic Evening
High School.
Chapter t). Esperanto Klubo "Harmonio," New
York, N. Y. Meets every third Saturday of the month
(from October to May) at 7 p. in., at Hotel Cumber-
land, Broadway and 54th St., New York City. Pres.,
Mrs. Mary H. Ford; Sec'y, Mrs. E. A. Meerbott,
109-32 143rd St., Jamaica, N. Y.; Vice-Pres. and Or-
ganizer,  Berthold  Schmidt.
Chapter JO. Esperanto Club of Pasadena, Calif.
1737 Mission St., So. Pasadena, Cal. Pres., George
R. Thomson; Sec'y, Mrs. Louise J. Barth, 314 South
Lake Ave., Pasadena, Cat; meets last Saturday of
each   month;   weekly  classes.
Chapter 11. Esperanto Society of Seattle, Wash.
1318i/2 Second Ave., Seattle, Wash. Pres.. Wayne
Jackson; Sec'y-Treas., Mrs. L. O. Jackson. Four
classes per week.
Chapter   32..    Nashville   Esperanto   Club,
ville, Tenn.    Pres., J. It. Muratta; Sec'y, Mrs.
Muratta,  1112 Calvin  Ave.,  Nashville, Tenn.
Chapter 13. The Esperanto Club of Madison, 124
King Street, Madison, Wis. Pres., Glen P. Turner;
Sec'y Carl Froeding. Meets every Sunday at 10
a. m. in the Sherlock Hotel.
Nash-
,1. It.
The   American    Esperantist
AMERIKA ESPERANTISTO
Entered   as   second-class   matter   November   1,   1929,  at the Post Office of Fort Lee, N.  J., under the act of March 3,  1879
Published bi-monthly tit the first day of the first
month  by
THE ESPERANTO ASSOCIATION
OF NORTH AMERICA
1591  Anderson  Ave., Fort Lee, N. J., U. S. A.
Subscription:   One dollar u year
Eldonita   dumonate je la  unua tago  de la  nnua
moiiato de la
ESPERANTO ASOCIO DE
NORD-AMERIKO
1591 Anderson Ave., Fort Lee, N. J., U. S.  A.
Ahono:   Unu dolnron jure
Editor:    J. J. Sussmuth    :    Rcdaktoro
Vol. 44
SEPTEMBER-OCTOBER      1931      SEPTEMBRO-OKTOBRO
No. 1
Our Twenty-fifth Anniversary     Nia Dudek-kvin-jara Jubileo
Twenty-five years ago a group of enthusiastic
converts to Esperanto, somewhere in the middle-
west, ventured to publish the first American Es-
peranto magazine. It was then called the "Ameri-
can Esperanto Journal." Soon after that another
magazine was started and within a year the two
magazines were combined into the "Amerika Es-
perantisto."
Almost simultaneously groups were forming all
over the country, starting with the group in Bos-
ton, which is still existing, and is now Chapter
No. 1 of E. A. N. A. This was the nucleus of
the Esperanto Association of North America
which was formed a year or two later and had its
first Congress at Chatauqua, N. Y., in 1908.
From then on we find the Esperanto movement
growing very rapidly on this continent. The
Canadians had preceded us long before with their
own magazine, "La Ltimo," which was published
in St. Hyacinthe, Que., in 1901. Groups were
starting everywhere and there was not a town of
importance that did not have a study group of
Esperanto. The whole country was divided into
districts and the edition of Amerika Esperantisto
was then already close to 10,000. Esperanto's fu-
ture seemed assured. It was more than an ordi-
nary fad, but, like in Europe, the war destroyed
the noble work which had been accomplished by
so many hundreds and thousands. Everybody's
interest was shifted from peace-time occupation
and peace-promoting ideals to war and its soul-
destroying, mind-poisoning outgrowths of national
hatred.
Slowly all over the world the Esperanto move-
ment rose again after the war. First, timidly
looking around for the remnants of its once great
army of followers. The movement lingered in
all countries without exception.   In some it picked
Antaŭ dudek-kvin jaroj grupo da Esperanto-
convertitoj, ie en la mez-okcidento, entreprenis
la eldonadon de la unua Amerika Esperanto-gazeto.
Gi estis tiutempe nomita la "American Esperanto
Journal." Bladaŭ poste ankoraŭ alia gazeto
ekaperis kaj antaŭ ol unu jaro pasis la du gazetoj
estis kunigitaj stab la nomo "Amerika Esperan-
tisto."
Preskaŭ samtempe grupoj formiĝis ĉie en la
lando, komencante per la grupo en Boston, kiu
ankoraŭ ekzistas kaj nun estas Filio No. 1 de
E. A. N. A. Tiu ĉi estis la kerno de la Esperanto-
Asocio de Nord-Ameriko kiu fondiĝis post unu
aŭ du jaroj kaj okazigis sian unuan kongreson en
Chataqua, N. Y., en 1908.
De tiu momento ni trovas ke la Esperanto-
movado kreskis rapide stir ĉi tiu kontinento. La
Kanadanoj estis antaŭiĝintaj nin jam longe per sia
propra gazeto, "La Ltimo," kiu estis eldonata en
St. Hyacinthe, Que., en 1901. Grupoj fondiĝis
ĉie kaj ne ekzistis grava urbo kiu ne havis Esper-
anto-studgrupon. La tuta lando estis dividita je
distriktoj kaj la eldonnombro d e Amerika Es-
perantisto tiam proksimiĝis al 10,000. La es-
tonteco de Esperanto ŝajnis esti certigata. Gi
jam estis pli ol ordinara diletantajo sed same kiel
en Eŭropo la milito detruis la noblan laboron kiu
estis efektivigita de tiom da centoj kaj miloj da
homoj. Ĉies intereso transiĝis de pac-periodaj
okupoj kaj pac-antaŭenigaj idealoj al milito kaj
ĝiaj anim-detruaj, mens-venenigaj rezultoj de
nacia malamego.
Malrapidege ĉie en la mondo la Esperanto-
movado ree leviĝis post la milito. Unue timeme
ĉirkaŭ-rigardante por la restajo de sia iam-granda
armeo de sekvantoj. La movado malrapidis en
ĉiuj  landoj  sen escepto.    En iuj  ĝi pli rapide re-
AMERIKA ESPERANTISTO
up quicker than in others. Leaders and ardent
supporters were either dead or lost and so we find
the Esperanto movement in America just alive
enough to wait for the day when it would be
revived to its former state.
We have all reasons to believe that we are now
on a steady up-grade. New enthusiastic followers
are joining our banner. The interest is again
awakened. The press gives us favorable reports.
Classes are started in many places with the result
that new clubs are being formed. The strongest
staff of officers, which we have had in years, is
now leading the destiny of the Esperanto Associa-
tion of North America. Individual groups who
worked feebly and independently are realizing
more and more the necessity of uniting their
strength with that of their national organization,
which permits them to do things on a much larger
scale. We now count fifteen chapters and more
are preparing to join us. Each one means added
strength to all of us and it seems that the num-
ber of independents and free-lancers, who believe
to serve the movement best by working by them-
selves,  is  getting  smaller  and  smaller.
Results of united strength are starting to show:
Our magazine is gradually becoming one of
the best national periodicals.
We have a steadily growing book publishing
business.
A rising interest and enthusiasm among our
members.
A traveling Che-teacher for the coming sea-
son.
A lecture  tour  by  a world traveler.
And many, many other new things.
This is our Twenty-fifth Anniversary year, and
let us celebrate this event throughout the whole
year until the next Congress.
Let each member pledge himself to at least one
more new member and one more subscriber to our
magazine. If we can double our subscription list
by next May, the Central Office will then submit
a proposition which should be of utmost impor-
tance for the American Esperanto movement and
without a doubt will serve as a model to be fol-
lowed by other countries.
Do your share now! Renew your own member-
ship and subscription and get that friend of yours,
who is waiting to be brought into our ranks!
Last but not least, remember the culmination
of our Anniversary, the Twenty-fifth Annual
Congress at Los Angeles, Calif,
Let us all prepare to meet again on the sunny
shore of the Pacific in a spirit of harmony and
an atmosphere of Esperantic enthusiasm.
fortiĝis ol en aliaj. Gvidantoj kaj ardaj subten-
antoj estis aŭ mortintaj aŭ perdiĝintaj kaj ni trovis
la Esperanto-movadon en Ameriko jus sufiĉe
ekzistanta por atendi la tagon kiam ĝi estus re-
vivigita al ĝia antaŭa state
Pro bonaj kialoj ni kredas ke ni nun iradas
supren sur pli sukcesplenan deklivon. Novaj en-
tuziasmaj adeptoj aliĝas sub nia standardo. La
intereso revekiĝis. La gazetaro donadas favorajn
raportojn. Klasoj ekestas en multaj lokoj kun
la rezulto ke novaj kluboj estas fondiĝantaj. La
plej forta estraro, kiun ni havis dum jaroj, nun
gvidas la destinon de la Esperanto-Asocio de Nord-
Ameriko. Individuaj grupoj kiuj malforte kaj
sendepende laboris nun komprenas pli kaj pli la
neceson unuigi siajn fortojn kun tiuj de sia nacia
organizajo, kiu permesas ke ili agu laŭ multe pli
vasta skalo. Ni nun nombras dekkvin filiojn kaj
pluaj preparas sin por aliĝi al ni. Ĉiu filio ali-
ĝinta signifas tiom pli da forto por ni ĉiuj kaj
ŝajnas ke la nombro da sendependuloj kaj neor-
ganizitaj diletantlaboruloj, kiuj kredas servi la
movadon plej bone laborante sole, fariĝas pli kaj
pli malgranda.
La rezultoj de unuigitaj fortoj komencas mon-
triĝi:
Nia gazeto grade fariĝas unu el la plej bonaj
naciaj Esperanto-periodajoj.
Nia libro-eldona negoco konstante kreskas.
Kreskanta intereso kaj  entuziasmo inter nia}
membroj.
Vojaĝanta  Ĉe-instruisto  por la  venonta  se-
zono.
Preleg-vojaĝo de mondvojaĝinto.
Kaj   multaj,  multaj  aliaj  novajoj.
Tiu ĉi estas nia Dudek-kvin-Jubilea jaro kaj ni
festu la okazon dum la tuta jaro ĝis la venonta
kongreso.
Ciu membro garantiu havigi almenaŭ unu plian
novan membron kaj ankoraŭ unu plian abonanton
por nia gazeto. Se ni povas duobligi nian abonan-
taron ĝis Majo, la Centra Oficejo submetos pro-
ponon kiu devus posedi plejan gravecon por la
Amerika Esperanto movado kaj sen-dube servos
kiel modelo sekvinda por aliaj landoj.
-- »,,#-;%.,
Faru vian devon nun! Renovigu vian propran
membrccon kaj abonon kaj varbu tiun arnikon
vian, kiu atendas esti venigata en niajn vicojn!
Laste sed ne malpli grave, memoru ke la kul-
minacio de nia Jubileo estos la Dudck-kvina
Ĉiujara Kongreso en Los Angeles, Calif.
Ni ĉiuj preparu nin por kunveni denove sur la
suna bordo de la Silenta Oceano sub la influo de
harmonio kaj en atmospero de Esperantista entuzi-
asmo.
AMERIKA ESPERANTISTO
Esperanto Activity in North America
Correspondents  are  requested to  send  in  concise  reports of  meetings  and  other  Esperanto  events.    They
should be typewritten, spaced, and on one side of the paper and kept separate from other correspondence
Seattle, Wash. The Esperanto Society of Se-
attle, Chapter No. 11, which was organized by
Mr. Wayne Jackson after addresses in that city
by Miss Martha Root, on Esperanto, has been mak-
ing good progress. Mr. Jackson has secured the
co-operation of the local newspapers and the
Northwestern Broadcasting system, Inc., which
operates five radio stations, in the propagating of
Esperanto as an educational feature. The Seattle
Society has 5 5 paid-up members, and 15 other
individuals have pledged to affiliate by the first
of October. It has held three regular monthly
meetings, given one banquet, and has organized
and conducts five classes for the study of Esper-
anto. These classes are being conducted by Mr.
and Mrs. Jackson and Mr. George Adams, who is
Director of Education. These classes all have a
regular attendance of over 20 students, and are
held in the Baha'i Hall. A regular series of Es-
peranto radio programs were broadcasted every
Saturday by the Northwestern Broadcasting Sys-
tem, and the following speakers discussed Esper-
anto from various viewpoints: Prof. Watanable,
Mr. Frank E. Kannair, Mrs. M. Houseman, and
Mrs. L. Caswell. During October Esperanto talks
by the following persons will be broadcasted:
Miss E. Nordquist, Mrs. L. O. Jackson, and Mr.
G. C. Nordquist. Since the Rotary International
will hold its next year's convention in Seattle, the
Seattle Esperantists are taking steps to put over
some real propaganda for that occasion and will
be glad to receive assistance from Esperanto Ro-
tarians.
Seattle, Wash. Due to the extended range of
the Seattle Esperanto Society, caused by its radio
activities, a new organization called the "North-
western Esperanto Society" was founded on Sep-
tember 3rd, the purpose of which is to tie together
the new Esperantists which are being created all
over the Northwest by the radio talks and les-
sons. Officers of this organization are Frank E.
Kannair, president; treasurer, Miss B. LeMay; sec-
retary, Wayne Jackson. A meeting will be held
at 7:30 p. m., October 1st, in Meves Cafeteria,
to ratify the constitution and elect remaining offi-
cers.
Note—In our last issue we stated that Mr.
Wayne Jackson had been appointed as Regional
Director of Utah, Montana, Oregon and Washing-
ton. We wish to correct this to Washington,
Oregon, Montana, Idaho, British Columbia, and
Alberta, Canada.
Vancouver, B. C. Miss Alice Vicks was re-
quested to give a talk on Esperanto by the Inde-
pendent Labor Party and the result was that eight
members decided to form a group and begin to
learn Esperanto. There are ten branches of I. L. P.
in Vancouver, and it is believed that the com-
mittee will recommend similar addresses to the
other branches.
Minneapolis, Minn. The Fair Association has
donated the space for an Esperanto Exhibit which
was arranged by the Twin Cities Esperanto Club.
This was a very good opportunity to inform the
public about Esperanto.
Long Beach, Cal. A series of radio talks about
Esperanto given by members of the Long Beach
Esperanto Group are arousing considerable inter-
est, and the organization of a new class is con-
templated for the coming season.
Ann Arbor, Mich. An Esperanto Exhibit was
arranged at the Washentaw County Fair by Dr.
F. S. Onderdonk. Detailed report is still out-
standing.
Philadelphia, Pa. Chapter No. 3, Philadelphia
Esperanto Society will hold its first Fall meeting
Thursday, October 1st, at "Venture Gardens." A
representative of the Central Office will deliver
some very important reports and no one should
miss this meeting.
Chicago, 111. The Chicago Area Esperantists
met on August 26th, and elected the following
officers: Pres., Dr. George J. Drews; secretary,
Alois S. Knapp; treasurer, Arthur E. Regal. It
was decided to apply to the E. A. N. A. for
membership as a Chapter, and that the meetings
would be held every Wednesday at 8 p. m. at
2408 Warren Boulevard.
Toronto, Canada. The Toronto Esperantists
met at the home of Miss Marshall Saunders on
Monday, Aug. 17, to make the acquaintance of
E. A. N. A.'s General Secretary, Mr. J. J. Suss-
muth, who enjoyed their hospitality during his
Canadian business trip.
New York, N. Y. Chapter No. 9. "Harmo-
nio" Esperanto Club met at its second "ekskurs-
festo" of the summer at Tibbett's Brook Park, in
Yonkers, on August 16, where everybody present
enjoyed himself chatting and singing in Esperan-
to. There was also a declamation rendered by
Mrs. Goldzier and a short council was held re-
garding the fall activities of "Harmonio."    Sev-
AMERIKA ESPERANTISTO
eral of the participants enjoyed a long swim in
the beautiful pool. Several non-Esperantists took
part, as did also two out-of-town Esperantists,
S-ro U. Kataoka, of Osaka, Japan, and S-ro A. F.
Doneis, of Milwaukee. A similar "ekskursfesto"
was also held on September 13 th at the same place.
The Twin City Esperanto Club. On Satur-
day, August 22nd, the club held its monthly pic-
nic at Highland Park in St. Paul. Mr. Conrad
Hanson, who with Mrs. Hanson, has just returned
from five years in Chili, S. America, was the guest
of honor. Mr. Hanson, who was the first secretary
of the Twin City Esperanto Society, played a
very influential part in St. Paul city affairs and
founded the Cosmopolitan Club and The World
fellowship Group, both of these organizations
having the same aims as Esperanto. In the eve-
ning these three clubs joined in giving a recep-
tion to Mr. and Mrs. Hanson at 8 o'clock in the
pavilion of the park. Flags of all nations repre-
sented, decorated the walls. The Mayor of St.
Paul gave a formal welcome to these world trav-
elers and expressed his appreciation of the work
done by the three clubs represented. More than
2S0 people were present to extend the hand of
friendship and understanding to the Hansons. A
number of very excellent talks were given both
in English and Esperanto.
Los Angeles, Cal. The Los Angeles Esperan-
tists met at the regular monthly meeting on Sep-
tember 12, at Leighton's Arcade Cafeteria, to con-
duct the club's business and to enjoy an Esperanto
program.
Every Monday and Wednesday, beginning Sep-
tember 14, the regular Esperanto Class is being
held from 7 to 9 p. m., at the Polytechnic High
School, Room 152.
On September 23 rd an all-day monthly outing
was held.
New York, N. Y. The officers and leading
members of the New York Esperanto Society,
Chapter 2, have been holding regular meetings
in the offices of Mr. Paul Maiwurm on Forty-sec-
ond Street, for the purpose of reorganizing and
in order to discuss plans for the coming season.
Upon learning of the coming of the Ĉe teacher,
Professor Jens Schjerve, it was decided, at the
meeting of September 16th, to begin immediate
preparations for several Ĉe courses in the metro-
politan district, and the "Committee on Ĉe in-
struction" was formed by the appointing of the
following members: A. F. Doneis, chairman;
James D. Sayers, and Paul Maiwurm. It was de-
cided that the society would co-operate thoroughly
with the Esperanto Club "Harmonio" and with
the Central Office of E. A. N. A.
On Board S. S. America, Atlantic Ocean. An
Esperanto Class with 3 3 participants was con-
ducted by Mr. P. P. Christensen while on his
way back to Usono after the Cracow Congress.
There were two hours of instruction per day; one
at 10:30 a. m. and one after the siesta at 3:3 0
p. m. The interest grew in intensity as the course
progressed, as is usual when Mr. Christensen is the
instructor. Mrs. Harpur, one of the students,
stated that these Esperanto classes were the most
interesting hours of her trip. Everybody de-
manded that Mr. Christensen give a parting hour
of instruction on the last day before disembark-
ing in New York. Among the participants of
this course were Miss C. F. Berg, Portland, Ore.;
Mr. Robert B. Birge, Andover, Mass.; Miss L.
Gladish, Bryn Athyn, Pa.; Mr. and Mrs. George
Harpur, New York City; Mrs. George Light-
man, New York City; Mrs. E. W. Lightman,
Washington, D. C.i Mr. H. H. Lissner, Sr., Los
Angeles; Mr. S. MacMaekin, Utica, N. Y.; Mr.
J. P. Nevens, Lodi, N. J.; Mr. F. Pfitzner, Brook-
lyn, N. Y.; Mr. J. Riha, Detroit; Miss S. Suter-
meister, West Hartford, Conn.; Miss T. Sinar, New
York City; Mr. and Mrs. F. Vane, Cleveland;
Mr. C. Wells, Detroit; Mr. H. M. Wert, Bloom-
field, Mich.; Mrs. R. Fink, New York City; Miss
L. Vane, Cleveland; Messrs. Fred and R. Hierge-
sell, and Mrs. F. Hiergesell, Rochelle Park, N. J.
It is hoped that all of these newly-made Esper-
antists will become active in the Esperanto move-
ment and that they will join their local Esperanto
clubs. The Central Office will gladly help them
to become established if they will request it.
New York, N. Y. On September 5th the
members of the New York Esperanto Society and
the Esperanto-Klubo Harmonio met at a special
barĉo arranged jointly by those two organizations
in honor of our new Vice-President, Mr. Parley
P. Christensen, who had just returned from the
Cracow Congress and the Esperanto-Domo in
Arnhem. Mr. Christensen was enthusiastically
welcomed by the New York Esperantists at the
All Nations' Rendezvous, where he gave one of
his delightful talks, reporting about the congress,
AMERIKA ESPERANTISTO
about the Esperanto-Domo, and above all giving
advance information of the coming to America
of the Ĉe instructor, Prof. Jens Schjerve, who has
consented to make a teaching tour through Amer-
ica. This news was enthusiastically received and
plans for the reception of this distinguished Ĉe
teacher were immediately formulated. Mr. J. J.
Sussmuth was then asked to speak to the gath-
ering and he urged the fullest possible co-opera-
tion between the E. A. N. A. and its chapters in
order that the greatest benefit be derived from
this unique opportunity made possible by Prof.
Schjerve. Mrs. Goldzier read a telegram-greeting
from Fred R. Zimmerman, former governor of
Wisconsin. Mr.. A. F. Doneis was introduced to
the gathering as the new Treasurer of E. A. N. A.,
who had recently moved to the Central Office
from Milwaukee. The evening passed very pleas-
antly and profitably, and in parting Mr. Christ-
ensen induced everyone to visit him at the next
congress in Los Angeles.
Radio at the Twenty-fourth Congress. Three
radio talks about Esperanto were broadcasted
from Milwaukee radio stations during the Twenty-
fourth Congress of E. A. N. A. President H. W.
Hetzel gave an enlightening talk containing gen-
eral information about Esperanto and the move-
ment from Station WISN, the Wisconsin News,
on the first day of the congress. On the fol-
lowing evening our Vice-president, Mr. P. P.
Christensen, gave one of his delightful talks about
his Esperanto traveling experiences, from WTMJ,
the Milwaukee Journal. On the same evening a
rather detailed sketch of the Esperanto movement
was broadcasted over Station WHAD, the Mar-
quette University station, as it had been sub-
mitted by the Congress Committee. It is believed
that these broadcasts helped materially to arouse
interest in Esperanto and we thank the radio sta-
tions and our two eminent samideanoj for their
help. It is to be hoped that similar broadcasts
will be arranged  during following  congresses.
Kion Vi Scias?
De Jas. H. Morrison
1.     Ĉu la homa koro estas sur la maldekstra
fianko de la korpo?
2.     Kiom da tempo bezonas la sango de homa
korpo de kiam ĝi eliras la koron ĝis kiam
ĝi revenas al ĝi?
3.     Kial eburo estas minata en Siberio?
4.     Cu polvo povas eksplodi?
Esperanto's Progress
Throughout the World
By Armin Francis Doneis
Britain
The British Union for the League of Nations
drew up a resolution which it will present to the
World Educational Conference when that body
meets under the auspices of the League of Na-
tions in 1932 or 1933. It asks that that body
investigate the need of an international auxiliary
language, that it select the language most suit-
able, and that it find the methods by which it
may best be taught.
Estonia
The street railway employes of Tallin, Estonia,
are following the example of the police and hotel
employes of that city in learning Esperanto be-
cause an ever-increasing number of Esperanto-
speaking tourists are frequenting Estonia. The
city of Tallin has supported an Esperanto course
for street railway employes to the tune of 200
crowns, and it is now possible to get your in-
formation in Esperanto.
In accordance with a request from the Estonian
Teachers' Association, the Minister of Education
of that country authorized the subvention of an
Esperanto Course for teachers, to the extent of
300 crowns, and commissioned the association to
arrange a course to be given by the famous Rou-
manian Esperanto teacher, Andreo Cseh. Not
only Estonian teachers took advantage of the
course, but also educators from neighboring
countries came to learn the revolutionary peda-
gogical method of Mr. Cseh.
France
The presidents of 112 French Chambers of
Commerce met June 2nd and passed a resolution
favoring the teaching of Esperanto in the
schools and its propagation generally. They asked
the president of the assembly to establish relations
with Chambers of Commerce in all countries in
order to promote the use of Esperanto for com-
merce and travel.
Germany
"The Road Back," latest book of Erich Maria
Remarque, author of "All Quiet on the Western
Front," has just appeared in Esperanto. This book
can now be had from the Central Office of
E. A. N. A.
A Zamenhof Monument was inaugurated in
Bad Reinerz,  Germany, on August  15-16.    The
8
AMERIKA ESPERANTISTO
Municipal Council of Reinerz has subvened the
erection of the monument, and has renamed the
square in which it stands "Esperanto Square."
An historical bronze tablet will be placed on the
house in which Dr. Zamenhof lived during his
stay in that city.
The Prussian Academy of Technical Arts and
Sciences has supported the publishing of "Inter-
nationale Sprachnormung in der Technik," a
book about the international language, published
by the Verein Deutscher Ingenieure (Society of
German Engineers) for the purpose of estab-
lishing an international terminology.
The Union for the Perfection of Criminal Sci-
ence in Berlin, an organization with 23,000 mem-
bers and one of the largest of its kind in the
world, decided to spread the use of Esperanto
among its members.
Holland
The Esperanto House, which has been put at
the disposal of the International Cseh Institute
of Esperanto as an Esperanto Centre by the city
of Arnhem, Holland, was officially opened on
August 11, 1931, with a ceremony attended by
the City Council of Arnhem and other high offi-
cials.
Hungary
At the Seventh General Meeting of the Inter-
national Council of Tourism, held in Budapest,
the value of Esperanto to the tourist was unani-
mously recognized and it was urged that the use
of Esperanto should be fostered among hotel em-
ployes.
Latvia
The  City  Council of Riga established  an Es-
peranto Department in the city library.
Norway
An Esperanto course for the police of Oslo,
Norway, was supported by that city through a
subvention of 100 crowns. The results of the
course were so satisfactory that new courses will
be organized this autumn, not only in Oslo, but
also in other cities of Norway.
Poland
The City Council of Crackow, Poland, decided
to rename one of the streets of that city "Zamen-
hof Street."
Russia
The Russian Postal Administration has  issued
two new stamps of one and three roubles, with
Esperanto text.
Enlarged Edinburgh
Pocket Dictionary
E. A. N. A. Sole Agents
For North America
It will be of interest to American Esperantists
to know that a revised and enlarged edition of the
Edinburgh Pocket Dictionary has just been pub-
lished. Most of us found the little pocket dic-
tionary very handy and useful, and this new en-
larged edition promises to be met with enthusiastic
approval from old and new Esperantists. To be-
gin with, it has much larger and clearer type
which is a considerable improvement over the
little, old edition. The new edition has 288 pages
as compared with 206 of the old, small edition,
and notwithstanding its small bulk, about 6,000
Esperanto roots are given in Part I, with at least
one English meaning for each; while in Part II
appear more than 16,000 English words (having
in all 25,600 different sences), with their Esper-
anto equivalents. A list of geographical names,
and a short table of personal names, are given at
the end of Part II with their Esperanto equivalents.
It is to be noted that the Esperanto Association
of North America has been appointed as the sole
agent for this book in North America. Due to
its enlarged size and contents this new edition sells
at $1.00. Get your copy from your Chapter or
direct from the Central Office.
Ne provinte, ni ne scias kiom ni kapablas fari;
pro tio iuj homoj havas tiajn bonajn opiniojn pri
si mem.
Malfrua  rekono  de  bona  laboro  estas  kelkfoje
pli malbona ol neniu.
Tutmonda Kolektanto
La sola gazeto por kolektantoj. Redaktas
D-ro Jozefo Takacs. Administracio en
Jablonne n. Orl., Ĉ. S. R. — Aperas du-
monate. Abono 0.40 dolaro aŭ egalvaloro.
Specimennumero    kontraŭ   respondkupono.
AMERIKA ESPERANTISTO
CHE METHOD IN AMERICA
Scores of our members have suggested that either Pastro Che or one of his grad-
uated teachers should be brought to America to teach Esperanto in this world-famous
method. We have always stated that this will be done as soon as we are ready to
make the most of such a teaching tour. In order to get the best effect it is necessary
to prepare the ground for such an enterprise. By preparing the ground, we mean
that we should have the co-operation of a certain number of active Chapters who
will be able to advertise and hold classes within their district. It is further neces-
sary that we should be well stocked with enough literature to supply the demand
for books which will be created during such time.
We have quite a number of active and energetic local clubs who can benefit by
a special Che Course. We have also published or acquired a sufficient variety of
text books to follow up the interest which will be created by such courses.
We are therefore ready to announce that the Esperanto Association of North
Amerika is making arrangements to have the best Che teacher, outside of Pastro Che
himself, to come to these shores to deliver a series of courses in several localities.
The Che Institute in Arnhem, Holland, is sending us Professor Jens Schjerve, who
will arrive in New York on or about the 10th of November and will stay with
us until next May.
Arrangements are now being made for several classes in New York, which
should take his time until about January 1st. From then on he will be ready to
go to other cities, and we urge all our Chapters, who wish to have Professor
Schjerve, to write us at once for further particulars regarding time, cost, etc.
This is America's opportunity and all our Chapters should rally to the Central
Office. You will have our support and your chance to increase your membership
is here.
Act at once! Call a special meeting if necessary! We can only send him to
a limited number of localities,  so why not to you?
This is an extraordinary opportunity and we do not know when we shall be
able to repeat it.
Just  Out!                                          "Maljuna Nigrula Go"
Esperanto  Course for Beginners                                               jĵe jq   I. Keyes
Just what we've all been waiting for—a short                              ("Old  Black  Joe")
course   for   beginners,   which   teaches   the  funda-             ^         i     • •     n     ■    i       j
,      r     °   ,                .          .               ,   . .                  Togo  ile  goio  flngis  for  de   mi—
mentals  or  our  language  in  a  clear-cut  fashion.                              ,
The  student   begins   to  learn  Esperanto  immedi-             lort,f a'"'k"i" »"«j» for kun si;
ately; no long-drawn explanations about pronun-             Vokis ĉielo—/'// aŭdis ĝin,
ciation,  no lost  motion.     The student  can form             Kaj nun ilia) anĝel-vocoj vokas min.
over 500 sentences after the first lesson; the book-             M;   „e„aSj   mi  vc„as—la  kapo  klinas  sin;
let uses 3 50 words in its lessons, which are neatly
arranged as a vocabulary at the rear of the book.
Buy this book in quantity and sell it to inquirers         —From the coming "American Esperanto Song
Kaj nun ilia) anĝel-voco) vokas min.
-F
and beginners.    Price, 15 cents.                                   Book.'
10
AMERIKA ESPERANTISTO
Esperanto Digest
of the American Press
By Armin Francis Doneis
The American Press has begun to treat Esper-
anto news more seriously than it has done in the
past, and there is no longer any note of ridicule
or jocularity in the newspaper accounts about
Esperanto activity.
"East and West do meet" is the way the Los
Angeles Record reports a visit of Dr. A. Abe, of
Japan, among the Esperantists of Los Angeles,
and a picture shows our big Vice-President, Parley
P. Christensen, greeting the stocky little visitor
from across the Pacific in Esperanto. Dr. Abe
and Esperanto also came in for their share of
publicity from the Los Angeles Times. On sev-
eral occasions the Los Angeles papers gave ac-
counts of Mr. Christensen's activity in Esper-
anto, and also some stories about Mr. Christensen
and the value of Esperanto to the globe-trotter.
Several American newspapers have published se-
ries of articles dealing with Esperanto in some
detail and among these are the Carolina Magazine
and the Cuyahoga Falls Reporter, with articles
by Prof. E. C. Metzenthin and Mr. F. Stancliffe,
respectively.
Many comments on Esperanto and explanations
of its significance appeared in the newspapers of
Wisconsin and surrounding states, due to a con-
troversy over  the  bill  in  the  Wisconsin  Legisla-
ture, proposing Esperanto as a regular course of
study in the University of Wisconsin, which was
introduced by our friend, Glen Turner, and his
co-workers of Madison and Milwaukee.
The Milwaukee and Wisconsin Press were es-
pecially generous with their stories and reports
about the 24th E. A. N. A. Congress in Milwau-
kee, and each of the Milwaukee newspapers had
pictures of some of the events and main figures
of the congress. Several reports were also pub-
lished previous to the congress about E. A. N. A.
and   preparations   for   the   coming   congress.
The New York Times and the Baltimore Sun
reported the 23rd Universal Esperanto Congress
in Cracow, and the latter paper assumed a dis-
tinctly friendly attitude towards Esperanto. It
pointed out that although practically all of the
other international languages such as Volapuk,
Ido, Antido, Solresol, Ro and Lingvo Kosmopolita
have failed completely, Esperanto is living and
growing and has a very encouraging future, in
spite of the attacks which were made on it by
founders of other languages in the past forty
years, and that it has outlived all these languages.
It can be seen, from these as from the many
other clippings which are continually reaching us,
that a good deal more of respect is being accorded
the Esperanto movement than was the case a few
years ago, and it is to be hoped that the American
Esperantists will take advantage of this change of
attitude on the part of the press by keeping it
well informed as to the« progress Esperanto is
making.
"Suani-Rivero"
De H. I. Keyes
("Swanee River")
Suani! ho al vi, rivcro,
Sopiras mi;
El lokoj sur la tufa tcro
Pic] Kara esfas vi.
Mi, vagadantc tra la mondo,
Pripensas vin;
Kaj pri la familia rondo
Kin dorlotis mitt.
Rekantajo:
Ho, nenio en la mondo
Nun gojigas min;
Ne plu  la  familia  rondo
Sur tcro trovas sin.
Ripetu la rekantajon.
—From the coming "American Esperanto Song
Book."
Alvoko Al Fremd-Landaj
Esperantistoj
Sc—vi volas informiĝi pri la progrcso dc Esperanto
en Usono,
SE—vi volas montri la amplckson de la Esperanto
movado per ckspozicio,
SE—vi volas konatiĝi knn la vivo kaj kutimoj de
Usono,
SE—vi volas lemi la Anglan lingvon pcrc de paral-
ela angla-Esperanta legajo,
ABONU la pic] viglan nacian gazeton
"AMERIKA ESPERANTISTO"
cldonita de
ESPERANTO-ASOCIO DE NORD-AMERIKO
Fort Lee, N. J.
AMERIKA ESPERANTISTO
11
Our Bulletin Board
3/*-*"L- sv-cdoc     aXi^rCto
We take pleasure in announcing that the Staff
of the Central Office has been increased by an-
other member. Our newly-elected Treasurer, Mr.
Armin Francis Doneis, has moved to Fort Lee
and is giving a good part of his time to Associa-
tion matters. Letters written and signed by him
are official letters from the Central Office. His
assistance will add to the efficiency of the Cen-
tral Office.
American Esperanto Key. The first desk edi-
tion of this Key is sold out and we have prepared
a second edition. This Key found general approval
and was bought in large quantities by several in-
dividuals and clubs. Buy your desk edition now;
you will like it; it is good propaganda material.
Almanac, 1952. We wish to publish this book
on or before January 1st, but we need your assist-
ance. Renew your membership before November
1st so that we can make a good showing in our
increased membership list. This Almanac will
again contain a business directory and in addi-
tion to that several other new features. It will
have a list of all Esperanto teachers, a list of
schools and colleges teaching Esperanto in Ameri-
ca, newspapers and magazines favorable to the
Esperanto movement, and many other items.
the doubt whether we should mail the Christmas
number to your address. We are confident that
you do not want to miss any number of our im-
proved Esperantisto.
Stamps. Our special offer of giving all those
who return the stamps by September 1st the desk
edition of the American Esperanto Key, has re-
sulted in good returns. There are still some out-
standing and we urge those who have not re-
turned them or sent in their remittance, to do
so without delay.
The Time Limit for the Christmas number of
Amerika Esperantisto is October 17th. Have all
your reports and news items in by that time. Do
not forget that the next copy is our Christmas
Number. Make a present to your friends; give
them a subscription for the Amerika Esperantisto
as a Christmas gift. We shall mail the copies
shortly before Christmas with a specially hand-
painted Christmas card painted by our Central
Office artist.
Full Addresses are necessary for our mailing
list. So when you write out your Registration
Card, make your address complete. This also
pertains to correspondence. And ,please, notify
Us of any change of your address immediately to
avoid returning of your shipments or the copies
of A. E.
Back Numbers of Amerika Esperantisto will
be sent free of charge to our regular subscribers
if by any chance they did not receive their copy.
Just mail us a postal stating the missing number.
Membership   and   Subscription.    Renew    your          The Students Page will again appear in the next
membership and subscription at once and save us     issue.
Niaj Mortintoj
Mrs. Louise Thorne Morehouse, of Tope-
ka, Kansas, died August 4, 1931. She was
the wife of our beloved Hon. Geo. P. More-
house, president of Topeko Esperanto Asso-
ciation, and Secretary of the Authors' Club,
of which Mrs. Morehouse was a charter
member. Our sincere condolence is extend-
ed to nia samideano and his family.
J. H. Fazel.
Jnbilea Matrikulo, de Sveda Esperanto-Feder-
acio estis eldonita okaze de la 23jara ekzistado de
la S. E. F. kaj konsistas el notindaj datoj el la
historio de la Sveda Esperanto-movado, helpaj or-
ganizoj, kaj portretoj de Svedaj Esperanto-pion-
iroj. Inter aliaj troviĝas bildo de nia ŝatata Ĝen-
erala Sekretario, S-ro J. J. Sussmuth, kiam li en
la jaro 1901, redaktadis Esperanto-rubrikon en
la "Sodertelge Tidningen" kun kurso por komen-
cantoj kaj semajna revuo. La libro ankaŭ en-
havas adresaron kaj interesajn nun-tempajn in-
formojn pri organizoj k. t. p. Ĝi estas bele
presita kun  multaj   ilustrajoj  sur bona papero.
A. F. D.
12
AMERIKA ESPERANTISTO
Nia Biografio
Rev. John H. Fazel
NASKITA en la jaro 18 S 5 la lOan de Julio,
proksime de la eta vilaĝo Orion, Wisconsin en
malgranda ŝtipa kabano stir la bieno de lia patro,
kiu estis farmisto. Liaj unuaj lecionoj estis ricevitaj
de lia kara patrino, kiu estis ne nur farmistedzino,
sed ankaŭ la instruistino de siaj kvar filinoj, kaj
la lernolibro estis la sankta Biblio.
John Henry Fazel estis la plej maljuna filo; tial
li untie fariĝis "farmisto en la valo." En 1875 li
edziĝis je Phebe Willan, kiu poste ankaŭ fariĝis
Esperantistino, kaj la patrino de kvar infanoj.
Fidela edzino! Nun ŝi transloĝis, Marto 7an,
1928 en sian ĉielan hejmon.
Kiel junulo, S-ro Fazel eklernis Stenografion.
Poste, kun lia familio li forlasis sian nasklokon,
kaj vojaĝis al Sandwich, 111. kie li laboris du jarojn
kiel stenografiisto en ventmuela fabrikejo.
En la jaro 1884 li transloĝis al Winfield, Kan-
sas, kie li malfermis komerclernejon kune kun sia
frato Karlo; instruante stenografion, librotenadon,
kaj aliajn komercajn studadojn dum kelkaj jaroj.
En la jaro 18 87 li vendis la lernejon al sia frato,
kaj transloĝis al Wichita, Kansas, kie li fariĝis
oficiala raportisto en la juĝejo, kaj studis leĝon
por fariĝi leĝisto, sed antaŭ ol li povis fini la
studadon, li ricevis vokon por fariĝi predikisto.
Tio sonas kiel ŝerco; sed, ne.    Li sentis ke la voko
venis, ne nur de homoj, sed ankaŭ vere de Dio;
kaj sen la kutima akademia preparado, li akceptis
la vokon, kaj fariĝis pastro de unu tre malgranda,
(kaj malriĉa) eklezio, entenante nur 77 mem-
brojn, precipe virinojn kaj infanojn. Tie li predi-
kis dum pli ol naŭ jaroj; kaj tiel sukcesis ke li
lasis ne nur 77, sed 364 aktivajn membrojn.
Ricevante peton por iri al Oklahoma, li for-
lasis Wichita, kaj fariĝis Presbiteria Evangelisto
de ĉiuj senpastraj (10) eklezioj en granda parto
de Oklahoma kaj Indiana Teritorioj. En tiu la-
boro li daŭris dum sep aŭ pli jaroj, laborante kun
granda sukceso; organizante dek novajn ekleziojn,
kaj  direktante la konstruadojn de ses preĝejoj.
Car lia sano, kaj tiu de lia edzino ne estis bona,
ili demetis la feliĉan amlaboron, kaj reiris al Kan-
sas-o en 1906 kaj aĉetis malgrandan bienon prok-
sime de Topeka, kaj kulturis la teron dum du
jaroj.
Dura la tempo kiam li estis denove farmisto li
fariĝis malsaneta kaj ne povis dum unu aŭ du
semajnoj labori. Tiam li estis abonanto de la
Christian Herald, de Novjorko, kies redaktoro
estis T. DeWitt Talmadge. En tiu semajna Jurn-
alo sin trovis kurso de lecionoj pri Esperanto, kon-
dukita per S-ino Wilbur F. Crafts, de Vashing-
tono, D. C. Antaŭe li estis studanto de Volapuk,
eĉ ĝis li povis korespondi kun aliaj Volapukistoj,
sed tio ne sukcesis, kaj car li ne povis labori, li
studis la Esperantajn lecionojn, kaj trovante la
studadon tre agrabla daŭris la studadon post lia
resaniĝo, kaj eĉ ĝis nun.
Tio okazis en la jaro 1908; Post du jaroj li
vendis la bienon kaj denove predikis en Topeka
ĝis la komenco de la mondmilito. Tiam en la
printempo de 1917 li ricevis vokon por estiĝi
armea pastro kaj akceptante, li eniris la 90an Divi-
zionon sub Generalo Ruckman, kaj servis en la
Tendaroj Kelly Field, Ft. Sam Houston kaj Ten-
daro Travis, ĉiuj proksime de San Antonio, Texas.
S-ro Fazel instruis klasojn da oficistoj, kaj de
simplaj soldatoj en la lingvo Esperanto. Unu Roto
da soldatoj studis la Francan lingvon dum preskaŭ
unu jaron, kaj tiam la militestraro sendis ilin al—
Italio!    Ha.
La devizo de S-ro Fazel estis ĉiam en ĉiu klaso,
"Uzu Ĝin, aŭ Perdu Ĝin." Nu, la plejmulto de
ili ne nur perdis ĝin, sed, ho ve! perdis ankaŭ la
vivon sur la militkampo.
Post la milito li reiris Topekon, kaj tie li fariĝis
skoltestro, kaj eĉ Regionestro por tiu teritorio dum
du-tri jaroj.
Tamen, vintre kaj somere li instruis klasojn en
Esperanto, eĉ ĝis nun. Ankaŭ li predikis en la
sekvantajn jarojn ĝis li fariĝis tro maljuna; tiam
li, laŭ lia peto estis "Honorinde Retirata" por ricevi
pencion dum la vivo.
(Daŭrigata sur paĝo 20)
AMERIKA ESPERANTISTO
13
La Translokita Fantomo
De Frank R. Stockton
Tradukita do Edward S. Payson
Honora   Prezidanto  de   la   Esperanta   Asocio
de Norda Ameriko
La kampa domo kaj bieno de sinjoro Johano
Hinckman estis plezurega loko por mi, pro multaj
kialoj. Gi estis la loĝadejo de afabla, kvankam
iom impulsema, gastameco. Ĝi ha vis larĝajn, glare
tonditajn herbejetojn kaj altegajn kverkojn kaj
ulmojn; troviĝis boskaj ombraĵoj ĉe kelkaj lokoj,
kaj ne malproksime de la domo fluis rivereto trans
kiu streĉiĝis kruda ponto kun arboŝelo sur si;
estis fruktoj kaj floroj, agrablaj homoj, ŝako,
biliardo, veturoj, kaj fiŝkaptado. Ci tiuj estis
fortaj allogajoj; sed neniu el ili, nek ĉiuj kune,
estus sufiĉantaj por teni min ĉe la loko tre longe.
Mi estis invitita dum la truta sezono, sed sendube
mi estus fininta mian viziton frue en la somero,
se ne estus okazinta, ke dum helaj tagoj, kiam la
herbo estis seka, kaj la suno ne estis tro varma,
kaj la vento iomete blovis, promenadis sub la al-
tegaj ulmoj, aŭ trains la arbarajn ombrajojn la
formo de mia Madelino.
Ĉi tiu fraŭlino ne estis vere, mia Madelino. Si
neniam donis sin al mi, kaj mi neniel akiris pose-
don de ŝi. Sed car mi opiniis, ke posedi ŝin estis
la sole sufiĉa kialo por daŭrigi mian ekzistadon,
mi nomis sin, en miaj revoj, mia propra. Eble mi
ne estus devigita limigi la uzon de ĉi tiu poseda
pronomo al miaj revoj se mi estus confesinta al
la fraŭlino mian amon.
Sed ĉi tio estis nekutime malfacila afero por
fari. Ne nur mi timis, kiel timas preskaŭ ĉiuj
amantoj, fari tion, kio tuj finus tiun ravan sezo-
non, kiun oni povus nomi la antaŭdemandada pe-
riodo de amo, kaj kio samtempe povus ĉesigi ĉian
interkomunikadon aŭ kunulecon kun la objekto
de mia pasio; sed mi ankaŭ terure timis Johanon
Hinckman. Ci tiu sinjoro estis bona amiko mia,
sed estus postulita pli kuraĝa viro ol mi estis je
tiu tempo, por peti de li la donacon de Ha nevino,
kiu estis la dommastrino, kaj laŭ Ha propra ofta
raporto, la ĉefa apogilo de liaj pasantaj jaroj. Se
Madelino konsentus kun mi pri miaj ĝeneralaj
opinioj pri tiu temo, eble mi estus kuraĝinta pre-
zenti la aferon al sinjoro Hinckman; sed, kiel mi
antaŭe diris, neniam mi demandis de ŝi ĉu ŝi kon-
sentus esti mia. Mi pensis pri tiuj aferoj dum
ĉiuj horoj de la tago, kaj nokto, precipe la nokto.
Unu nokton mi kuŝis ne dormanta, en la
granda lito en mia vasta ĉambro, kiam, per la
nehela lumo de la nova luno, kiu lumo parte
plenigis la ĉambron, mi vidis Johanon Hinckman
starantan apud granda seĝo proksime de la pordo.
Mi estis treege surprizita pri tio pro du kialoj.
Unue, mia gastiganto neniam antaŭe eniris mian
ĉambron; kaj, due, li estis foririnta de hejmo tiun
matenon, kaj li ne atendis reveni ĝis post kelkaj
tagoj.
Tial mi estis povinta sidi tiun vesperon pli mal-
frue ol kutime kun Madelino sur la lunhela por-
tiko. La figuro estis certe tiu de Johano Hinck-
man en Ha ordinara vestajo, sed je ĝi estis ia mal-
precizeco kaj malklareco kiu baldaŭ certigis min,
ke ĝi estas fantomo. Cu la bona maljuna viro
estis mortigita? kaj ĉu Ha spirito alvenis por min
sciigi pri la afero, kaj konfidi al mi la protekta-
don de sia kara-------?    Mia koro ekbatis pri tio,
kion mi estis pensonta, sed je tiu momento la
figuro parolis.
"Ĉu vi scias," li diris, kun vizaĝo kiu montris
maltrankvilecon, "ĉu sinjoro Hinckman revenos
hodiaŭ nokte?"
Mi opiniis, ke estas bone konservi trankvilan
mienon, kaj mi respondis:
"Mi ne atendas lin."
"Mi ĝojas pro tio," diris li, eksidante en la
seĝon apud kiu li staris. En la daŭro de du jaroj
kaj duonon dum kiuj mi loĝis en ĉi tiu domo
tiu viro neniam antaŭe estis for eĉ unu nokton.
Vi ne povas imagi la liberecon kiun Ha foresto do-
nas al mi."
Kaj kiam li parolis li elstreĉis siajn krurojn, kaj
reklinis sin en la seĝon. Lia formo fariĝis malpli
neklara kaj la koloroj de lia vestajo iĝis pli
videblaj kaj evidentaj, dum esprimo de kontenta
libereco anstataŭis la maltrankvilecon de lia
vizaĝo.
"Du jarojn kaj duonon," mi ekkriis. "Mi vin
ne komprenas."
"Estas tute tiel longe,' la fantomo, "de kiam
mi unue venis ĉi tien. Mia situacio ne estas or-
dinara. Sed antaŭ ol mi parolos plue pri ĝi, per-
mesu ke mi demandu de vi se vi estas tute certa,
ke sinjoro Hinckman ne revenos hodiaŭ nokte?"
"Mi estas tiel certa pri ĝi, kiel oni povas esti
pri io," mi respondis. "Li hodiaŭ veturis al Bris-
tolo, du cent mejlojn for de ĉi tie."
"Do, mi daŭrigos," diris la fantomo, "car mi
ĝojas, ke mi nun havas bonan okazon paroli al
vi, kiu aŭskultos al mi; sed se Johano Hinckman
revenus kaj trovus min ĉi tie, mi estus terure
timigata."
"Tio estas tre stranga," mi diris, treege kon-
fuzita pro tiu, kiun mi aŭdis. "Ĉu vi estas la
fantomo de sinjoro Hinckman?" Ĉi tio estis riska
demando, sed mia kapo estis tiel plena de aliaj
emocioj, ke ŝanjnis esti nenia spaco por la emocio
timo.
"Jes, mi estas lia fantomo," respondis mia
kunulo, "tamen mi ne havas rajton esti tiu. Kaj
jen  estas  tio,   kio  tiom maltrankviligas min,   kaj
14
AMERIKA ESPERANTISTO
tiel multe timigas min. La afero estas stranga,
kaj, vere, mi kredas, senegala ekzemplo. Antaŭ
du jaroj kaj duono Johano Hinckman estis dan-
ĝere malsana en ĝuste ĉi tiu ĉambro. Unufoje li
estis tiel malsana, ke oni kredis lin vere senviva.
En konsekvenco de tro rapidega raporto rilate al
ĉi tiu afero mi estis je tiu tempo nomita por
esti lia fantomo. Imagu mian suprizon kaj
teruron, sinjoro, kiam, post mia akcepto de la
posteno kaj prenis sur min ĝiajn respondecojn, tiu
maljuna viro reviviĝis, kaj fine li atingis sian or-
dinaran sanon. Mia stato estis tiam ekstreme
ĝenanta kaj embarasa. Mi ne havis la povon re-
venis al mia originala senkorpeco kaj mi ne havis
la raj ton esti la fantomo de viro, kiu ne estas sen-
viva. Miaj arnikoj konsilis, ke mi tenu kviete
mian postenon, kaj ili certigis min, car Johano
Hinckman estis iom maljuna viro, ke mi povos,
post ne longa tempo, rajte ekpreni la postenon por
kiu oni estis elektinta min. Sed mi diras al vi,
sinjoro," li daŭris kun animeco, "tiu maljunulo
ŝajnas tiel fortika, kiel iam antaŭe, kaj mi havas
nenian ideon kiom pli longe ĉi tiu ĉagrena stato
daŭros. Mi pasigas mian tempon penante eviti
tiun maljunulon. Mi devas ne forlasi ĉi tiun
domon, kaj li ŝajnas sekvi min ĉien. Mi diras
al vi, sinjoro, li fantomas min."
"Vere tio estas stranga stato de aferoj," mi
diris. "Sed kial vi timas lin? li ne povus malu-
tili vin!"
"Kompreneble ne," diris la fantomo. "Sed eĉ
lia apudesto estas skuo kaj teruro al mi. Imagu
do, sinjoro, kiel vi sentus se mia situacio estus via
propra."
Mi tute ne povis imagi tion. Mi simple treme-
ns.
"Kaj ĉiaokaze se oni devas esti senrajta fan-
tomo," daŭrigis la aperajo, "estus pli agrable esti
la fantomo de iu alia viro ol Johano Hinckman.
Li havas ekkoleremon de humoro, akompanitan
de facileco de satiro, kiun oni malofte renkontas.
Kaj kio okazus se li vidus min, kaj ekscius, kiel
mi estas certa, ke li ekscius, de kiam kaj kial mi
loĝas en lia domo, mi apenaŭ povas imagi. Mi lin
vidis en liaj paroksismoj de kolero; kaj, kvankam
li ne pli malutilis la homojn kiujn li insultis, ol li
malutilus min, ili ŝajnis tremeti antaŭ li."
Ĉion ĉi tion, mi, sciis, estas tre vera. Escepte
pro ĉi tiu karakterajo de sinjoro Hinckman, eble
mi estus pli volonta paroli al li pri lia nevino.
"Mi kompatas vin," mi diris, car mi efektive
komencis havi simpatian senton al ĉi tiu bedaŭ-
rinda aperajo. "Via sorto estas ja serioza. Gi
rememorigas min pri tiuj personoj kiuj havas duo-
blulojn, kaj mi supozas, ke oni ofte estu ja tre
kolera kiam li ekscius, ke ekzistas alia estajo kiu
personigas lin."
"Ho, la cirkonstancoj ne estas similaj," diris la
fantomo.    "Duoblulo aŭ 'doppelganger,' vivas sur
la tero kun viro; kaj car li estas precize simila al
tiu viro, la duoblulo kompreneble kaŭzas ĉian
ĝenaĵon. La afero estas tre malsama ĉe mi. Mi
ne estas ĉi tie por vivi kun sinjoro Hinckman.
Mi estas ĉi tie por anstataŭi lin. Nu, tre koleri-
gus Johanon Hinckman se li ekscius pri tio. Ĉu
vi ne scias tion?"
Mi senprokraste konsentis.
"Nun, car li estas for, mi povas esti trankvila
iomete da tempo," daŭrigis la fantomo; "kaj mi
tre ĝojas havi bonan okazon paroli kun vi. Mi
ofte venis en vian ĉambron kaj fikse rigardis vin
dum vi dormis, sed mi ne havis la kuraĝon paroli
al vi car mi timis, ke se vi parolus kun mi, ke
sinjoro Hinckman aŭdus vin, kaj venus en la
ĉambron por ekscii kial vi parolas al vi mem."
"Sed ĉu li ne aŭdus vin?" mi demandis.
"Ho ne!" diris la fantomo: "kelkfoje kiu ajn
povas vidi min, sed neniu aŭdas min krom la
persono al kiu mi alparolas."
"Sed kial vi deziras paroli kun mi?" mi de-
mandis.
"Car," respondis la fantomo, "mi ŝatas okaze
paroli al homoj, kaj precipe al tia homo, Ida vi
estas, kies cerbo estas tiel ĝenata kaj maltrankvila,
ke vi kredeble ne estos timigata de vizito de unu
el ni. Sed mi precipe deziras peti, ke vi faru kom-
plezon al mi. Estas treege kredeble, laŭ mia
opinio, ke Johano Hinckman vivos ankoraŭ
longan tempon, kaj do mia situacio fariĝas neto-
lerebla. Mia granda deziro nun estas esti translo-
kita, kaj mi opinias, ke eble vi povas esti utila al
mi."
"Translokita," mi demandis. "Kion vi inten-
cas per tio?"
"Tio, kion mi intencas?" diris la alia, "estas ke
nun, car mi ekiris je mia kariero, mi devas esti
la fantomo de iu, kaj mi deziras esti la fantomo
de viro kiu estas efektive senviva."
"Mi opinius, ke tio estus sufiĉe facila,' mi diris.
"Bonaj  okazoj  nepre senĉese okazas."
"Tute ne! tute ne!" diris mia kunulo rapide.
"Vi havas nenian ideon kia puŝigado kaj preme-
gado ekzistas por havigi tiajn oficojn. Kiam ajn
vakantajo okazas, se estas permesate al mi esprimi
min tiamaniere, estas amaso da petoj por la fan-
tomeco."
"Mi ne havis ideon, ke ekzistas tia stato de
aferoj," mi diris, fariĝante tre interesata pri la
afero. "Oni devas aranĝi ian precizan sistemon,
aŭ metodon de rangoj, laŭ ku vi povus ĉiuj havi
viajn vicojn simile al atendantoj en barbirejo."
"Ho ve, tio tute ne sukcesus!" diris la alia.
"Kelke da ni devus atendi por ĉiam. Estas ĉiufoje
granda puŝiĝado kiam ajn bona fantoma situacio
prezentas sin—kvankam, kiel vi scias, estas kel-
kaj situacioj kiujn neniu deziras akcepti. Car
mi tro rapidigis min en tia okazo, mi metis min
en nunan malagrablan dilemon, kaj mi pensis, ke
AMERIKA ESPERANTISTO
IB
eble vi helpos min eliĝi. Eble vi scias pri mal-
sanulo kie oportuna ozazo por fantomeco ne estas
ĝenerale atendita, sed eble prezentus sin je kia ajn
momento. Se vi povus sciigi min ĵus antaŭe, mi
estas certa, ke mi povus aranĝi por transloko."
"Kion vi intencas?" mi ekkriis. "Ĉu vi dezi-
ras, ke mi mortigu min? aŭ fari mortigon por vi?"
"Ho, ne, ne, ne!" diris la alia, kun vapora
rideto. "Mi intencas nenion tian. Certe estas
geamantoj kiujn oni observas kun sufiĉe granda
intereso, car oni scias, ke tiaj personoj, je mo-
mentoj de malĝojo, prezentas tre dezirindajn fan-
tomecojn; sed mi ne pensas pri tio pri vi. Vi
estas la sola persono kun kiu mi deziris paroli,
kaj mi esperis, ke vi povos doni al mi ian infor-
mon kiun mi povus uzi; kaj, pro tio, mi tre ĝoje
helpos vin pri via ama afero."
"Sajne vi scias, ke mi havas tian aferon," mi
diris.
"Ho jes!" respondis la alia, oscedetante, "mi ne
povus esti ĉi tie tiel multe, kaj ne scii pri la tuta
afero."
Estis io terura en la ideo, ke Madelino kaj mi
estis observataj de fantomo, eĉ, eble, kiam ni va-
gadis kune en la plej ravantaj kaj boskaj lokoj.
Tamen, ĉi tiu fantomo estas tute eksterordinara,
kaj mi ne povus senti la malŝaton kiu ordinare
montriĝus en rilato al tiaj estajoj.
"Mi devas nun foriri," diris la fantomo, stari-
ĝante: "sed mi vidos vin ie morgaŭ nokte. Kaj
rememoru—vi helpu min, kaj mi helpos vin."
La sekvintan matenon mi havis dubojn ĉu es-
tus konvene diri al Madelino ion pri ĉi tiu inter-
parolado, kaj baldaŭ mi konvinkis min, ke mi
devas resti silenta pri la afero. Se ŝi scius, ke
estas fantomo en la domo, eble ŝi tuj forlasus la
lokon. Mi ne parolis pri la afero, kaj tiel kon-
formigis mian konduton, ke mi estas tute certa,
ke Madelino neniam suspektis tion, kio okazis.
Dum iom da tempo mi estis deziranta, ke sinjoro
Hinckman forigu sin, almenaŭ dum unu tago, de
la bieno. En tia okazo, mi opiniis, ke eble mi pli
facile kuraĝigus min por paroli al Madelino pri
la temo de nia estonta kuna ekzistado; kaj nun,
kvankam la oportuna tempo por tia interparolado
efektive alvenis, mi ne estis preta utiligi ĝin.
Kio fariĝus de mi se ŝi min malakceptus?
Mi havis ideon, tamen, ke la fraŭlino opiniis,
ke se mi iam parolos, jen estas la deca tempo. Si
nepre sciis, ke iaj sentimentoj naĝas en mi; kaj
ŝi ne estis senprudenta en sia deziro vidi la aferon
decidita jese aŭ kontraŭe. Sed mi ne tute volis
agi sen antaŭscio. Se ŝi dezirus, ke mi petu, ke
ŝi donu sin al mi, ŝi devus prezenti al mi ian kialon
por supozi, ke ŝi faros la donacon. Se mi vidis
nenian kredeblecon, ke tia malavareco okazus mi
preferus, ke aferoj restu kiaj ili estas.
(Daŭrigota)
Scherer's Lecture Tour
Through America
We have just received information
that Mr. Joseph R. Scherer, Official Dele-
gate of the I. C. K. and Extraordinary
Delegate of E. A. N. A., will return to
America at the beginning of January.
He is prepared to give lectures on his trip
around the world with Esperanto. These
lectures will be given under the auspices
of E. A. N. A. All Chapters, or such
clubs who expect to become Chapters in
the near future, should notify us at once
whether they wish Mr. Scherer to come
to their city to give a public lecture.
These lectures will be a tremendous ad-
vertising medium for our movement.
They will be held in both Esperanto and
English and accompanied with slides from
all countries where he has traveled with
the aid of Esperanto.
All Chapters are urged to send in their
application at once and we shall give them
all the necessary information regarding
cost, publicity, time, etc.
Here is your second chance to put Es-
peranto on the map in your locality. List
your club now and take this matter up
at the next meeting for definite action.
Creative World Magazine
The Creative World Magazine, a new periodi-
cal appearing in Los Angeles, whose purpose it is
to bring creative minds and the international
market for ideas closer together, has established
an interesting department known as the "Esper-
anto Section." It is of interest to note that these
pages are edited by our good friend and Vice-
President, Parley Parker Christensen. These col-
umns contain news of the spread of Esperanto and
information about the movement, and among
other things there is a news item reporting the
founding of the "International Society of Creative
Minds," and the fact that this new organization
has adopted Esperanto as its auxiliary language,
to facilitate the exchange of ideas between creative
minds of all countries.
10
AMERIKA ESPERANTISTO
Rotaria Esperanto-Amikaro (R. E. A.)
Auxiliary Language Resolution Passed by Rotary International
Through the efforts of Sir Charles
Mander, Georges Warmer, J. D. Apple-
baum, and delegates of the Rotary
Club of Napa, Cab, the need of an
international auxiliary language was
made apparent and emphasized at the
22nd Congress of Rotary which met
in Vienna last July. As a result of
these endeavors, there was a discussion
about Esperanto during the official
program by Sir Charles Mander, past
president of British Rotary. Realizing
the significance of Esperanto in con-
nection with the work of Rotary the
congress passed the following resolu-
tion unanimously:
Whereas, in all effort toward the
attainment of the Sixth Object of
Rotary, we are at once met by the
problem of language barrier, and
Whereas, it seems certain that un-
til language barrier is overcome,
complete attainment of our Sixth
Object is improbable; Now there-
fore,
It is resolved by Rotary Interna-
tional assembled in its 22nd annual
convention, that the problem of
language barrier and its relation to
the Sixth Object of Rotary and its
solution are (and they are hereby
declared to be) matters of impor-
tance and concern to Rotary Inter-
national.
It is further resolved that the In-
ternational Service Committee of
Rotary International is hereby in-
instructed to investigate as to what
course will be most effective to ac-
complish the acceptance adoption and promul-
gation of such language by all nations as aux-
iliary to their national tongue, and report their
recommendations to the Board of Directors
of R. I.
Cobotirg, Out., Canada. Mr. Henry W. Fisher
has been actively working in Rotary circles and
has during the summer delivered addresses to
many Rotary Clubs in the States of New York,
New Jersey,  Florida  and Ontario,  Canada.
Letf to Right—Dr. Jur. Arnhold, Dresden; Georges War-
mer, Paris, and J. J. Applehaum, Liverpool, who demon-
strated the value of Esperanto at the 22nd International
Rotary  Congress  in  Vienna.
Rotary    Song    translated    into    Esperanto    by
Henry W. Fisher and B. W. Reich:
"HO ROTARF!"
Ekzistas klub' en kiu loĝas paco kaj fratam'.
Rideto kaj manpremo servas kiel vivbalzam'.
Konsentas la anar' ke ĉiu an' en sia rol'
La dramon rotarian ludu kun tutkor', bonvol'.
HoRotari'!    HoRotari'!    Jen estas mot' por vi:
Servemo, fideleco ja nin profitigas pli.
Ho Rotari'l   prediku vi, pri fido, ĝoj' kaj  am'
Car bona ag' por ĉielbluo estas ja ornam'.
AMERIKA ESPERANTISTO
17
23rd Universal Congress of            23a Universala Kongreso de
Esperanto
Krakow,   Poland,   Aug.   1-8,   1931
Krakovo, Polujo, Aug. lan-8an, 1931
•
ESPERANTISTS MEET IN CRACOW;
3 2 NATIONS SEND DELEGATES
(Special Cable to The New York Times)
Warsaw, Aug. 1.—The twenty-third Interna-
tional Esperanto Congress opened at Cracow this
evening. Thirty-two nations are represented.
Representatives of the Polish and foreign govern-
ments are attending the congress, which will last
eight days.
All speeches will be made in Esperanto. The
well known Esperanto teacher, Mr. Scherer, of
California, will deliver lectures.
This is the second Esperanto congress to be held
in Cracow, the first having been in  1912.
*
By                                 De
Howard B.  Frost,  Riverside,  Calif.
Once more the Esperantists of the world have
convincingly proved, in general and detail, that
Esperanto is well fitted to be a means of interna-
tional understanding, and is already playing that
role very well. I heard that there were about
one thousand of us who participated in the Con-
gress in the former capital of Poland; and that
was in spite of the regrettable fact that only a
very few Germans were able to attend. The Ger-
mans were hindered not only by the direct effects
of the financial crisis, but especially by a tax of
100  marks for each person leaving the country.
Traveling alone from Copenhagen toward
Krakow, I first met Esperantists in a Berlin sta-
tion, on the morning of July 31, just before my
departure for Krakow. But in the train the talka-
tive, hospitable, friendly creatures swarmed. Then
began an epidemic of what might be called "in-
tercommunicosis," which fevered the brain and
agitated the lips and wearied the tongue. The
voice tended especially to make the sounds, "From
what land do you come?" Gradually, through the
days following, the infection more and more ex-
cited the fingers also, producing an almost irre-
sistible itching to obtain signatures and addresses.
In spite of the professional efforts of TEKA, the
illness left numberless visible traces, especially in
Congress books and in notebooks, and even caused
some  mortality  among  doubts  and sceptical  no-
Denove la Esperantistoj de la mondo konvinke
pruvis, ĝenerale kaj detale, ke Esperanto bone taŭ-
gas kiel internacia komprenilo, kaj jam tiun rolon
bone ludas. Oni diris, ke ni estis ĉirkaŭ 1,000 per-
sonoj, kiuj partoprenis la Kongreson en la iama
ĉefurbo de Pollando; kaj tio okazis malgraŭ la
bedaŭrinda fakto, ke nur tre malmultaj germanoj
povis ĉeesti. La germanoj estis malhelpataj ne
nur pro la rektaj efikoj de la financa krizo, sed
speciale per imposto de 100 markoj po persono por
la foriro el la lando.
Vojaĝante sole al Krakovo de Kopenhago, mi
unue renkontis Esperantistojn en Berlina staci-
domo, matene je la 31a de Julio, jus antaŭ la
foriro al Krakovo. Sed en la vagonaro la parole-
maj, gastigemaj, amikemaj kreitajoj svarmis.
Tiam komencis epidemio de la tielnominda "in-
terkomunikozo," kiu febris en cerboj kaj agitis
lipojn kaj lacigis langojn. La voĉo plej emis fari
la sonojn "De kiu lando vi venas?" Grade, tra
la tagoj postaj, la infekto pli kaj pli ekscitis la
fingrojn ankaŭ, ĝis preskaŭ nerezistebla jukado
al akiro de subskriboj de nomoj kaj adresoj. Spite
de la profesiaj klopodoj de TEKA (Tutmonda
Esperantista Kuracista Asocio), la malsano lasis
sennombrajn videblajn postsignojn, precipe en
Kongreslibroj kaj notlibroj, kaj eĉ kaŭzis iom da
mortado   inter   duboj   kaj   skeptikemoj.      Ce   la
18
AMERIKA ESPERANTISTO
tions. Among the young men, sometimes the
whole arm was finally affected; for example, when
we went through the cold, poorly lighted galleries
of the salt mine at Wieliczka, far beneath the
earth's surface, some arms tended to assume an
embracing and protective attitude. Obviously,
international friendship is very infectious, when
the language barriers are absent!
In Berlin, unfortunately, it was found neces-
sary to cancel the Precongress which had been
officially planned, and I did not learn until after-
ward that many Esperantists nevertheless came to-
gether there for unofficial entertainment. The
Precongress in Breslau, however, was held as
planned, and some of us stopped there. We found
excellent arrangements; Esperantists met us in the
station and gave us a fine auto trip through the
city, with visits to the Cathedral, the University,
and the great auditorium, the "Jahrhunderthalle."
In the evening there was a rather large meeting of
Esperantists and others in the City Hall, on for-
mal individual official invitation; there were ad-
dresses, in German or Esperanto, with translation,
by a city councilman, a university professor, and
Esperantists from several countries.
On August 1, five hours of railway travel
brought us to Krakow, only one hour before the
formal opening of the Congress; the temporary
reception room at the station was the scene of
great haste to find out about lodgings and to
change money. I was accompanied to my lodg-
ing place by a uniformed city official, who spoke
Esperanto.
I heard that about 1,600 persons attended the
formal opening of the Congress in the great au-
ditorium of the Catholic House. This was a very
suitable place, except from the acoustic view-
point; the strong echoes greatly hindered under-
standing, unless one spoke very clearly and rather
slowly. In various meetings, also, both large and
small, the street noises from the stone block pave-
ments often were troublesome. There were occa-
sional appeals for slow speaking, and in the third
general meeting, on Friday, the speakers gener-
ally succeeded well, in spite of the annoying
echoes.
In the business meeting, held on Monday, especi-
ally impressive was the eloquent address of Mr. J.
Forge-Fethke on Propaganda by Motion Pictures.
This subject was much discussed, and in later
meetings its importance was further stressed. On
Tuesday, the Universal Esperanto Association met;
it was reported that the number of 2,000 places
with delegates had been reached, and the new
goal of 3,000 places was fixed; other encouraging
reports were made, especially by Andreo Ce, by
Mr. Scherer, and in relation to the success in
developing tourist relations between Sweden and
Estonia by means of Esperanto.    TAGE  (World-
junuloj, kelkfoje la tuta brako fine influiĝis; ek-
zemple, kiam ni trains la malvarmajn, malbone
lumigatajn galeriojn de la salminejo ĉe Wieliczka,
(parolu Vieliĉ ka) profunde sub la tersuprajo,
kelkaj brakoj fariĝis ĉirkaŭprenemaj kaj kvazaŭ
ŝirmemaj. Videble la internacia amikeco estas tre
infektema, kiam la lingvaj bariloj forestas!
En Berlino, malfeliĉe, oni devis nuligi la oficiale
planitan Antaŭkongreson, kaj mi nur poste sciiĝis,
ke multaj Esperantistoj tamen kunveniĝis tie por
neoficiala gastigo. Sed la Antaŭkongreso en Bres-
lau okazis km la programo, kaj kelkaj el ni tie
haltis. Ni trovis bonegajn aranĝojn; oni renkon-
tis nin en la stacidomo, kaj kondukis bonan aŭ-
tomobilan rondiradon tra la urbo, kun vizito al
la Katedralo, la Universitato kaj la grandega aŭ-
ditorio, la "Jarcenthalo." Vespere okazis iom
granda kunveno de Esperantistoj kaj aliaj en la
Urbodomo, laŭ formala individua oficiala invito;
urbestro, universitata profesoro kaj Esperantistoj
el pluraj landoj paroladis, germane aŭ Esperante
kun tradukoj. Je la la de Aŭgusto fervoja vetu-
rado venigis nin ĝis Krakovo nur unu horon antaŭ
la Solena Malfermo de la Kongreso; la tiutempa
akceptejo ĉe la stacidomo estis sceno de granda
rapidemo pri loĝejoj kaj monŝanĝoj. Min akom-
panis al mia loĝejo uniforma urba oficisto, kill
parolis Esperante.
Oni diris ke 1,600 personoj ĉeestis la Solenan
Malfermon en la granda aŭditorio de la Katolika
Domo. Tiu estis tre taŭga loko, escepte laŭ la
akustika vidpunkto; la fortaj ehoj multe malhelpis
la komprenadon, se oni ne parolis tre klare kaj
iom malrapide. En diversaj kunvenoj, ankaŭ,
grandaj kaj malgrandaj, la stratbruoj de la ŝton-
blokaj pavimoj ofte malhelpis. Oni kelkfoje
pledis por malrapida parolo, kaj en la tria ĝenerala
kunveno, je vendredo, la parolantoj ordinare bone
sukcesis, malgraŭ la ĝenaj elioj.
En la lunda labora kunsido, precipe impresa
estis la elokventa parolado de Sro. J. Forge-Fethke
pri Propaganda per filmo. Tiu temo multe disku-
tiĝis, kaj oni plue akcentis ĝian gravecon en
postaj kunsidoj. Mardon la Universala Esperanto
Asocio kunvenis; oni raportis la atingon de la
nombro de 2,000 lokoj kun delegitoj, kaj fiksis
la novan celon je 3,000 lokoj; aliaj kuraĝigaj ra-
portoj estis farataj, precipe de Andreo Ĉe, de
Sro Scherer, kaj pri la bona sukceso pri turistaj in-
terrilatiĝoj inter Svedujo kaj Estonujo per Es-
peranto. TAGE (Tutmonda Asocio de Gein-
struistoj   Esperantistaj)   ankaŭ  kunvenis  mardon,
AMERIKA ESPERANTISTO
19
wide Association of Esperantist Teachers) also met
on Tuesday, and especially considered methods of
instruction—as by pictures, games, etc., with
children. Dr. Bujwid, although wearied by his
work as President of the Local Congress Commit-
tee, presided at the meeting of ISAE (Internation-
al Scientific Association of Esperantists) on Wed-
nesday, and was active in the meeting of TEKA
(World-wide Association of Esperantist Physi-
cians) on Thursday. Mr. Warden, speaking on
the pronunciation of Esperanto, said that the Poles
seem to have, in general, the best pronunciation of
the vowels; with i, he warned especially against
the use of the sound in the Engish word it; in
discussion, it was pointed out that the word Es-
peranto gives a good model for three of the vow-
els, and also that the weak pronunciation of r
in English causes especial difficulty in Esperanto,
where a weak r is not good. On Saturday, Mr.
Robert Kreuz, discussing How Make Our Propa-
ganda More Effective?, said that Esperanto propa-
ganda must be based on correct psychological
principles; we must not tediously repeat mere ap-
peals to accept Esperanto, or make obtrusive the
word or the idea; but often it is particularly ef-
fective merely to mention some concrete proof of
the suitability or the actual usefulness of Esper-
anto. On Friday evening there was a small gath-
ering which, although incidental and unofficial,
very well illustrated the suitability of Esperanto
for international meetings; this was a meeting for
free discussion of questions of Esperanto usage,
where the discussions were very lively, often at-
taining acerbity, in support of and opposition to
various personal opinions.
On Sunday there were church services, both
Protestant and Catholic. In the Protestant ser-
vice, in the church of St. Martin, the pastor made
an eloquent plea for Christian love in interna-
tional relations, and for Esperanto as a very good
means for its realization.
Afterward we gathered at the monument to
Mickiewicz, and marched together to the street
Niecala, which had just been renamed "L. L. Za-
menhof Street," and attended the ceremonies at
the unveiling of a memorial tablet in honor of
the Majstro.
Many and good were the opportunities for be-
coming acquainted, and for pleasure of various
kinds. As also with other affairs of the Con-
fress, I will merely describe some of my own ex-
periences. On Sunday afternoon we went in auto-
buses to Las Wolski. This beautiful forest covers
a hill possibly 100 meters high, and we walked up
by a long, winding path under the trees. Finally
we reached an open space which gave a magnifi-
cent view of the valley of the Vistula. We chat-
tered, some played games, and many had drinks—
mainly bottled  orangeade  from Italy.    Then we
kaj precipe, konsideris metodojn de instruado—
kiel per bildoj, ludoj, ktp, kun infanoj. Dro.
Bujwid, kvankam lacigita de sia laboro kiel Prezi-
danto de la Loka Kongresa Komitato, prezidis la
kunsidon de ISAE (Internacia Scienca Asocio Es-
perantista) merkredon, kaj estis agema en la kun-
sido de TEKA ĵaŭdon. Sro Warden, parolante pri
la prononcado de Esperanto, diris ke la poloj ŝajne
havas ĝenerale la plej bonan prononcadon de la
vokaloj; li avertis, pri i, kontraŭ la sono kiel en la
angla vorto //; en diskuto, oni atentigis ke la
vorto Esperanto donas bonan modelon por tri vo-
kaloj, kaj ankaŭ ke la malforta prononco de r
en la angla lingvo kaŭzas specialan malfacilecon
en Esperanto, kie malforta r ne estas bona. Ven-
dredon, Sro. Robert Kreuz, diskutante Kiel propa-
ganda pit efike?, diris ke la Esperanta propagando
devas baziĝi sur ĝustaj psikologiaj principoj; oni
devas ne tede ripeti alvokojn al Esperantistiĝo,
kaj ne tro trudi la nomon aŭ la ideon; sed ofte
precipe efikas nura mencio pri ia konkreta pruvo
pri la taŭgeco aŭ efektiva utileco de Esperanto.
Vendredon vespere okazis malgranda kunsido kiu,
kvankam flanka kaj neoficiala, tre bone ilustris la
taŭgecon de Esperanto por internaciaj kunsidoj;
oni aranĝis kunvenon por laŭvola diskutado de pri-
lingvaj demandoj Esperantaj, kaj la diskuto tre
viglis, ofte ĝis ioma akreco, en subteno kaj kon-
traŭstaro al diversaj personaj opinioj.
Dimanĉon okazis Diservoj, katolika kaj pro-
testanta. Ce la protestanta, en la preĝejo de Sta.
Martino, la pastro pledis elokvente por kristana
amo internacia, kaj por Esperanto kiel tre bona
rimedo por efektivigi tion. Poste ni kolektiĝis
ĉe la monumento de Mickiewicz (-vie) kaj mar-
sis kune ĝis ulica (strato) Niecala, kiun oni jus
renomis "ulica L. L. Zamenhof," kaj ĉeestis so-
lenaĵojn ĉe malkovro de memortabulo je la honoro
de la Majstro.
Multaj kaj bonaj estis la okazoj por interkona-
tiĝo kaj diversspeca plezuro. Kiel ankaŭ kun
aliaj Kongresaj aferoj, mi nur priskribos kelkajn,
kiujn mi spertis. Dimanĉon posttagmeze ni ve-
turis aŭtobuse al "Las Wolski" (Wola Arbaro).
Tiu bela arbaro kovras monteton altan eble 100
metrojn, kaj ni suprenpromenis laŭ longa kurbi-
ĝanta irejo sub la arboj. Fine ni atingis senarban
lokon, kiu vidigis belegan, pejzaĝon de la valo de
la Vistulo. Oni babiladis, kelkaj ĝuis ludojn,
multaj trinkis — plejparte botelitan oranĝaĵon
italan.    Tiam oni havis tre bonan oratoran kon-
20
AMERIKA ESPERANTISTO
had an excellent oratorical contest. On Monday
and Tuesday the International Concert was given
—twice, for a divided Congress, in the Old The-
ater. Wednesday evening came a most beautiful
"Festival of Polish Music," in the great court-
yard of the old royal castle "Wawel." On Fri-
day afternoon all work gave place to a great ex-
cursion to the salt mine at Wieliczka. A great
crowd, apparently more than 1,000 persons, filled
a special train with enthusiasm and friendliness.
Especially noticeable, at our reception in Wiel-
iczka, were troops of boy scouts and girl scouts.
A few at a time we descended the mine shaft in
the elevator, and then we walked in a long pro-
cession through chilly galleries, and halted in
great halls hewn out in the solid salt, which were
often ornamented with wonderful sculptures of
salt. In one of the halls, little Polish girls gave
several beautiful dances. Just before we came out
of the mine, we encountered loaded cars from the
part of the mine now being worked, and secured
souvenirs of salt crystals.
In various ways the language needs of the mem-
bers of the Congress were cared for. We received
a good Esperanto guidebook for Krakow, and also
one for the whole of Poland; and pictures with
Esperanto text were on sale. Especially useful
was an excellent map of Krakow, with Esperanto
explanations. There was a good supply of Es-
peranto books for sale at the Congress headquar-
ters. Several eating places used Esperanto menus
and had Esperanto waiters or waitresses; this was
very acceptable to foreigners who preferred not
to leave their nutrition entirely to chance. The
Polish Esperantists were very friendly and help-
ful, and worked hard for the success of the Con-
gress.
kurson. Lundon kaj mardon, la Internacia Kon-
certo prezentiĝis dufoje por duonigita kongresan-
aro, en la Malnova Teatro. Merkredon vespere
okazis belega "Festo de Pola Muziko," en la
granda korto de la malnova reĝa kastelo "Wawel"
(Vavel). ĵaŭdon venis la balo, en la Malnova
Teatro. Vendredon posttagmeze ĉiuj laboroj ce-
dis por granda ekskurso al la salminejo ĉe "Wiel-
iczka. Granda homamaso, ŝajne pli ol 1,000 per-
sonoj, plenigis specialan vagonaron per entuzias-
mo kaj amikeco. Speciale rimarkinde, ĉe nia al-
vena akcepto en Wieliczka, estis trupoj da skol-
toj kaj skoltinoj. Plurope ni malsupreniris en la
ŝakto per la minlifto, kaj tiam ni marŝis longavice
tra malvarmaj galerioj, kaj Irakis en grandaj ĉam-
bregoj elfositaj el la salo, ofte ornamitaj per mi-
rindaj skulptajoj el salo. En unu salonego, polaj
knabinetoj bele dancis. Jus antaŭ la eliro, ni
renkontis ŝarĝitajn minveturilojn el la nun pri-
laborata parto de la minejo kaj akiris memorajojn
de salkristaloj.
Diversflanke oni bone prizorgis la lingvajn be-
zonojn de la Kongresanoj. Ni ricevis bonan Es-
perantan gvidlibron por Krakovo, kaj ankaŭ unu
por tuta Polujo; kaj oni vendis bildlibrojn, ktp.,
kun Esperanta teksto. Precipe utila estis bonega
piano de Krakovo kun Esperantaj klarigoj. Oni
havis bonan provizon da Esperantaj libroj por ven-
dado en la Kongresejo. Pluraj manĝejoj uzis Es-
perantajn menuojn kaj havis Esperantistajn kel-
nerojn aŭ kelnerinojn; kaj tio bone plaĉis al ekster-
landanoj kiuj preferis ne lasi la nutradon tute al la
hazardo. La polaj Esperantistoj estis tre amikaj
kaj helpemaj kaj multe laboris por la sukceso de
la Kongreso.
Nia Biografio
Kion Vi Scias?
(Daŭrigata de paĝo 12)
S-ro Fazel fiere tenas la tri diplomojn de E. A.
N. A. Li estas dum pli ol dek jaroj ano de 1'
U. E. A. 160 5, de E. A. N. A., de T. E. A. kaj
estas Nacia Agento de la Skolta Esperanta Ligo
de l'mondo.
Li nun instruas klason de dekkvin knabinoj,
kaj funkcias kiel Nacia Direktoro de la Y. P.
Dept. de E. A. N. A. Li verkis multajn artiko-
lojn por la Skoltaj gazetoj, kaj aliaj jurnaloj ĉi tie
en Usono kaj ankaŭ en aliaj landoj trans la maro.
Ni esperas ke S-ro Fazel ankoraŭ tre longtempe
gvidos la sorton de la "Young Peoples' Depart-
ment" por la bono de la gejunuloj kaj por la beno
de nia afero.
Respondoj
1.     Ne tute, ĝi kuŝas proksime de la meza linio
de la korpo.
2.     Proksimume tridek sekundoj pasas inter ĝia
foriro de la maldekstra kora elirejo ĝis ĝia reveno
al la sama punkto.
3.     Car grandaj kvantoj estas troveblaj tie; ili
estas ŝtoniĝintaj restajoj de dentegoj de mamutoj
kaj mastodonoj kiuj estis kaŝitaj kaj konservitaj
dum miloj  da jaroj en la glaciiĝinta tero.
4.     Jes. Polvaj eksplodoj estas kaŭzitaj de
ekbruliĝo de miksajo de aero kaj polveroj; ordinare
estas amasiĝo de malnova polvo.
AMERIKA ESPERANTISTO
El La Historio Amerika
De N. W. Frost
"FABELO KAJ HISTORIO"
lam saĝistoj alporris al reĝo multajn volumojn
da historio, sed li forsendis por malgrandigado.
Simile ĉiu verko leginda pri historio Amerika estas
ĉerpaĵo el multaj oferdonaj studoj de aliaj stu-
dentoj. Ĉi tie pro amplekso-postulo mi ne citos
tiujn citindajn aŭ ne. Pro manko da indiĝenaj
verkoj trovitaj mi devis sekvi por frua historio
sciencan metodon, tio estas: konstati la pli pro-
bablajn klarigojn teorie ĝis kiam kontraŭoj estos
pruvitaj. Do, "Ventokribradu ne grenon mian,
afabla leganto."
Oni ne scias, kiam komence homo dumana
travagis la Amerikojn; probable egale frue kiel en
aliaj kontinentoj kaj egale malofte. La morojn
kaj moralojn tutmonda historio komprenigas, ne
tiu ĉi, Glaciepoko edukis homon en Amerikoj
kiel aliloke.
Fabele ni povas elekti la nomo-devenon nian de
Muleko tra Amaleko ĝis Ameriko. Tiamaniere
ni povas kunfandi ŝemidan kaj "kojnej" grekan
kaj mistikan usonan kaj etnologian kaj historian
kaj klarigan fontojn en unu rakonton. La nomo
Amalek (sen-reĝ-) sugestas la nesufiĉecon de In-
dianaj terposedecoj laŭ kristanaj reguloj. Car la
Indianoj ne havis reĝon konsakritan de Eŭropa
eklezio, oni pridubadis ilian raj ton al vivado liber-
eco kaj feliĉserĉado. Nia Norda Amalekio estis
plimulte lando de nomadaj ĉasuloj Ĉiĉimekoj, kaj
de neĝentilaj peltkomercistoj "Lamanitoj" laŭ la
legenda termino de Mormon. Jen la regula fabela
metodo enkonduki kaj rilatigi historion.
La aŭtoro retenas ĉiujn rajtojn al tiuj elĉerpaĵoj
elĉerpitaj el pligranda verko, precipe tamen por
garantii al si rajton ĉiam uzadi ilin.
ELĈERPAĴOJ EL HISTORIO TUTMONDA
Apttde al lago Titikaka elkreskis tra jarmiloj
civilizacio agronoma. El grenherbo oni evoluigis
maizon; el legumenoj aracison kaj fazeolon; el
kukurbo, la melopepan kaj aliajn uzeblajn poi
manĝoj aŭ por potoj; el indigo, ktp., tinkturilojn
por fibraj teksajoj. Fruktodonega estis la terajo
de la antikva lagobazo; apude troviĝas la nitritejo
Takna-Arika; eble eĉ en tiuj praepokaj jaroj oni
konis birdsterkon, kiel sugestas la nomoj " gŭano",-
hŭan-,Tia Hŭanuko. Ni flankenmetu teorion, ke
tiu estis pradravida "Dagona"-"Oana" rasejo
"Pantibiblion." Pliprobable fruglaciepoke ĉi tien
migris multnombre raso simila al aktualaj indi-
ĝenoj Aŭstraliaj. En historiaj epokoj oni severe
disdonadis por ekspluati la birdsterkkovritajn in-
sulojn de marbordo kaj mortpunadis mortigintojn
de la birdoj. Foje, kie terajo estas seka, oni fosis
kvarmetre putegon duhektaran, kaj enjetadis sar-
dinojn de oceano. Kompreneble oni lernis uzadi
"balsa" flosboatojn eĉ kun veloj.
La maizplantistaro sendube ekzemplis por in-
teligentaj najbarnacioj, precipe por tiuj en simila
apudlaga nedenseja situacio; al ili sendube vizit-
adis la kuriozemaj, inter kiuj la saĝaj "serpentoj"
pastroj de Kŭinoa. La kulturado, ne la raso, mi-
gradis norden laŭ marbordo de Tia Hŭanuko tra
Peruo eble al Te-hŭan-tepek MeKikio; tra la
Kŭinoa de Manabi ĝis la Kŭinamekoj—Ĉu uzantoj
de cinkona arboŝelo por febroj en la centramerikaj
densejoj? Komence probable estis multe pli facile
bloviĝadi per kvadrata velo el katuno en "balsa"
boato ol trovi vojon tra la montegoj sovaĝulplenaj,
do en tiuj "flugilserpentoj" oni iradis norden por
aĉetadi la gumojn "ĉiklan" (maĉadatan) kaj kaŭ-
ĉukan, la juvelojn,—perlojn, ktp.—kaj precipe la
nemalamikecon de norda lando. Ĉu la Kolja rilatis
al la fondantoj de Kulhŭakan, la Akolhua? Ni
ne tro akcentu tiajn nomsugestojn eble signifajn.
Ĉe la Kŭina-uloj oriente de lago Tezkuko kre-
skadis sufiĉe malsimila kulturo, kiu al indiĝena
greno zizanio (?) estis aldononta maizon, bataton,
kukurbon, kaj fazeolon, kaj ŝanĝis flaraduzadon de
tobako al fumtrinkado. Sed norde de ili etendis
agemigaj sovaĝejoj, kie vagadas ĉasistoj nomadaj
Ĉiĉime—(Ŝoŝone) ĉiam almilitantaj la Kŭiname-
kojn kaj ilin malpacemigantaj. Tiel ĉi la lage-
benaĵo Anahŭak malsimilas la lagregionon de
Tiahŭanuko, kaj apogeis civilizacion preter la
malaltaj densejoj sude en lando de la Maizuloj,
la Majoj. Ĉu al tiuj ĉi venis foje trans oceanoj
ŝipoj de sekretemaj fenikoj? aŭ de Rinoj? Ĉu eble
tia estis Imoke Can, serpentpastro "el Civ-/'?»."
Neprobable estas, car neofte fenikaj ŝipoj hazardis
vojaĝon laŭ Afrika-Atlantika bordo eĉ al Kana-
riaj insuloj—kial esplori dezertejojn de sablo aŭ
de akvo? Eble uragano blovus ŝipon al Acoraj sed
morto apenaŭ plu forbloviton ŝparus. Tamen eble
foje ĝis kabo Sao Roque precipe dum Kartaga
imperio. Unu Hanno kaj la Eŭdoksio tradicioj
sugestas probablon.
Ĉe Pacifiko ni konstatas malprobablon. La
Rinoj ne tuj okupis tutan Ĥinujon. Efektive ĉiu
atesto; harformo, harkutimo, kranio, kiel ankaŭ
historio mem, montras adan enmigradon de la
nordaj barbaruloj mongolecaj, similaj al Amerikaj
"mongoloidoj." Sen argumentado tie ĉi, ni kon-
statu, ke de komencejo apud Alasko-Kanado limo
raso nordamerika verŝadis sin en Azion allogata
ĉiam al la riĉaj   valoj  de Huang kaj  Jangci,  ne
20
AMERIKA ESPERANTISTO
kulturportanta sed sovaĝa raso, kiu renkontadas
tic saĝajn okcidentulidojn kun glifaro babilondi-
vena, civilizigan ĝermon por Ĥinujo. Krom tiuj
aŭ kun tiuj ili renkontadis kaj konkere forpu-
ŝadis aborigenan rason, la "Ngu," "Pa ngu" "Ba
ngu" "Fan" aŭstraleculojn parencajn al "Pa-
ndu," "Ba-ntu," "Puntitoj'. Dum la frostegaj
vintroj de glaciepoko kaj stir altebenajoj feloj estis
forfrotintaj la densan harkovron de tiuj mova-
duloj, do la haŭto testis rozolora. Tra la montara
regiono de Indoĉinujo etendigonta sin estis tiu
raso en Arjan naciaron konkerontojn al Eŭropo,
sed pri tiu migrado de miksrasuloj okcidenten ni
nun ne skribu.
Kompreneble enmigrado de nordamerikanidoj
puŝadis aliajn "Pa-ngu' surmaren precipe dum
unua jarmilo antaŭkrista, kiam "ĉuŭ" reĝaro
konkeradis por si la riverujon Jangci kaj aliaj
liinoj koloniadis Fuhjen kaj "Kjaŭ ĉi" t.e. la Kŭang
provincojn. Sendube al Formoso kaj probable tra
Rju Kju insularon en Kju ŝu, Ji-pen (Japanujon),
migradis aliaj, kaj en Filipinan insularon aliaj.
Ne ekzistis tiam la Malajoj, nek la forta hinda-
ideara raso, kiu estos aktuale "Polinezianoj." En
la insulegoj troviĝis Papuanoj frizharuloj, aŭstra-
lecaj "Melanezianoj" kaj nigruletoj Hotentot-
similaj el antaŭglaciepoka periodo, la "Koroppok-
Kunkura" (Kunguratoj, "Gaŭgjuroj," "Semang")
"ter-araneoj," kiuj ne konstruas domojn, sed lo-
ĝadas ŝirmejojn sinkaŝantaj, hontaj, nudaj, mizeraj
oferantoj al pli altaj Papuanoj aŭ Daj-ak, aŭ Taj-
ak, aŭ Ajun aŭ "Panku." La Papuanoj konis
sindefendadi, kiel ankaŭ Ajnuoj kaj Dajakoj, do
kien formigru aliaj forpuŝataj Pa-nku?
Ĉenoj da insuletoj etendas por marspertuloj
facile atingeblaj unu post alia de Filipinaj ĝis
Haŭajaj; de Rju Kju ĝis Taŭmotu. Nemulte
plidistance staras la izolaj Easter ("Paska") insulo
kaj San Felipe kaj Sudameriko. Estas vere, ke
oceankurentoj malfavoradas, sed jen vojo por kon-
stanta marspertiĝado. Kun forta ŝipo oni povus
en unu jaro veliri kaj hejmeniri ĝis la Perua mar-
bordo, la sola granda tiudirekta haltejo. Tamen
ni ne intencas aserti konstantan komunikadon;
efektive ni malkonstatas tion; unufoje aŭ kelk-
foje venis posedantoj de Pa-nku saĝeco, idearo,
religio, civilizo ĝis Peruo.
Tia estis laŭ ĉiu probablo origino de la kulturo
kaj dinastio Jupankŭi (Kŭiĉua).    Kun si ili portis
probable kŭip-pu- abakosimilan nodŝnuradon-------
krom astronomion kaj kutimon maĉadi folion kun
kalko (kukan).
La kalendaro de Kopan en Centrameriko estis
fiksita laŭ triŝtonfenestrumoj astroobservaj kona-
taj en Pacifika insularo kiel torii (arje: Thur, door,
dvor, ktp.). Tiuj "kavejoj" verŝajne multe help-
adis je mirakloj de ilia pastraro. Tra kavejo sur
piramida pinto povus paŝi "de stelo" sanktigito,
ĉu ne?    De kavejoj Aztlan venis diluviŝparitoj de
Anahŭak; de kavejo Tolanzŭiva venis la Majoj;
de kavejo venis la sep ŝparitoj, kiuj praavas Peruan
popolon. Pordon enĉielan ŝajnis tia "kavejo" sur
montpinto; pordon enteran tia pordo se mont-
pasejo, kaj volkana kratero aŭ vulkanflua truo tra
terkrusto ekzemplis eninferan pordon. Kun si la
Jupangŭoj portis desegnojn kaj solenajn ilojn de
Azio. Laŭ Maja legendaro la "vira" astro Venuso
estas paĝio al suno ina kiel laŭ japanoj, tamen en
Sudameriko la azia kalendaro ne estis etendigonta,
car oni kalkuladis per rikoltoj kaj la tropiko pro-
vizadas ĉiujare rikoltojn po du; do dek, cent, kaj
mil rikoltoj- ne jaroj, estis tie kalkulbazo (Kp.
la rikolt-kalkuladon en Formoso kaj la Babilonian
"sos"); en la norda Maja ŝtato simile oni solenadis
jarkvinopojn, sed la sezonoj diversaj enkondukigis
aliajn datsistemojn.
En Majalando regadis kleruloj-pastroj, kiuj ler-
nadis uzadi glifojn nomkapajn (?) kaj rifuzis
lasadi tiujn ĉi por la memoraj kŭippu, patriota
afero en Sudameriko (Kp. la hinduan memork-
leron). La pastroj nordaj sendube konservis
idealon kleron pastraran ĉe popola malklero; pro
tio fariĝis la timigaj bildoj de venenserpentoj, de
ŝamanismecaj kapumoj, la malfacilaj glifoj kiuj
similetas globetojn sur ŝnuro, signifantaj, kolore,
kaj kalkule, kaj ankaŭ idee probable. Oni kom-
prenu, ke mar kvincento da radikoj sufiĉe pro-
vizadus glifojn kaj idearon por ordinaraj ideoj de
aglutinulo- kiel en ordinara Esperanto minimume
mil. (La vortaron neniel konante mi ĉesu di-
venojn.)
INTERNACIA KOLEGIO
DE NUTRADO
Kuracistoj, Geflegistoj, Prelegistoj, In-
struistoj, Gehejmfaristoj, Sanserĉuloj, kaj
Malsanuloj profitegas per la unujara kore-
spondada kurso en TROFOLOGIO (la sci-
eneo de nutraĵo) kiu enhavas la sekvantajn
plej multvalorajn temojn—BIOTROFIO (la
seienco de vivnutraĵo), THANATTROFIO
(la seienco de mortnutraĵo), TROFO-PRO-
FILAKTIKO (la seienco de malhelpado de
malsano per vivnutraĵo), TROFOTER-
APIO (la seienco de la nepra resanigo per
vivnutrajo), TROFOTEKNIO (la arto de
praktika elektado kaj preparado de vivnut-
raĵoj), EŬTROFIO (la arto de estetika el-
montro de la bongustega, kaj plezuregiga
kombino de eaj konataj pladoj) k. t. p. estas
proponita  per la
INT'L COLLEGE OF
NUTRITION, Inc.
512   SO.  HOMAN AVENUE
CHICAGO, ILL.
Bonvole rimarku, tiu ei kurso estas eldo-
nita  nur  en  la  Angla  lingvo.    Ni  sendos
prospekton.
AMERIKA ESPERANTISTO
27
Spertulara Kunvenejo
Sub la Kedaktado de Esperantisto 5190, eks-L. K.-ano
Cu Esperanto Estu Enkondudata
en la Lernejojn Devige?
Jen estas la temo pri kiu oni okazigis debaton
dum la Spertularo-Kunveno, la 2an de julio ĉe
la 24a Kongreso de E. A. N. A. en Milwaukee.
Kiel unua parolanto "favore al devigo" S-ro A. F.
Doneis el Milwaukee atentigis pri la kreskanta be-
zono por internacia helplingvo, kaj montris per
trafaj ekzemploj la profiton kiun la studantoj
gajnus krom la lingvo-scion kiun ili ricevas per
studado de Esperanto.
La dua parolanto estis S-ro A. S. Knapp el
Chicago, kaj li parolis "kontraŭ" la devigo. Inter
alio li diris ke la devigo havus malbonan efikon
je la studantoj, samkiel ĉia devigo je studado, kaj
montris ke devigo ne progresigus la studadon kaj
majstradon de Esperanto sed male.
S-ro J. J. Sussmuth el Fort Lee, N. J., estis la
tria parolanto kaj parolis favore al la devigo. Li
certigis pri la granda eduka valoro de Esperanto
kaj klarigis ke devigo plirapidigus la ĝeneralan
enkondukon de Esperanto, kaj ke ni kiel gepatroj
de la venonta generacio devus postuli devigon de
Esperanto instruado en la lernejoj.
La kvara parolanto parolis kontraŭ la devigo,
kaj li estis S-ro D. E. Parrish el Buffalo, N. Y.
Li urge konsilis ke oni eĉ ne enkonduku Esper-
anton en la lernejojn nedevige car studantoj nur
studus ĝin kiel la plej facila temo sen konsidero de
ĝia valoro aŭ de la interna ideo, nur, por la poentoj
haveblaj. Li finis dirante "Dum kvardek-tri jaroj
nia movado vaste progresis tra la tuta mondo.
Ĝi estas ne simpla lingvo, sed ankaŭ io ideala aŭ
spirita. Lasu do estonte, ke niaj lernantoj, en la
paca trankvilo de la hejmo, ensorbu la solenan
majestan spiriton de la internacia lingvo el nia
libraro kaj gazetaro. Lasu al ili ĉe la piedoj de
niaj fervoraj disĉiploj de Esperanto, entrinki tiujn
glorajn ideojn, kiuj siatempe entuziasmigis la
genian elpensinton de nia lingvo. Car ni ja de-
ziras Esperantisfojn—ne simple homojn al kiuj
estis devigata la stado de Esperanto.
S-ro H. W. Hetzel el Philadelphia, Pa., estis la
kvina parolanto, kaj forte instigis la devigon. Li
atentigis pri la devigo de lingvolernado en preskaŭ
ĉiuj lern-institucioj kaj la bezonon de lingvo-
majstreco por enirrajtigilo al multaj. Li certigis
ke la bonajo de la studado de Esperanto devus esti
devigataj al ĉiuj studantoj.
La sesa kaj lasta parolanto estis S-ro Glen Tur-
ner, el Madison, Wis. Li diris interalie "Mi ne vo-
las ke miaj infanoj lernu tian lingvaĉon Ida estas
Esperanto! Esperanto havas nenian animon kaj
estas morta inventajo. Mi preferas ke oni instruu
devige la latinan aŭ grekan lingvojn. Krome, la
angla lingvo ja estas jam sufiĉe inernacia por mi."
Longa ridado kaj aplaŭdo sekvis la vortojn de nia
amiko Turner pro lia fakula ripeto de la diroj de
neesperantistoj. Nenia decido estis farata pri la
debato car tiu ĉi temo estas senfine diskutebla.
Tamen, la partoprenintoj estas gratulindaj pro ilia
brava partopreno; kelkaj el ili subtenis ideojn
kiuj estis kontraŭaj al iliaj kredoj kaj konvinkoj,
nur por ke estu debato.
En nia Spertularo Kunvenejo de unu el la pli
fruaj numeroj de Amerika Esperantisto ni kritikis
la uzadon de la vorto "ŝlosilo" kiam temas pri
la malgrandaj Ĉefeĉ vortaretoj. Nia artikolo
tamen ĝis nun ne elvokis suĥĉajn leterojn de la
Esperantistaro, kaj ni prokrastas pli detalan pri-
trakton ĝis kiam pli da aprobaj aŭ malkonsentaj
leteroj estos atingintaj nin. Ni invitas opini-
esprimojn de la plej diversaj nacianoj krom la
Amerikanoj, por plej-eble kompletigi la pritrak-
ton de ĉiuj vidpunktoj.
Internal Understanding
will solve many of the world's problems
and promote the use of
ESPERANTO
the Universal Language
Keep posted on your neighbors around the
Pacific by reading the
PACIFIC MAGAZINE
a monthly publication giving a digest of
Pacific affairs.   It has been adopted for
use in many Universities and
High Schools.
Annual Subscription.......... $2.50
In combination with Am-
erika Esperantisto ........    3.00
Saving .......................50
$3.00
3.50
.50
Send Check Today to
PACIFIC MAGAZINE
406 SOUTH MAIN STREET, ROOM 410
LOS ANGELES,  CAL.
28
AMERIKA ESPERANTISTO
Our Honor Roll
DONATIONS
Amiko de Troy, N. Y...............................   $  6.00
Mrs. Dave H. Morris ....................................     14.00
J. D. Dower ........................................................      2.00
Henry M. Allen ...............................................       1.00
Charles S. Taylor ................................................     10.00
Dr. Tobias Sigel ..............................................      4.00
Our New Chapters
CHICAGO and DETROIT
EXAMINATIONS
Atesto pri Lcrnado kun honoro
has been granted to
Luther E. V. Anderson, Minneapolis, Minn.
Atesto pri Kapableco
Prof. William J. H. Knappe, Clinton, Iowa.
H. L. Woltman, St. Paul, Minn.
Miss Mabel Butman, Allston, Mass.
Atesto pri Instruado
A. C. Runkel, Milwaukee, Wis.
James  F.  Morton,  Paterson,  N.  J.
Karl Froding, Madison, Wis.
Charles H. Briggs, Minneapolis, Minn.
Dr. Lehman Wendell, Minneapolis, Minn.
Rev. John H. Fazel, Topeka, Kan.
Rev. James L. Smiley, Annapolis, Md.
Edward  S.  Payson,  Lexington,  Mass.
Miss E. W. Weems, Baltimore, Md.
Miss Ruth E.  J.  Seavey, Dracut, Mass.
Mrs.  Helen Frink, Minneapolis,  Minn.
Mr. Henry W. Hetzel, Philadelphia, Pa.
Joseph J. Burita, Chicago, 111.
The Esperantists of Chicago have held several
meetings recently and have finally organized the
Chicago Area Esperanto Society. This organiza-
tion is intended to become the collective repre-
sentative of the Esperanto movement in the met-
ropolitan district of Chicago, and all other clubs
such as La Gradata No. 1, No. 2, No. 3, etc.,
will be part of this organization. They have ap-
plied for a Chapter of the Esperanto Association
of North American, and are now
CHAPTER No.  14.
We are glad that this organization was effected
so soon after the Milwaukee Congress and we hope
that it will foster harmonious co-operation and
that the Chicago Chapter will become one of our
greatest ones in preparation for the coming World
Fair and National Congress of 1933. A most
cordial welcome to our new Chapter.
The Detroit Esperanto Society has held a Char-
ter since 1911, but the Charter rules were some-
what different than the Chapter rules, the latter
meaning real co-operation and support from the
national organization, but Detroit has joined us
now and we are glad to announce that the De-
troit Esperanto Society is now
CHAPTER No.  15.
With the active help of our pioneer, Dr. Tobias
Sigel, we are confident that this Chapter, also, will
take advantage of the renewed activity of the Es-
peranto movement in North America. Koran
Bonvenon!
AMERIKA ESPERANTISTO
29
New Books
Novaj Libroj
L. L. Zamenhof, Oiuginala Verkaro, collected
and arranged by D-ro Joh. Dietterle, and
published by Ferdinand Hirt & Sohn, Leip-
zig, 1929.
This book of 607 pages, with six facsimiles, a
portrait of D-ro Zamenhof, and a reproduction of
the first two pages of La Esperantisto, is a very
valuable collection of the literary remains of the
founder of Esperanto. The collection dedicates
the book to our Mrs. Alice V. Morris, honorary
secretary of the International Auxiliary Language
Association.
If one wishes sufficiently to know the initiator
of our language, his principles, his feelings, his
purpose, his work, and the history of the whole
Esperanto movement, one ought certainly to study
the original works of Zamenhof.
The collection is arranged as Prefaces, Articles,
Treatises, Addresses, Letters, and Poems. Each
division is in chronological order within itself. I
wish that the collector had arranged the whole
collection in chronological order, with a table
giving the pages on which the different classes of
matter can be found. We would be greatly
struck, if we read this book in the order of time,
by the clear evidences of the many difficulties
which Zamenhof had to meet, the many plans
which he originated and endeavored to put in op-
eration, and his own growth in thought and in the
development of our language.
In all this great book I find only nine typo-
graphical errors.
I wish that both D-ro Dietterle and D-ro Za-
menhof had used "ĉefa" and "si" instead of "plej
ĉefa" and "si mem."
I wish that the early manner of writing and
printing had been represented here.
I wish that the subscriptions to the letters, to
all of them, had been given.
I wish that D-ro Zamenhof had always obeyed
his own advice, and had used the "je" "as seldom
as possible," that is, only "when the right sense
does not show us what preposition we ought to
take."
I wish that Dr. Dietterle had not corrected Dr.
Zamenhof, or had left the text unchanged and
had suggested his corrections in the footnotes.
For Dr. Zamenhof is right and Dr. Dietterle
wrong in the following cases: pp. 67, 90, 102,
134, 498.
What a storehouse we have here!
There is the projected text of the Declaration
and its final form, adopted by the First Congress,
held   in   Boulogne-sur-Mer,   the   5 th   of   August,
1905   (p.  237).
A masterly 17-page contrast of Volapŭk and
Esperanto (p. 258).
Zamenhof's plan for Homaranismo (p. 324).
A description of the Internal Idea of Esperanto,
in the address to the Second Congress, held in
Geneva, the 28th of August,  1906   (p. 368).
An argument and proof that Esperanto only
can be the international language, in the address
to the Sixth Congress, held in our own Washing-
ton, 15th of August, 1910 (p. 393).
In the address to the Eighth Congress, held in
Cracow, the 11th of August, 1912, we hear Dr.
Zamenhof saying (p. 406) : "I beg you that from
the present moment you cease to see in me a
'master,' that you cease to honor me with this
title. The present Congress is the last in which
you see me before you; afterwards if I can come
to you, you will always see me only among you.
Name me by my name, name me founder of the
language, or what you will, but I beg you, do not
name me any more 'master'."
And finally, see (p. 3 58) the last writing of
Dr Zamenhof, found lying upon his writing table,
his last confession, in which the poor man, no
doubt feeling that his earthly end was near, sought
to correct the teaching of his lifetime by reformu-
lating and recording his beliefs: "I feel that pos-
sibly death is not a disappearance . . . that there
exist certain laws in nature . . . that something
keeps me for a high purpose .  . ."
B. C. M.
La Princo Sankta Emeriko el la Gento tie Sankta
Stefano, Mortis 1031. Verkis Dro. Romigo Bod-
nar. Eta 15-paĝa pamfleto pri la filo de la unua
reĝo de Hungarujo. Interesa Rom-Katolika pri-
skribo pri sanktuleto kies vivo estas prezentata kiel
ekzemplo al Hungaraj junuloj.
Charles H. Briggs.
Bengalaj Fabeloj, Lakshmiswar Sinha, Stock-
holm. Eldona Societo Esperanto, Stockholm 1,
Sweden.    Prezo 1 sveda krono.
Tiu ĉi 39-paĝa libreto enhavas tri hindajn fabe-
loj n de la verkinto de Sivaĝi—hinda historio. La
libro estas alia pruvo ke Esperanto povas servi
tiel bone al orientuloj kiel al oksidentuloj. La
fabeloj estas bonstilaj kaj interesaj al plenaĝuloj
kaj junuloj.                         Charles H. Briggs.
30
AMERIKA ESPERANTISTO
World Correspondence
Deziras Korespondadi
per Esperanto
Tri-liniaj anoncetoj kostas $.2 5, en egalvaloraj
poŝtmarkoj aŭ respond-kuponoj.
Kun Usonaj ge-Esperantistoj, S-ro Petit, 40 Rue
d'Aguesseau,  Fives Lille—Nord, Francujo.
Kun seriozaj Usonaj gesamideanoj; leteroj, poŝt-
kartoj; certe respondos. S-ro Joh. Levandovski,
Krywald-Szczyglovice, pow. Rybnik, Silezio,
Polujo.
Kun Usonaj samideanoj; leteroj, poŝtkartoj;
S-ro Marcel Gefrroy, Saint Piat, Strasbourg, Lure
et Loir, Francujo.
S-ro Ernst Schervelius, n. Kopparslagargatan
26, Gefle, Svedujo.
Per poŝtkartoj; kun usonanoj; S-ro Jaroslav
Bogdalek, Holandshe  19, Olomouc, ĈeRoslovakio.
Interŝanĝo! Mi deziras interŝanĝi ilustritajn
presajojn, jurnalojn erotikajn, k a j humor-
ajojn. S-ro Kitanihon—Hioronŝa, Inami-maĉi,
Tojama-ken, Japanujo.
Internacia Esperanto Muzeo en Wien, I. Neŭe
Burg, dissendas diversajn fotojn pri la muzeo kaj
vizitoj de eminentuloj po 1 respond-kupono;
krome du diversajn novajn gvidfoliojn pri Wien
kaj Aŭstrio kontraŭ 1 respond-kupono. Mendu
ilin!
Deziras korespondi pri la arkitekturaj motivoj.
S-ro D. Nedkor, str. "Marin-Drinor" 30, Varna,
Bulgarujo.
Deziras korespondi pri ĉiuj temoj. S-ro B.
Ivanov Dobrujanski Kvartal, 627-9, Varna, Bul-
garujo.
Deziras korespondi pri ĉiuj temoj F-ino Iskra
Ribolova, 18 Linio 2 5, Bulgarujo.
Deziras interŝanĝi bildojn, leterojn, poŝtkartojn,
ktp. S-ro Kazu Jasumura, Jokohama-ŝi, Nakaku-
Toori-ĉoo 111-53, Japanujo.
Deziras korespondi pri la Leĝa sinteno rilate al
psikomalsanuloj. ĉu viktimoj aŭ krimuloj? An-
oncisto,   34,  Balfour  Road,  Birkenhead,  Anglujo.
AL FREMDLANDAJ ESPERANTISTOJ kiuj
deziras korespondadi kun la multaj centoj da novaj
Esperantistoj en Usono ni konsilas enmeton de
anonco en la supra rubriko.
Students who wish to correspond with sami-
deanoj in foreign countries will find it profitable
to insert a three-line advertisement. Twenty-five
cents per copy;  $1.00 per year.
SHOW CARD
LETTERING
learn at Home
Here is the very course you need if you want to
get a good paying position as a Show Card Letterer
or Sign Letterer, or have a business of your own.
This course is complete and practical and especially
arranged to meet the needs of the student who studies
at home. It was written by E. L. Koller, Principal
of the School of Art of the International Correspon-
dence Schools, member of the American Federation
of Arts, and The National Society of Craftsmen.
Mr. Koller has had twenty years' teaching experi-
ence, and his success in helping other men and women
is an indication of what he can do for you.
H. L. Wood, a clerk, made more than $700 "on
the side" before he had completed his course and
also won $125 in prizes. Harry William Lord writes
that he has more than doubled his salary as a result
of studying this I. C. S. course in spare time.
William Whitman, a former wagon builder, now has
a sign painting business of his own and is earning
nearly three times as much as be did before enrolling
with the International Correspondence Schools.
There is no doubt that Show Card Lettering and
Sign Lettering offer a real opportunity to ambitious
men and women. Just mark and mail the coupon
and we'll gladly send you a booklet telling all about
the I. C. S. course in Show Card Lettering, or any
other subject in which you a.- interested.
INTERNATIONAL  CORRESPONDENCE
SCHOOLS
"The Universal University"
Box 1269, Scranton, Penna.
Without  cost or  obligation  on   my  part,   please
tell  me how I can qualify  for the position or in
the subject before which I have marked an X:
□ SHOW   CARD   LETTERING
□ ILLUSTRATING           □CARTOONING
□Buslnesa Management            Rn,,^tTu
Business Law                           □Better Letters
" Banking and Banking Law      □Stenography anil Typing
_ Accountancy (includingC.P.A.Uhng]lsh
; NlcholBon Cost Accounting      L Civil Service
Bookkeeping                            □Hallway Mall Clerk
ĴPrtvato Secretary                     □Common .School Suhjceta
JSalesmanship                           □High School Subjects
TECHNICAL  AND   INDUSTRIAL COURSES
TSurreytng and Mapping
□Architect
Archltect'a Blueprints
Contractor and Builder
Electrical Engineering
Electric Lighting
Mechanical Engineer
Mechanical Draftsman
Machine Shop Practice
Railroad Positions
Ohb Engine Operating
Civil Engineer
Architectural Drnftaman
Structural Engineer
" Chemistry   □ Pharmacy
"Automobiles
Jstcara Engineering □ Badio     QMathematica
Name ............................................................
Street
Address  ........................................................
City .................................................. State..
Club Directory—Cont'd
Chapter No. I j. Chicago Area Esperanto Social;!.
2408 Warren Blvd., Chicago, 111. Prcs., Dr. George
,1. Drews; See'y, Alois S. Knapp; Treas., Arthur E.
Regal. Meet every Wednesday at 8 p. in., at above
address.
Chapter I"). Detroit Esperanto Society, 2!)l(i E.
Grand Blvd., Detroit, Mich. Prcs., Dr. Tobias Sigcl;
Sec'y-Treas., Miss Elizabeth Staufer.
Arlington, Mass. Arlington Esperanto Group.
Meets every other Wednesday at 8:30 p. in. at (id
Oxford Street.    Mrs. Esther t. Mtdouf, See'y.
Baltimore, Md. La Esperanto, Rondeto. Ily S.
Randall,  Sek., 705 Winston Ave.
Boston, Mass. Boston Esperanto Informo. Miss
E. J. Meriam, 50 Congress St.
Charles City, Iowa. Charles City Esperanto Club,
Ellis Bldg. Dr. W. II. Seymour, Pres.; Mrs. Clar-
ence Budensiek, See'y; Rev. Budensiek, Treas.
Chicago, III. La Gradata. Esperanto Societo Nro.
1, 1500 W. Cullerton St., Chicago, 111. Pres., Mr.
J. B. Rezny; See'y, Mr. V. Popela; Treas., Dr. Leo
G. Simonek. Meets fourth Friday of every month
at 8 p. m.
Chicago, III. La, Gradata Esperanto Soeieto N-ro
2a. Meets every second Wednesday at Maxwell's
Vegetarian Restaurant, 35 E. Van Buren St. See'y,
Mrs. Hannah Maxwell.
Cleveland,, O. Cleveland Esperanto Society, 2735
Prospect Ave., Cleveland, O. Pres., .lames J. Fox;
See'y and Treas., Mr. II. M. Duff. Meets first Thurs-
day of the month at Public Library.
Detroit, Mich. Pola Esperanto Associo. Mr. B.
Lendo, See'y, 3590 29th St.
Duluth, Minn. Duluth Esperanto Club. Pres.,
Mr. E. Bauer, Arlington Heights, Duluth; See'y, Mr.
I-I. Merry.
Jersey City, N. J. Universal Esperanto Frater-
nity, Inc., 574 Jersey Avenue. President, John Bovit,
128" Market Street, Newark, N. J.; Secretary, Mrs.
H. Tylick, 384 Baldwin Avenue, Jersey City, N". J.
Business meetings on second Thursday of every
month. Children's class meets Saturday evenings
from 0 to 7:30, followed by tea, a club meeting and
a social hour until 10. Warren Gould and Cnmille
Katchko, instructors. Publishes quarterly "Esper-
anto-Lando."
Lithopolis, O. The Wagnalls Memorial Esperanto
Society. Children's classes each Saturday afternoon.
Adult classes each Tuesday evening.
Milwaukee, ills. . Bahai Auxiliary Esperanto
Group. Meets every Tuesday, 8:00 to 10:00 p. in.,
at  1124  N.  12th  St.*      '
New York City, N. Y. Bahai Centre. Meets
every second and fourth Saturday evenings at 119
W. 57th St.
New York, N. Y. SAT-Rondo Nov-Jorka. Kun-
venas la lastan vendredon de la monato ĉe 108 East
14th Street, je la la 8a horo. Antaŭsidanto, Ben
Odinov; Protokol Sekretario, G. J. Kroes; Korespond-
sekretariino, Herta Carstens; Kasistino, Bertha
Israel; SAT-peranto, Ervin Dann; Bibliotekisto,
Josef Lehn. Informon petu de Ben Odinov, 1930
73rd Street, Brooklyn, N. Y.
New York, N. Y. Grupo de Sennaeiistoj, 24-29
Merchant St., Astoria, L. I,, X. Y. Sekretario, T.
Veder. Loka Branĉo de lutmonda organi/.o. Eldo-
nas ĉiumonatan interesan bultenon "Ĉirkaŭ la Globo."
Informojn  petu ĉe supra  adreso.
Peoria, III. Organizer, A. S. Mellichamp, 119 But-
ler St. Classes conducted by A. S. Mellichamp and
Norman McQuown.
Philadelphia, Pa. Rondeto de Litovaj Esperan-
tistoj, 2833 Livingston St.
San   Francisco,   Calif.    The  Esperanto   Ass'n   of
California, 309-11 DeYoung Bldg., San Francisco,
Calif.    See'y, R. Hill.    No regular meetings.
87. Petersburg, Fla. Sunbrila Rondo, 127 1st Ave.,
St. Petersburg, Fla. Pres., Roy S. Hnmia. Meets
at  Princess Martha Hotel, Wednesday,  at 3 p. m.
Topeka, Kans. Topeka Esperanto Association,
1122 W. 8th St., Topeka, Kans. Pres., Captain Geo.
P. Morehouse; See'y and Treas., Mrs. Lida R. Hardy.
Meets first Thursday of the month at 1122 W. 8th
St.    Two advanced and Beginners'  classes.
Toronto, Canada, Toronto Esperanto Klubo, Pea-
cock Inn, 99 Yonge St., Toronto. Pres., Elvin J.
Bengough; See'y and Treas., Harry Wall. Meets
(i:30 p. m. at Peacock Inn.
Worcester, Mass. Worcester County Esperanto
Society. Meets at call of Council, at R. 17 P. O.
Dr. Gustave Desy, Pres., Box 450, Millbury, Mass.;
Odiorne Gleason, See'y and Treas., R. 17 P. O.
JUST PUBLISHED
The Concise Course
IN ESPERANTO
By L. N.  NEWELL
The aim of the book is to give
a sound understanding of its
grammar and usage as briefly
as   is   consistent  with   clarity.
16 mo.
124  Pages.        Paper  Binding.
40 Cents
THE PETER REILLY COMPANY
Publishers - Importers - Booksellers
133  NORTH  THIRTEENTH  STREET
PHILADELPHIA, PA.
IALA
International Auxiliary Language
Ass'n in the U. S., Inc.
Box   118,  525  West   120th   St.,  New  York
A Neutral organization for the disin-
terested study of problems involved in
the establishment of a constructed IA L
RESEARCH
INFORMATION AND SALES SERVICE
Special Premium Offer To New Subscribers
Get These Two Books Free With a Neiv Subscription to the "American
Esperantist" so that you can Learn to Read and Enjoy the Interesting
Esperanto Stories and Articles which Appear in the Esperanto Section of
"THE AMERICAN ESPERANTIST"
FREE!       _-^          *..             FREE!
\
*&?*>■.. 111- 'Z^00^
I
I
t»rJi--- «fmi,*-
,""      «JO**             /                         '*~A
^^^'^fi^c^^ -Ft
"The American Esperantist" is the attractive 3 2-page bi-monthly official organ
of the Esperanto Association of North America, and contains the following interesting
and useful departments in English and Esperanto: American and Foreign F-.t-"""i itc
News, Conversational Course in Esperanto, Esperanto Stories and Jokes, Spertulara Kun-
venejo, Nia Biografio, How to Promote Esperanto, Student's Page, New Books, Rotary
Page, Esperanto in the American Press, The Philatelic Corner, Foreign Correspondents,
Honor Roll, Echoes, Young People's Page, Club Directory, and many illustrations. Sub-
scription price, $1.00 per year.
A SPECIAL PREMIUM SUBSCRIPTION TO THE
"AMERICAN ESPERANTIST"
Gentlemen:
Please enter my subscription to the AMERICAN ESPERANTIST for one year
and send me, free of charge, the "Esperanto Course for Beginners" and the "American
Esperanto Key," which I am entitled to as a new subscriber. I enclose $1.00 as the
regular price for the subscription.
Name   ......................................................................................................................................................
Address ..................................................................................................................................................
City and State ............................................................................................................................
Tear off this Coupon and send with check, money-order or stamps amounting to $1.00 to
ESPERANTO ASS'N OF NORTH AMERICA, FORT LEE, N. J.