Amerika Esperantisto American Esperantist Entered as second-class matter May 15, 1913, at the Postof&ce at West Newton Station, Boston, Mass,, under the Act of March 3, 1379. Published Monthly by THE AMERICAN ESPERANTIST COMPANY (Inc.) WEST NEWTON, MASS. One Dollar a Year. Single Copy Ten Cents. VOl. 12 JUNE, 1918 NO. 5 GREEN ACRE CONGRESS NUMBER The next number of Amerika Esperantisto will contain a full account of the Congress at Green Acre, in English and Es- peranto, illustrated by photographs taken on the spot by our special representatives. Those who were present will want these as souvenirs and to give to their friends—and enemies, if an Esperantist ever has any enemies—while those who were unavoidaably absent will want them in order to know what good times they missed. Order your extra copies now—five cents per copy in lots of ten or more. Last call! Do it now I Since the publication of the last issue we are advised that "The Japan Salesman," cited therein has a branch office in the Singer Building, New York City, in addition to those in France and Canada which we mentioned. The following letter from the publishers shows that they are taking up Esperanto in earnest, and our readers are urged by the management of Amerika Esperantisto to write direct to Mr. Dick, giving any information which they may possess in regard to business houses in Usono with whom Esperanto is either uzata, uzebla or uzinda. Here is the letter: Go AMERIKA ESPERANTISTO THE JAPAN SALESMAN 51 Yamashitacho, Yokohama Estimataj Sinjoroj:— Kiel vi vMos en la jus al vi scndita numero de nia jurnalo ni dccidis aperigi ciumonate Esperantan fakon, car ni opinias ke Esperanto fariĝos tre baldaŭ la ĉefa komerca lingvo. Por pruvi al nia legantaro ke Esperanto estas jam uzata en la tuta mondo ni intencas aperigi plenan adresaron de ĉiuj firmoj en la mondo, kiuj jam uzas la lingvon, kaj tial ni skribas al vi, por peti vin havigi nl ni adresaron (nomon, adreson kaj negocon) de ĉinj firmoj en via lando kiuj jam uzas aŭ povus uzi Esperan- ton (nome tiuj kiuj ankoraŭ ne uzas ĝin, sed havas komizojn, konatttaj la lingvon). Ni estus ankaŭ tre dankemaj por ĉia- specaj sciigoj pri Esperanto en komerco kaj pri registaraj agoj rilate al Esperanto. por The Japan Salesman R. H. Dick, Redaktoro de Esperanta Fako. TWO GOOD SUGGESTIONS New York City, June 28, 1918. To the Secretary of the E.A.N.A. Dear Sir:— I believe this should be brought to the attention of the "kongresanoj" and club secretaries. The New York Society has received a surprising number of inquiries as a result of being listed in the 'phone book and during the last month four ekster landaj samidcanoj were able to locate the Esperanto movement in New York in this manner. Boston and Chicago will not need this suggestion, but there are other cities whose clubs could profit by it. The word Esperanto should appear first, even if the club's name is Zamenbofa or Verda Stelo or the like. In the 'phone book such a name could appear Esperanto, Verda Stelo Club, J. Smith, Sec, 44 Hope St. Main 1234. Very cordially yours, Creston C. Coigne. AMERIKA ESPERANTISTO New York City, July 15, 1918. Editor of Amerika Esperantisto:— Here is a propaganda idea based on human psychology. Most humans like to receive money, and when they are receiving money they are likely to be kindly disposed toward the world in general and their debtor in particular. This is true not only of the "average" man, but very often of soulless cor- porations. Therefore, fellow-thinkers, never miss an opportunity of "getting in" Esperanto when you pay your bills. Have some literature always handy and enclose a few leaflets or keys with your check to the gas company, the coal dealer, the electricity vendor, the grocer, the down-town (or uptown, for that matter) department store, the tailor, the local Ford agent, and (why not?) the City Hall when you pay your taxes. If you are a real samideano you will not stop at the list enumerated above, but when V"ii lip your waiter you will see that your jitney or two-bits is neatly poised in the center of a key; your street-car ticket will be banded to the conductor in the same manner, and so on through the line of subway gatemen, elevated guards, soda clerks, janitors, policemen, letter carriers. and before you reach the ninetieth floor of your office building not even the humble boot-black will have been neglected. Why not try it out? An Esperanto Fan. The official replier-to-newspaper-articles is attending to his duties as usual—witness the following from the Brooklyn i N.Y.) Eagle. ITS ONE DRAWBACK They say that Esperanto is A language that's beyond compare; But one thing has been overlooked— In Esperanto one can't swear. There does not seem the slightest doubt This language new will fall right there. Will Esperanto ever do For him who gets up in the night To marathon with a squalling kid Who kicks and squirms with all its might? When he treads firmly on a tack. His English will come back all right. AMERIKA ESPERANTISTO Hew will the chauffeur get along When, with a final wheeze and grunt. His car gives out nine miles from home. Which is not an nnheard-of stunt? Will Esperanto be his choice Of languages? Indeed, it won't. The ultimate consumer, too, ' Is one whom we must not forget. When he rinds that his coal is gone. And higher prices must be met. Can Esperanto e'er suffice To voice his burning thoughts? Not yet. ESPERANTO POSSIBILITIES The Absence of "Swear Words" is Indignantly Denied Editor Brooklyn Daily Fugle: Will you kind!}' permit me a little space in your very valua- ble paper to relieve the anxiety of that anonymous sweet singer regarding Esperanto's alleged "Only Drawback"—its absence ear words—which clever quip appeared in your issue of the 11th. I wish to warn him not to lend a willing ear to all the gmss calumnies so indefatigably heaped upon Esperanto by her enemies in order to discredit her among our host citizens. If that very serious accusation had been based on facts, it would, indeed, have been a sufficient cause to bar Esperanto from our firesides as a most undesirable intruder, and have her bundled over to our immigration authorities for immediate deportation along wiili oilier undesirables so justly prescribed by our statutes and severely proscribed by social ethics. But let this anonymous poet and fearless champion of pul>- lic morals be assured by one who is in the know, that not only does Esperanto fully measure up in that essential as she does in all the others, but that, as a matter of fact, she even excels her- self in this particular respect. I can solemnly testify from my own experience, which is fully borne out by those of others, that in those certain grave moments in our lives when we become suddenly possessed of an irresistible desire to give vent to some of our most perfervid wishes—that Esperanto then comes to us as a delivering angel I have had many an encounter with conductors, plumbers and tax collectors, and in all such vexatious emergencies I have found Esperanto a veritable balm of Gtlead. And the strangest, and the most commendable, feature about swearing in Esperanto is. Go gle AMERIKA ESPERANTISTO at while the delivery is being made, and which invariably auses the adversary to take to his heels in confusion, the by- standers are always wondering whether they are hearing one of King David's dulcet songs or the reciting of the Lord's Prayer. Now, .*s to those exceptionally distressing instances enumer- ated by the bashful genius, instances trying men's souls, 1 wish to state that they do not at all disconcert the Esperantist who knows his business. Although not a pater familias as yet—I am just sweet 66—I had once a must cantankerous screaming baby thrust into my arms by its mother, with the evident intention of deriving lots of fun at my expense, lint the tables were instantly turned. Putting the small finger of my free hand under tin; baby's chin, I uttered in a soft voice these talismanic words; "Ne ploru. mia bona carma infaneto!" and lo and behold, the baby's scream immediately turned into the sweetest little laugh, nd, its face wreathed in smiles, it evinced an irresistible desire • show its affection toward mc by tugging strenuously at my luxurious patriarchal whiskers, Now, as to the query, What an Esperantist would do when his car gave out nine miles from home? 1 really cannot imagine anything happening to a car that any Esperantist could not fix in a jiffy. But, if what the poet had in mind, was the giving out of gasoline, then he is evidently not aware that there are no olish virgins among Esperantists. Joseph Silbernik. (A true translation of the non-English portion of this magazine filed with the Postmaster at Boston, Mass., on September 10 as required by the Act of Oct. 3, 1917.) VAŜINGTONA ESPERANTISTA-VESPA PIKNIKO Dimanĉon, la 2San aiigusto la Esperantista grupo kiu kun- venas ĉiun jaŭdon vespere ce gesinjoroj Fosselman en Yasing- tono festis jaran kampkunvenon ĉe Zoologia Parko apud Ston- rivereto dum posttagmezo kaj vespero. Kun geamikoj ilt sumi- gis deksepon da pcrsonoj. Tie ili manĝetis kaj parotadetis ĝfa krepusko. Multaj vespoj ilin vix it is por partopreni en la sukera- joj- La verda stela stantlardo flirtis apud ili, kaj multaj pasantoj supozis ilin esti Irlandanoj. Bopomano. AM F.RIKA ESPERANTISTO GRAVAJ STATDOKUMENTOJ DUA INACOL'RACIA PAROLADO de ABRAHAM LINCOLN 4 Marto, 1865 Sampatrujanoj: Ce 1' ĉi dua apero por fan la Prezidantan ĵuron, ekzistas por ampleksa parolado malpli granda bezono, ol unuafoje. Tiam ŝajnis konvene kaj dece, ke oni prezentu agadprogramon iom detalan. Sed nun. post kvar jaroj, dum kiuj konstante elvoki- ĝadis publikaj dcklaroj pri ĉiu punkto kaj fazo de la gramin barakto. kiu ankorau absorbas kaj strecas la nacion, malmulto nova estas raportebla. \ aj bataiprogresoj, de kiuj ĉio cetera pleje dependas, estas tiel konata; a! la publiko kiel al mi mem, kaj Hi estas, mi esperas, sufiee kontentigaj kaj kuraĝigaj por ciuj. Kvankam sangvina al la estonteco. mi ne riskas pri ĝi antaŭdirojn. En la nunstmila okazo antaii kvar jaroj, ĉies pensoj mal- trankvile rigardts al minacanta interna milito. Ciuj timis gin, eiuj penis eviti ĝin. Dum la tnauguracia parolo estis farata el ĉi tin loko, dediĉita absolute por savi la Union sen milito, ribelaj agentoj estis en la urbo, penante detrui ĝin sen milito—penante nuligi la Union kaj dividi !a apartenaĵojn per tfaktado. Ambau partioj mallaŭdis militon, sed una el ill preferis fari militon, <>1 ke la nacio plu vivu, kaj la alia preferis akcepti militon ol ke :;i pereu; kaj la milito venis. Okono de la tuta loĝantaro estis negraj sklavoj, ne distritaj generate tra la Unio, sed lokalizitaj en ĝia suda parto, Tiuj sklavoj formis specialan kaj potencan intereson. Ciuj sciis, ke tiu intereso iel estas la kauzo de la milito. Fortigi. vivteni kaj ctendi tiun intereson—jen kial la ribelantoj vofis rompi la Union per milito, dum la Registaro pretendis nur la raj ton bridi ĝian teritorian pligrandiĝon Neniu partio atendis de la milito la amplekson aft la daŭra- don, kiujn ĝi jam atingis. Neniu antaŭpensis, ke la kaŭzo de la konflikto ebte ĉesos, eĉ antaii ol la Iconflikto mem ĉesos. Ciu espcris triumfon pli facilan kaj sekvon malpli fundamental) kaj miregigan. Ami afl legas unu saman Btblion kaj pregas al unu sama Dio, kaj eiu ah/okas loan helpon kontraŭ la alia. Povas ŝajni strange, ke homoj kuragus peti helpon de justa Dio, eUlevigante sian panon el la svito de ahaj vizagoj, sed ni ne jugu, por ke ni ne estti juĝitaj. Fa preĝoj rlc ambaŭ ne pOVlS ricevi plenumon. Nenies preĝo plenumiĝis perfekte. Fa Ĉiopova havaa Stajn pro- prajn celojn. "Ye al la mondo pro faliloj! car estas nceese, ke venn faliloj, sed ve al tin homo, per kiu la falilo venftSl" Se su- pozi, ke la Usona sklavsistemo estas unu el tiuj faliloj, kiuj. laii la providenco de Dio, devis nepre veni, sed kiun, dafirintan dum Lia difinita tempo, Fi nun volas forigi, kaj ke Fi donas al kaj Go gk AMERIKA ESPERANTISTO Nordo kaj Sudo tiun ĉi teruran militon kiel la punon por tiuj, per kiuj la talilo venis, ĉu ni konstatu en tio ian escepton el la Diaj afribuoj, kiujn la kredantoj al vivanta Dio ĉiam alskribas a! Li? Forte ni esperi ni pregas, ke tin militplagego forpasu baMau. Tamen se Dio volas, k< ;;:- restu, ĝis elcerpiĝos la tuta riĉajo amasigita per la dnecnt kvtndek jaroj da senkom- pensa. sklava laboregadn, kaj ĝis eiun guton da sango eligitan per skurĝo pagos alia guto eligita per glavo, do kiel oni diris antaŭ triniil jaroj, tie! ankoraM oni de\as diri, ke la juĝoj de Dio estas vcraj kaj ĉitij estas justaj. Kun malico al neniuj. Iran radulgetno ]w»r Oinj, kun firmeco pri la bono lau tio, ke Dio vidigas a! ni la bcnon, ni penadu fini nian laboradon; bandaĝi la naciajn vundojn; /.orgi pri tin, kin estos'elbatalinta kaj pri ties vidvmo kaj georfoj; t'ari ĉioa, kio akiros kaj konservos justan kaj daurontaa paoon inter ni mem kaj kun ciuj nacioj. T_A ROKO APUD VOLGO (Ru-a Popola Legendo) de N. Rudniki, Taŝkent, Centra Azio Rusa Apud Volgo staras roko. Griz-verda, muskokovrita, dum cent jaroj staras ĝi. La supra jo estas nuda: tie ventoj promena- das, kaj geagloj neston faras kaj viktimojn desiradas- Kaj neniam home piedo vizitadas riun rokon—rnalbentta ĝi do estas kaj ne sendanĝera. Sola homo nnr vizitis la suprajon rokan. L* eklezio lin malbenis [>or eternaj tempoj, sed popolo vilaĝana male pen- sas pri la aferr. kaj la kantojn multaja verkis pri Stefano Rasin. Lnnfoje, nokte, revcnante hejnien, fiŝkaptista knabo Rasin supreniris la malbenitan rokon Ne lin pereigis la malbonfama lokot M-.l ĝi flastris strangajn pensojn en la kapon Han. Ekdecidis li subitc, ke sufiie jam laboris por sinjoroj vilaĝ- ano! For la sklavceo! Por li mem de nun li vivu!—diris la ri- belulo. Baldaŭ li formigis aron da liberamtiloj kaj ekgvidis la milium kontraii potencuToj. Revis li okupi Moskvon, reĝan tro- non detruigi kaj popolon liberigi de sinjora premo. \'e snkeesis Stjenka Rasin, kaj ne helpis sangrivero la popoldoloron. Sinjo- raro estis forta kaj ilin ne venkis sklnvoj. Kaj en Moskvon venis R.-isin—-kiel arestito. En la kaĝo fera oni lin venigis. Turmentata kruelege finis vivon li. Estas kredo ec popolo, ke se ckzistas en Ruslando iu homo senriproĉa. profitamon ne knninta. malfortulojn ne preminta, kaj amanta liberecon pli ol li amas sian propran vtvon—iro li al tin rok-. kaj li metu la orelon al la BUptajo stotia—kaj la roko-gran- degulo multe diros pri Stefano al ĉi tin honcstulo- AMERIKA ESPERANTISTO LI ESTIS DEVIGA MORTIGANTO . ŝed ml sttpozas ke ili Ŝanĝiĝis de post sia in- terna milito, vi scias." Baldati la glata kaj radian ta ekleziulo estis forlasita de siaj amikoj; kaj li eniris la kajuton. kie mi lin vidis sindoneme de- tenanta sin de la plezuro de la vidaĵoj, kaj konsolanta sin per gTanda manĝeto, kaj botelo da Angla biero. Bona eco de la Angloj eksterlande estas ilia preskau senlima diverseco. La plej bonaj konatuloj Icititn oni renkontas estas Angloj,— homoj pnidentaj. kaj kun forta individueco; kaj oni povas havigi al si. kviete, amuzadon rigardante la Anglojn de la alia speco. Tre malsama al la pastro nr la boato estis la maljunulino re table d'hote en unu el la hoteloj ce Lago Lemano. Oni ne arogas al si nomi sin ravege pekantB maljunulino, simila al Baronino Bemstein; sed ŝi havis siaq propran spriton kaj satiran manieron pri sia opinio pri la mondo. Si loĝis dum dudck kvin jaroj ĉe Cencvo, kie homoj. antaŭ multaj jaroj. alveninte la'i la pulvokovritaj kaj varmegaj vojoj de Prancujo, ofte svenadis kiam ili havis sian unuan ekvidon de la AJpoj. Kredu min, ili ne faras tion nun. Si neniam tion fans; ŝi jam pasigis la impreseblan agon kiam ŝi la unuan fojon vidis la Alpojn ; la loĝantoj kaj hnmoj ŝin enuigis. Honestajr Ho jes, sufiĉe honestaj, sed profitenia). Rcla Svisa ligna skulptajo? Jes, ĝi vin tedigos, ĝi estas tre beleta, sed ĝi min entrJgas. Antaii jaroj, mi sendis iom da ĝi hejmen al parencoj en Anglujo. Ili tre admiris ĝin, kaj ĝi ne esti1- succinic bona, ĝj estis efektive malmultekosta. Moralaj ideoj? Mi havas nenian batereson pri moralaj ideoj: oni tro multe konsideras ilin nuntempc (ei tin estis respondoj al ŝia najbaro apuda,—stranga, malgrasa vim, kun maso da hararo, vilaj brovoj kaj aha falscta VOCO, kiu mo- Go gk AMER1KA ESPERANTISTO ketis la spritan maljunuHiion pri ŝia manko de moralaj ideoj kaj kin prave priskribis la maldensecon de la vino sur la tablo per la vorto "Akvo-sorĉita".) Kial la Baronino tie reiris al Auglujo se ŝin tiel tedas Svisujo? Nu, nun ŝi estas trci malforta; kaj, cetere, ŝi timiĝas pri la vagonaroj, kaj estas tiotn da novaj elpensajoj nuntempe pri kiuj ŝi tegis. Kio estas tin ĉi nova dinamito, kill eksplodas tiel terure? Ne: ŝi decidis resti kie si estas. Oni facile rekonas la Anglon, kun lia familio aŭ sen ĝi. kiu intencas viziti Svisujon. Li ĉiam port as botejon da brando, vidi- lon, kaj tornistron. Cu li havas silkan an fcltan ĉapelon, li ccrte cirkaŭvolvas ĝin per vualaĵo. Ci tian antaŭzorgon li fans kiam li decidas veni al Svisujo, mi opiuias, car li kompreneble legis ke vualo estas neceaa por ŝirmi la okulojn kpntraŭ neĝa luniego. Ne unu turisto el cent kiuj eble sin trovas inter la aniasoj da neĝo kaj glacio iam bezonas vualon aŭ verdajn okulvitrojn; Bed estas saĝe liavi ĝin sur la ĉapelo; ĝi aspektas aventurema. La vualo kaj alpa bastono estas signoj de danĝero. Ciu homo— preskaŭ ĉiu—kiu vizitas Svisujon havas alpan bastonon, ĝi estas spektakla; ĝi estas impotia al la atiaj vizitantoj. Antaŭ nelongc mi vidis sur la vaporŝipo noblaii junan Briton kiu portis vestajon km la plej bona alpa niodo. Li portis mal- longan sakpakim—faktc, plenvestaron el hcla grtza tlanclo kiu alteniĝis al lia fieksebla formo. Liaj ŝuoj estis faritaj el uekuirita ledo, kun grandaj najloj eo la plandoj, kaj sur la blanks Oapelo li portis grandaii kvanton da SUZO kiu falis cu faldajoj malsupren laŭ lia kolo. Mi bedaŭras diri ke !i kavis vizaĝon ruĝan, razitan mentonon, kaj longajn Iknikajn vangharojn. Li portis timigan alpan bastonon; kaj ce eta albordiĝejo kie ni uuuc lin vidis, kaj poste sur la boato, li sin apogis sur ĝi en serioj de la plej graciaj kaj kuraĝaj pozoj kiujn mi iam vidis ĉe la honia formo. Nia Oksforda atudento tre bone konis la specon, kaj prave divenis ke li apartenas al la armeo. "Cu li iam estis super la Gemmi? aŭ ĉu li iris al la supro de ĉi tiu au tiu monto?" demand is alia Angla oficiro. "Ne, mi ne iris tien." Ni poste lernis ke li nenien iris, kaj versajne li ne intends fari ion alian ol montri sin antaŭ la vizitantoj de la valaj hoteloj. kaj tamen, mi tre admins Han bonan sintenadon, Poste ni lin vidis ĉe Interlaken, elportanta ĉiom de la malagrablajoj de tiu moda ripozejo. Troviĝis ankaii alia el la sama lando vestita por la plej dan- gera alpa suprenrampado, vidindajo en siaj ruĝaj ŝtrumpoj el lano kiuj atingis ĝis super la genuoj. Oni ne min informis ke li iam suprenrampis ion pli altan ol la supro de diligence Go gle