Hit :; %? 7 •••• •••••••••••••••••••••••••••••••••••••a • •• • * • V **• * a ■■fimir rj, .• C~l •••••••••••■•••••**•••••••••••••••••*•■*•••• .•••••"*•• JANUARY, 1914 ^»,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,..................,,,„,.......„,■„..... t.».: : A-' / Digitized by Google m n\ vr^i Botoj, Ŝuoj, Sandaloj, Pantofloj, Kaŭĉukaj Ŝuoj, Ŝtrumpoj. Ĉiuj ekskiusive laŭ la tipo 'Naturformo.' HOLDEN FRATOJ, 3, Harewood Place, Oxford St., London, W. KaUloRoj Sen parr. If you have the great desire to write-the usual sip of inhorn literary tal- ent—careful study of the twice-monthly numbers of THE EDITOR will enable you to produce and sell manuscripts. Each number contains inspirit- ing and informative articles by editors and writers on important phases of literary craftsmanship. Vital ques- tions are answered ill the "Questions and Answers" Department. Each num- ber contains, in "The Literary Market" Department, news of opportunities t< > sell all kinds of literal}' material. Twice-monthly $1.50 a year $10 a copy THE EDITOR, Box E, Ridgewood, N. J. Bf PRINTING? WE DO IT mm UP-TO-THE-MINUTE EQUIPMENT PROMPT SERVICE CAREFUL WORKMANSHIP -^" LINOTYPE COMPOSITION ARE YOU "FROM MISSOURI"? A SPECIALTY ^ ^ ^ The American Esperantist Co., Inc. West Newton, Mass. Digitized by CjOOQlC LA UflOVADO L'ESPERANTISTE FrANCAIS Oficiala Organo de la Societo Franca por la propa- gando de Esperanto Publikigas informojn pri la or- ganizado de la Xa Universala Kon- greso de Esperanto en Parizo, 1914, la Pariza vivado kaj aliaj plej in- tercsaj aferoj. Ciuj gesamideanoj, precipe la es- tontaj gekongresanoj, devas do legi gin. Jara abono Francujo; Fr. 2, 50 Alilando: Fr. 3, 25—Sm. 1,300 41 Mvd St. Marcal, Paris, Francujo Sendo de la lasta numero kon- traŭ unu internacia respondkupono. DEZIRAS KORESPONDI [Unufoja anonco kostms 20c (40 Sd.) por ĉiu linio. Kvarfoja anonco koalas 50c. (1 Sm.) por ĉiu linio. Linio enhavas proksimume 40 literojn, punktojn an apacojn.j Multaj instruistoj kaj gestudentoj volas korespondi kun ge-aamideanoj en Usono kaj fremdaj landoj. Adresu: S-ro P. M. Schuyler, Estro de Lernejoj, Pickford, Mich.. Usono. S-ro Pimenov, Moriinskoje pott, otd. Tersk. obi., stanica Staropavlovskaja. Rusujo. I. P. K.. kaj fotografajoj. Ciam respon- dos. S-ro Sidney Lee, Box 292, Jennings, La., Usono. BOOKS! MAGAZINES! We take this occasion to announce that all Magazine Subscriptions or Orders for Books of any nature published in U. S. may be sent to us, and will command the most prompt and careful attention Magazine Subscriptions received at Publisher's Prices Cluij Rates Quoted upon application Help make this addition to our business a suc- cess. Send in your renewals or new subscrip- tions to your favorite periodicals TODAY Our new magazine catalogue sent free on request THE AMERICAN ESPERANTIST CO., Inc. West Newton, Mass. ! Digitized by Google TO NON-EPERANTISTS: LA ONDO DE ESPERANTO MoNATA ILUSTBATA ReVUO — (fondita en la jaro 1909). Ask your enthusiastic Esperan- Ciu jarabonanto ricevos senpage la tist friends for a small English libron: grammar of the language. Every "ORIENTA ALMANAKO" real Esperantist carries a number el la lingvoj japana, ĥina, araba, hinda, of this handy little propagandilo. %"}"?*£ *"""' """'"*• kaTtv$Xa *" * 25 Keys for only 25 cents. 100 for "L* Ondo" aperas akurate la 1-an datan, «„i„ n„. iv.li.. novstile. Ciu n-ro havas 16—24 paĝ. only One Dollar. Formato 17x26. Bela kovrilo. ---------- . (Poŝtk. ilustr.) The American Esperantist Co., Inc. Scndu abonpagon ($i.io) alia Ameri- West Newton, Mass. can Esperantist Co., West Newton, Mass. SI VIDIS Policano—Cu vi vidis la numeron de la aŭtomobilo kiu vin bat- faligis, sinjorino? Sinjorino—Ne, sed la virino en ĝi portis abelujoĉapelon, ornama- tan per rozeruĝa rubando, kaj ŝia aŭtomobilosako estis malkarafela. BUY BOOKS WITH A COUPON TICKET You get $5.50 in coupons for $5.00, or $11.00 for $10.00. The saving in money is good, but the saving of time is better. Quick and convenient—if you want three books, worth $1.65, you just cut off $1.65 in coupons, and mail them with your order. If, as sometimes happens, the 35-cent book is out of print—back comes a 35-cent string of coupons and the transaction is closed. No waiting at the post office window for a money order! Convenient? That's where we get even—it's so convenient that it makes ordering books a positive pleasure. THE AMERICAN ESPERANTIST CO., Inc. WEST NEWTON, MASS. Digitized by CjOOQIC Amerika Esperantisto American Esperantist Entered as second-class matter May 15, 1913, at the Postomce at West Newton Station, Boston, Mass., under the Act of March 3, 1879. Published Monthly by THE AMERICAN ESPERANTIST COMPANY (Inc.) ONE DOLLAR A YEAR WEST NEWTON, MASS. EksterUnde $1.25 (Sm. 2.50) SINGLE COPY TEN CENTS Mallongaj verkoj, tradukajoj kaj novajoj ĉiam prefere akccptitaj. Oni ne resendas neakceptitajn nianuskriptojn, se la sendinto ne kune sendis la resendpagon. La Redakcio konservas por si la rajton korekti manuskrip- tojn laŭbezonc. Oni donos la preferon al manttskriptoj skrihitaj skrihmaŝine. Vol. 14 JANUARY, 1914 No. 6 EL LA REDAKCIA SANKTEJO Kun dankeco ni adiaŭis la malnovan jaron, kaj je koroj premataj de espero ni bonvenas la jtinan. Se dum ĉi tiu periodo de 1914 ni po- vas duobligi la rezultatojn de 1913, je ĝia fino ree ni havos kaiizon por dankeco. Dum 1913 okazis kelkaj gravaj aferoj en nia movado, kiujn ni elcerpas por dua ekrigardo: Je la Kolegio de la Kristanaj Fratoj, Esperanto estas enmetita kiel regula lingva studado; ankaŭ en la Uni- versitato de Pittsburg, en la Sudlanda Seminario; en la lernejoj de Pickford, Mich., kaj en la John Marshall (nokte) Altlernejo; La Pittsburgh Akademio de Scienco kaj Arto starigis espcrantan fakon ; en la tagjurnaloj el preskaŭ ĉiu urbo, granda kaj malgranda, aperis arti- koloj pri la internacia lingvo, kaj multaj gravaj gazetoj reklamis la aferon sammaniere. Ci tiuj elĉerpajoj nure citas nian progresadon laŭ speciala vojo, sed per multaj signoj ni eltrovas ke nia laboro en la jaro pasinta ne estas \ ana kaj kun renovigita entuziasmo ni komencas la bataladon por la internacia lingvo en edukadaj rondoj. Esperanto jam frapas je la pordoj de la lernejoj kaj postulas sian propran lokon sur la instrua piano. Cu vi permesos ke ĝi restu ekstere? AMERIKA ESPERANTISTO Je ĉi tiu oportuna tempo, ni ankaŭ deziras atentigi niajn legantojn al la nacia asocio, kiu laboras tiel senlace kaj senĉese unuigi la labo- rantojn esperantistajn en Usono kaj fan organizitan movadon por an- taŭenpuŝi la aferon. La Asocio nun sin trovas sur firma bazo, kaj laŭ aneco kaj laŭ financoj, kaj dank' al la penadoj de la oficistoj kaj multaj volontuloj, ĉiuj el kiuj laboras senpage por ĝia kreskado, ĝi nun faras pli bonan laboron ol iam antaŭe. Sed ankoraŭ restas kelkaj ekstere kaj estas al vi, eksteruloj, ke ni demandas: Kial devus Francujo kaj aliaj pli malgrandaj, havi 10,000 anojn en sia nacia asocio kaj Usono kvindekoble pli granda, ne duonon de tiu nombro! Se vi vere estas Esperantisto, via devo al la mondesperanta movado, unue estas aneco en via nacia asocio. LETERO EL EŬROPO de nia F'rivat-a Korespondanto Nobelpremioj al du esperantistoj Kiam al D-ro Zamenhof ? 3 AM lastan jaron ricevis la Nobelan premion por paco nia german- aŭstria samidcano kaj konata pacifisto Alfred Fried pro liaj rimarkindaj servoj al propaca movado per verkoj kaj vigla pro- pagandado ĉefe inter gazetistoj. Ci-tiun jaron jus ricevis la saman premion alia esperantisto S-ro i Henri Lafontaine, Belga Scnatano kaj Prezidanto de la internacia Komitato de 1' pacoficejo en Bern. < Nian lingvon S-ro Lafontaine oftc uzas mem en sia Internacia ! Bibliografia Oficejo en Bruselo por korespondadi kun multaj Fremdaj 1 societoj ĉefe iiinaj kaj japanaj. | La Nobelan premion pri medicina scienco jus ricevis nia eminenta | franca samidcano Profesoro Charles Richet, famkonata fiziologisto kaj sincera pacifisto. Por Esperanto li jus publikigis tre gravan artikolon en la Revuo "La Paix par le Droit" (Paco per Juro) kaj faris solenan paroladon malfermante ĉe Pariza Universitata Cambrego la festan j disdonadon de 1' premioj al lernantoj de la Pariza Esperantista Grupo. Al tiuj eminentaj esperantistoj ni ĉiuj sendas tre koran gratulon, ] esprimante nian ĝojon ke inter niaj rangoj troviĝas tiaj homoj, kiuj faris grandajn servojn al la homaro, nun glore rekonitajn. Ni ne timu i I I Digitized by CjOOQIC 1 AMERIKA ESPERANTISTO rimarkigi al la publiko, ke ili estas fervoraj adeptoj de nia lingvo kaj ni profitu la okazon montri kiom multaj el la plej noblaj personoj de la homaro estas kun ni. Tiaj konstatoj efektive impresas certan parton de la publiko pli profunde ol logikaj argumentoj. Post tiu sincera tutkora gratulo kaj tiu ekkapto de bona propagandilo, ni ne povas ne ripeti nian internan demandon: Kiam Zamenhof? Cu la Nobela komitato ne baldaŭ deeidos fine rekoni la grandan meriton de la aŭtoro de Esperanto dediĉante al li proksiman jaron la premion pri paco? Ni esperas, ke ĉiuj niaj kompetentaj samideanoj, kiuj rajtas fari proponojn al tiu komitato, t. e. ciulandaj parlamenta- noj, akademianoj kaj Nobelaj preniiitoj vigle klopodos por tio dum la nova jaro. Ili montru al tiu komitato en kiom miloj da koroj enblovis Esperanto la fervoron por paco, en kiom miloj da okazoj ĝi jam estis kaŭzo de internaciaj amikiĝoj kaj interhelpoj, en kiom miloj da ciu- landaj lokoj ĝi semis potencajn radikojn por la granda familia rondo de tutmonda frateco kaj kunlaborado. Gis nun eble atendis la Nobela Komitato, car ĝi ne volis rekom- penci scrvojn nur estonte grandutilajn al homaro kaj ĝi deziris nur konsideri evidentajn faktojn. Nu la tempo jam venis. De multaj jaroj la lingvo de I)-ro Zamenhof vivas kaj proksimi- gas ĉiutage pli kaj pli milojn da homoj ciulandaj. Venis la taŭga horo ])or rekoni antaii tuta homaro la senlacan mirindan laboron de 1' mo- desta geniulo. I.a Nobelan Premion ncpre meritas nia majstro. Ni fidas ke la respondaj personoj ne plu longe atendos por honori sam- tempe lin kaj sin per tin tre aplaŭdota gesto. Franco-germanaj rilatoj kaj Esperantismo /^JRE ĝusta antaŭsimbolo de la nunvintraj publikaj priokupoj es- ^Jf tis la nohla Iranco-gcrmana manitcstaeio dum nia lXa kongreso de Esperanto en Bern. Efektive unuarange staras ĉi tiun vin- tron inter gravaj publikaj demandoj la temo pri la plibonigo de l'rila- toj inter Francujo kaj (icrmanujo. Rapide disvastiĝis tiu tendenco dum la lastaj monatoj kaj sur ambaii flankoj de la landlimo kreiĝas fortaj movadoj por tiu celo. Kiam kunvenis en Bern lastan prin- tempon francaj kaj gennanaj parlamentanoi invititaj de svisaj kolcgoj por gentila diskutado, estis tie cento da francaj deputatoj kaj nur trideko da gennanaj Keiehstag-anoj kaj tial en Parizo kelkaj jurnalis- I Digitized by CjOOQlC AMERIKA ESPERANTISTO toj tuj ekkriis: "Vidu! bonvolemo troviĝas nur ĉe nia flanko k. t. p., k. t. p." Sed nun jus anoncigis fondo de germana parlamenta grupo por helpi al amikiĝo kun Francujo kaj aliĝis granda nombro da parla- mentanoj el preskaŭ ĉiuj politikaj partioj. La semo jetita en Bern produktis tre bonajn fruktojn kaj evidenta bonvolo montriĝas ambaŭ- flanke. Neprc venkos iam tiu paciga tendenco ne nur car tion postulas idealo en la koroj de popolanoj ambaŭraciaj sed ankaŭ car en la du landoj la plejmulto estas terurc laca pri la neelportebla pezo de 1* novaj militaj ŝarĝegoj. En ambaŭ landoj la novajn leĝojn por pligrandigi la armeojn voĉdonis la parlamentoj impresitaj de 1' troa forteco de 1' najbaro kaj incititaj de tiam tre ĝenerala timo pri baldaŭa milito. Nun ee 1' komenco de nia vintra sezono ambaŭ samaj parlamentoj sin subite turnis kontraŭ la registaroj, kiuj kauzis tiajn voĉdonojn. Dum la sama semajno okaze de iaj rlankaj demandoj en Berlino la parlamento vocdonis malaprobon al la kanceliero kaj en Parizo ĝi faligis la registaron. Nu, en mia lasta artikolo mi jus diris al vi, ke en Francujo neniam tre eternaj estas la registaroj. Kelkajn tagojn post kiam mi forsendis miajn paperfoliojn al estimata redaktora moŝto la franca registaro subite falis kaj S-ro Prezidanto Poincare devis elekti novan, kiu eble estos iom pli favora al Esperanto, se ĝi havos tempon sin okupi pri tiaj "bagateloj." Kompreneble la voedonitaj militaj leĝoj estas nepre faktiĝintaj kaj oni ne povas ilin tuj nuligi, sed oni tre bone sentas ke tian super- pezan ŝarĝon la du popoloj ne toleros tre longe. Diversaj societoj kaj revuoj fondiĝis ambaŭflankc por interfratigo. Sensaciaj verkoj aperis pri la temo. Eĉ ekster Francujo kaj Germanujo tian klopodon helpas bonvolaj homoj. La Belgoj kaj Svisoj interalia tre deziras la paeon inter la du grandaj najbaroj, kies eventuala interbatalado riskas ruini iliajn lan- detojn lokitajn "inter ambaŭ fajradoj." Ankaŭ multaj Britoj deziras tiun repaciĝon kaj efektive se Britujo, Francujo kaj Germanujo povas definitive amikiĝi, tio garantias nepran paeon al granda parto de 1' tutmondo. Tian deziresprimon pri !a tri nacioj jam faris Mirabeau antaii cent dudck jaroj. La ĉefa malfacilajo en tia nobla klopodado estas la grava de- mando pri Elzaco-J otringo, tiu bela Rejna provinco, kiun Germanujo prenis de Francujo post sia venko en 1871. En tiu tempo la loĝantoj laŭte protestis kontraŭ tiu ŝanĝo de nacieco kaj deklaris per siaj de- putatoj sian nepran volon resti Francoj. Post kvardek jaroj nun vivas en El/aeo-Lotringo tute alia gene- racio. jam la filoj. ee la nepoj dc IS/1-aj homoj. Multaj hodiaŭaj ju- nuloj tie eĉ tute ne komprenas la senton de siaj avoj kaj ne deziras re- Digitized by CjOOQlC 1 AMERIKA ESPERANTISTO fariĝi Francoj. Ceteraj kontraŭe konservas en sia familio tre viglan memoron pri 1' antaŭa patrujo kaj estas nepre "francemaj." Pri tio la popolo estas dividita, sed pri unu afero ĝi estas tute unuigita, ke nepre ĝi abomenas denovan militon. Tion unuanime deklaris ĝia pro- vinca kongreso. Samtempe ili ankaŭ tute malkaŝe deklaris sian malkontenton pri sia nuna situacio. Ambaŭ "francema" kaj "nefrancema" partioj kon- sentas en sia plendado kontraŭ tro severa kaj maldolca regado de Prusujo. Ne ĉiuj deziras, ke la lando refariĝu franca provinco, sed ĉiuj protestas kontraŭ ĝia germanigo kaj laŭte petas sendependan ad- ministracion. Hi minimume deziras, ke Elzaco-Lotringo estu same kiel la nordaj urboj Lubeck, Hamburg, Bremen, sendependa respub- liko aliĝinta al Germana Imperia Federacio. Tiu ĉi afero povas ŝajni unuavide nur Germana demando, kiu neniel koncernas Francojn aŭ ceterajn alilandulojn. Tamen oni devas kompreni ke nenia venko aii lego povas detrui la koran kvazaŭ pat- rinan amon de Francujo al sia perdita provinco. Senĉese venas Pari- zon famaj Elzacanoj por peti helpon kaj simpation, kiun neniu volas rifuzi al ili. Ankaŭ la tutan homaron interesas la demando pro tio, ke ĝi estas kvazaŭ brulanta vundo eterne minacanta la tutmondan trankvilecon per danĝero de plej terura militego. Estas do tre kom- preneble, ke ĉie oni deziras, ke tiu demando iel kontentige solviĝu. Tial estas tre ĝojige konstati ke anstataŭ konsideri denovan militon kiel solan rimedon por gin solvi, oni nun iom post iom pli interesiĝas je pacaj solvoj. Diversajn rimedojn proponis aŭtoroj de jusaj gravaj verkoj. Kel- kaj proponis ke Francujo faru kun Germanujo komercan interŝanĝon kaj fordonu gravan kolonion kiel Madagaskar aŭ Indo-Ĥinujon por ricevi Elzacon-Lotringon. Ankaŭ oni proponis ke Germanujo mem donu neŭtralan scndependecon aii memregecon al la Rejna provinco kaj tiam Francujo montros sian dankemon malfermante sian riĉan bankaron al-germanaj valoroj. Necese estus, ke Francujo promesu, ke ĝi estos kontenta, kiam la Elzacanoj estos kontentaj, kaj tiel mon- tru sian neegoistan vidpunkton. Nu, certc estas ke ne ĉi-tiun vintron ekdiskutos tiun demandon la diplomatoj en Berlino kaj Parizo; sed tre ĝojige estas, ke la publiko komencas ĝin konsideri kaj ŝajnas preta por baldaii postuli ke la re- gistaroj trovu kontentigan solvon. De tro longe la du grandaj nacioj vivadas en reciproka malfido, de tro longe la plendoj de 1' Elzacanoj akrigas tiun situacion. "Ni line aranĝu la aferon kaj pace vivu!" Jen la interna penso > b multaj honioj ambaŭflanke. Oni esperu ke iliaj klopodoj baldaii fariĝos pli ĝeneralaj kaj sukcesaj. Intertempe, ni. Digitized by Google 8_________________AMERIKA ESPERANTISTO__________________ esperantistoj, povas iel helpi al tiu celo uzante nian lingvon por doni okazojn al Francoj kaj Germanoj interrilatiĝi ĉiam pli ofte kaj pli amike por krei tiun simpatian publikan atmosferon, sen kiu internacia diskutoj povas fariĝi tiel danĝeraj. Antaŭ kelkaj tagoj mi interparolis kun franca samideano, mal nova oficiro politika tre konservativa. Li diris al mi kiom li bedaŭris, ke iu Esperanta gazeto povis moki kaj plendi pri la franco-germana manifestacio en Bern. "Ni devus kontraŭe ĝoji ĉiufoje, kiam Espe- ranto donas al ni okazon esti ĝentilaj al niaj orientaj najbaroj," li diris. "Jen eminenta germana samideano leviĝas kaj diras sian ĝojon kunesti sur sama estrado kun franca generalo. Li profitas la okazon por diri belan Sainton al nia lando kaj laŭdi nian arton kaj noblecon. Nu, ĉu vi dezirus, ke la franca generalo silente sidu kun ĝenata mieno aŭ diskrete foriru kiel malĝentilulo? Li faris nur sian devon de ĝentila viro leviĝante kaj afable respondante al la Germano. Prave li memorigis pri nia bela gastigo en Dresdeno, prave li invitis la Germanojn alveni multnombre al la Deka Kongreso en Parizo. Prave li frate premis la manon de 1' Germano. Tio ne signifas ke li ap- robas la prenon de Elzaco-Lotringo, tio ne signifas ke li ne konservas doloran cagrenon pri la malvenko de 1871. Al fido li respondis per fido kaj li rajtas eĉ esperi ke se multaj Germanoj noble pensas kiel tiu amiko, baldaŭ venos la tago, kiam oni pli facile povos interkon- senti, detrui la kaŭzojn de malfido, kaj forgesi ĉiun pasintan malamon." "Kiam mi estis juna lefilenanto dum la milito en 1870," daŭrigis mia kunparolanto, "mi iam renkontis post batalo kelkajn germanajn oficirojn kaj tute amike interparolis kun ili pri kolego mia, kiu studis kun unu el ili. Treege ili ĝojis audi de mi, ke li ne mortigis en la ba- talo. Kial mi ne estus parolinta kun tiuj junaj viroj ? Same kiel mi ili faris sian devon, same servis sian patrujon. Vidu kiamaniere nia prezidanto S-ro Poincare jus montris grandan afablecon al germana oficiro vundita per aŭtomobilo en suda Francujo. Vidu kiel niaj francaj oficiroj gentile agis a! siaj germanaj kolegoj .venintaj en aeroplanoj eĉ kontraŭlcĝe. Vidu kiel la germana parlamento jus esprimis sian indignon kontran malprudcnta junulo, kiu neĝentile parolis pri Francujo. Cie oni klopodas montri ĝentilecon kaj agi per nobla kaj houorplena maniero por plibonigi la rilatojn inter niaj du nacioj, kaj jen, ni, esperantistoj, plej bone armitaj por tio per nia ling- vo, devus montrigi malafablaj, malĝentilaj, malpacemaj kaj pli roja- listaj ol la reĝo. Felice nur kelkaj tiel malsaĝe rezonadas kaj sendube la plejmulto en Gcrmanujo kaj Francujo same kiel mi ĝoje legis pri tiu memorinda manpremo per Esperanto inter honorata Franca Ge- neralo kaj eminenta Germano." Digitized by VjOOQIC 1 AMERIKA ESPERANTISTO Tiel parolis al mi la brava militisto, kiu apartenas al politika par- io tute ŝovinista. Tiu sincera deziro al lojala afableco kaj amikiĝo .411 estintaj kontraiiuloj sur internacia batalkampo estas unu el la .plej belaj efikoj de esperantismo en multaj koroj kaj unu el ĝiaj plej ŝatindaj allogiloj por noblaj homoj. Edmond Privat. WORLD GLEANINGS AUSTRALIA. In Queensland, the National Council of Women recently held a great demonstration and parade in which more than two thousand children took part, dressed in national costumes. Among them were thirty little girls representing Esperanto,—an excellent ad- vertisement before an audience of ten thousand persons. BRAZIL. The "Instituto Polyglotico," Rio de Janeiro, has placed Esperanto in its" program as part of the regular course of study. JAPAN. From the quaint little Japanese journal, "Orienta Azio" we learn that S-ro K. Ossaka, secretary of the Jokoska Esperanto So- ciety conducts 13 classes of beginners, devoting his entire time from morning until night to the work. It would be unreasonable to sup- pose that the Japanese could learn the language in one or two months as Europeans and Americans are able to do, but we are informed the students can more or less easily read Esperanto after a few months study. MEXICO. The turbulent political times in Mexico at present are apparently in no wise affecting the enthusiasm and activity of the Esperantists in that unhappy country. "Meksika Stelo" has again ap- peared, and from it we are informed that the Mexican samideanoj, small in numbers but full of ardor, have taken up active propaganda work, and are planning to organize a Federation for the whole country. FRANCE. The early activity and enthusiasm of the French Es- perantists promises well for the coming Congress. The "aliĝiloj" have been distributed by the organizing committee, and for the bene- fit of American esperantists will be printed in an early issue of A. E. It is hoped that even those who are not fortunate enough to make the trip to Paris, will become congress members, thereby assuring the hard-working committee of your interest and cooperation, and giving them some financial backbone to sustain their labors. All Americans Digitized by CjOOQlC 10 AMERIKA ESPERANTISTO who are planning definitely to go, or who are as yet "only thinking about it" are requested to apprise A. E. of the fact at the earliest op- portunity. ITALY. In Genoa, at Esperanto examinations held in the bar- racks, seven soldiers having studied Esperanto only 10 days, easily conversed with foreign samideanoj in the international language. At the 14th International Congress against Alcoholism held in Milan, Esperanto was accepted as one of the official languages. HUNGARY. This stronghold of Esperantism has lately been disturbed by a little volcano which made itself felt throughout Europe, and did not cease its rumblings until the shores of America had been reached. In Szekesfehervar where the Esperantists wished to hold a large propaganda meeting, the chief of police forbade the meeting, saying that Esperanto "is a language of thieves," and its study would not be tolerated! As European Esperanto magazines have given the matter publicity, as well as non-Esperantist dailies and journals, we are told the ignorant chief has been fairly swamped with letters and postcards from all over Europe, some mocking him, some instructing him, and some simply recommending that as Esperanto is a language of thieves, he should learn it! Americans who wish to aid in the enlightening process are requested to write to "Urbpolicestro Saghy, Szekesfehervar, Hungary," if their typewriters will stand the strain. KRONIKO NORDAMERIKA KROTONA, CALIF. Ci tiu urbeto, apud Los Angeles, havas kreskantan teozofian rondon kaj jus malfermis kurson por komencan- toj ĉe kiu troviĝas 20 membroj. S-ro A. P. Warrington, ĝenerala sek- retario de la Amerikana Teozofia Societo, kaj S-ro Parrish el Los An- geles, mallonge paroladis. PICKFORD, MICH. La Estraro de Lerncjoj de ĉi tiu loko metis la studon de Esperanto en la kurson altlernejan. S-ro Paul M. Schuy- ler, EANA estro de Edukado, meritas la krediton por la ago. Ni es- peras ke samideanoj aliloke komunikos kun S-ro Schuyler kaj komen- cos similajn aktivecojn en siaj propraj urboj. Por plenumi tian la- boron estis nomata S-ro Schuyler, kaj li deziras helpon de la aktiva Esperantistaro. La loka jurnalo "Pickford Clarion," ĉiusemajne, presis bonan ar- AMERIKA ESPERANTISTO 11 tikolon pri la movado, ktp, kaj multe rcklamis nian aferon. PITTSBURGH, PENNA. Decembron llan, en parolada ĉambro de la Instituto de Carnegie, sub aŭspicoj de la Esperanta Fako de la Akademio de Scienco & Arto de Pittsburgh, Sro. J. D. Hailman faris bonegan paroladon per helpo de lumbildoj kiujn oni kolektis el diver- saj partoj de la mondo speciale por tiu okazo. En tiu parolado Sro. Hailman prezentis la faktojn pri la disvastiĝo de Esperanto kaj pri ĝia jama uzado en komerco, scienco, muziko, ktp kaj montris bildojn de ĉiuj Esperantistaj kongresoj. La Pittsburghaj Esperantistoj nun posedas bonegan kolekton da lumbildaj pozitivoj pri la diversaj fakoj de la movado prunteblaj sen- page al iu societo kiu deziras prezenti ilustritan paroladon pri Espe- ranto: Por fari aranĝojn, oni sin turnu al Sro. J. Al. Clifford, Jr., 741 Braddock Avenue, Braddock, Pa. Ciulunde la Pittsburgh Sun, grava ĉiutaga jurnalo, presigas lon- gan artikolon de Winifred Sackville Stoner sub la rubriko WHAT ESPERANTO IS DOING. PHILADELPHIA, PA. La loka Esperanta societo transmovi- ĝis al nova loko, cambroj de la Teozofia Societo, kaj oni multe festigis la okazon. Multaj vizitantaj samideanoj ĉecstis, inter ili, kvar bon- konataj instruistinoj el Harrisburg, kaj S-roj Aleksandro kaj Vincent Scucky el Ekaterinoslav, Rusujo. Ci tiuj sinjoroj ne parolas angle, kaj la scivolemuloj estis bone konvinkitaj ke la Esperanto parolata en Usono ĝuste sonas la samon kiel Esperanto parolata en aliaj landoj. La regulajn monatajn kunvcnojn oni kondukas la kvaran vendredon en ĉiu monato kaj kore bonvcnas alvenantojn al Philadelphia. La nova kurso jus malfermita kovros ciun flankon de Esperanta aktiveco uza- tan de studentoj, kaj du stipendioj estos donataj al tiuj kiuj obtenas la plej altajn gradojn. COLORADO SPRINGS, COLO. Ciudimanĉe, la "Colorado Springs Gazette" grava tagjurnalo de ĉi tiu urbo, presas interesan ar- tikolon pri nia movado skribitan de S-ro F. H. Loud, pionira Esperan-- tisto. S-ro Loud tradukas elccrpajojn de A. E., ktp., kaj faras bonan propagandon per interesa kaj efektiva maniero. Ciudimance klaso el la "First Congregational Church" kunvenas por la studado de la nova Testamcnto. Oni uzas tiun libron samtempe kun la angla eldono. D-ro Loud estas la gvidanto. ATLANTA, GA. Kun ĝojo, ni ricevis de fervora Esperantisto, Dr. Cecil H. Stockard, la novajojn ke li nun instruas klason de dek lernantoj, kiu kunvenas ciusemajne. Ankaŭ li sciigas nin ke longa artikolo aperis en loka tagjurnalo pri la klaso. Car antaiie dum longa 12________________AMERIKA ESPERANTISTO___________________ tempo, D-ro Stockard laboris sole por la afero, ni gratulas lin ke li nune komencas gajni sukceson. MONTPELIER, VT. Okaze de la jara kunveno de la Washing- ton County Esperanto Society, oni elektis kiel oficistaron: Prez. S-ino Nellie M. Gill; Vic-Prez. II. L. Burnett; Kasisto, Robert Frost; sek- retario, John L. Stanyan. S-ro Mason S. Stone, estro de la publikaj lernejoj de la ŝtato, kaj D-ro C. H. Fessenden, sekretario de la EANA, estis elektataj honoraj membroj. Kiel apartaĵo de la societo estas fondita "Interurba Klubo Esperantista" kiu ĉiuvendrede kunvenas, kaj kies anaro konsistas el gesamideanoj en Barre kaj Montpelier. BOSTON, MASS. Ce la kunveno de la Bostona Societo, No- vembro la 18an, Pastro Horace Dutton, el Auburndale, mallonge paro- ladis pri siaj spcrtoj en Eiiropo kaj Afriko dum la pasinta somero. La aŭdantaro tre intercsiĝis kaj multe ĝuis la vivantan rakonton. S-ro Wm. B. James gvidas lertan klason ĉiumarde en ĉambro de la Publika Biblioteko kaj faras el bona materialo sukcesajn kaj en- tuziasmajn esperantistojn. PERTH AM BOY, N. J. S-ro H. W. Fisher, Prezidanto de la EANA, dum libertempa vojaĝo tra la sudlando multe propagandadis nian aferon. Li faris paroladon en la lcrnejo ĉe-McClellanville (S. C), antaŭ granda aŭdantaro, kaj multe interesigis ilin. En Charlestown (S. C.) raportisto gajnis intervjuon kun li kaj artikolo longa unu ko- lonon estas enmetita en la "Charlestown News & Courier." Nia pre- zidanto foriris por libertempo, sed kredeble li certe ne ĉesis siajn es- perantajn laborojn. LEMMON, SO. DAK. Ci tiu urbo enhavas entuziasman grupon instruatan de S-ro Clinton L. Williams. Oni esperas gajni multajn novajn anojn dum la vintro. CINCINNATI, OHIO. La Redaktoro de loka tagjurnalo, "The Post" en redaktorajo antaŭ nelonge, niontris la plej ridindan nescia- don pri la subjekto de internacia lingvo. Pro la tuja aktiveco de fer- vora samideano, S-ro Jos. E. Siegel, ekzcmpleroj de la artikolo kun letero estas senditaj al bonkonataj Esperantistoj tra Usono, kaj la nescianta redaktoro baldaii eltrovis ke ekzistas internacia lingvo kaj forta nacia asocio. Car elcerpajo el la letero de la ĝenerala sekretario estas presita, multaj informpetoj rezultis, kaj oni esperas havi entu- ziasman grupan filion de la EANA ĉi tie. FORT WAYNE, IND. En Septembro estis organizata la Fort Wayne Esperanto Societo, filio de la nacia asocio. La oficistoj estas D-ino L. Allen DeVilbiss, prez.; S-ino Mario Jungton, Vic-prez.; S-ro A. Zidek, sek., kaj S-ro I. O'Campo, kas. La kotizajoj por la Digitized by Google 1 _________________AMERIKA ESPERANTISTO_______________13 societo estas aneco en EANA kaj UEA. La angla grupo da 24 anoj kunvenas ĉiuĵaŭde en la publika lemejo. Ciusabate, vespere, je la manĝejo de la Kristana Asocio de Junaj Virinoj, tablo estas rezervita por la Esperantistoj. Tie oni kunvenas kaj interbabiladas. La So- cieto kreskiĝas kaj plinombriĝas, kaj esperas fari multon por "nia afero." RICHMOND, VA. Ce la John Marshall Altlernejo (nokte) oni instruas la internacian lingvon al granda klaso de komencantoj. F-ino Alice Spiers estas la instruistino. La "Virginian" grava tagjurnalo presis la artikolon de S-ro D. E. Parrish aperintan en la Oktobra A. E. SUR NIA TABLO Mi jus evitis gravan danĝeron! Iu iom kolereta sinjoro plendas al mia ĉefredaktoro pri mia recenzo de iu gazeto kiu pli plaĉas al li, ol al mi, kaj la dirita sinjoro kulpigis amikon mian, dirante ke li rekonas la stilon de mia amiko. Por ke mi ne cstu malkovrita, eble forrabata kaj turmentata de iu el miaj kritikotoj, estas necese ke mi maskovestu mian stilon. Mi do intencas, de nun, imiti la stilojn de niaj eminen- tuloj por ke mia personeco ne estu korekte divenata. Eble, tion fa- rante, mi atingos la dezirotan intcrnaciecon, tiamaniere, laŭ angla diro, "mortiginte du birdojn per unu ŝtono." UNIVERSO. La plej bele presita gazeto inter la recenzota amaso. De ĝia trikolora kovrilo, ĝis ĝiaj belegaj kliŝajoj, ĝi estas taŭga konkuranto al iu ajn altpreza eldonajo, ie sur la mondo farita. Gia enhavo ne malsupcras ĝian eksteran kaj internan ŝajnojn. La ok- dek paĝoj enhavitaj prezcntas diversecon da materialo, kiu tenas la daŭran atenton de la lcganto. La ĉefa artikolo estas lerta traduko de la tragedio "Judith" de Freidrich Hebbel, esperantigita de Prof-ro D-ro Siegfried Lederer. Sekvas priskribo de la muzeo de 1* skribo en Leipzig, bele ilustrita. I'oste, geografia artikolo pri Stirio, kun dek- naŭ kliŝajoj, kiuj de arta kaj pejzaĝa vidpunktoj, estas maloftc egalitaj. Alia artikolo priskribas la arton galvanoplastikan, ankaŭ bele ilustrita. Rilate Universo, ĝi estas juvelo; belaj paĝoj ĝiaj ne povas ne allogi ĉiun leganton. MEKSIKA STKLO. Keaperas tiu gazeto, post dormado. Ni gratulas al la redakcio, kaj al la sindonaj samideanoj, car meze de la tra la lando irantaj maltrankvilajoj, ili ankoraŭ restas tidelaj al Espe- ranto, kaj ni esperu ke la senio de tolcremo kaj paeo, kia estas la vera Digitized by Google 14______________AMERIKA ESPERANTISTO_________________ Esperantismo, enradikiĝu en la koroj de la nacianoj, kaj post ne longe malkonsentoj kaj bataladoj desu. Car la gazeto estas preskaŭ tute en la hispana lingvo, ne estas eble recenzi ĝian enhavon. POSTA ESPERANTISTO. Oficiala organo de Esperantistaj Poŝtoficistoj ("Ildepo"). Tre grava faka gazeto, celanta disvastigon de konado pri Esperanto inter la plej universa, kaj plej grava fako de la surteraj registaroj. Gi povos multe plenumi rilate la oficialan al- prenon de Esperanto, kiel universala helplingvo. La recenzata nu- mero enhavas interesplenan aldonon ilustritan pri la fabrikado de skribplumoj, kaj pritraktante la evoluadon de la skribplumo, de ĝia antikva antaŭulo, ĝis la nuntempa perfektajo. GREKLINGVA ESPERANTISTO. Kvinjarulo, oficiala organo de la Samosa Esperanto Societo. En la du ricevitaj numeroj oni kla- rigas pri la malkompreno rilate la oficialan uzadon de Esperanto sur tiu insulo. Vere la Samosaj samideanoj estas fervoraj kaj agemaj, kaj estas sendube ke pro tiu fervoreco, aldone al inteligenta agado, la afero ne suferos inter la Grekoj. Oni ankaŭ anoncas la eldonon de Grek-Esperanta Vortaro, de nia senlaca samideano, Dro. Stamatiadis. Ni ankau estas ricevintaj ekzempleron de tiu libro, kiu estos recenzata en alia fako de nia gazeto. LA SVABA ESPERANTISTO. Okpaĝa jurnaleto duonmonata, ankoraŭ sudinfano sed beleta kaj sanplena bubeto. La ricevita numero enhavas bonegan raporton de la "Agado de la Virtemberga Esperanto- Instituto" kiu dum ĝia finita unua jaro disdonis tra la tuta mondo centmilojn da propagandaj presajoj. La jurnaleto estas tre leginda kaj estas ornamita de kelkaj kliŝajoj. FUNDAMENTO. Kiam mi legis la titolon de tiu gazeto, mi diris al mi, "Nur atendu dum mi disŝiru ĝin!", tamen, kiam kritikaj miaj tra la paĝoj serdantaj okuloj vagadas, mi ne povas ne aprobi la celon de la gazeto, ŝati ĝian esperantan stilon, ĝui ĝian enhavon, kaj bonveni gin en la surtablan amason. Yeriajne, la komerca flanko de la afero estas bone antaŭpripensita, kaj la redakcio prezentas al le- gontoj allogan programon. Kun ĝi mi konsentas ke ankoraŭ restas kampo por bonegaj pluaj espcrantaj eldonajoj. Fundamento estu tia! Tamen, mi kredas ke la nnmo elektita estas iom neoportuna. Eble ne estas prave ke oni altrudu al la redakcio plendon pri arogan- teco, sed, almenaŭ estas domaĝe ke ĝi estas nomo, kiu al la tuta es- perantistaro estas kvazaiie sankta, ankaŭ ĝi emos produkti konfuzon. Se estas dezirinde ke la ideo de fundamenteco estu konservita, du ne estus pli dece se oni uzu ĝin adjektive kaj nomu la novan ambiciulon "Fundamer.ti Revuo"? Digitized by VjOOQIC 1 AMERIKA ESPERANTISTO 15 Inter interesplenaj enhavoj estas persona rememoro de la Redak- toro, Sro. Devjatnin, pri sia esperantistiĝo. La humoraĵoj ne estas tute limigitaj al sia propra fako, car inter la anoncetoj ni trovas la jenan, (kiu almenaŭ estos amuziga al usonaj legantoj) "30 jara nob- lulo (grafo) volas transdoni sian titolon per geedziĝo. Ago, karaktero kaj eksterajo de la estonta edzino estas indiferentaj,—devas esti nur bona doto." Malgraŭ la honesta malkaŝemo de la anoncinto, mi be- daŭras ke tia reklamo sin trovas en gazeto, havanta tiel puran kaj am- bician titolon. Pluaj ekzempleroj de jam recenzitaj eminentuloj, elmontras la fakton ke ĉie oni ankoraŭ laboras ageme por nia afero, ke la tutmonda esperantistaro estas vigla. Estas domaĝe ke, ĉiu laboranto ne povas almenaŭ eklegi nian ĉiam kreskantan, kaj ĉiam pliboniĝantan literatu- ron periodan. Tia legado estas ja kuraĝigilo. Ni nepre venkos,—jes, ni estas venkantaj 1 Ko Fo. FUMADO Jam en lito ĉiuj kuŝas. Lacaj de la taglaboro, Kaj en la kvieta horo Al la komfortega fajro Mi la apogseĝon puŝas. Poste mi la pipon trovas Kaj solide gin plenigas, Gin tre zorge ekbruligas Kaj sidiĝas, krurojn krucas, Duin la funioii mi elblovas. Al plafono cirkulanta, Fuma nubo tuj sin levas, Dum mi vivkontente revas Pri nenio speciala Nek estinta nek estanta. Bagatela sajnas cio De ĉagreno en vivado Tiun horon je fumado Ce la komfortega fajro Dum mi pensas pri—nenio. J. Lekberg. TAGJURNALO EN SES LINGVOJ Malesperinte en siaj klopodoj cldoni tagjurnalon kiu plenumos la postulojn de ciuj siaj abonantoj, kiuj estas plejparte ŝtalfabrikistoj, la eldonisto de Slovaka tagjurnalo en Gary, Ind., Usono, jam komen- cis presi sian jurnalon en itala, bohema, kroata, pola, hungara kaj angla lingvoj eiutage. Nun liaj serbaj kaj rusaj abonantoj ekpostulas "siajn-rajtojn." —Tradukita el The Linotype Bulletin. Digitized by CjOOQlC 16 AMERIKA ESPERANTISTO LA VAGISTO /(7AJA, ridetanta, feliĉa vagisto li estis, kvankam ciam senmona, VE) senamika, sendoma. Sencele li ĉirkaŭvagadis la landon, tagon post tago, monaton post monato, serĉante nenion krom kvietan lokon kie li povos kuŝi kaj dormi kiam la nokto venis, iom da nutrajo kiam la malsato pikis lian stomakon. Same kiel migra birdo li norden turnis siajn paŝojn en la printempo kiam floroj kaj la herbo komencis kreski, suden kiam la aŭtunaj tagoj komencis mallongiĝi kaj la nok- toj malvarmiĝi. La mondo por li estis mirinda loko, mondo, ĉiel laŭdinda kaj ĉiam aininda. Kelkfoje li haltis en la vojo kie li promenadis kaj en- pensiĝis, kompatante tiujn estaĵojn kiuj devas loĝi en aliaj mondoj, car iam oni diris al li ke troviĝas aliaj mondoj similantaj nian, kies enloĝantoj sendube similas nin, kaj tion li firme kredis, eĉ kiel li kredis cion kion oni diris al li. Ke neniam li povis tintigi monerojn en siaj poŝoj; ke ĉiam liaj vestajoj estis malnovaj kaj ĉifonaj; ke iam lia stomako doloris pro inanko de nutrajo—ĉio ci tio neniam maltrankviligis lin. Nuraj baga- telajoj estis tiaj mankoj. La bonaj ajoj de la vivo tiel multe superis la malbonajn ke li tute ne povis trovi ian kaŭzon por plendi kontraŭ io ajn. Se in homo iam vere posedis la "ŝtonon de la filozofo," tiu vagisto estis tia: li havis ĉion ajn kion li deziris. Dum li vagadis ĉi tien kaj tien, laŭlonge de la kamparaj vojoj, inter verdaj grenkampoj, flanke de bruantaj riveretoj, preter ĉarmaj farmbienoj, kaj tra belaj vilaĝoj, la vorto de kanto estis preskaŭ ĉiam sur liaj lipoj. Gi estis lia propra kanto: li mem gin verkis kaj li sole ĝin kantis. Gi enhavis dudeku versajojn, unu por ĉiu jaro de la tempo dum kiu li estis vagadinta. Jen la unua: "La vojo por mi! La vojo por mi! La mondo estas bela, mia vivo ja ĉicla! La vojo, la vojo por mi!" La vojo neniam perdis al li sian ĉarmon kaj sian misteron. Vagi antatien kaj antaucn, sencele, senzorge, ĉiam mirante kio atendas tie post tiu montcto, aŭ tie kie la vojo kurbiĝas—jen ĉiama plezuro. "Cu eble mi ne trovos tie malgrandan blankan dometon starantan en florgardcno el kiu alpaŝos al mi bonvizaga virino kun telero da mangajoj en la mano, dirante, 'Bonvenu, vagisto! Cu vi ne estas mal- sata? Sidiĝu kaj manĝu!' Aii eble sovaga hundo renkontos min, tie Digitized by Google AMERIKA ESPERANTISTO 17 post la monteto, entuziasme montrante al mi la dentojn1 Bone ed tiao- kaze car tiam mi dirkaŭos tra la kampoj, kaj eble mi trovos pomarbon plenan je malacidaj pomoj!" Tiel li ofte parolis en si mem dum li vagadis antauen. Nenio, neniu maltrankviligis la vagiston. Leĝojn li neniam rom- pis, homojn li neniam ofendis. Se la de li vizititaj kamparanoj volis doni al li manĝi, kaj permesis al li dormi en iliaj devalejoj, bone ja; se ne, bone ankaŭ. luokaze li restis tute kontenta, kaj diam la mondo estis bonega loko. Sed unu foje la sorto ludis kruele kun la vagisto. Si mokis lin, freneziĝis. Strange estas ke la sorto tiel kaprice iafoje agas kontraŭ homoj. Okazis ke en certa vilaĝo kiu troviĝis en tiu parto de la lando kie tiam vojaĝis la vagisto, kelkaj friponoj—vagistoj tute malsimilaj je tiu kiun ni priskribas—rompis la leĝojn kaj insultis kaj ofendis la vilaĝanojn. Hi ŝtelis kokojn, fruktojn, kaj legomojn; ili eniris drin- kejon, ekkaptis kaj trinkis kelkajn bareletojn da biero, kaj poste provis bruligi la vilaĝon. Amase la vilaĝanoj elpelis la adulojn for de la vilaĝo, kaj tiam fervore faris juron ke iu vagisto kiu iam eniros tiun vilaĝon tuj estos permesata gui la komforton de la malliberejo ĝis la juĝisto disponos lin. Tiun saman vesperon, je la horo kiam la suno estis subiranta sub la okcidentaj montetoj kaj la krepusko estis moliganta la tutan mon- don, nia vagisto eniris tiun vilaĝon, kantante gaje— "La vojo por mil La vojo por mi! La mondo cstas bela. mia vivo ja ĉiela! La vojo, la vojo por mi!" Rapide alpaŝis al la kantanto viro kiu portis sur la brusto stanan stelon. Senvorte li ekkaptis la surprizitan envenanton, dirkaŭligis liajn du manojn per ŝtala deno, kaj ankoraŭ senvorte kondukis lin al la malliberejo, malgranda ŝtona konstruajo kun baritaj fenestroj. Plena je miro, konsterno kaj timo la kompatinda vagisto apenaŭ povis paroli. "Mi faris nenion! Mi faris nenion!" li balbutis foje kaj ree. Sed la policano respondis nenian vorton. Tiun nokton la vagisto kusis sur la malvarmaj stonoj de la mal- libereja dambreto, mizera kaj malfelida. Li estis vundita en la spirito; li suferis doloron en la koro. Ke li, pacamanta viro, viro kiu amas la tutan mondon, viro kiu neniam agis malbone kontraŭ iu— ke li estu mallibarita! "Maljusto! Maljusto!" li ekkriis en la mallumo, kaj pli ol unu fojon tiun nokton, la larmoj malsekigis liajn vangojn. La morgatian matenon li estis kondukata al la vilaĝa juĝisto. Tiu sinjoro, pompa kaj nicnircrta ostkapulo, rigardis la arestiton je Digitized by CjOOQIC 18 AMERIKA ESPERANTISTO severaj okuloj. "Vagistaĉo," li diris, "vi alvenis al la malĝiista vilaĝo. Ĝi ne estas bona loko por via sano. Mi intencas doni al vi tian bonegan memori- gilon ke poste vi neniani forgesos ĉi tiun urbeton. Mi intencas sendi vin al la stonamaso kie vi povos rompi la ŝtonojn dum tridek tagoj. Tiel la leĝrompisto metamorfoziĝas je stonrompisto. Ha, ha, ha! Bonega ŝercajo, ĉu ne, Toni?" Li palpebrumis bonhumore al la policano. "Sed mi faris nenion kontraŭleĝe, via moŝto! Mi------" La va- gisto ne finis paroli. "Silentu!" tondris la juĝisto. "Oficiro, prenu lin al la stonamaso kaj donu al li la plej grandan martelon haveblan, kaj zorgu ke li rompu ŝtonojn dek horojn ciutage." "Lasu tion al mi, via moŝto," diris la policano, ridetante kaj grimacante. Mi hontas diri kiel kruele, kiel senkompate tiuj vilaĝaj sovaĝuloj laborigis tiun senkulpan vagiston. Ciumatene li estis kondukata al stonamaso. Ci tie dum dek horoj li svingigis pezan martelon, rom- pante la malmolajn ŝtonojn. Nokte li dormis en malseketa, malvar- meta cambreto, kuŝante sur lito el granito. Kaj la nutrajo kiun oni donis al li estis nutrajo por porkoj, al li kiu ĉiam estis manĝinta la plej bonajn manĝaĵojn de la lando! La gaja rideto malaperis for de liaj lipoj; liaj vangoj paliĝis; lia dorso kurbiĝis: grandaj vezikoj aperis sur liaj manoj; lia koro mal- moliĝis; kaj li komencis senti la malamon, la malamegon, li kiu ĉiam sentis la amvarmecon en la koro! Li komencis pripensi pri venĝo. "Hi pagos! Hi pagos!" li nun ofte diris en si mem, kaj dum li laboris aŭ dum li kuŝis en la malliberejo li pripensadis la venĝon kiun li faros. Pasis dekkvin tagoj. Tiam komencis pluvi kaj dum unu tuta semajno la pluvo ne ĉesis fali. Dum tiu semajno la malliberigito ĝuis iom da ripozo car lia gardisto ne satis stari en la falanta pluvo, kaj permesis lin resti en la malliberejo. Nun li pripensis nenion krom la venĝo. Ie li estis trovinta pecon da ŝtalo, kaj dum la pluvaj tagoj li okupis sin je la fabrikado de segilo. Li ne estis mallerta je tia arto kaj li bone sukcesis en sia laboro. Tuj li komencis segi unu el la stalaj bariloj kiuj baris la fenestrojn de la malliberejo. Unu nokton, iom post la meza horo, li elgrimpis el sia cambreto tra la segitaj bariloj, saltis al la tero, kaj senbrue elŝtelis el la vilaĝo. Ankoraŭ la pluvo falis kaj li aŭdis la bruegon de la superplena rivero kiu fluis tra la valeto en kiu sidis la vilaĝo. Kiam li estis preterpasinta la lastan domon li haltis kaj malan- taŭen rigardis. Tie en la mallumo dormis preskaŭ mil homoj. Kiel Digitized by VjOOQIC __________________AMERTKA ESPERANTISTO________ 19 li malamegis ilin ciujnl Ili estis malliberigintaj lin; ili est is pu- nintaj lin maljuste; ili estis mokintaj linl Venĝon, venĝon li deziris kaj li havosginl Sed kiel okazigi ĝin? Post longa pensado li skuis la kapon kaj antaŭeniris. Li ne kuraĝis resti proksime de la vilaĝo. La deziro por venĝo estis granda sed la timo de tiu ŝtonamaso estis pli granda. Li sekvis la vojon laŭlonge de la rivero. Du kilometrojn for de la vilaĝo li alvenis al artefarita lago. Alta kaj larĝa digo entenis en granda kavo la kolektitan akvaron de la ĉirkaŭantaj montetoj. Li jam iome sciis pri tiu lago kaj ĝia entenanta digo. Antaŭ du aŭ tri tagoj li aŭdis du virojn parolantajn pri la danĝero kiu minacus la vilaĝon okaze de difektigo de la digo. La longa falado de la pluvo estis superpleniginta la lagon, kaj dube estis ĉu la digo povus subteni pli grandan premadon. La vagisto scivole suprengrimpis al la suprajo de la digo kaj promenadis laŭlonge de ĝi. Li rimarkis kiel la ondetoj de la lago tuŝis la suprajn randojn de la barilo . Decidante ke tia promenadejo estis tro danĝerhava dum malluma nokto, li estis ekforironta kiam la sono de falanta kaj murmuranta akvaro frapis liajn orelojn. Li ne povis kompreni tion. Malrapide li antaŭenpaŝis al la loko kie la sono estis plej laŭta. Ha! Jen trueto en la digo! Trueto tra kiu la akvo estis fluetanta, kaj kiu estis pligrandiĝanta je ĉiu momento! La graveco de lia eltrovo ne tuj tuŝis lin, kaj li rigardis la falan- tan akvon seninterese. Subite li komencis ridi. "Ha, ha, ha! Jen mia venĝo! La diablo estu kun mi! Jen mi nur devas atendi kaj mia venĝo estos plenigata. Bonege ja! Mi certe atendos! Morgaŭma- tene tiu kondamninda vilaĝo kaj ĝiaj enloĝantoj kiuj maljuste punis min—kie ĝi kaj ili estos? Nenie! ĉio estos pereinta 1" Tiel li parolis tie en la mallumo. Li sidiĝis apud la digo, kontente aŭskultante al la murmurado de la akvo fluetanta tra la kreveto en la ligmuro. Grade la sono plilaŭ- tiĝis car la truo estis plilarĝiĝanta. En apuda sendanĝera loko, kom- forte klinante sin stir arbtrunko, la vagisto restis, ridetante kaj gri- macante, trankvile atendante la tutan rompigon de la digo. Tiam, li bone sciis, muro da akvo trakuregos tra la valeton, detruante ĉion en sia vojo. Image li povis vidi tiujn virojn kiuj estis mokintaj lin, baraktan- tajn en la sovaĝaj ondoj; image li povis audi iliajn mortkriojn, kaj tia imagado tre plaĉis al li. Sed—pri la virinoj kaj la malgrandaj infanoj 1 Ha! Tiuj ankaŭ? Ili ne faris al li ian malbonon. Mortigi virinojn kaj infanojn senkulpajn? Ne, ne, ne! La penso terurigis kaj tremigis lin. "Neniam 1" li ekkriis. "Mi savos ilin 1" Digitized by Google 20 AMERIKA ESPERANTISTO Li suprensaltis kaj rapidis al la digo. Furioze li komencis labori, provante haltigi la elfluon de la akvo, sed li laboris vane: li ne povis fermi la krevon. Per la manoj li enjetis teron en la truon, sed tuj la akvo forportis gin. Li freneziĝis, li ekkriis, li ploris, li preĝis. Liaj manoj sangokovriĝis, ■ la svito elstaris en gutoj sur la brovo, li tute eluzis siajn fortojn. Fine malesperante, li jetis sian tutan korpon en la larĝiĝantan krevon, sidiĝis en ĝi, kaj komencis premi la teron ĉirkaŭ sia korpo. Iome li haltigis la alfluon. Li daŭris altiri la teron al li kaj meti ĝin cirkaŭ siaj flankoj, ne ĉesante ĝis kiam la truo estis efektive ŝtopita. Tie li sidis, duonenterigite, la reston de tiu nokto. Li estis mal- varmega kaj malsekega; bone li sciis ke li pereos se la digo rompigos, sed li restis tie, zorge gardante ke neniu nova trueto aperu. Frumatene la viro kies devo estis observi la digon ĉiuhore dum- nokte, vekiĝis el longa, dolĉa dormado, alvenis por rigardi la lagon, kaj trovis la vagiston. Terurfrapite li rapidegis al la vilaĝo kaj sciigis ĉion al la vilaĝanoj. Baldaŭ venis kurante amaso da viroj portantaj iovelilojn kaj pikilojn. Rapide ili riparis kaj plifortigis la difektitan digon, kaj tiam liberigis la heroon kiu estis savinta ilin ĉiujn. Zorge ili alportis lin al la vilaĝo kie la tuta vilaĝanaro elkuris por renkonti kaj honorigi sian savinton. Sed la hcroo sciis nenion pri tio. Li estis, se ne jam morta, mortonta—tiel diris la doktoro. Sed li ne mortis. Dum tiu tuta tago li dolĉe dormadis en bonega lito, kaj iam posttagmeze li vekiĝis, streĉis sin, oscedis, kaj petis man- ĝajojn. Kia gojo en tiu vilaĝo! Gia savinto vivos! Grandajn preparojn oni tuj komencigis por dece honorigi lin. La urbdomo estis malfer- mita kaj beligita per floroj kaj flagoj. Ciuj vilaĝanoj ĉesis labori kaj pripensis nenion krom la honorfcsto. Neniam antaŭe estis tiu vilaĝo tiel ekscitita. Post bonega vespermanĝo kiun oni servis al li en lia ĉambro, la vagisto estis kondukata al ĉambrcto en la urbdomo, de du stilkonan- taj kaj elegantaj junuloj. Al tiuj estis donita la devo laŭmode vestigi la heroon kaj vidindigi lin por la festo. Hi senvestigis lin je liaj ĉifonajoj; ili banigis lin longtcmpe; ili razigis lin kaj tranĉigjs al li la hararon. Tiam ili donis al li tute novan vestajaron. Ili devigis lin engrimpi en senpoŝan pantolonon; ili surmetis sur liajn piedojn patent- ledajn duonŝuojn; ili puŝis lian kapon en blankegan, multamelumitan ĉemizon; ĉirkaŭ lia kolo ili ĉirkaŭigis altan, raspantan kolumon, kaj al tiu ili ligis belan, blankan kravaton. Cirkaŭ lin nun ili butonumis car- man, florornamitan subveston, kaj sur tiun, longvostan frakon ili Digitized by CjOOQlC 1 AMERIKA ESPEHANTISTO 21 metis; tiam ili oleigis lian hararon kaj kombis ĝin ĝis li petis kom- paton. Pli da korpa mizero la vagisto neniam estis suferinta. Malĝoje li sopiris, memorante la komforton de siaj ĉifonajoj. Li bedaŭris ke iam li forlasis la malliberejon; li bedaŭris ke li ne estis pereinta ĉe la digo. Li minacis la du elegantulojn, sed ili konsolis lin, promesante ke baldaŭ li ĝuos la surprizon de sia vivo. Dume en la aŭdantarejo de la urbdomo estis kolektiĝanta la tuta vilaĝanaro. Tien ili venis, ĉiuj babilante kaj ridante, por honorigi sian savinton. Super la estrado ŝvebis granda standardo sur kiu estis skribita en nigraj literoj—"Nia Heroo—Nia Savintol" Ciu viro, ĉiu virino, ĉiu infano de la vilaĝo ĉeestis. La gardisto kiu estis gardinta la vagiston, la policano kiu estis arestinta lin, la ostkapa juĝisto kiu estis juĝinta lin—tiuj tri estis la ĉefuloj de la okazo, car ĉu ili ne per- sone konas la heroon? Fine kiam la afidantarejo estis plenigita la juĝisto supreniris la estradon por regi la kunvenon. Pri sia oratora kapableco li estis tre fiera, kaj nun, kiel ĉefulo de ĉi tiu gravega afero, li intends montrigi siajn povojn. Post muziko de la brazobando kaj kanto de la horo, li komencis oratori. Li parolls pri la historio kaj la gloro de la vilaĝo, pri la vilaĝanoj, pri si mem—cefe pri tiu temo—pri la senmorteco de la animo—fakte pri ĉiu temo sub la suno. Li paroladis, li paroladis, kaj ankoraŭ li paroladis. Liaj aŭskultantoj maltrankviliĝis. Virinoj nervumiĝis, infanoj ploris, viroj malbenis. Ili venis tien por honorigi sian heroon, ne aiiskulti al ostkapa oratoro! Sed daŭre la memkon- tenta juĝisto paroladis. La du monduloj, atcndante en la apuda ĉambro kune kun la heroo, malpacienciĝis kaj forlasis sian zorgoton por eniri la aŭdantarejon kaj ellerni kiel oni tiel longe atendigis ilin. Ili trovis la juĝiston ĉieleni- rantan en sia senĉesa oratorado. Je la foriro de siaj gardistoj la mizera, svitanta, suferanta vagisto ĉirkaŭrigardis espereme. En anguleto de la ĉambro li vidis siajn ĉifonajojn. Li eksaltis pieden. Aŭdiĝis la sono de rompigo de buto- noj, la svingbruo de forjetitaj vestajoj, kaj la vilnga savinto staris ĉe la fenestro, preskaii nuda sed kun pakajo da ĉifonajoj sub la brako. El la fenestro kiel liundo tra truo en kokejo, li elsaltis, kaj tra la aleoj kiel leporo ĉasata, li kuregis. "Savita! Savita!" li murmuris en si mem kiam, en la ombrajo de arbego, li haltis por vesti sin, kaj "Savita!" li daŭris subparoli kiam li estis fininta sian vestadon kaj estis antaŭeniranta iaŭlonge de la vojo. Jam de kclkaj horoj la pluvo ĉesis fali. La junia aero estis freŝa, pura, kaj dolca. Foje kaj rce li gustumis gin kaj aprobe lekis siajn Digitized by CjOOQlC 72_______________AMERIKA ESPERANTISTO_________________ lipojn. Li aŭdis la pepadon de birdoj kaj birdidoj en la arbbrancoj super li; la sono de bojado- de farmhundo frapis liajn orelojn; mil ste- loj tremetis kaj brilis en la sennuba ĉielo; la tero sub liaj piedoj estis mola kaj risortema, Li esti» feliĉa; granda ĝojo regis Han koron; rideto ĉirkaŭludis ĉirkaŭ liaj lipoj, kaj mallaŭte li komencis kanti: "La vojo por mil La vojo por mi! La mondo cstas bela, mia vivo ja ĉiclat La vojo, la vojo por mil" Estrx LA SIPO DE STATO ^jĵ ELEGE la fiera ŝipo flosis ĉe la doko, atendante ordcmojn por /^fl marvojaĝi. La ŝipestro demandis: "Cu ĉio estas preta?" Oni respondis: "Jes, jes, Sinjoro!" Sed subite multego da virinoj aperis sur la doko kaj ekkriis: "Pro la bonsano kaj la savo de la ŝipo, kaj pro justeco al ni, kunprenu nin surŝipen." La ŝipestro respondis: "Estas ne kutime havi virinojn sur tiu ci ŝipo. Gi manipuliĝas de nur viroj, car virinoj ne estas kapablaj ad- ministri ŝipaferojn." "Sed," respondis la virinoj, "antaŭe iam virinoj tion faris, kiel la reĝinoj Esther, Elizabeth kaj Victoria. Krome, ni ne deziras regi, sed nur kunlabori kun la viroj, disdonante al ĉiu persono laŭ sia propra kapableco. La Sipo de Stato apartenas al ĉiu, kaj devas esti kondu- kata de ĉiuj el ĝiaj posedantoj; certe ĝi estas ne vira ŝipo, sed homa." La ŝipestro konsilis kun la ceteraj oficiroj kaj fine, post multe da diskuto, ili konsentis permesi la virinojn enŝipiĝi. Goje la virinoj alvenis, edzinoj, patrinoj, fratinoj kaj amantinoj, kaj la Sipo de Stato ekmarvojaĝis pli fiera ol iam, car ĝi nun portas homamason (ne sole viramason). Kaj rigardu la frukton de la ŝanĝo! La virinoj ne penis fari aferojn ekster sia kapableco, sed komencis rektigi malbonajojn. Ili trovis, kion oni longatempe estis suspektanta, ke multaj malriĉaj virinoj jam estas sur la ŝipo servantaj kiel ĉiaj sklavinoj, morale kaj mone, tial ke ricevantaj tro malmulte da pago. Ankaŭ sin trovis granda maljusteco al la maristoj. Tiujn ĉi aWojn la virinoj rapide Digitized by VjOOQIC __________________AMERTKA ESPERANTISTO__________ 23 korektis, kaj feliĉo plene regis. Post multaj plezuraj tagoj surŝipe, tamen, subita granda ekkrio estis atidata: "Mahtmika ŝipo alvenas. Jenl Jenl Kion ni devus fari pro la virinoj?" La virinoj mem kviete respondis: "Trankviligu. Ni decidos tiun ĉi militon." La viroj surprize ekrigardis dum la virinoj suprenlevis grandan blankan tukon kiel pacflagon kaj atendis la alproksimigantan ŝipon. Kiam la malamika ŝipo alvenis sufice proksima por klare vidi, oni miregis je la ĉeesto de virinoj kaj infanoj. "Kion signifas tio?" ili ekkriis. La virinoj signis ke la malami- koj venu surŝipen. Tiam konsilo fariĝis, kaj la edzino de la ŝipestro paroladis jene: "Viroj malamikaj, ĉu vi volas mortigi viajn kunvirojn? Mortigante ilin, vi ankaŭ donos al ni, virinoj kaj infanoj, staton pli malbonan ol morto. Cu vi ne scias ke ĉiuj homoj estas gefratoj kaj havas Unu Patron?" La malamikoj multe bonds kaj konfesis sian kulpon. Tiam in- vititaj, ili ekzamenis la noblan ŝipon de ŝtato kaj trovis ĉion bonega. Kun granda plezuro ili akceptis proponitajn retreŝaĵojn, kaj foriris, dirante: "Ni ankaŭ tuj ricevos niajn virinojn sur man ŝipon kaj prok- lamos tutmondan gefratecon." Jas. L. Smiley NE EOGENIKA Susanjo (sesjara)—Kaj kiam ni estas plenagaj ni edziĝos, ĉu ne, Robĉjo?" Robĉjo (malĝoje)—Ne, Susanjo. Mi ne povas edziĝi en vian familion . Via paĉjo havas malfortajn okulojn kaj via onklino havas kunvulsiojn." "Jes," li diris, "viro ne lemas tion kio estas la feliĉeco ĝis li estas edziĝinta." "Mi ĝojas ke vi fine estas eltrovinta tion," respondis ŝi kun vidajo de tuja propono. "Jes," li diris, "kaj kiam li estas edziĝinta, estas tro malfrue." —Brooklyn Citizen. "Mia fianĉo estas financisto." "Kiel vi scias?" "Li ne aĉetis la fiancringon ĝis mi akceptis lin." Digitized by LjOOQIC 24________________AMERIKA ESPERANTISTO NELLA aŭ La Vojo Nekonata Originala Novelo de Bdmond Privat Capitro V Dum multaj tagoj kaj semajnoj firme tenia sian metnpromeson la malfeliĉa Nella, kiu devis superhome bataladi kontraŭ sia brulanta «lezirego revidi la karulon amatan. Siaflanke Paŭlo Kermas spertis la kruelajn horojn de soleca va- gado ĉirkaŭ la dome de 1' amatino, la frenezan atendadon eĉ foje dum nokto sur la strato, la vanecon de siaj elokventaj amleteroj, la tur- mentadon de dubo kaj nescio. Ciutage li sonoris ĉe I' pordo de Nella kaj ĉiutage li aŭdis de 1' flegistino tiun ciam saman rimarkon: "Fino Passor iom progresis al sano hodiaŭ sed ankoraŭ ne povas ricevi vizi- tojn." Nella ja kredis, ke pli facile per leteroj ŝi povos iom post iom lin konvinki per dolĉa ĉiutage pli klara aludado al necesa disiĝo. Prave ŝi timis, ke ĉe lia vido tuta ŝia volo elfandiĝus. Kaj tamen ŝi sentis, ke la sistemo estas kruela. Siaj letcretoj ne konvinkis Paŭlon kaj lin nur suferigis. Ciumatene la poŝtisto portis al ŝi novan lian amplenan petegan leteron, en kiu li anoncas sian viziton. Por ne tro mirigi la flegistinon ŝi devis rifuzi ankau aliajn vizitojn sed ŝi bone konsciis. ke tio ne povos dauri. Jam de longe la kuracisto permesis, ke ŝi leviĝu, kaj nun ŝi povis eĉ formed la bandagon. Akre suferigis ŝin tiu necesa krueleco al Paŭlo, kies senlaca insistado enjetis en ŝian koron dolĉan, tre dolcan venenon kontraŭ ŝia volo. Ciumatene legante liajn leterojn ŝi momente forgesis ĉion kaj jam volus esti en liaj brakoj, ĝui lian amatan ĉeeston, liajn kisojn, lian amon, sed jen ankaŭ ŝi prezentis al si kiel estus vivo posta, kiel jaluza ŝi fariĝus, kiel suspektema, kiel sencese preta malkovri ĉe li kompaton eĉ eble tuj lacecon anstataŭ amo forsveninta. si prezentis al si scenojn de intervidiĝo, kun furiozaj kisadoj, amjuroj, ebriiĝoj de koro, kaj poste ploroj, bedaŭroj, vanaj adiaŭoj kaj denovaj cedoj, denovaj kisadoj, kaj ankoraŭ ploroj, turmentado. Jam eĉ per imago tio atakis ŝian ner- varon kaj donis al ŝi abomenan moralan naŭzon. Tial ŝi respondis per denovaj petoj, ke li ne phi provu veni . . . "Mi ne volas, ke vi ec ekvidu min difektita de 1' akcidento, se vi ne sukcesos min tuj forgesi, mi volas almenaŭ ke vi memoru vian Nellan, tia, kian vi ŝin amis. Ne disrompu mian malfeliĉan animon, ne trudu al mi la honton de tia Digitized by CjOOQIC 1 ________________ AMERIKA ESPERANTISTO 25 revidigol Vi devus min kompreni . . ." Sed vane ŝi skribis, car Paŭlo tro fidis sian amon, tro fidis sian forton por akcepti eternan disigon. Li ja komprenis tre bone, ke se ili nepre devus disiĝi profunde kruele estus revidi sin kaj poste sin forlasi por tuta vivo, car tio estus ja vera forlaso malnobla. Sed tian mal- gajan ideon li ne volis akcepti. Li volis vivi por ŝi kaj krei al ŝi per amo dorlotema spite ĉio plezurigan ekziston. Li do decidis, ke li nepre ŝin vidos kaj konvinkos forjeti la ni- grajn intencojn kaj akcepti la promesitan edziniĝon. Jam multe pli longe ol necese Nella konservis apud si la sindonan flegistinon, ĉar ŝi tre timis malgajegan solecon. Alvenis tempo, kiam si vere ne estis plu malsanulino, sed nur—ho ve—kriplulino. Unu ŝia okulo preskaŭ ne vidis plu kaj ŝia tuta vizaĝo estis en nepriskri- bebla stato. La flegistinon si ne povis plu reteni kaj iun tagon ŝin ekanstataŭis ĉe la pordo helpvirino, al kiu ŝi faris saman rekomendon pri vizitantoj. Paŭlo havis la ŝancon alveni tiun tagon ĉe malsama horo ol ku- time kaj la malsuspektema virino, kiu ĝis nun neniam vidis D-ron Bauer, kredis, ke tiu silenta kaj senĝena sinjoro estas la kuracisto. Si lin enirigis en la saloneton kaj anoncis al Nella la alvenon de "la Doktoro." ! Efektive jam de longe ne venis la D-ro Bauer, tial, kvankam Nella j ne atendis lin tiun tagon, lia subita vizito ne ŝajnis tro stranga. Ta- men antaŭ ol trapasi la iom malfermitan pordon de !' salono, ŝi rigar- | dis la grandan spegulon sur la kameno kaj renkontis sur la brilanta ] vitro—la rigardon de Paŭlo. Glacie ŝin haltigis sur la sojlo per nevi- debla fera mano la kontraiiaj tentoj sin jeti en liajn brakojn aŭ for- kuri por ŝin kaŝi. En fajrera sekundo ŝi havis tempon ekvidi el la okuloj de Paulo abomenon, kompaton kaj subite honton, sed jam li kvazaŭ fulmotondro lcviĝis, malfermis la pordon al la koridoro kaj foriris pafrapidege. (Daŭrigota) Kial viro kiu havas novan edzinon similas viron kiu acetis mal- pacemajn katojn? Car li ricevas grat-ul-ojn. Briggs—Mi vidas ke la statoj en Sing Sing estas tre malbonaj. Griggs—Jes. ■ Mi opinias per la sciigajoj ke ili estas preskaŭ tiel malbonaj kiel ce la somerhoteloj kie mi pasigis mian libertempon. Digitized by CjOOQIC 26 AMERIKA ESPERANTISTO BOOK REVIEWS One or two letters have been received taking exceptions t« the crfticism in the November book-reviews of the on-its-head-standing sentence. However, since many times that number of favorable comments have been made on the same criticism, the writer has been allowed to continue the work of this de- partment during good behavior. Several instances were cited of languages where this reversed order is. sometimes found,—possibly frequently enough to mark it as an approved lit- erary style. This is no argument for internationality. There are found in our great body of esperantists people of all hues and shades of complexion but we should not consider it necessary in our congresses for the light skinned per- sons to stain their faces and the dark skinned ones to powder theirs in order to make the thing truly international. To your reviewer one of the beauties of Esperanto literature is the pre- servation in translations of enough of the style of the original language to» make them distinctive. We shall speak of this later when we review that most interesting collection to be found in the Orienta Almanako. Many orig- inal works also contain a certain piquant flavor of nationality,.—and we like this too. but,—when an English author, in an original work, goes out of his way to produce such ridiculous combinations of words as were cited in our criticism it seems to the writer,—who is one of the old fashioned Esperantists. brought up on the Krestomatio and the writings of our earlier eminentuloj,— that it is time to look the matter squarely in the face. Such form of expres- sion is far from international and is as much of an acquired taste as a fondness for Camembert cheese and half cooked putrid game,—i. e. to any but one of the few nations in which such inversion is common. It is very true that Dr. Zamenhof is frequently quoted as giving perfect freedom so far as word order is concerned but doesn't this mean that one need not violate his sense of fitness from the view-point of his own language?" In fact, doesn't he urge that the natural style of the speaker or author be used? Language is the expression of thought and except in poetry its expression is in the logical order of thought. Why should it be distorted? Is there any free born American citizen who would think "there goes the urchin with the shortened of his father pants"? Why say it that way? There are some of us who like startling things and others of us who put a fictitious value on articles which come from Europe. Let us hope that like the Tango and the Hobble Skirt the acrobatic sentence will have its day and that we may once more re- turn to the ways of our fathers, so far as simplicity in literary style is con- cerned. KURSA LERNOUBRO, by Edmond Privat, 18 cents. This little book is carefully and neatly printed, free from grave press errors and is issued at a popular price. Digitized by Google _________________AMEKIKA ESPERANTT5TO_____________J27 It is an excellent text-book for a mixed class where it is desirable •to get a quick working Knowledge of Esperanto. As it contains prac- j ttically no grammar it is absolutely essential that it should be used under a teacher who is perfectly familiar with the entire Esperanto grammar. It is totally unfit for home study for beginners or for use in a class meeting for mutual study. The fact that it was written by Privat is a guarantee that its Es- peranto is of the best style and as a whole it can be safely used as a model of elegant Esperanto. Those of us who are perfectly familiar with Privat's style are aware that he has a tendency toward the ac- robatic sentence. While an unusual order of words may be effective and acceptable in the hands of a master its imitation by the inexper- i ienced Esperantist (and we have seen many samples of this form of construction) Ls about as graceful as the antics of a cow, compared with the graceful frisking of a kitten. The logical order of words will always be understood and until you have complete mastery of the language, don't attempt to juggle with it J Many of the examples in the book are designed to show the su- periority of Esperanto in exact expression of the idea ; for example *'Cu tiu sinjoro laboras kun sia filo? Jes, li laboras kun sia filo kaj lia helpo estas tre granda al li." The whole book is filled with just such neatly turned sentences. While the reviewer is a firm believer in UEA and one of its en- thusiastic supporters -the dragging in of its mention in a general text- hook reminds us of an epitaph said to be found in one of our ceme- teries; "Here lies the body of Mary, beloved wife of John Jones who is still conducting a first class grocery at the corner of Main and Cedar Streets." The graphic chart on page 62, showing the relations of local pre- positions is worth the full price of the book, and on page 63 is the best schematic arrangement of correlative words which has ever been pub- lished. THE ESPERANTO TEACHER, by Helen Fryer, 20 cents. The fact that this hook is now in its sixth edition speaks for its well deserved popularity. While it makes the modest claim to be "A simple course for non-grammarians" it contains a sufficiently clear and logical exposition of the simple grammar and syntax of Esperanto to give a thorough foundation in Esperanto which will make further analytical study a pleasure. Its exercises are well chosen and while the "Ekzercaro" is used in part, each lesson contains sentences from Digitized by VjOOQIC 28______________AMERIKA ESPERANTISTO_________________ other sources, including many which are easily recognized as having been taken from our best literature. The reading lessons at the end of the book are well selected from Esperanto classics, old and new, and are admirably adapted to famil- iarize the student with a variety of styles, all of which are excellent. The book also contains two good vocabularies and is a good complete textbook for home study. There are many little helps to fix important points in the memory. For instance: in lesson 37 on Por and Pro we find the following: "Por looks forward to the aim or purpose of the action, to that which comes after the action, while pro looks back to what came before the action and caused it to be done, as Mi manĝas pro malsato por vivi." OFFICIAL COMMUNICATIONS Sub ĉi tiu rubriko la redaktoroj volonte presigos kotnunikajojn de ciu es- perantista societo, kiu havas inter nia legantaro sufice da anoj aŭ kies speciala fako de laboro interesos niajn abonantojn. The Esperanto Association of North America Central Office: Newton Center, Mass. THE NEW YEAR 1914 finds us in a condition which should make us all happy. The past year was in many ways a trying one for the Association and now that it is past and gone and we have ended our struggle of reor- ganization it is a fitting time to take the general membership into our confidence. Owing to an attempt to continue the publication of the Herald, at a constant loss, we came to our annual meeting in July with a treas- ury balance of $5.72 and bills-payable to the amount of $173.50. An appeal was made to certain individuals through a special finance committee and both individuals and societies responded heartily to the support of a special fund to care for past indebtedness and to form a nucleus of a special propaganda fund. On January 1, 1914 we are free from debt; all bills incurred are met as they become due and there is to our credit something over a hundred dollars. Renewals of membership have in the main been prompt and al- though one important division and several large societies have not Digitized by CjOOQIC AMERIKA ESPERANTISTO 29 yet sent in their returns our membership is already considerably more than half as large as it was at the end of our active work for last year. Memberships are being received from new sections and there seems to be a general awakening of interest throughout the country. Best of all is a renewed activity of many of our former members who had become indifferent, or lured by some siren voice had wandered away from the fold. During the year we have had much favorable mention in the newspapers, and malicious attempts upon the part of a well known organization to obtain publication of false statements concerning Es- peranto have opened the columns of several important papers to a dis- cussion in which Esperanto has had the last word. We afe indebted to such a discussion in the New York Globe for a decided increase of interest in New York City and a considerable accession of member- ship. An innocent editorial in the Cincinnati Post upon "The curse of Babel," bewailing the lack of an international language, brought a flood of letters to the Editor, who treated us very handsomely in giv- ing a prominent place to the information received as to the existence and rapidly growing universality of Esperanto. This has resulted in a reawakening in Cincinnati and a considerable increase of our mem- bership in that city. In both these incidents, which are only two out of many, the prompt and satisfactory results were due to team-work on the part of the Association members and this goes to show the value and absolute necessity of organized effort in order to accomplish rapid and great results. The increased interest on the part of educators is also extremely gratifying. While a number of institutions are teaching or preparing to teach Esperanto, it is not to be expected that it will at once be adopted by every school organization. School superintendents are practical men, without sentiment, and they hesitate to burden their teachers with any extra work until such a time as its absolute neces- sity has been demonstrated. It is for us as an association to show by example the practical educational value of Esperanto. In this we are being admirably helped by our Students Esperanto League and scarce- ly a week passes that we do not get reports of one or more "rondoj." Our needs for the coming year are for more workers and more centres of activity. Our success will depend largely upon individual work. Comparatively few of us are fitted for public and wholesale propaganda but every one of us is able to do some personal work and to interest at least one friend in Esperanto. Digitized by CjOOQIC 30 AMERIKA ESPERANTISTO Our efforts to show the Esperantists that the Association belongs to every one of them and that it is what they as individuals make it are being rewarded by a very general appreciation of personal re- sponsibility and helpful cooperation in our work. E.A.N.A. and the A.E. Co. There seems to be a more or less general confusion as to the mat- ter of addresses of the above organizations and mail and remittances sent to the wrong address not only add unnecessarily to the clerical work of each organization but give an added possibility of loss or con- fusion. All matters relating to the Association and its work should be sent to the Esperanto Uffice, Newton Centre, Mass. All matters relating to the Magazine or the book department should be addressed to THE AMERICAN ESPERANTIST CO., WEST NEWTON, MASS. While it may be convenient in some cases to combine correspondence or remittances it is earnestly hoped that so far as possible all com- munications will be addressed to the respective departments to which they belong. EKLEZIA ESPERANTISTA UGO An important movement has been inaugurated by the Esperantist Clergy of England, toward the formation of this League among mem- bers of the Anglican Church and a committee of organization has the matter well under way. Although the limit of eligibility to member- ship has not yet been definitely established, the present membership embraces not only the Church of England, but also the Protestant Episcopal Church of America. It is hoped that before the Feb- ruary issue of Amerika Esperantisto we shall be provided with a na- tional representative through whom memberships may be received. At the present time they should be sent direct to Rev. Archibald Ash- ley, Hon. Sec'y, 20, Leyland Rd., Southport, Lancashire, England. Membership fee for 1914 is 25c and should be accompanied by the fol- lowing information; 1, Full address, 2, Profession, 3, University or College, 4, University degree. END OF OFFICIAL PART ANTIKVA "Via avo estas iom antikva, ĉu ne?" "Jes, li estas maljunulo. Li povas rememori kiam oni eldonis la Nov Jorkajn vesperĵurnalojn posttagmeze." —Judge. Digitized by CjOOQIC AMERIKA ESPERANTISTO 31 VOJAGO AL LA KANALO 2jC ODIAO estas nur unu kanalo en la ideoj de ĉiuj personoj. Estas jM la Panama-Kanalo! Tiu grandega konstruegajo baldaŭ finiĝos, kaj eĉ nun preskaŭ finigita estas. La sesan de Septembro en la jaro mil naŭcent dek tri, mi enŝipi- ĝis en la novan vaporŝipon "Pastores" de la "Unuigita Frukta Kom- panio," de Nov-Jorko, por viziti la Kanallandon. La "Pastores" estas nova vaporŝipo granda, bela, rapida, kaj tute agrabla, kaj ni vojagan- toj ĝuis plezuregan libertempan vojaĝon. Estis je la unua posttagmeze, sabate, kiam ni mallaŭte eliris el la haveno de Nov-Jorko en la grandan maron, kiu tiam tute glata estis kaj kiu dum tri semajnoj tiel trankvile restis ke preskau neniu havis la marmalsanon. Post kvin tagoj ni alvenis al Kingston kiu signifas "Reĝurbo," la cefurbo de la Brita Kolonio, Jamajko, kiu estas insulo de sama nomo. Tie la ŝipo restis unu tagon kaj duonon; kaj la vojaĝantoj vizitis la urbon kaj aliajn lokojn en la insulo. Kelkaj sinjoroj, inter kiuj tro- viĝis mi veturis en automobile al la antaŭa antikva cefurbo, angle nomata "Spanishtown" kiu signifas "Hispana Urbo." Tie ni vizitis la antikvan katedralon, kaj la ne plu uzatajn registarajn domojn. i Tra "Hispana Urbo" ni veturis tra la valo de la rivero Cobre al la vilaĝo de "Bogwalk," kiu signifas "Slima Promenado," de kiu ni reve- turis al Kingstono laŭ la valo kaj "Hispana Urbo." Dum la posttag- mezo ni vizitis la urbon Kingstonon, piede kaj tramveture, kaj precipe la Esperajn Gardenojn (Hope Gardens), kie oni havis multajn intere- sajn kaj belegajn kreskadojn tropikajn. Elirintaj el Kingstono, ni forvojagis trans la Maron Karibean, kaj post du noktoj alvenis frumatene al Kolono (Colon), la komerca urbo je la norda ekstremo de la kanalo. Nur frenezulo aii mensogulo povas priskribi Kolonon kiel belan, sed estas oportuna kaj kurioza urbeto, kaj ĝia pozicio sur la tropika marbordo estas tre bela. Ce Kolono restis la vaporsipo du tagojn kaj duonon dum kiuj la vojaĝantoj havis tenipon sufican por viziti Panama-Urbon kaj vidi la cefajn vidindajojn de la Kanaka Regiono. Oni scias ke la Usona re- gistaro antaŭ preskau dek jaroj aeetis de la Panama Respubliko la rajton konstrui la kanalon kaj havi eksklusivan aŭtoritaton sur la tero tra kiu la kanalo konstruota estis. Do estas nun du registaroj en la Istmo, la respublika registaro ekstere de la regiono, en Kolono kaj Panama-Urbo, kaj la usona registaro en la Kanaka Regiono. Digitized by CjOOQIC 32 AMERIKA ESPERANTISTO La vojaĝantoj el nia ŝipo traveturis la Istmon per la bone konata Panama-Fervojo el Kolono al Panama-Urbo, vizitis la urbon dum la posttagmezo kaj restis en la hotelo Tivolio dum la nokto. La duan tagon, ni pasigis matene per vizitoj al la kluzo de "Pedro-Miguel" kiu signifas "Petro Mikaelo," sed kiun oni ofte angle nomas "Peter Ma- gill," al la kluzoj de "Mirarlores." al la nove konstruota kaj nune kon- struata "Balboa" haveno kaj urbo, kaj ankaŭ ni ĉeestis priskribon de la tuta kanalo kune kun la gvidisto kiu kondukis nin. Ni vizitis post- tagmeze Kulebron, kaj vespere revenis al Kolono. Oni povas trovi sufice facile priskribojn de la kana- lo aŭ spertajn aii ne spertajn. Do ne estas necese ke mi di- ru pli ol miajn ideojn ĝene- ralajn pri la konstruajo. La trian matenon mi. vizitis la kluzojn de Gatuno, kiuj es- tas la plej grandega kluzaro en la mondo kaj suprenkon- dukos la ŝipojn de la nivelo de la Maro Karibea okdek- kvin futojn per tri gradoj al la nivelo de la artefarita La- go Gatuno post la nekredeble grandega digo, aŭ pli bone, digego, kiu estas, laŭ mia nesperta opinio, la plej mi- rinda laboro de la tuta afero. Bedaŭrinde oni ne povas vidi pli ol la ruĝan koton en la superajo de la digo. La vetero en la Istmo ne estas varmega eseepte en la rekta sunlumo, sed estas KLUZOJ DE GATUNO tre fluidajega precipe en la pluva sezono. Do ni goje vojaĝis denove trans la maron unit nokton kaj alvenis al belega golfo eirikia an Almiranto, kaj al la beleta urbeto "Bocas del Toro" kiu signifas "Buŝoj de Bovo." Estas komerca stacio de la Frukta Kompanio, kiel ankaii la urbeto Almiranto kie la vapor- iiipo restis dum la posttagmezo kaj kie ni faris fervojan veturadon tra la bananaj plantejoj de la Kompanio tre interesan kaj plezurigan. Digitized by AMERIKA BSPERANTISTO 33 . El Almiranto dum la nokto ni vojaĝis al Limono, havena urbo en la respubliko Marbordo Rica, hispane "Costa Rica." Tie la vojaĝan- toj veturis fervoje al la ĉefurbo de la respubliko, hispane nomata "San Jose" (Sankta Josefo). La veturado de Limono al "San Jose" estas unu inter la plej vidindaj veturadoj en la mondo. Oni altiĝas ĝis kvin mil futoj super la maro tra bela, belega, kaj plibeliganta valo ĝis alta terplatajo, riĉa kaj fruktoplena, en kiu estas du urboj, Kartago, kaj "San Jose." La cefurbo estas tute hispana en formo kaj ŝajno, kaj preskaŭ en vivo kaj popolo, kvankam estas aliaj elementoj, kiel in- diĝenoj, inter la malaltaj klasoj, sed pli multe ol ĝenerale sude de Usono estas tiu lando, blank-homa lando. "BOG WALK" VILAGO, JAMAJKO La vetero en la alta parto de Marbordo Riĉa ne estas tiel varmega kiel la malalta apud la maro, kaj facile ni |>ortis niajn surtutojn. Sed la vetero estas tre rluidaja kaj subtenas tropikajn kreskajojn, car ne varmega, ankaii ncniam estas tre malvarma, suftce por frosto. Do estas la cefa pmduktajo de la terplatajo la kafo, kiu bezonas fluidajan ne tro varman, sed neniam frostan veteron. Oni plantas la kafon kaj la bananon kune miksitajn en la sama tero, por bavi la ombron de la grandaj folioj bananaj sui>er la kafo. Kontraŭe la kafo ŝirmas la ba- nanon iomete kontraŭ la vento, kiu estas tre malhelpa al la banano. Pro tiu kauzo laii inia kompreno, en la malaltaj varmega j teroj kie la kafo ne kreskas, oni plantas la kakaon inter la bananoj. La kakao havas belegan foliaroti kaj la miksajo estas tre bela. Digitized by Google 34 AMERIKA ESPERANTISTO El Marbordo Riĉa ni revojaĝis al Kolono, el Kolono al Kingston© dertove, kaj tiam en kvar tagoj, pro la rapideco de la ŝipo, al Nov- SAN JOSE Jorko,—portante kiel komercan aferon de la Frukta Kompanio, tri- dekok mil faskojn da bananoj,—kaj portante kiel plezuran aferon de la vojaĝantoj la memoron de vojaĝo tie komparebla. Karlo Herberto Cigno. MATERIO KAJ SPACO 2jf/*IAM oni pensas pri la grandeco de la suno kaj de la planedoj, kaj /^ speciale kiam oni sciiĝis ke multaj el la steloj estas pli grandaj ol nia suno, kelkaj eĉ multoble pli grandaj, oni facile forgesis ke kompare al la spaco en kiu ili mavis la sunoj de la universo kune kun ciuj iliaj akompanantoj estas tute sensignifaj per grandeco. Estas necble al la homa animo fari al si ideon pri eĉ negrandaj spacoj kaj distancoj. Oni povas imagi colon, futon, percion; sed tre malmultaj povas akurate bildi al si mejlon, eĉ se ili vojaĝas multajn mejlojn diutage, kaj kiam ni proves imagi naŭdek kvin milionojn da mejloj, la distancon de la suno, aŭ dudek kvin trilionojn da mejloj, la distancon de Alpha Centaŭri, nia plej proksima najbaro inter la steloj, Digitized by Google ___________________AMERIKA ESPEKANTISTO___35 la animo estas tute senpova. Ni povas nur diri al ni ke tiaj distancoj estas grandaj, treege grandaj, neimageble grandaj, sed tiaj vortoj nur vidigas la malpovecon de la imago. ... . . Sed kvankam oni ne povas imagi per la animo astronomiajn me- .zurojn, estas facile kompari-tiajn mezurojn unu kun alia, tial ke ni povas desegni bildon sur papero, kiu povas montri la rilatajn propor- ciojn de iliaj grandecoj, precize kiel oni povas desegni karton geogra- lian de granda lando aŭ kontinento, kiun tamen neniu povus koncepti anime en ĝia tuteco. Estas vere ke kiam ni komparas la amplekson de la suna sistemo kun la vastega spaco kiu disigas gin de la plej proksima stelo, la efek- tiva desegno sur papero okazas esti nefarebla, pro tio, ke ĝi bezonas tro grandan folion da papero. Spite tion, tamen, la proporcioj povas esti faritaj klaraj al la kompreno. Ni supozu ke la distanco al Alpha Centaŭri de nia suno estu re- prezentata kiel unu mejlo. Tiam hi malgrandigu la grandecon de la suna sistemo je egala proporcio. La diametro de la orbito de Nep- tuno, la plej ekstera konata planedo, estas ĉirkaŭ 5,400,(XX),(X)0 da mej- loj. Tiu diametro malgrandigita kiel supozita fariĝus—kio? Mejlo? Perĉio? Jardo? Vi divenas malprave. Gi estus ĉirkaŭ dektri coloj: tio estas, la disesto de la suno kaj Neptuno, kiu kompreneble estas duono de la dianietro dc la Ncptuna orbito, estus ĉirkaŭ 6.6 coloj. La radio de la tera orbito estus unu kvinono da colo. Nun, kio estus la grandeco dc la suno sur tiu ĉi skalo? Mi aldonu al la maso dc la suno thin de ciuj planedoj kaj iliaj satclitoj; tio pli- grandigus la mason de la suno nur jc unu sepcent-okdekono (1-780) —pligrandiĝo kiu estus nevidebla. Tiam la diametro de la tuta maso de la materio dc la suna sistemo estus unu kvarcent-kvinono (1-450) da colo. Tio estas, la spaco okupita de la tuta materio de la suna sis- temo, kompare al la sfera spaco kies radio estas la distanco de Alpha Centaŭri, estas kiel polvcro 1-450 da colo je diametro kompare al sfero du mejloj je diametro. Tial ke korpo unu ducentono da colo je dia- metro estas tute nevidebla por la nehelpata okulo, tia pe'vero bezonus grandigan lenson por sin videbligi. Sed estas 4.1*9- kubaj mejloj en sfero du mcjlojn je diametro. Se do ni supozus ke la materio de la suna sistemo estu uniforme dispc- cigita en sfero kies radio estas duono de la distanco de Alpha Cen- taŭri, po unu peceto en ciu kuba mejlo de la sfero, la diametro de tia peceto estus 1-725 da colo tre proksime. Tiuj ci kalkuloj estas faritaj laŭ la supozo ke la masoj de ĉiuj membroj de la suna sistemo estu transmetitaj en densecon cgalan je tiu de la tero. Digitized by CjOOQIC 36 AMER1KA ESPERAKTTISTO Eble oni akirus eĉ pli bonan ideon de la vasteco de spaco kompare je tin porcio da ĝi okupita demateno, kiam oni komparas la supredi- ritajn kalkulojn kun la fakto ke la maso de la suno kune kun ĉiuj ĝiaj akompanantoj estas ĉirkaŭ 76^75,000,000,000,000 kubaj mejloj, el kiuj nia malgranda tero prenas ne malpli ol 259,000/XX),000. Robert M. Bailey. "La tempo jam pasis," fiere dcklamis oratoro, "kiam viro povas sin kaŝi post virina jupo." "Ja, jes," rimarkigis cinikulo sur la plej malantaŭa sidejo, "tiuj X-radiaj jupoj ĉesigis tion." —Buffalo Express. Li—"Estu la mia, kaj vi igos min la plej feliĉa viro en la inondo." Si—"Mi tre bedaŭras, sed domaĝc, mi mem deziras esti feliĉa." —Boston Transcript. "Tiuj Ĥinaj literoj estas kuriozaj," diris viro staranta antaŭ lavejo. "Jes," respondis Ha amiko, "Ĥina estas la sola lingvo, laŭ mia scio, kiu aspektas precize kiel ĝi sonas." —Washington Star. Trad. J. M. C, Jr. You Ought to take SCIENCA GAZETO A monthly magasint entirely in Espe- ranto, devoted to Science and Industry. Contains semi-technical articles on many interesting subjects. Subscribe for your own pleasure—and show each copy to some scientific friend. Send Subscription (ti.J0) through The American Esperantist Co., Inc. West Newton, Mass. (Sample copy, 80 cents) POLA ESPERANTISTO Monata gazeto, aperadas okan jaron, eiam pliinteresigante sian programon. En 1913-a jaro "P. E.," krom 12 ilus- trataj, zorge redaktataj numeroj en klasika, pure fundamenta Esperanto, donos al siaj abonantoj senpagan: "LITERATX7RAN ALDONON" (800 paga volumo) Hendu abonpagon ($1.40) al la American Esperantist Company, West Newton, Mass. Foreign Magazines Twelve copies, our selection, back num- bers, for only sixty cents The American Esperantist Co* Inc. West Newton, Mass, Digitized by CjOOQIC |he/_\merican]^oy The SAFE boys' magazine T""eoon,hso!Oiily$layear healthful brain food" AIlb"yfornlIboT»,Tir)tach!1'rBp-'per. Clean cs a whistle full of picture*. £1 to (i pare» Dvcry month. Manly, in^piringetririotu-f tr:m l.ŭdvotl» turo. athletic*, hutorv, srhonl life, written by tan: t popular boys' authors. Instnn-tivo speri.il articles, Fin© articles on football and other forts. Departments of Mechanics, Electricity. I hotogramiy, Popular bVienen, How to Mnko Thlnpa, Ktacip (olleetimr, Chickens, Pots, Gar- denia^, Inventions and Natural Wonder*. *•«*> *2J THE AMERICAN BOY KeirnUr Price, One Year . . AMERIKA ESPERANTISTO Regular Price, One Year . . Regular Price for both . . . SPECIAL PRICE FOR BOTH . . THE AMERICAN ESPERANTIST CO.. West Newton, Mass. $1.00 Read by 500,000 boys —and endorse*- j>> Shelr ;>wertts *? -vw1 0 D 0 3 q c 3 C ID At Last, A Real Footease Simpson "Higena" Sanitary Inncrsole - ly placed inside your shoes. Iiunicdi- '.y relieves tired, aching feci and chil- ains. Positively cures callous and keel's ;r foot warm durng tile Winter. Trial r will convince you. Send size nl shoe. Price 25c. Mailed 30c. Maker, ALBERT E. SIMPSON, 39 Webster St., Lynn, Mass. LA IDEALA LIVELO l"nu sola parto Hcrmete fcrmita Elfluado aŭ Vaporigado de I' Alkoholo estas neeble 1 so,,. V..,H,j., EI1MSA KNTREPRKNO hSI'MIANTISTA 105 Hawthorne St., Brooklyn, N. Y. 1 1 THE WHOLE OF ESPERANTO EXCELLENT PROPAGANDA MATERIAL ORDER TODAY 5c per copy 10 for 25c 50 for $1.00 Contains Grammar, Vocabularies and a Little Story. Just the thing to interest your non-Esperantist friends. THE AMERICAN ESPERANTIST CO., INC., West Newton, Mass. Digitized by Google "LA UNUA LECIONO" Vivas hodiaŭ multaj avinoj, kiuj antaŭ sesdek ja:< j ricevis sian "unuan lecionon" ĉe Emerson Piano kaj tiun pianon ili ankoraŭ plej amas. Veniliatoj en ĉe/aj urboj kuj urbetoj. Petu kataloaon. EMERSON PIANO CO. - - Boston, Mass. Digitized by Google