Amerika Esperantisto Vol. 12 OCTOBER, 1912 No. 3 Announcements ^^^^^/HIS present number of M (~*\ Amerika Esperantisto will ■ 1 be especially valuable, we ^^^^^V trust, on account of the ^^fco^^ "insert," which you will find contains a reliable up to- date li^t of Esperanto text-b< . gen- eral literature, music, esperantajoj. We suggest that you not only keep this Book List for handy reference, but also check up your own library against it at once, and see what new books, etc., you wish (specially to secure the next time you have occasion to write to the American Esperantist Company. Everything in the list is handled by this Company, and is always in stock,—unless some club sud- denly orders fifty or a hundred copies of a heretofore not very popular book, and temporarily cleans off the shelf before the next consignment arrives, in which case you might have to wait a few days. But the moral of that is—order early! THE NEXT NUMBER The next issue of Amerika ESPERAN- TISTO will be a "Grammar Xumber," con- taining not only the usual literary por- tion, announcements, news items, etc but, in addition, a five or page synop- s of the grammar and everyday vocab- ulary of ranto, and one or two arti- cles hi English. We propose the following special method for aiding the largest possible number of | ms to receive a copy of this Grammar Number: YOU put a few copies on sale in as many of your local drug stores, book . and Other stores as you can. )n sale" means that the store in question may sell at ten cents per copy, and pay »u at the rate of six cents |>er copy for all copies sold; returning to you the un- sold copies,—so that they lose nothing, even if they should not succeed in selling a single copy! You will buy the copies from us, in bundles of five or more, at five cents per copy, having, if you wish it, the same privilege of returning unsold copies, in which case you will get your money back from the American Esperan- tist Company,—or be able to spend it for whatever other Esperanto wares you may then happen to need. WE have a special window-card ex- plaining about this number. // XVtU I sent you without extra charge, if you will mention, in ordering your bundle of the November issue of Amerika i:kan- tisto, that these are to be put on sale in a local store or offict The Eighth Congress v Henry \\\ Hetzel Official Repr \tati\ the Esperanto A- iation of North Amkri Mr. Hetzel was reqn d to write this port in English, rather than in Esp< ranto, for tlie benefit of readers of AMERIKA ESPERANTISTO who hare no i had time or opportunity to learn the International Language. CD national HE first impression that the visitor to Krakow received on alighting from tlie train was that there had certainly been great preparations made for the Eighth Inter- Congre of Esperantists. i<> AM ERIK A ESPBRANTISTO Everywhere the green Hag was in evi- dent teeming! cry store and build- ing w inxious to show its welcome; a fact which test dies to the thorough-* nessof the lab*us of the local committee. In many pla< on the walls, etc., were official pO I placed there by the mu- nicipal authoi , and signed by the Vice-President, Dr. 11. Szarski, calling attention to the coming Congress and i questing households merchants, to ornament their buildings in honor i the event. Admission to all museum w a ma< free to Congo members during tl week and the "Kongreskarto" also et titled the holder to unlimited free U the street railways of the cit Each dele. on arriving at the KYg- ; ration Office was given a large bundle more or less «Tficial material pro- . circulars and announcements, to- gether with complimentary copies of r nt booklets in Esperanto, u» notfa ing of a seemingly endless ad- vertisements. This latter fact was an impressive demonstration of the utility of the International Langua md also of the fad that this Utility IS being ap- preciated by business men. The local merchants showed their enterprise by their very free use of posters in Esp< ranto, mostly printed in green ink. which decorated e\ fence and vacant space through the cit The registration office was well organ- ized. Besides the constant labors of Dr. osenstock and Mr. Rudnicky, General cretary and Treasurer respectively of the Local Committee, there were always at hand six or eight university students and as many gymnasium students, all of whom spoke Esperanto very readily, and were very agreeable and obliging. I Tac- tically the entire Commercial Academy, large building, was marie use of by the Congress. u the floor above thĉ t( istration office were the exposition,—a great array of books, magazir news- papers, etc., and ihe sales room, where Esperantist materials of all kinds were for sale. IT in the -rime building one of the chief banking houses of Krakow had established a branch for the special accommodation of Con member In a nearby building the post office au- thorities had fitted up a complete office for the receipt and despatch of letters, sale of stamps, money orders, etc. The sessions of the Congress were all held in the "Old Theatre," a building well suited to the purpose, except that for some Sessions it should have Beth la; Even while these were going on, there were other events outside. he number of Congress members, as officially n tered, was }, among whom were pre ent the fol \ng memln f the EsPSl cm iation of North America: Mr. D. K. Parrish, of Los Angeles, Mr. I. A. WhiuMmb an Ir. J. Silbernik, < ev N ork City, Mr. Isaac Miller, of Bab ti: •. w repr ted the Maryland district branch of the As ition; Mr. Cedric I he, of Reno, Nevada, who is In ides Scholar at ( «rd, and Mr. :. W . Ilctzcl, who was the official rep- hi alive of the A tion, and also held a commission from the Governor of Pennsylvania to represent that state and make a report. IDAV The various groups of delegates as sembled on Sunday, Aug. 11, according to nationality, to elect representatives to speak before the Congress on the same iv. In the early att< moon occurred a luncheon given by the Municipal Coun- and the city authorities to the officers of the Congress and the delegates and representatives of the various nations. Over one hundred persons were in at tendance. The actual sessions of the Congress began with an imp: ve gathering in the Old Theatre at four o'clock. Every seat on the stage and in the auditorium was taken long before the hour, and tl aisles and passage ways outside were also crowded. Dr. Stephc Vlikolajski, of Lvov, was elected president, and the ad- dress of welcome was delivered on b< half of the local committee by Dr. Odo Bujwid, Professor of Bacteriology in the Jagiellona University. When the Chair announced Dr. Zamenhof. the author of Esperanto, as the next speaker, the en- tire audience rose as one, with long con AM ERIK A ESPERAXTISTO 11 tinned applause, followed by the singing of the hymn *'La Espero.'1 Next the various official delegates and representatives greeted the Congress. The Ministry of War and National De- fense of Austria and the Ministry of Mar of Hungary each sent representa- tives, as did also the Ministry of Educa- tion of Japan, Ministry of Public In- struction of Russia, the city of Prague and the Bohemian Council, the Chamber of Commerce of Roumania, the State of Pennsylvania, the city of Breslau, Ger- many. Resides these were others, some sent officially, representing the following nations or countries; England, Wales, Ireland, Scotland, France, German)-, Italy, Spain, Holland. Belgium, Switzer- land, Denmark, Norway, Sweden, Rus- a, Finland, Poland, Austria, Hungary, Scrvia, Roumania, Bulgaria, Turkey, the Basque provtno Spain, Catalonia, Mexico, India, and the Ukrainian prov- inces of Russia. In .'ill there were about 25 different independent nations rcpre- tnted, and about 80 different national •ngues. Each speaker was greeted with applause on taking the platform; particu- larly enthusiastic were the greetings given those from far off or little known lands such as India, Japan, Mexico, Tur- key, Wales and Finland. Many telegrams of greeting were read from societies in every part of the world who were unable to send representatives. Every now and then would be read a telegram from a corner of the earth where one hardly expected to find Esper- antists. The despatch from the Esper- antists of Shanghai, China, evoked par- ticularly loud applause. The Queen of Roumania, well known in the field of literature as "Carmen Sylva," sent to the Congress her greet- ing, and to Dr. Zamenhof personally her autographed portrait. It was unani- mously voted to send to Her Majesty a telegram of thanks. Also, it was de- cided to send a telegram of greeting to His Majesty, the Emperor of Austro- Hungary, in whose country the Congress occurred. In the evening about one thousand persons attended the supper in the Halls of the Shooting Club. The orchestra of the Hundredth Regiment furnished the musi Until a late hour the Mine w agreeably spent in promenades and con- versation. MONDAY The first general photograph of the Congress was taken this morning around the base of the Mickiewicz monument in the chief square of the city, and another was taken an hour later on the declivity of the Castle Wawel. The first session of the annual meet- ing of the Universal Esperanto Associa- tion was called to order by President M'udie in the Old Theatre. Shortly afterwards, and several times later in the week, in the chambers of the Commer- cial Academy a number of sectional meet- ings took place. Here gathered Catho- lics, freethinkers, journalists, psychisl theosophists, postal clerk- inkers, teachers, physicians, lawyers, pharma- cists and the Red Cross Society, each group in its own room, and often several nips meeting at the same time. In- deed, during the whole Congress there seemed always to be some ism or ology having its meeting and the problem was always to arrange one's time to take in the more interesting of these gathering Nearly all were well attended, some even holding three or four sessions during the week. The formal work of the Congress was resumed by an important session in the afternoon at which only those sitting as officially designated representatives of local societies ("rajtigitaj delegitoj" ) had votes. The proposition of the Central Office in Paris regarding the organiza- tion of propaganda societies and their relation to future Congresses,—involving the principle already substantially ap- proved at the Antwerp Congress—was unanimously adopted. The budget of the Central Office was discussed but a vote postponed until the following ses- sion. In the evening occurred in the Old Theatre an event not soon to be forgotten by those who attended,—the Jubilee Evening, an event specially arranged to honor Dr. Zamenhof. Every seat was taken and standing room was at a pre- 12 AMERIKA ESPERANTISTO mium, while the long continued applause and evident enthusiasm which greeted the several numbers of the program im- pressed even the heretofore unsympa- thetic newspapers of Krakow. All who heard it declared it to be a literary and music event of unusual merit. Earlier in the evening occurred two lectures in Esperanto, one by Dr. Fiŝer of Tiflis, on "A Half-forgotten Corner of Caucasus/' the other by Dr. Oeliebter of Vienna, on ''Illusion and Kealit TUESDAY A largely attended meeting of students occurred in the morning under the aus- pices of the Universale Studcnta Asodo. In the early afternoon about 1200 per- sons took the train to Wieliczka, a town half-hour distant southeast of Krakow, where is perhaps the most famous salt mine in the world. On arriving at the station, which was gaily decorated for the occasion, the party was met by the tk ials of the town, and the Mayor, Mr. Ay was, delivered in Esperanto an el- lent speech of welcome, to which a re- •onse was made by Dr. Mikolajski, President pf the Congress. Access to the mine is had by shafts and wooden stair- ways, and on account of the size of the party both means of entrance were used. The interior was dimly but sufficiently illuminated by candles placed here and there along the galleries and chambers. The full depth to which the party de- scended was about 1000 feet, but before reaching the lower corridors we vis the Chapel of St. Antoni, the Chapel of St. Kinga, and the subterranean lake iduchowskil. Here at this latter place, as at several other points along the way, brass bands played. Above the lak weirdly illuminated by torches of n fire, sounded the strains of the 1'oli National Hymn, at the conclusion • which everyone enthusiastically cheered, "Vivu Polujo, vivu Poloj!" The chapels, with altar, statues, etc., entirely carv< out of the native salt, were of especial interest. It was doubtless a surprise to must of the visitors to find a buffet with full supply of food and drink, and a ballroom, in the depths of the mine! After making use of these diversions tl party, using the lift, reached the outer air without accident. In the evening occurred a theatrical entertainment in the building of the Architectural Exposition. If the "Jubi- lee Evening" demonstrated the adapta- bility of Esperanto to music and poetry, nging and declamation, the event of the following evening no less showed how people of at least twenty nations can laugh at the same jokes. Many of the numbers upon the program, particularly "LTso"—a bright little comedietta trans- lated from the Russian by Mr. Devjatnin and acted by him, by Miss Schaefer from < lermany, and Mr. Romanoff from Tur- key, were of a high order and well acted. WEDNESDAY A number of sectional meetings were held this morning, mostly in the building of the Commercial Academy. In the rly afternoon the "International Scien- tific Association'1 held a meeting. The reports of the officers showed the Asso- ciation to be in good working order, par- ticularly in the direction of establishing an international technical vocabulary and iii regard to the "Scicnca GazctO, the organ of the >ciatioii. It was unan- imously resolved to thank Mr. McKel- vey of the Bureau of Standards, Wash- ington, D. C, for his efforts in intro- ducing Esperanto in scientific congresses. ( Mr. McKelvey is a member of the Propaganda Committee of the I «- \to A IATION of North America, with this branch of propaganda as hi- special line <>f work.) The third session of the Congres> was important chiefly on account of its being the first time the voting blanks distrib- uted among "rajtigitaj delegitoj' (ac- cordii, the number of fully organized and paid up societies they represented ) were made use of. The Budget of the Central Office fixing the tax of 50 cents for each group of twenty-five organized Esperantists sending a delegate, was fully proved. In the early evening many attended a lecture given by Mr. Ebenezer Howard of l.ctchworth, England, the founder of tin Garden City" there, and author and propagandist of the Garden City Move- AMERIKA ESPERAXTISTO 13 nicnt. which formed the subject of his lecture. Mr. Howard, like many others, began the study of Esperanto mainly on account of the use he could make of it in the movement which he has at heart. The theatrical presentation which forms a necessary part of every Esper- anto Congress was represented in the M a." a tragedy by the well-known ilish dramatist, Kuljusz Slowacki. translated by Dr. Grabowski, and acted by B ii of the most eminent actors of the Krakow stage. Xot only was it a}>- parent that their work was that of fin- ished artists but their use of the Interna- tional Language was perfect. They proved that Esperanto is fully capable of expressing the most powerful emotions of men and women. The play may have left a had taste in the mouth of the au- dience, but it is not the fault of Esper- ato that all the prominent characters die in the last act! THURSDAY This was a religious holiday. Services C held in Esperanto in the Roman Catholic Church of St. Mary, the Prote tant church, and om I the Hebrew synagogue Those who attended were well repaid, for in every case the ser- mons, entirely in Esperanto, were well rendered. The Socialists also had a big meeting, about 600 attending at the Circus in the Park. Speeches were made by a dozen eakers from various countries, whose remarks were translated into Polish, sen- tence by sentence, by one of the local e- perantists. The audience was enthusias- tic in its approval of every reference to into as a means of communication between those of the various nations who are working toward better economic con- ditions. At the conclusion, a resolution was unanimously adopted favoring the use of Esperanto as a fourth language at future congresses of Socialists. The scientists and students had their inning when the Manifestation for Copernicus occurred in the court of the Jagiellona Library. The visitors at Kra- kow were not allowed to forget that this famous scientist was a native of Poland, The statue of Copernicus was decorated by the students, and a number of speeches were made pointing out the many con- tributions which Poland has made to scien The distribution of prizes in the Liter- ary Competition took place in the Archi- tectural Exposition. This event was fol- lowed by a concert and the photograph- ing of irious groups according to nations. The International Ball, the great social event of the Congress, was preceded by a supper which was punctuated by the oc- casional song, declamation and joke. As usual, t! a great deal of fan costuming, but at an Esperanto Ball one may wear the gaudy colors of one's na- tive land with more than ordinary justi- fication. Those costume which at- tracted the greatest attention, f>erhaps, were old-time Polish die , the cos- tumes of the Ukrainians, and those of Hungary, Spain, India and Germany. There were many costumes which while having no national significance were in- dicative of some profession, such as the cap and gown of the university pro- fessor, and the military uniforms repre- senting past and present periods. The genial general secretary of the local com- mittee, Dr. Rosenstock. whose face bears some resemblance to the first Napoleon, eated great amusement by arraying himself in the uniform of that character. Like other affairs of this kind the Inter- narional Hall held the crowd until a late hour. FRIDAY The day began with a demonstration in honor of Adam Mickiew the popular Polish poet. His monument stands in th- Rynek." or chief place in tie uter of the city. Around this gathered sev- eral hundreds of the Espc while- Mr. 1 lodler of Geneva, and Dr. Mikolaj- ski made the addresses, the latter also shaking in Polish for the benefit of ti non-esperantist audience on the edge of the crowd. The r< »f the morning was occupied by man tional meetings and t bird ion of the U. E. A. The vi-itor to these gatherings, whether he understood Esperanto or not, must have been im- 14 AMERIKA RSPERAXTISTO pressed with the earnestness with which the proceedings were conducted. Here were groups of men and women meeting and talking not for Esperanto especially. but in Esperanto concerning many inter- 's and ideas, for which the Interna- tional Language is only the means. Some of these groups have for several years existed as regularly organized Associa- >r instance tl Tutmonda Es- peranta Kura* OCto" (Teka), the internacia Ligo de Poŝtoficisti I Ildepo), for physicians and post office officials re lively. Other associations nilarly organized on an international basis meeting yearly and using Esperanto exclusively in their deliberations arc those for theosophists, vegetarian teachers, Roman Catholics, jurists and railroad men. Several of these j>cr- manent Associations issue regular ga- ttes devoted to their specialty, and of course printed entirely in Esperanto* In the regulai non of the Congress which urred in the ;»fternoon it was decided to hold the next Congress at enoa, Italy, Dr. Stromboli of that city presenting the formal invitation on be- half of the Italian i ts. Much interest was caused by a competing in- vitation n the city of Breslau, Ger- many, the delegate pi iting it stating that the invitation comes from the city authorities,—the first time in the history the movement that this has been done. While the vote was almost unanimously in favor of accepting Italy's invitation, tlie Congress with one voice and amid great enthusiasm resolved to thank the city of Breslau for its cordial offer. In the evening many gathered at the ew Theatre to hear an opera in Esper- anto, perhaps the first that has ever been sung in the language. The voices were good and music of a high order, and ever who went was pleased with * Halka." SATURDAY A number of relations held their closing sessions in the morning. In the early afternoon occurred a regu- lar feature of the program, the Kosci- uszko manifestation, which will be of especial interest to Americans. On the north side of the "Rynek" there is a me sunk in the pavement, and the h tering on it states the fact that upon this spot, on the 24th March, 1794, Tadeui Kosciuszko swore that he would defend the liberties of hi intr The Amer- icans attending the Congress arranged a tribute to th; Idicr-hero, whose serv- ices in behalf of American independence are gratefully remembered. An Amer- ican flag and ribbon decorations had been brought from the United States, and these, with an appropriate floral piece, were laid upon the stone, to be conserved later in the National Museum in Krakow. Speeches were made by Mr. Hetzel, on behalf of the Esperant i Association of orth Americ rid also by Mr. Par- di, Mr. Mikolajski, President of the •ngress fulfilling the role of translator into Polish of the remarks of the other speakers. The closing session of the Congress will always be remembered by those at- tlding it as a most impressive and in- spiring event. The ovation to Dr. Zamem hof, the author of Esperanto, and that to the Local Committee, whose labors suited to what was declared the Ix arranged, must harmonious, ami most momentous congress yet held in Europe, were exceptionally enthusiastic. POST-CONd EVENTS Although this ended the Congress offi- cials, a number of events which took place afterwards should be mentioned. On Saturday evening occurred a k ture by Mr. Devjatnin. of Russia, in the Old Theatre. To attend the Congress he and Mr. Romanoff, who is Turkish. walked on a "propaganda tour" all the way from Paris, and this furnished the speaker with his theme. The same speaker also gave an inter- esting description of the 'Parkurbo." a novel propaganda scheme which a num- ber of prominent rnian Esperanti are fostering. In the neighborhood of Munich. Bavaria, a I of land ha en bought, upon which the projectors expc to erect a model town to be called "Espe- ranto," and one of the conditions of a residence there is a knowledge of the language or an earnest intent ion to learn AMERIKA ESPERANTISTO 15 it. The plans and architectural drawings of this model town are alluring, and Mr. Schlaf, of Munich, and Dr. Kandt, of Bromberg, with their associates, assure us that the project is entirely serious and that its existence is more than merely on - paper, having, as they claim, already a capital of )0 marks. One of the local theatres arranged to have a part of its program of Saturday evening in Esperanto, and many congress members attended. Not only were the chorus singing of "La Kspero" and the several solos enjoyed, but with a Dative Bole at ones elbow, as several of us had, even those parts of the program which were entirely in Polish were to some extent understood. Sunday, the 18th, was leave-taking day. As it was the birthday of the Em- peror, a few remained to witness the military evolutions on the parade ground outside the city, but by far the greater number took train either for Zakopane, a summer resort in the Tatra mountains, or to Budapest, where the Hungarian es- perantists had arranged a three days' "post-congress," with an extensive pro- gram of meetings and excursions in the neighborhood. La Oka Kongreso de Esperanto de D. E. Parrish ropa Reprezentanto de i*a Los Angeles' Komerca Cambro. V^^^AM kelkajn tagojn antaii la ■ 11a de Aŭgusto, la urboj sur £} I la cefaj fervojoj proksimaj W^ ^B^ de Krakovo kotnencis zumi ^^-^^ per la alvenado en ilin de kunvenantaj gesamideanoj. Belaj festoj estas aranĝitaj de multaj urboj en Ger- manujo, Polujo kaj Austrio por akcepti la transpasantajn gastojn el ĉiuj landoj; kaj fine, ĉu vespere la lOan, aŭ matene la I Ian de Aŭgusto, cio kolektiĝas en la antikvd pola ĉefurbo, Krakovo, la urbo de la < Universala Kongreso de Espe- rantistoj. Malfacila estas la tasko de la rapor- tanto, pro absoluta neebleco ĉeesti ĉiujn kunsidoĵn kiuj dum 7 gloraj tagoj okaza- ili . sed mi laueble plenumos tiun devon. a I pardonu al mi, se mi netraktas iun andon, de tro speciala intereso, car nur ĝeneralan raporton mi povas ĉi tie pre/cnti. Tttj je la alveno en la stacidomo mi konstatis kc tiu ĉi kongreso estas escepte bone aranĝita! Ce la vagonaro mem, kun alte levitaj standardoj de nia Espero, tis la afablaj akceptantoj. Oficejo de Akceptanta Komitato estas en la stacidomo kaj tie, antaŭ ol foriri, oni povas ricevi la necesajn informojn pri loĝejo, aŭ ec gvidiston por tien konduku. Elirinte el la stacidomo, la alvenanto troviĝis antaŭ vere surprizanta afero. Jen. vidu. ĉu ja la tuta urbo esperantisti- ĝis? car antau la okuloj elstaras, ĝuste trans la strato, longaj vicoj da rcklamaj afiŝjoj, kies preskaŭ ĉiu afiŝo estis Espe»- rante presita, an almenaii havis tekston nacian kaj Rsperantan! Kaj la tuta urbo same; dum la kongresa semajno ne malpli ol 30 diversaj afiŝegoj anoncadis la ĉefojn komercejojn de Krakovo! Sabaton vespere okazis varietea presentado en la Teatro de Novaĵoj, gajaj kantoj, deklamajoj humoraj, k.t.p. k.t.p.. tute internaciaj. DIMA Dimanĉe, la 1 Ian, okazas la Malferma Kunsido de la Kongreso, je la 3a posttag- meze en la belaj ĉambroj de la "Malnova Teatro." Sendetale la tagordo estis jena: Eiekto de la Estraro de la Kongrc-o (Oni clektis Kiel prezidanton, S-ron. Stefan Mikolajski) kaj nomado de ĝiaj komita- tanoj. Poste parolis la urbestro de Kra- kovo pole, kaj legis bonvenan saluton en Esperanto, je granda aplaŭdo. Kaj nun longa vico de aliaj salutoj al la Kongreso, de la Komerca Cambro de Krakovo. de la Brezidanto de la Loka Organiza Komi- tato, kaj de la multaj oficialaj delegitoj al la Kongreso. Tiam paroladis D-ro Zamenhof. Oni tralegas la ricevitajn telegramojn kaj poste parolis la delegitoj de la diver- saj esperantaj kaj neesperantaj organi- 16 AMERIKA ESPERANT1ST0 zoj, kitij sendis specialajn reprezentan- tojn al la 4*Oka." Notindc estas ke mul- taj urboj, cambroj komercaj kaj mini terioj de edukado sendis mem vole repre- zentantojn. La landoj reprezentataj en la Kon- greso, cu oficiale aŭ ne, estis jenaj: Aii trio. (Moravio, Kroatia, Bohemio, Ga- licio), Hungarujo, Serbujo, Bulgarujo, Germanujo. Rush jo, Potajo, Francujo, Tuniso, Nederlando, Svisujo. Pelgujo, Danujo, Norvegujo, Ifekstk I'sono, Kumanujo, Turku jo, Italujo. Hispanujo, ustralto, Anglujo, Kimrujo. Irlando, Skotlando, Kinnlando, Svedujo, Japan- ujo, kaj Hindu jo (certe mi forgesis kel- kajn !) do, 32 diversaj landoj! Vespere preskaŭ la tuta jam alveninta kongrcsanaro kunvenis en la "Pafista Domo" por partopreni ĝis la la horo matene komunan vespennanĝon. Orke tro de la 100a Inf. Reg. donis bonegan muzikon. kaj logis al dancado. kiu tuj post la manĝo komenciĝis. in vespero la deziratan efikon, t.e. interkona- ;i la inultnaciajn partoprenantojn tuj i koinenco de la scinajno. LUNDO Frumatene lundon la gckongresanoj kunvenis sur la i'Rynek" (ĉefplaco) Stlb la bela monumento de Micki< z ]>or komuna fotografado. Poste oni man al la remparoj de la antikva kastelaro de la polaj regintoj, Wawelt kie okazis dua •tografado. Tiam oni rapulis al la Mai nova Teatro, kie okazis kunsido de la I1. ! \ Mum tin ei kongreso la kunsi- doj de la Universala aula Asocio represent is " kongreso n in term *lo kon- rcso/' La agadkampo de la V. E. A. tiom rapide (fisvastiĝis en la daŭro de la 1 jaroj de \K>st ĝia fondo, ke nun giaj knnsidoj (okazantaj samloke kai n- tempe kiel tiuj de la uuala ĉiujara Kongi > havas vere tre gravan karak- teron. Samtenipe kun la km k> de I*. L okazis multaj fakaj kunsidoj, de ECatoli- koj, Liberpensuloi, Socialistoj, Teknikis- i. Laboristoj, jnrnalistoj, inatruistoj, mkistoj, ĵuristoj, k.t.p., kaj dum la tuta >ngr< najno tiom multe da diversaj fakaj kunvenetoj okazadis ke neniu pov ilin dctale raporti. Je la 3 US maltenniĝas la unua labora kunsido de la Generate Kongreso (De nun mi citos nur la gravajn diskutojn aii decidojn faritajn dum la Kunsidoj). La Prezidanto legis la regularon proponitan por la voĉdonado en nuna kaj en sek\ an- taj kongresoj. Akceptita kun malgranda aniendo, kaj oni petis la Rajtigitajn Dele- gitojn konformigi al tiuj reguloj en la diskutado kaj vocdonado. Dum la lasta Kongreso, en Antverpeno, oni antaumeti< proponon de kotizajo de malgranda sumo por ĉiu ano de grupoj sendantaj rajtigitan delegiton al la Kon- greso. Pro nianko de plena kompreno pri tiu kotizajo en la lasta Kongreso, oni nun antaŭmetma la demandon, ĉu akcepti la voĉojn de la Delegitoj de grupoj ne- pagintaj tiun kotizon, aŭ nur tiujn de jam pagintaj la kotizon grupoj. P-ro Bourlet klarigis kaj oni akceptis por la harmonio de la Jubilea Kongreso, ak- cepti ankaŭ tiujn kiel plene rajtigitajn Delegitoj n. Sekve de tio, kelkaj ne-pagin- taj Delegitoj promesis tamen pagi la k< »ti- zon (10 centimoj por ĉiu membro de siaj grupoj), Oni malfermis la lht«>jn ĝis mardo tagnu or ebligi ke la del >j ne enskribigintaj sin faru tioi I' P-ro, Bourlet klarigis tre koncize la sta- ton de la Centra Oficejo, kaj montrante ke la kotizoj de la nun enregistritaj grupigitaj 0 Esperantistoj, |m> 70 ntimoj, >s subteni la Centran Oficejon, petis ke la Esperantistai in akceptU kaj funkciigu de post la La de Jan I Vsl diskuto pri la nnna d< ficito tie la Centra Oficejo, kaj uprcn- o ke ĝi < transdonata al la Esperan- tistaro senaulde, oni akceptis grand*- I'laude la proponon, kaj voĉdonis danki eneralon Sebert pro sia malavara donaco. Mndie laudis ke oni ne konligis la d indon de Internacia Or- inizo kun tiu pri la Centra Oficejo. Do, i la vanta Kongreso ĉiu Rajtigi: Delegito devos esti transdoninta 1 u- jaran koti n de 1. por ĉiu membi dc sia grupn. Per la Sttmoj tiel kolekt taj oni malL Stlbtenas la gravan Cen- tran Oficejon. tiel utila por nia afer Lundon vespet n la Malnova Teatro la 44Jubilea spero" tents nin ĉiujn ravitaj de la belaj p*daj kaj esperantigitaj naciaj kantoj. Partoprenis S-ino Jad- AMRRIKA ESPIiRAXTlSTO 17 Szayer (Ada Sari), konata opera kaniistino; S-ino Stanislawa Wysocka, dramatist mo; kaj S-ro Wiktor Bieganski, dratnatisto. Ciuj ricevis grandan aplaŭ- don de aiidantaro internacia. SfO, 3d- niont pole deklamis atttuzon paroladoti. Makho Manion la 13an okazis unu el la uni- kajoj de la Oka Kongo ekakurao al la lamaj Salminejoj de \\ iclicjka. Je tag- mezo, plenigantc vagonojn jc kon- gresanoj, ni ekveturis al la urbeto Wie- licjka. Alveninte tien, jen atendis nin vera surprizo,—la urbestro faris en pcr- fekla Esperanto bonvenan parolad< m, kiun oni laŭtege aplafidisl Sckvantc I bonan nrkestron ni marsifl kclkajn mint tojn tra agrablaj vojoj al la ininejoj. Am- bautlanke staris densaj vicoj da hom< ivole rigardantaj nin, kunvenintaj por vidi tiujn strangegulojn, kiuj pli ol milof el 30 landoj povas tamen hrterparoli! Surmetinte unupecajn blankajn super- vestojn Kontrau la malpuriĝo, ni estis \x> 5—(5 personoj rapidc malicvitaj en 1; b- terajojm kaj komenciĝas la esploradon de la plej interesaj hal'j. galerioj kaj pasejoj. Longe vagis nia arc, lau vojoj nin kondukantaj jen supren, jen malsu- prcn, tra vastaj haloj. ĉambraroj el solida onsalo ĉisitaj, preter dclikatc, kurioze skulptitaj kapeletoj, kun figuroj de la nktuloj, el salo. ^tis ankaŭ idomo, preskaŭ kiel BUT la fervojoj de kiuj ni jus venis. Ni bone inangis tie, kaj daurigante nian vojon ni alvems al la bal-ĉambro, kastega ĉambro de kies pla- fono pendas grandaj kandelaboroj el lumtgita de mil kandeloi kaj de artaj fajrajoj. Orkestro ĉi tie nidi il- »jn, kaj en la fantoma lumado, 3( metrojn sub la tero, homoj el SO landoj paroladis unit lingon, kaj kune dancis. Dettove trapasante longajn koi rojn kaj ĉambron post ĉambro ni atingis kaj per pontoj pasas nigrajn lagojn; sur unu ili orkestro en boato ludis, uraliaj nur la rebrilo de la torcoj de niaj ministaj g\ridantoj respeguliĝis en profundoj akvoj! Den- ni grimpi Ipren, ĉie tra ĉambraroj tiel vastaj ke oni perdis leon de amplekso lis ]>or ni la or- kestro, kaj la muroj reehis la babiladon de mirigita internacianaro I Ja longe nia ling. utiĉe disva is sur la tero, sed hodiaŭ por la unua ioĵosub la tero' Revenante al la surfaco ni provizis nin je belaj memorajoj,—malgrandaj objek- toj, skulptitaj el salo tiel pura kc ĝi simi- las \ itrajon. 1 )enove plenigantc la longan vagonaron, tirate de 2 lokomotivoj ni malrapide forveturis ree al Krakovo, sed kun gajaj krioj de "Cis Revido" kaj dankoj pro la mirindajoj de tiu tago! ni j estas sufiĉe lacaj, sed la koncerto tj dcklamajoj en la Arkitektura Ekspo- zicio nun vespere allogE Multnaciaj amatoroj nin amuzis. Estas komedieto ludata de Turko, Ruso kaj Oermanino; Skotlandaj ŝcrcoj en Esperanto, kantoj en Esperanto el Rumana kaj llungara lingvoj tradukitaj, mimikadoj, k.t.p. en longa atnuzplena vico! MERKREDO. Post tuta tago da nura amuzado, merk- redo la 14a est is tago de laboro. Matene la kunsido de U. E. A. definitive fiksfa la kotizajon dc siaj membroj por la venonta jaro je 1 Sm. kaj forigis la katcgorion de aprobantaj membroj, pro tio ke mal- multaj tiaj e s nun varbitaj. Post- tagmeze la Ccnerala Kunsido esploris la demandon pri la Komisio devonta Ntudi la proponot] de Internacia Organizajo de Esperantaj A .j. Fine oni ne- definitivc prokrastis la fondon de tia Komisio. Yespt en la belega Urba Teatro, kies ralkurteno estas ma >verko de pola pentristo Henryk Siemiradski, ni plenigis ciujn lokojti por auskultj la Me- gan dramon "Mazcpa,11 ^U- la plej fama pola poeto Slowackt. La Krakovaj gear- tistoj, lernintc la rolojfl parkerc. 1 aide prezentis al ni, en Esperanto-internaci vesto, la bone konatan verkon, en trad uko de la geniulo Graboyvski. Granda aplando i kvis la dramon, kaj alvokinte multfoje la lertajn geaktorojn oni faris ankafi al 1 adukinto ova i! jaOdo. Jaŭdo la a estis kvazaŭ dimanco, kun diservoj en la Katolika, Protestanta kaj Hebrea preĝejoj. Ci < la tago 18 AM ERIK A ESEERAXTISTO de la "Cieliro de la Sankta Dipatrino/' Kn la stratoj mteresitaj kongresanoj rigardis la procesiojfl de sankta j figur portataj sur la sultroj de virinoj. I multe da kandeloj, oni kantK kaj portL Morkronojn. Posttagmeze en la haloj de la Arkitek- tura Kkspozicio, oni disdonis la prcmiojn por la literatura konkurso, kaj vi pere, antaŭ la balo, * granda amuzplena vespcrmanĝo. aranĝita de nia eminentulo, Mudie, el Londono. Kelkaj reguloj funkciis por ĉi tiu okazo,—neniuj du personoj parolantaj saman lingvon 1 m povas sidi kune, tiel la longaj tabloj, tutfl rkaŭantaj la vastan salonegon esl okupataj de nacianoj ekte mil j! Kaj kiaj gajaj paroladetoj okazis! Kaj kantoj de diversnaciaj samidcanoj nin eiujn gajigis! E>tis bona korm por la balo, kaj je la 9 :30 ni tran en la grandan balĉambron. n multcgo da naciaj kostumoj, sajnas ke la bela kmitno plivastiĝas, I'lej multo es la belaj estajoj de I olujo, Austrio, Hungarujo, Bulgarujo, Rumanujo, k. t. p., pli malofte viditaj en la ĝisnunaj kongrcsoj. R markinda era simileco al Xa- de nia ccforganizinto Dro. Leono R< n vestajo de la franca general*> li aperis kiel renaskiĝo de Napole mem I is malfraa horo oni sin amuzis,—jen hungaro dancas kun bela anglino; gennar alsas kun italino en nacian kostumo; Japano parolas en angulo malluma, kun enviata polino; brako en brako promenas rusa liberpen- sulo kun fr:u katolikino, hebreino kun protestanta norvego; kaj en la fino, ĉirkaŭ la standards de nia Espero, eiuj nacianoj. mano en man*-, galopis al la ritmo de rapida muzil en la altaj balkon ia estis denove labortajn» en la plan*) de la Kongreso. Matcne la kunsido de la U. E. A. traktis la temojn de lb tel—servado, la enkonduk<»11 la komercan uzadon, kai la eblecon r ion de konsento inter la U, Ik A. j la Umd-asocioj )kt ki<> la labon» dt la ambau 1 multe faciligita. T« ze okazis diversaj fakaj kunsidoji kies raportojn oni devus aparte ricevi, pro neebleco ĉiujn ĉees; La laborktino le la Kongreso aŭdis in- vitojn por la venonta Kongreso. prczentata de la Urbo de llreslaŭ, Ger- >, oficiala invito por la 9a Kon- go kaj alia de la Esperantistaro de nova, italujo. Voĉdone oni aL la inviton de Get* tiel fiksante tiun urbon kiel la urbon de la 9a Interna >ngreso de erantistoj. Dato nc- detinitive proponita estis la semajno sek- vanta la unuan dimanĉon en Sept. 1913. Rimarkindaj dum la kunsido de la ĝen- erala kongreso. estis la tre trafaj paroloj de Sro. Levy, blinda in-truisto, de la fama / atra Lumcnosa en Bukares: Sro. I. estis komisiita de Ŝia IfoatO, la Reĝino de Rumanujo (la fama Car- men Sylva), transdoin al Dro. Zamenhof ŝian port n kun autografo kiel dank CSprimou. Sro. Levy estas tute blind.1. sed veturis al la Kon| j vigle par- toprenis en ĝiaj diskutoj. Li parolas I peranton perfekte. V< re, por la unua fojo, grandopero en Esperanto! Trupo de preskaŭ SO geaktoroj kaj kantistoj prezentis la mclo di<-jii di nia lingvi 1 en <>pet 4H; \ ere tiu lianko de la nuna Kongr* preparita, kiel ĉio, cetere, j ni havis la okazon konatigi kun la rkoj *lc |X)la literature kaj pola muziko nnple. car en E traduk*» la originafoj pova> e^n plej perfekte repre- zeni.aii la open kis S-i Grabowski sur la scenejon kie li laŭdta la lertegajn geartistojn per kelkaj frazoj. AMERIKA ESPERAXTISTO 19 0. Sabato okazis la finaj kunsidoj. Oni esprimis la dankojn, kiujn ni ĉiuj ŝuldis al la Loka Organiza Komitato, al la Urbestraro de Krakovo, al la multaj ofi- cialaj delegitoj, k. t. p. Elokventaj paroloj de 1 )-ro Zamenhof, Rosenstock, Gluck, k dikolajski fermis la lastan Kunsidon,—kaj la Kongreso ofieiala ne plu e> Y'espere la gekongresanoj kunvenis en diversaj kafejoj, por diri "adiaŭ" kaj "lis la revido en < k-novo". Oka en la Teatro de Novajoj lasta prezentado por esperantistoj. programo el kantoj, deklamoj, komedietoj, k. t. p. ĉio ink nacie ludita! La kafejoj de Krak* estis iom unikaj, ale kafejo Cukier- nia Lwowska de Jan Michalik, fama en tula [\)luja Tie ĉi kunvenis multaj por trinki toon ail kafon, kaj manĝi la bone- gajn multspecajti kukojn pro kiuj Polujo estis konat J)l man To. Preskau duono de la kongresanoj estis jam foririntaj, la aliaj estis vekigitaj frumatene de kanonpafado, kiu honoris la Imperiestron Fran/. Jozef pro la datreveno de lia naskiĝtago. Multaj kon- gresanoj foriris frue al Zakopane por vi/iti la belajn montarojn Tatroj je 4 horoj de Krakow Ili restis tie, por rondekskttrsoj eti la pentrindajn valojn kaj montojn de tiu pitoreska regiono. Aliaj forveturis al ITaha, aŭ al Vieno aŭ Buda Pcsto, en kiu lasta urbo estis aranĝita la postk^ngreso de la Katolikoj. Ankara ŭ multaj iris rekte hejmen al siaj respektivaj urboj kaj landoj. Kaj nun car do estas kvieta en la urbo dc la Oka Kongreso, mi volas reiri la vojon kaj vidi ĉu mi ne povas aldoni kelkajn seiigojn aŭ ĉu mi ion tute for- gesis! Ni devas noti ke la Akceptejo kaj Oficcjoj de la Kongreso pcrfekte funk- cii Nur laŭdojn ricevas la multe labor- inta Kŝta Oficejo trovi- ĝis je nur kclkaj paŝoj de la Akceptejo. Uŭ kalkuloj oni sendis kaj ricevis tra tin oficejo pli ol ©0 pecoj da kon- gresa poŝtajo dum la semajno. Ciuj muzeoj en la urbo, same la tra- moj, estis tute seupagaj por la Kongrcs- anoj. Ce kunveno de la komercist-kongres- anoj en la halo de la Krakova Komerca Cambro vendrede, oni decidis komisii al Sro. Emiljan Loth, el Varsovio, fan ra- porton pri Esperanto antaii la Internacia Kongreso de Komercaj Cambroj kiu oka/is en Bostono. (Kedakcia Xoto: Raporto pri ĉi tiu kongreso en kiu partoprenis Sro. Loth kaj Sro, Edwin C. Reed, kiu reprezentis la Washington' Komercan Cambron, aperos en la venonta numero de Ameri- KA ESPER ISTO.) >pere dum la Kongreso, de la 12-lti, aj>eris ''Kongresa Bulteno," kun notoj pri la okazintajoj, kaj tradukitaj en Esperanton m< ►ndnovajoj. En plej multaj hoteloj kaj restoracioj oni komprenis Esperanton, kaj presis manĝkartojn esperante! La policanoj ĉe la Akceptejo ankaŭ parolis nian lingvon. Kaj en multaj butikoj ĉeestis esperante parolantaj komizoj. Sur la strato Flory- anska oni vidis tutan amason da stand ardoj Esperantaj, kaj multaj n anoncojn )ni parolas Esperante." La urbestraro fans multon por gajigi nian grandan feston, eĉ eldonante grandan afiŝon kiu petis la publikon ornami siajn domojn en nia honoro! Antaŭ la malfermo de la unua Kunsido la urbestraro akceptis la delegitojn per bankcdo en la Malnova teatro, kaj aranĝis la Konuman Festman- n saman vesperon i)or ĉiujn gastigi. Kaj nun por resumi: jam okan fojon ni pruvis per nekontestebla sukceso, ke nia lingvo faris grandajn progresojnl Ni kvazaŭ kaptis, per la signo de nia verda stelo, fortikan urbon, ĉefurbon I Sed tio ĉi estis paca verko. kaj la urbo kaj ĝiaj loĝantoj ĝojas kune kun ni! Ni rampis mr la rem pare jn de WaWelo, kaj starigis nian standard* >n de Esperanto sur ĝiajn murojn! Kaj en la koron de la pola nacio ni starigis la kon- vinkon, la nedubeblan pruvon ke nia afero prosperas! Kiam ni foriris ni diris "Cis la Revido," kaj mi opinias ke neniu adiafio estas tiel tauga kiel tio; car por Esperantisto la mondo ne estas ia granda nekomprenebla vastajo! Gi estas al li pli aŭ malpli bone konata, car li havas amikojn en ciuj landoj: se li iam iras al Kongreso li renkontos homojn jam nome konatajn al li per kore<])<>n- dado. Cien li etendas siajn manojn. in- terlige ĉu kun Persanoj aŭ Finnoj, ĉu kun paŝtistoj de Madagaskaro, ĉu kun la sovaguloj de la Fiji aŭ Filipinaj in- suloj, aŭ kun la plej kulturaj landpartoj de Europo! Kaj kiam li tiom profitas, ĉu li povas bedaŭri ke li uzis eble du monatojn |M>r lerni Esperanton! Lundon la Plan de Aŭgusto. Hodiaŭ matene mi frue forveturis. Mi pasis tra la vendeja pla -ur kiu kunvenis de la ĉirkaŭantaj vilaĝoj la kamparaj virinoj kun siaj produktoj, fresa lakto, flava butero, blankaj ovoj, aŭ eble jx>rkido aŭ kokinoj en korbo. Hi ix>rtis kostutnojn multkolorojn, kiuj en la frumatena suno vivigas la tutan bildon! Pasante prok- ;me de ili mi aŭdis ke unu el ili, ne ko- nante la vortojn, zumas strofon de "Ea Espero" En la staeidomo, la gazeti endis al mi ilustritan numcron de Pola jurnalo kun Kongresaj bOdoj, fajfis Tagigo." La urbo estas tute esp rantigita! Official Communications Sub H t\u rubriko la redaktoroj voionte presigos komunikajojn de etu esperantaia socitto, kiu kavas inter nia Itgantaro sufiĉe da anoj aŭ kits speciala fako de laboro inter esos niajn abonantojn. The Esperanto Association of North America Central Office: Washington, D. C. THE NEW YEAR With the first of October the new fiscal year of The Esperanto Association of North America begin- All member- ships, except those received since the an- nual meeting in July, expire. It is hoped that the members will renew promptly and so save the expense of sending spe- cial notices to them. With the small in- come of the Association and the many lines of new propaganda under way. in which the money should be used to the best advantage, every notice requesting renewal takes seriously from the time and money which should be devoted to the real work of this Association, viz: the spreading of Esperanto int<» new fields. This new year gives every promise of being the best we have yet had. At no time has Esperanto been taken so sei ously by so large and influential a class as today. It needs but the concentrated united efforts of tin -perantists of North America to bring n.me definite concrete action, from the present state of Rlind of the bush and professional man. Under the din n of the new ropaganda Committee of The EsPE- wto Association or North erica the means for getting this united effort is being worked out. I v. member of the \ iation who is willing to give even a little of his time to propaganda, or who will agree to assist in an) special ways, i- requested to write to Mr. Odiorne -on, R. 17, \\ t, Mass., who is the Chairman of the general Propaganda ►mmittee. Those Esperantists who have not joined the organization, who have never put themselves officially upon record as ^perantists, are cordially invited to send their applications for membership in The Esperanto A ION OF North America to the (ieneral Secretary at he Esperanto Office, Washington, I). C. To unite with those who hold the same high ideals, t<> assist to ^uch extent as each one can afford for the purpose of promoting the propaganda of these ideals, and giving to Others the same pleasure he has had, should certainly be a matter of pleasure to each and every Esperanto Three grades of annual membership are provided, and it is hoped that each new member, and each renewing member, will elect the highest grade which he can af- ford, and so assist financially as much as possible. Active membership is but fifty cents a year, payable directly to the Ueneral Secretary, or through the Dis- trict or Local Secretary. Special mem- bership is two or dudek k\ in eendoj, doninte al li du dolaran bileton, kaj ible babilinte kun li pri la belega mon- ijo da fnil en liaj butikaj fenestn dum nia Itala amiko !• en eiuj liaj poŝoj jM>r trovi deknaŭ dolarojn kaj sepdek kvin eendojn. Fine li donis la monon al la knabino. kin dolĉe ridetis kaj foriris. La junulo sekvis ŝin per la oku- loj ĝis kiam ŝi perdiĝis de la vido inter la popolamaso sur la trotuaro. Tiam li grade vekiĝis de sia revo kaj ckrigardis sian nove akiritan dudekdola- ran bileton, kiun li ankoraŭ tenis en la mano; kaj gi ŝajnis al li ne tute bona. kvankam li ne ĝuste sciis kial. Je tiu punkto en la rakonto li livens al mi la bileton, kiu efektive estis nur kvindolara bileto, tiel lerte ŝanĝita ke ĝi tre similis dudekdolaran bileton. Kiam mi petis kc la Italo priskribu la knabinon li diris ke mi facile rekonos ŝin sen priskribo, car ŝi estas la plej bela estajo en Pittsburg, kaj kredeble en la tuta mondo. Tamen. li donis la jenan priskribajon: "Ne plu ol deksepjara, mezalta, belforma, kun malgrandaj manoj kaj piedoj, granda amaso da naroj, tiel nigraj kiel la flugilo korvo, kiun ŝi portis en du dikegaj ij tre longaj plektajoj ĉe la dorso. Si havis granda in brunajn :ulojn kaj longajn nigrajn okulharojn, malgrandan nazon iometa malkavan, glorajn ruĝajn vangojn kaj lipojn, kaj haŭton kiel la neĝo. ŝi estis blanke vestita de la kapo s la piedoj kaj portis pajlan maristan capelon. La Itala junulo petegis ke mi nc metu la knabinon en la mallibercjon, se mi trovus ŝin, car li estas certa ke ŝia patro aŭ patrino devigis ŝin elpagi la falsan monon. Malgraŭ ĉio ĉi, li volis havigi al si sian bonan monon. En la komenco mi kaj miaj helpantoj est konfuzitaj, sed baldaŭ mi Bttbite rem moris ke antaŭ kelkej tagoj mi vidis knabinon promenantan sur na Ave- nuo, kun bone konata monfalsisto kiu estis ellasita cl malliberejo antau ĉirkaŭ onu jaro. Kompreneble mi sciis kie tas la domo en kiu loĝis tiu viro, tial mi sendis du el miaj helpantoj por kaie rigardi la domon kaj ĉiujn movojn de la monfalsisto. Baldaŭ ni sciiĝis ke en la sama domo loĝas bela knabino, kiu povus bone kon- formi al la priskribo donita de la Italo; almenaŭ ŝi ofte eliris kaj eniris. En la dua tago la monfalsisto kaj la knabino eliris kune. La viro eniris apudan drinke- jon kaj la knabino daurigis sian prome- non ĝis la alia flanko dc la urbo, kie eniris malgrandan bakejon kaj aĉetis bul- AMEKIKA ESPEKASTISTO »3 kon da pano, donante al la bakisiino dudekdolaran bileton tian, kia estas la bileto kiun ŝi donis al la Italo. Tiam ni arcstis ŝin, ankau la viron, kaj kicl cble plej baldaŭ serĉis la ĉambron en kin li loĝadis. Tic ni trovis en malgranda tTUO en la muro post granda bildo specialajn pSumojn, brosetojn, inkojn k. t. p., uzi- tajn en la sangado de la biletoj. Po una scniajno la juĝo okazis, kiam la knabino, kiu efektive estis la edzino de la vir< konfesis la kulpon kaj tute nkulpigis la edzon, dirante ke si kaj sola ŝi ŝanĝis la biletojn kaj elpagis ilin. ! asertis ke la edzo sciis nenion pri la Fero; kaj ni bavis nenioni da pruvo kontrafi li. Kvankam la tuta juĝistaro bone sciis kc la edzino dcziras savi la malindan malkuraĝan edzon je la prczo de sia libereco, restis nenio por fari es- pte liberigi la viron kaj enslosi la edzi- non en la malliberejo dum unu jaro. eiu viro kaj virin«» en la juĝejo, ankaŭ la juĝisto mem, cstus volonte sufokinta tiun viraĉon. Post ses semajnoj ni ree arestis lin en unu el la sudaj ŝtatoj, tial ke li faris kaj elpagis biletojn ŝanĝitajn de unu dolaro ĝis la valoro de levin dolaroj. Ci tinn fojon ni havis sufiĉegon da pruvo, kaj la bona juĝisto, sciante la malfelican sorton de la tro lojala juna edzino, donis al ŝia edzo sep jarojn en la malliberejo; sed li baldaŭ malsaniĝis kaj mortis de tifa febro. En decembro, 1911. mi estis en mal- proksima okcidenta urbo kiam mi ren- kontis sur la strato junulon, kiu estas filo de tnalnova amiko mia. Mi ne estis vidinta la junulon de post kiam li estis dekokjara knabo, tial ni estis reciproke gojaj, renkontante ŭnu la alian. Estis dimanĉo kaj li invitis min akompani lin al la hejmo, por ke mi vidu la edzinon kaj la trijaran knabineton, kaj vesper- manĝi ee ili. Estis evidente ke li estas tre fiera kaj feliĉa pro sia malgranda familio. Kiam ni eniris la domon, kia tis mia mirego kiam mi vidis ke la edzino de mia amiko estas nia iama bela monfalsistino, nun pli belaoliam! Post kelkaj minutoj la edzino paligis, tremis de la kapo ĝis la piedoj, kicl tremolo, kaj preskau svenis. La edzo kuris por venigi apudan kuraciston kaj mi kaptis la oka- zon dum lia foresto por certigi la edzinon ke mi neniam diros al in ajn tion, kion mi scias. Dume la bela knabineto dormis sur kanapo. La edzo rapide revenis kun la kura- cisto sed lia edzino jam t multe pli tranlevila kaj diris kc ŝi ne plu bezonas kuraciston. Tanien la bona doktoro kal- kulis ŝiajn pulsobatojn, rigardis la lan- gon, preparis iom da medicino kiu as- pektis kiel akvo kaj havis nenian guston au odoron, diris ke li opinias ke la mal- sano estas negrava, kolektis sian rekom- pencon kaj foriris. La junulino rapidege saniĝis kaj preparis bongustan manĝon kaj mi scntis kiel kaptita kulpulo, mi- rante je la malvasteco de la mondo. W. P. Walsh. La Vojo al Sukceso The Wag to Success ^^^^^^ IV J ci dek maksimoj havas 4 C""\ irc dltan valoron por junuloj ■ J en ciu fako de vivo. Ili estas ^^^^_^j dedititaj al miaj amikoj kiuj ^^^■^ pensas ke marvivo en la militsiparo estas tro malfactia, 1. Kiam vi ne es as favoran momen- ton, tiam kreu ĝin. 2. Lcrnu eltiri profiton el malsuk- cesoj, 3. Ne havti pli multe da okupoj ol tiun jam clektitan fakon por kiu vi estas plej kapabla. "Por kio vi estas plej kapa- bla?" Tio estas usona demando. Dudek x^^^^^ HESE ten maxims have a £ (~\ very high value for young ■ J men in every walk of life. ^^^^V They ore dedicated to my ^^^^^ ffie\ who think that life at sea on the war ships is too difficult. 1. When you do not hope for a favor- able moi tent, then create it. 2. Learn to extract profit out of fail- ures. 3. Do not have more occupations than the one already selected line for which >u are most capable. "For what are you most capable?" That is a question 24 AMERIKA ESPERANTISTO aferoj duonfaritaj ne valoras tiom, kiom valoras unu afero elfarita. 4. Koncentrigu vian tutan energion je unu sola nesanĝebla celo. 5. Prezentu vin dece laŭ via edukado, okupo kaj sekso, kaj pordoj sin malfer- nios, kien ajn vi deziros eniri. 6. Respektu vin kaj liavu konfulon en via valoro, tiain ĝi estos plej bona rimedo por inspiri aliajn. 7. "Laboria aŭ mortu!" Tio estas la devigo de la Nature Ju pli multe vi laboras, des pli multe vi profitas intele- kte, fizike kaj morale. 8. Ne forgtsu ke homo estas egale alta kun Naturo en sia povo. 9. La vivo estas nur tio, kion oni faras el ĝi; tial donu al la mondo la tutan prezon por via vivo. 10. Nenio povas alporti al vi feliĉon. ol via propra laboro; tial ekkonu vin kaj uzu viajn kvin sentojn por fine alveni al sukceso kaj feliĉeco. W. W. MlLEWSKI. I. S. S. Rhode Island. of the United States. Twelve things half done are not worth so much as one thing accomplished. 4. Concentrate your entire energy upon only one unchangeable goal. 5. Present yourself property according to your bringing up, occupation and se and doors will open themselves, whereso- ever vou desire to enter. 6. Respect yourself and have confi- dence in your value, then it will be the -t means for inspiring others. 7. "Work or die!" That is the motto of Nature. The more you work, the more you will profit intellectually, physi- cally and morally. 8. Do not forget that man is equal to Nature in his power. 9. Life is merely that which one makes of it; therefore give to the world the whole price for your life. 10. Nothing can hring you happiness other than your work; therefore ^et to know yourself and use your five senses to arrive finally at success and happi- ness. Ni Portadu La "Stelon" aNU afero, kiun, mi timas, Esperantistoj ĝenerale nea- tentas, estas la portado, kon- anta kaj videbla, de la "verda stelo." Oni ne devus trovi ic en la tuta mondo Esperantiston, cu sole loĝantan en izola regiono, cu en la mezo de Esperantujo, kiu ne portas ĉiutage kaj ĉiuloke la emblemon de nia noblega afero. Ekzistas precipe tri motivoj por la por- tado de la "verda stelo." Unue, por ke samlandaj kaj alilandaj Esperantistoj al ni nekonataj povu rekoni nin kiel Espe- rantistojn kie ajn ili ha/anle renkontos nin. Ciuj Esperantistoj, el kia ajn nacio, ĝojegas renkonti itnu la alian, kaj kona- gi. La "stelo" povas esti la konatigilo. Due, la portado de la "verda stelo" estas unu el la plej bonaj metodoj propagan- daj, precipe por ni Usonnnoj. Se vi portos la "verdan stelon," konatuloj kaj nekonatuloj, ĉi tie kaj tie, kaj preskaŭ chin horon de la tago, demandos al vi kial vi portas tiun stelon. Tiam fiere, tamen komplezeme, sciigu ilin pri Espe- ranto. La tria bonajo devenanta de la portado de la "verda stelo" rilatas plej- parte al vi mem. Vi fariĝos kaj dauros pli fervora Esperantisto se vi ĉiam por- tos la "stelon." Tin stelo senĉese parolos al vi jene: "Vi estas Esperantisto, vi estas Esperantisto. Vi devas esti lojala. Ne evitu la devon. Ne estu mallabore- mulo. Vi devus fari ion hodiaŭ, eĉ la tutnan horon, por la kara afero." Gi estos por vi eiika instigilo al agema, fer- vora, fidela sindonemo por Esperanto. Tial. ni ĉiuj portadu la "stelon"; kaj, irtadante gift, ni estu fidelaj Esperantis- toj. Se vi havafl teloii," kaj jam ne portas gin, tuj videbligU gin antaii la aido. Se vi ne ha nepre mendu sen prokrasto. \ i ne estos tute bona Esperantisto ĝis kiam vi portas la "ver- dan stelon." R. W. Mason.