Amerika Esperantisto
VoL 10                                           JANUARY, 1012                                             No. 6
The New Year
While people generally are celebrating this time as the beginning as of a
new calendar year, the staff of AmerikaEspekantisto look upon rt as the first an-
niversary of their connection with the publication. Just one year ago appeared
the first number under our charge. Taking in hand a publication which had
been managed so well for four years by an experienced editor, we, having had
little or no experience, put forth our first effort "with fear and trembling."
Encouraged at times by some words of appreciation, occasionally discouraged
by apparently undeserved criticism, we have worked day and night to make
Amerika Esperantisto better and better. Whether we have done well or not,
we leave to you, our readers, to judge. Since a subscriber is more likely to
write to the editors to criticise than to praise, and since nevertheless the praise
has far exceeded the criticism in amount, we can not help believing that we
have to some slight extent made your magazine "worth while."
Another encouraging fact is, that although we have had to devote our efforts
to the contents and form of the magazine, having almost no opportunity to
work for increase of circulation, the latter has increased nearly fifteen per cent!
With the beginning of this new year, we have resolved that while we shall
strive to improve the contents of Amerika Esperantisto still more, we will ex-
pend all possible effort to double, triple, and if possible quadruple our circulation.
Only thus can we continue to spread, Esperanto adequately. Every United States
esperantist, who has any right so to name himself, should support the one organ
of Esperanto in this country, and each one should add—a nd add—AND
STILL, ADD others to our list.
Will all who approve of this, and agree jointly and severally to do their best
. to carry the program out, please raise the right hand and keep it raised until
the clerk has counted you?   Thank you.
Those who are opposed to the proposition of increasing the circulation please
so signify in the same manner.   Thank you.
The clerk is willing to record the reasons offered by those not voting, if you
care to state them.
The clerk reports as follows: 2107 have voted affirmatively, 23 are opposed,
and the balance of the subscribers give various reasons for not helping—none of
which would prevent an earnest esperantist from gathering in at least one dollar
from at least one friend, if the real necessity of the dollar to the magazine, and
of the magazine to the Cause, were half understood. It would seem, however,
that the motion is carried by a safe majority, and that Amerika Esperantisto
is going to improve in circulation during the coming year.
Help Distribute This
Believing that just at this time we have a       From The Esperanto Office a large num-
splendid opportunity to obtain the best kind    ber of these are being sent directly to editors,
of publicity, the Secretory of the Esperanto    but we believe that if this letter is sent by a
Association of North America has prepared a    reader of a paper to its editor together with
letter to be sent to editors.                              a note from the local man asking that the let-
Digitized by
Google
AMBRIKA ESPERANTISTO
ter be printed, the result will be much more
sure. Since it costs money to reproduce the
letter in good typewritten form, we do not
feel like sending it to all of you unless we are
sure you will make good use of it
Therefore, will not everv Esperantist, every
reader of Amerika Esperantisto, whether one
of the organized csperantists or not, help on
this matter? Just drop a line to The Espe-
ranto Office, Washington, D. C, saying how
many copies of the letter you can use to ad-
vantage on your local papers, papers in near-
by cities and on magazines to which you sub-
scribe. Then please let us know in what
papers and magazines the letter appears. In
return, we shall file the inquiries received by
states and cities, and after a few weeks for-
ward these to you to "follow uo." The letter
is as follows:
To the Editor:
Because of the interest and discussion
aroused by the introduction of House Reso-
lution 220 into the United states House of
Representatives by the Hon. Richard Bar-
tholin, the Esperanto Association of North
America is going to distribute free one mil-
lion copies of "A Glimpse of Esperanto" (a
pamphlet outlining the purpose of the inter-
national language and «riving a general synopsis
of the grammar). This will be sent to any
of your readers sending name, address and
stamp to The Esperanto Office, Washington,
D. C.
House Resolution 220 reads as follows:
"Resolved, That the Committee on Education
be, and the same is, hereby authorized and
directed to cause an investigation to be made
be made by the Committee on Education, or
a subcommittee thereof, touching the practi-
cability of the study of Esperanto as an auxili-
ary language and a means of facilitating the
social and commercial intercourse of the
people of the United States and those of
other countries, the committee to submit its
report at the second session of the Sixty-sec-
ond Congress."
This resolution, passed by the House of
Representatives, is now before the Committee
on Education.
Yours very truly,
Edwin C. Reed,
General Secretary,
Esperanto Association of North America.
Government Recognition
With much satisfaction we call the at-
tention of readers of Amerika Espe-
rantisto to the following article, quoted
from p. 286, vol. 173, of the U. S. Patent
Office publication, entitled "Official Ga-
zette/' If any one has the temerity now
to speak of Esperanto as "a mere pro-
ject," or a "language scheme," just refer
him to the attitude of the U. S. Govern-
ment, as indicated in this announcement
of decision by its Patent Office, where
it is definitely shown that Esperanto is a
language, to be considered under the same
regulations as those applying to any other
actually existing language, in Patent Of-
fice procedure:
Ex parte Sanitary Knitting Co.
Decided October 25, 1911.
1.  Trade-Marks—Foreign    Language
—"Esperanto."
Esperanto Held to be a language
within the meaning of the ruling that
the equivalent in a foreign language
of a descriptive word is unregistrable.
2.  Same—Same—"Saniga."
The word "Saniga," which is the
Esperanto word for sanitary, Held un-
registrable as a trade-mark for under-
wear and hosiery, since the word
"sanitary" is descriptive of such goods.
On appeal.
TRADE-MARK   EOR   MEN'S,   WOMEN'S   AND
CHILDREN'S UNDERSHIRTS, ETC.
Mr. H. C. Underwood, for the ap-
plicant.
Moore, Commissioner:
This is an appeal from the decision
of the Examiner of Trade-Marks refus-
ing to register a trade-mark for under-
wear and hosiery consisting of the repre-
sentation of a torch, across which is writ-
ten in large black letters the word
"Saniga."
"Saniga" is the Esperanto word for
"sanitary." It is admitted by appellant
that "sanitary" would be unregistrable as
descriptive of the goods and that the
equivalent thereof in any foreign or even
dead language would be likewise unregis-
trable in view of certain decisions cited
by the Examiner of Trade-Marks.
The applicant's contention is, however,
that Esperanto is not a language within
the meaning of these decisions and that
it is improper for the Office to refuse
registration where such refusal depends
upon the recognition of Esperanto as a
language. The following appears in vol-
ume 4 of Nelson's Encyclopedia, per-
petual loose-leaf edition, published by-
Digitized by
Google:
AMBRIKA BSPERANTISTO
Thomas Nelson and Sons, New York,
London, Edinburgh and Toronto:
"Esperanto is an international language
constructed from elements largely com-
mon to the Aryan tongues.
********
"It has been introduced as an interna-
tional auxiliary language—in commerce,
to save translating and preparing new ad-
vertising matter for the extension of busi-
ness into new territory.
********
"In 1906 the London Chamber of
Commerce placed Esperanto on its exam-
ination-list, and it is one of the subjects
for teachers' certificates in Great Britain.
It is a study already introduced into
many schools and colleges, especially in
France, Germany and England. In 1910
the Board of Education of London
reported that Esperanto had been intro-
duced into thirty-three of that city's
schools. In 1910 the Legislature of
Maryland enacted a law placing Espe-
ranto among the fundamental studies of
that State; and it is being introduced else-
where in the United States.    In Dres-
den, 175 commercial firms were employ-
ing the language in 1909.
********
"The formal recognition given the
language is gradually increasing. Twelve
foreign governments were officially repre-
sented at the Sixth International Es-
peranto Congress in Washington, while
the U. S. War and Navy Departments,
the U. S. Bureau of Education, and the
States of Oregon, South Carolina,
Florida, and Louisiana sent official dele-
gates. The central office of the Espe-
ranto Association of North America is
in Washington, D. C, from which de-
sired information may be obtained."
It is believed that under such circum-
stances this Office is justified in recogniz-
ing Esperanto as a language in a case of
this kind.
The present application, therefore,
falls under those decisions which hold
descriptive marks unregistrable even
though expressed in languages other
than English.
The decision of the Examiner is af-
firmed.
Foreign News
France.—With especial pleasure we
announce the following interesting item,
sent us by Baron de Menil, one of our
collaborators: (translation) "The well
known French firm, Messrs. Michelin,
have just dedicated to Esperanto the sum
of 20,000 francs ($4,000.00). The
French national Esperanto organization
is commissioned to organize a competition
among young esperantists, and the named
sum is to be distributed as prizes to the
best esperantists, as indicated by the con-
test."
In a crowded hall in the Sorbonne last
month, in the presence of M. Loreau
(Regent of the Bank of France and Di-
rector of the P. L. M. railway), General
Sebert (member of the French Insti-
tute), and many others of note, took place
the distribution of prizes for the year
1911. M. Loreau won special applause
for his correct rendition of some Es-
peranto verses which he quoted in the
course of his address, and the other ad-
dresses of the evening were also very
cordially received.   Music was rendered
by the band of the 46th Infantry. In
addition to prizes presented to success-
ful students of esperanto, several medals
were presented to various esperantist
leaders by certain civic organizations of
Paris, in recognition of their excellent
services to a worthy cause.
At a recent dinner, where among
the guests were Greek, Bohemian, Ger-
man and Swiss esperantists, as well as
prominent Parisians, M. Archdeacon, the
well-known aviator-esperantist, brought
as his special guest the editor-in-chief
of L'Bclavr, an important journal. After
listening to the lively conversation and
clever after-dinner speeches in Esperanto
during the evening, the editor announced:
"I have seen the miracle! Henceforth
our columns are open to you."
One of the dredge-boats belonging to
the Board of Public Works of Havre has
been named "Esperanto" by that Board.
A new and novel method of propaganda.
At a large meeting of the active so-
ciety of Lyon, Prof. Bourlet, the inde-
fatigable president of the Paris Society
Digitized by
Google
AMBRIKA ESPBRANTISTO
and director of La Revuo, gave an in-
teresting address, followed by an en-
thusiastic speech by a member of the City
Council. Ten courses in Esperanto are
in operation in this city.
In Alencon the local group recently or-
ganized a public meeting, attended by
over 500, and presided over by the may-
or, as well as attended by a number of
other city officials. New courses are an-
nounced in a number of other locations,
and municipal support seems to become
more and more possible of attainment for
the Esperanto movement.
It is stated that all Farman aeroplanes
bear the Esperanto star.
Ireland.—The fifth annual congress
of the British Esperanto Association is
scheduled for Portrush, in the northeast
of Ireland, at Whitsuntide, 1912. This
location permits of unusually interesting
sightseeing in connection with the meet-
ings.
Spain.—Esperanto is taught in four
schools in Seville (the course at the
Normal school having 60 students), and
arrangements are under way for teach-
ing it at the university also. The city
council has made an appropriation for
the assistance of the local Esperanto
group, on condition that they give les-
sons in the language to a number of po-
licemen; and one of the councilmeii is
working to have enacted a decree giving
higher pay to all policemen who have
mastered Esperanto.
In Kataluna Katoliko, published in
Barcelona, one of the brief literary se-
lections is a joke from a recent issue
of Amerika Esperantisto. This shows
that occasionally, at least, jokes can be
internationally understood.
New groups are reported in Villaroya
de la Sierra and elsewhere.
Belgium.—A new course in Charleroi
has an enrollment of over 150 students,
and a number of prominent local firms
have become "protecting members" of
the Esperanto society.
In Antwerp almost a hundred students
are enrolled in courses under the auspices
of one local society, over eighty in an-
other, seventy in that of a third, while
classes are in operation in the Y. M.
C. A., as well as under the auspices of
a local commercial organization. Courses
are also in process of formation by the
local police esperantists, who are un-
usually strong "samideanoj" here, as
members of the Sepa will recall.
The archbishop of Mechlin has given
his blessing to the work undertaken by
the International Catholic Esperantist
Union.
Dr. W. Van der Biest, secretary of the
Seventh Esperanto Congress, has been
honored with the decoration "Cross of
Zaragoza," a Spanish order which is con-
ferred chiefly upon literateurs.
Netherlands.—Some thirty officers
now belong to the federation of espe-
rantist street car men in Scheveningen.
In the Esperanto department of
Tweede Blad, edited for the paper by
the managing editor of Holanda Pioniro,
the literary selection is quoted from the
pages of Amerika Esperantisto.
In Schiedam two new courses have
been commenced, one with 31 students,
the other with 27.
Sweden.—A new course in Esperanto
is being given in Stockholm, under the
auspices of the society "Internationalis
Concordia."
Germany.—The public school of
Schbneberg bei Berlin has admitted a
course in Esperanto, in which so far
about one hundred pupils have already
enrolled. A course for teachers has
been begun in Rixdorf bei Berlin.
In Dantzig one hundred soldiers have
been given permission to take the Espe-
ranto course which has been offered.
The local group in Konigsberg has
some two hundred members, and several
new courses are being arranged. The
Gorlitz group has 242 members. New
courses are also announced in Stuttgart,
Strasburg, Jena, Bremen, Mannheim,
Minister, and elsewhere. The growth of
Esperanto in Germany is very steady
and gratifying.
The new magazine, La Kroniko, pub-
lished in Leipsic, is now to be included
among the numerous Esperanto periodi-
cals appearing in Germany. It is small,
but attractive, and is published wholly in
Esperanto, containing both news items
and literature (50c. per year).
Digitized by
Google
AMBRIKA BSPBRANTISTO
In Magdeburg two other new maga-
zines have appeared, La Bontemplano,
(80c. per year), and Flugila Plumo (55c.
per year), the latter devoting its pages
to the Stolze-Schrey system of Esperanto
stenography.
The important periodical Die Woche,
in Berlin, recently contained an article
translated into German from Esperanto.
This is an excellent thing for the Es-
peranto movement, and should be more
frequently done. We again call the at-
tention of American esperantists to the
advisability of selecting something each
month from the pages of Amerika Es-
perantisto, translating it into English,
and securing its publication in a local
periodical, not forgetting to give credit
to Amerika Esperantisto as the source.
For this month, we suggest that a few
items be selected out of the First Cir-
cular of the Eighth Congress, with also
the date of the Congress and the fact
that a "karavano" or party of Americans
is being organized to attend this congress.
(See Amerika Esperantisto for Dec.
1911, p. 4.)
Russia.—The talented dramatic artist,
Prince Sumbatov-Jujin is now an active
member of the Moscow Esperanto So-
ciety.
In Tiflis General Andrejev arranged
to present a report on Esperanto in the
palace of the vice-regent of Caucasus,
who personally attended the hearing.
The local society has opened a course in
Esperanto in the school for boys. The
aviation society of Vladivostock is re-
ported to have taken up Esperanto. The
local Esperantist group of Vladivostock
has Russians, Japanese and Chinese
among its membership.
Austria.—Several lectures have been
given to large audiences recently in
Vienna, and a number of esperantist
organizations are in prosperous condition.
The society "Esperanto-Junularo" opened
its year's work with an interesting pro-
gram followed by dancing, several foreign
guests being present.
The first convention of Galician es-
perantists took place in November, in
Lvov, with an attendance of the two
nationalities represented by the inhabi-
tants of Galicia (Polish and Ukrainian),
and also a delegate from Vienna, repre-
senting the German-Austrian League.
Tentative arrangements were made for
the theatrical presentations to be given
at the Eight International Esperanto Con-
gress, to occur in that province next
summer. (For fuller information see
elsewhere in this number.)
In Capodistria a new course is re-
ported, with nearly fifty students.
In Budapest a financial organization
has made use of Esperanto in its cir-
culars.
In Trieste new courses are announced,
and all of the newspapers show a grati-
fying willingness to give space to Espe-
ranto.
Croatia.—The two organizations
which have to date existed in this country
have now united, in order to accomplish
more effective propaganda for Esperanto.
Roumania.—Another course, attended
by forty students, has just been begun in
Bucharest, in another of the schools,
through the courtesy of the Minister of
Public Instruction. The seven-year-old
daughter of the editor of "Danube-," little
Nikolaino Robin, who is a fluent esperan-
tist, took part in the opening program,
giving clear proof of the skill with which
a child can use this "second mother-
tongue."
Switzerland.—The Swiss Esperanto
Society held its yearly convention in Biel,
and reports a very successful meeting.
The paper "Freistudentisches Central-
blatt der Schweiz" published in Biel, pub-
lishes monthly articles about the progress
of Esperanto.
The well-known tourist firm Thomas
Cook and Son, of England, has arranged
its winter Esperantist excursion this year
to St. Cergues, a favorite haunt for win-
ter sports in Switzerland.
Italy.—A number of well-attended
lectures have been given in or concerning
Esperanto, by Dr. Stromboli and other
local leaders, in Genoa. Many new mem-
bers are also noted for the club in Bor-
dighera, of which Mr. Clarence Bicknell
is president.
Turkey.—A new group of esperantists
exists in Van, receiving their instruction
in Armenian, from Mr. F. T. Mirktiĉjan.
Digitized by
Google
AMERIKA ESPERANTISTO
A group is also in process of organiza-
tion in Bagdad.
China.—The Esperanto group in
Mukden, founded several months ago, is
reported as having now eighty-two mem-
bers, and over three hundred students in
its classes. A group has also been found-
ed in Changchowfu.
Cuba.—Two clubs have been organized
in Matanzas, under favorable auspices.
Others have been organized in Limonar
and Tuinicu, while the press is becoming
more and more favorably disposed to
Esperanto.
Brazil.—Four new groups have been
established in Maranaho and Para. The
strength of Esperanto in Brazil is very
gratifying.
Chili.—Three important newspapers
in Santiago now publish an Esperanto
department, edited for them by local
esperantist leaders.
In addition to its columns in Esperanto
and Spanish, Esperanto Penso L quoting
in serial form the English article on
"Esperanto," which appeared in the May
issue 1911, of Amerika Esperantisto.
We hope that this will be the means of
winning to Esperanto a number of Eng-
lish and American residents in Chili.
Venezuela.—An Esperanto society
has been formed in Porlamar (Margarita
Island), the address of whose secretary
is: Fernando R. Rivas y Bibliotecario
Jesus Carrasquero Ortega. Greetings
from "samideanoj" will be appreciated.
Amerika Esperantisto takes this oppor-
tunity of acknowledging the New Year's
greeting sent by S-ro Hernandez Man-
tilla, of San Cristobal.
Australia.—We quote the following
clipping, which has recently been sent us:
"In receiving the delegates to the Es-
peranto conference at Adelaide, Major
Leschen said he felt that they were lay-
ing the foundation-stone in Australia of
what was going to be a very high build-
ing, and they all intended to do their best
to spread the knowledge of the new uni-
versal language of Esperanto throughout
the Commonwealth. The Major said he
regarded it as a special privilege to wel-
come to Adelaide delegates to inaugurate
an Esperanto congress in Australia. It
was not long since comparatively few
people knew what the word Esperanto
meant and what its objects were; but the
movement was spreading rapidly through-
out the States, and promised to become
of profound importance to the world.
During his recent travels in England and
on the Continent he had, from personal
experience, learned the need of a uni-
versal language. Mr. G. Collingridge (N.
S. W.) said there were several clubs in
Sydney, and the movement was steadily
growing in his State, although they had
not made such splendid progress as in
Victoria. Mr. W. L. Edmondson spoke
on behalf of Queensland. Esperantists,
he said, were able to get into touch with
the world's literature, and their mail
brought them messages from all lands,
brimful of delightful expressions of
good-will and brotherhood. Over the fire
on a winter night he had been able to
pick up a good workable knowledge of
the new language in three months, and
he thought that what he could do anybody
could do."
'IT WORKED.'
Readers of Amerika Esperantisto
will remember that in our issue of May,
1911, we called attention to a remark
"Where is Esperanto," in the New York
Mail, requesting esperantists everywhere
to write to the paper and give the in-
formation obviously needed to set its staff
right concerning Esperanto. The fol-
lowing indicates the thoroughness with
which the "esperantistaro" responded to
the call:
"Esperanto has conquered. The presi-
dent of a large New York business cor-
poration writes to the Office Window:
'We are using some Esperanto maga-
zines as advertising mediums, and with
better results than from many of the
magazines published in English. Scarcely
a day passes without our having one or
more requests for catalogues and prices,
and these not only from the United
States, but from Europe.' This is the
test of 'getting there.' If Esperanto
has succeeded in 'putting itself over' as
an advertising proposition, its position
may be regarded as assured. No one
hereafter can say that it is dead.'Wn»
York Evening Mail.
Digitized by
Google
Kroniko Nordamerika
In this department we wish to print facts showing the situation of the Esperanto move-
ment from month to month in North America. We can not print them unless YOU supply
them. Please do not force our news editor to draw upon his imagination, or to harass the ship-
ping department with questions about the source of orders for large bundles of text-books or
group subscriptions to Amerika Esperantisto. // you belong to a club, if you are organizing
a class, if you are giving talks or writing articles about Esperanto, or in any other way help-
ing along the propaganda work of the language of whose beneficial character you yourself have
already become convinced, TELL US ABOUT IT. Remember that reading about what you
have done may encourage some one else to emulate your good example. Remember that the
esperantists in Europe depend upon us to keep them informed about Esperanto in North Amer-
ica. Remember that the progress of the international language in our country depends upon
EACH AND EVERY ONE OF YOU.
You have joined together in an Association, so that by paying about a cent a week you can
delegate the work of preparing and printing propaganda material to one office, which can also
follow up and make effective the initial work YOU do. You have a magazine, so that you can
learn each month just how the movement is progressing, and receive necessary communications,
as well as have good literature to read, at the lowest possible cost. IT DEPENDS UPON
YOU, INDIVIDUALLY, to secure the greatest possible results from the existence of the
E. A. of N. A. and Amerika Esperantisto. Do not forget your responsibility as an esperan-
tist, to the other members of "the family." Youwere born into that responsibility, the day you
realized the meaning of Esperantism, and if you hove fully grasped its meaning, that re-
sponsibility becomes a pleasure.
Portland, Me.—La Esperanta Societo
nun kondukas kvar sukcesajn kursojn
senpagajn por societanoj.
Augusta, Me.—La Kennebec Journal,
tre grava tagĵurnalo, presigis bonan
raporton pri la oktobra kunveno de la
N. E. E. A. Antaŭ ne longe tiu jurnalo
ne estis tre favora je la Esperanta Mo-
vado.
Brunswick, Me.—Kelkaj esperantis-
toj vizitante la faman Bowdoin' universi-
taton antaŭ ne longe, tie trovis bone mon-
tratajn numerojn de Amerika Esper-
antisto, en la legada cambro de la
granda biblioteko.
Boston, Mass.—La Societo ĵus voĉ-
donis ke ĝia sekretariino skribu leteron
ĉiusemajne al Amerika Esperantisto,
por kiel eble plej precize doni raportojn
por la "Kroniko."   Bonega decido!
La grandega kristnaska numero de
Music Trades enhavis leteron en Esper-
anto, skribitan kiel kristnaskan saluton al
tiu jurnalo de Sro E. S. Payson, prezi-
danto de la bone konata Emerson forte-
piano-kompanio. La jurnalo ne nur pub-
likigis tradukon anglan, sed eĉ fans
kliŝon de la letero, por montri gin plej
interese al siaj legantoj.
Ce unu el la decembraj kunvenoj de la
societo, oni plezure aŭskultis mallongan
paroladon de S-ro Matchett, en kies hej-
mo estis organizita le unua esperantista
grupo en Bostono.
La anoj de la societo eksperimentis kun
la vortludo priskribita en Amerika Es-
perantisto de aŭgusto, 1911 (p. 5), kaj
trovas ĝin tre bona metodo por pligran-
digi la nombron da esperantistaj vortoj
en ĉies memoro
Rochester, N. Y.—Ce unu el la kunsi-
doj de la Rochester Academy of Science,
en la universitato de tiu urbo, en decem-
bro, Dr. J. L. Roseboom priparoladis
"Esperanto kiel la universala lingvo de
Science"
New York, N. Y.—Antaŭ ne longe
S-ro James F. Morton, Jr., Konsilanto de
la Esperantista Asocio de Norda Amer-
iko, faris paroladojn pri Esperanto antaŭ
du progresemaj societoj, kaj poste oni
aranĝis starigadon de kursoj.
En antaŭnelonga numero de la ĉiuse-
majna jurnalo 7>m/« Seeker troviĝis
bona artikolo pri Esperanto, verkita de
S-ro Morton.
Kelkaj samideanoj estas organizintaj
la "Industria Esperanta Societo de la
Metropolo," elektinte la jenan oficistaron:
prezidanto, S-ro J. C. Lipes; vicprezi-
danto, S-ro Herman Meeske, sekretario,
Paul Blum. La prezidanto instruas du
kursojn ĉiusabate vespere, ce la Lincoln
lernejo.
Digitized by
Google
8
AMERIKA ESPERANTISTO
Utica, N. Y.—En la jurnalo Utico
Press jus aperis klariga noto pri la decido
(vidu alie en & tiu numero de Amerika
Esperantisto) de la usona "Patent Of-
fice" ke "Esperanto estas lingvo." „
Fork, Pa.—En la monata gazeto Four
Square aperis la pasintan monaton arti-
kolo pri Esperanto, pro la influo de S-ro
E. E. Brill.
Washington, D. C.—Ce la sepa ĉiu-
jara kunveno de la Amerika Ruga Kruco,
la kvinan de decembro, kie prezidis lia
prezidanta moŝto, William H. Taft,
D-ro H. W. Yemans, vicprezidanto de la
Esperantista Asocio de Norda Ameriko,
paroladis pri Esperanto kaj ĝiaj multspe-
caj utiloj en la laborado de la Ruĝa
Kruco. Li disdonis multajn ekzem-
plerojn de la "Glimpse of Esperanto,"
kaj "General Information" (eldonitaj de
la E. A. de N. A.), kiujn la granda
aŭdantaro avide ricevis.
La Internacia Klubo elektis la jenajn
novajn oficistojn en sia ĉiujara oficiala
kunsido en decembro: direktoro, S-ro N.
S. Guimont, skribistino, F-ino Amy C.
Leavitt, doma komitato, F-ino Nanette
Kuhlman, D-ro D. C. Leahy, kaj F-ino
Leavitt, programa komitato, F-ino Delia
C. Condron. Ce sia kunveno la 13an de
la monato, la klubo speciale memorigis la
naskotagon de la Majstro, aranĝinte
kvazaŭan nasktagfeston, kaj dediĉinte la
programon al paroladetoj pri lia mirinda
verko.
Ce la ĉiujara kunveno de la "American
Astronomical Society," en di tiu urbo
post Kristnasko, P-ro F. H. Loud, el
Colorado Springs, prezentis la temon "Cu
Esperanto povas esti helpo al astrono-
miistoj ?"
Ponce, Porto Rico.—La jena letero
de S-ro Robert Graham enhavas intere-
sajn faktojn: En la novembra Amerika
Esperantisto, p. 2, rilate al senfadena
telegramo sendita de D-ro Yemans al la
Nordamerika Karavano, vi diras ke ĝi
estis sendube la unua tia telegramo en
Esperanto. Tio estas erareto: antaŭ pli
ol kvin jaroj mi sendis el Cunard' vapor-
ŝipo "Caronia" longan senfadenan tele-
gramon al Porto Rico. La "Purser" diris
ke ĝi estis la plej longa senfadena tele-
gramo ĝis tiam elsendita el tiu ŝipo en ia
ajn lingvo. Mia familio bone ricevis tiun
telegramon per submara fadeno el Nov-
Jorko.   Alian fojon, antaŭ ĝuste du ja-
roj, mi sendis el "adriatic" senfadenan
esperantan telegramon al amikoj en An-
glujo. Tial, la telegramo de D-ro Ye-
mans estas almenaŭ la tria senfadena,
kvankam eble ĝi estas la unua, kiu estas
publikigita.
Cincinnati, O.—La Esperanto-So-
cieto de Cincinnati decidis ĉe la lasta kun-
veno ke dum la resto de la vintro ili
kunvenos ĉe la hejmoj de diversaj anoj.
La societo pensas ke tia sanĝo alvenigos
al la kunvenoj pli grandajn nombrojn da
anoj car la kunvenoj estos pli sociaj kaj
do pli ĝuigaj.                           ,
Hagerstown, Ind.—En la Hagers-
town Exponent aperis antau ne longe
artikolo pri Esperanto, verkita de S-ro
R. C. Small.
Indianapolis, Ind.—La interesplena
decido de la U. S. registara Patent Office,
kiu anoncis ke rilate al ties laboro Esper-
anto ja estas lingvo, estas priskribita en
la ĵurnalo Indianapolis News.
Rock Island, III.—La Augustana
Observer, monata gazeto eldonata de la
loka universitato, enhavis en sia decembra
numero artikolo pri Esperanto, verkitan
de S-ro Lehman Wendell, konsilanto de
la E. A. de N. A. el Tacoma, Washing-
ton.
Rockford, III.—La klubo "Progreso"
aranĝis ekspozicion en butika fenestra
dum la unua semajno de decembro. Tre
multaj personoj demandis pri Esperanto,
kaj multaj propagandiloj estas disdonitaj.
La klubo esperas ricevi multajn novajn
aliĝojn pro tio.
Blair, Neb.—Proksimume dekduo da
loĝantoj en ĉi tiu urbeto jam aĉetis esper-
antajn lernolibrojn, kaj oni atendas
starigi kurson, helpate de pastro Chas.
P. Lang, sekretario de la Nebraska dis-
trikta federacio de la E. A. de N. A.
Atchison, Kan.—Oni organizis ĉi tie
la "Atchison Esperanto Club," kies prezi-
danto estas S-ro A. A. Marohn, Kvankam
la klubo estas ankoraŭ malgranda, ĝi
esperas rapide pligrandiĝi, kaj sendube
bone propagandas la internacian lingvon.
San Diego, Calif.—Oni antaŭ ne
longe reorganizis la lokan esperantan so-
cieton. Kelkaj novaj anoj aliĝis, kaj
bonega kurso kun entuziasmaj lernantoj
estas starigita. La prezidanto estas S-ro
Taylor-Goodman, la sekretario S-ino N.
V. Clarks, 1439 Evans St.
Digitized by
Google
AMERIKA ESPERANTISTO
9
Stanford University, Cal.—Por la
Berwick konkurso, S-ro Ichigi Miyata
Akahoŝi prezentis artikolon pri mond-
lingvo kaj paco, en kiu, kompreneble, li
pritraktis Esperanton. Li ricevis pre-
mion de $10.00, kaj oni ankaŭ laŭdis Han
artikolon, kiu kredeble estos presigita.
Portland, Ore.—S-ro H. Denlinger
jus komencis instrui novan kurson de
dudek anoj. Funkcias nun en Portland
tri kursoj por lernantoj, kaj du kluboj
kie oni praktikas paroladon.
Per eraro en la novembra numero de
Amerika Esperantisto, la vorto
"nordorienta" estis dufoje uzata anstataŭ
"nordokcidenta" en raporto pri ĉi tieaj
aferoj. Legantoj de la gazeto bonvole
gin korektu.
Joseph, Ore.—Grupo enhavanta jam
dek ok anojn estas organizita ĉi tie. P-ro
Ernest F. Anch estas sekretario-kasisto.
Ciuj anoj jam abonis al Amerika Es-
perantisto, kaj uzas kiel lernolibron la
American Esperanto Book.
Tacoma, Wash.—Kiel rezultato de la
reklamado pri Tacoma en diversai Esper-
antaj gazetoj, Sro. J. H. van Twisk el
Rotterdam estas ĉe ni por eniri la kok-
industrion. Li venis ĉi tien ne pro si
mem sed pro kelkaj aferistoj de Rotter-
dam, kiuj mem iros al Tacoma se Sro.
van Twisk, post elprovo, povas certigi al
ili ke oni povas gajni monon per la kok-
industrio. Ni tial esperas ke nia holanda
amiko havos grandan sukceson en nia
urbo, kaj ke li povos amasigi grandan
kvanton da mono, kaj baldaŭ fariĝos
milionulo. La alveno de amiko van Twisk
estas grava afero; grava por la komerca
klubo, kiu nun vidas per propraj okuloj
la taŭgecon de nia lingvo; sed precipe ĝi
estas grava por nia malgranda klubo es-
perantista. Sro. van Twisk "enverŝis
novan sangon" en nian klubon, novajn
esperojn kaj kuraĝon, kaj per siaj tre
spritaj rakontetoj el Esperantujo li ege
f'ojigis niajn korojn. Kiam Sro. van
wisk estas inter Esperantistoj li tute
rifuzas uzi nacian lingvon, kaj oni nepre
devas paroli kun li en Esperanto. Tio
ja estas imitinda afero inter ĉiuj kluboj.
La redakcio de Amerika Esperanto
povas aldoni al la & supra novajo la
jenan; la jurnaloj Tacoma Daily News
kaj Tacoma Tribune ambaŭ presigis in-
teresajn novajojn kaj redakciajn opiniojn
pri Esperanto, kaj sin montras klare
favoraj al la lingvo, kiel ankaŭ interesa-
taj je la rezultatoj de la peresperanta rek-
lamado de la urbo. Ni ankaŭ ricevis de
S-ro van Twisk afablan leteron, kiun
manko da spaco malhelpas presigi, en kiu
li fervore dankas al la esperantistoj, kiuj
tiel frate kondutis al li de la momento de
lia alveno.
Estas ankau interse rimardi ke la
Commercial Club, kiu jus uzis Esperan-
ton kun bona rezultato, anoncas ke S-ro
Lehman Wendell, konsilanto de la Es-
perantista Asocio de Norda Ameriko,
f ariĝis esperantista ano de ĝia reklamada
fako.
Get the Libraries Supplied
In the Public Library of Portland,
Me., are 13 Esperanto books, including
text-books, dictionaries and literature.
In the Main Library in Cleveland, O.,
are 17 books, while in many branch
libraries are text-books, and in six of
them Amerika Esperantisto is regularly
to be obtained.
The Wingham Public Library (On-
tario) has just secured six books.
We are under the impression that
many esperantists in America can "point
with pride" to a number of other equally
progressive libraries; and indeed there is
a lesson for us all in this example.
Not only for your own advantage, but
for the sake of bringing Esperanto pub-
lications before the eyes of others, who
may thus become greatly interested in
the language and its opportunities, every
"samideano" should use all the influence
possible in persuading local libraries to
place a fair collection of Esperanto books
upon their shelves, and a copy of
Amerika Esperantisto in the reading-
room. Ask others to join you in peti-
tioning for the purchase of such books,
and the subscription for the magazine.
Notice whether these are made accessible
to the public, after the library has se-
cured them, and if they are "buried,"
have pressure brought to bear to have
them given publicity conforming to the
general interest now manifested in the
subject throughout the United States.
VIII. Universala Kongreso Esperantista
11-18 Aŭgusto         En Krakovo                      1912.
ESTIMATAJ GESAMIDEANOJ I
Kiu legis la novembran numeron de „Oficiala Gazeto Esp." (p. 193), tiu certe ne miros,
ke ne pli £ rue, ol nun, ni per oficiala cirkulero komunikas al la tutmonda esperantistaro la sta-
ton de la preparaj laboroj por la Oka. El la citita gazeto oni povas sciigi, ke nur en fino
de novembro estis elektitaj la anoj de la Konstanta Komitato por la Oka Kongreso.
Gis tiu tempo la provizora Loka Komitato memkompreneble lege ne ekzistis kaj pro tio ne
rajtis ion ajn komunikadi pri la Oka. Tamen la provizora Komitato laboris, atendante
nur la momenton de oficialigo, kiu nermesus al ĝi publike agadi. Tiu momento antaŭ ne-
longe venis kaj pro tio ni rajtas oficiale komuniki al la esperantistaro kelkajn detalojn pri nia
Kongreso.
La Loka Komitato konsistas ĝis nun el jenaj personoj: Univ. prof. Odo Bujwid, Dro
Stefan Mikolajski, Dro Leon Rosenstock, Sro Stanislaw Rudnicki, Dro Henryk Tislowitz,
Sro Wladyslaw Grabowski kaj Sro Mieczyslaw Zielenkiewicz. La listo ne estas fermita,
car laŭbezone ni kompletigados la komitaton.
La Kongreso okazos inter la 11—18 de aŭgusto. Kvankam multaj samideanoj esprimis
la deziron aranĝi la kongreson tuj en komenco de aŭgusto, tamen pro spedalaj lokaj kon-
diĉoj ni ne povis elekti pli fruan daton.
Ni havas jam provizoran programon, laŭ kiu ni arangas nian laboron, car tamen kel-
kaj punktoj troviĝas ankoraŭ en stato de diversflanka intertraktado, ni opinias, ke ne estas
konvene jam nun gin publikigi.
Ni nur provas komuniki al vi, ke okazos .Jubilea Festves^ero" je honoro de nia Maj-
stro kaj lia granda verko.   En la festvespero partoprenos eminentaj artistoj.
Pri elekto de aktora trupo kaj teatrajo ni povos jam plej baldaŭ publikigi la definitivan
decidon. Plej verŝajne estos ludita "Mazepa", belega tragedio de pola poeto Juliusz
Slowacki, en majstra traduko de Sro A. Grabowski.
Pri la ekspozido zorgas la ..Teknikista Grupo de Esperantistoj" en Lvovo, kiu sukccsis
jam kolekti rican materialon. Car ni deziras, ke la jubilea ekspozido estu vera kaj fidcla
revuo de 25-jara disvolviĝo de nia kara lingyo, ni turnas nin al duj samideanoj kun varma
kaj insists peto, ke ili per sendo de plej diversaj esperantajoj helpu la ekspozidan sekdon kaj
pliridgu la kolektitan de ĝi materialon. Ciuj eksponajoj estu sendotaj al Sro Benedikto Her-
old, Lvovo, (Lw6w), str. Potockiego 22, Aŭstrio-Gauao.
La d-kune aldonita srvidlibro tra Krakovo estas dissendata al partoprenintoj en la
VII. Kongreso kaj al ĉiuj grupoj esp. Aliaj personoj ricevos ĝin kontraŭ 2 respondku-
ponoj, sendotaj al la Komitato, kies adreso estas: VIII. Universala Kongreso Esperantista
en Krakovo (Aŭstrio-Galicio).
Kiel kutime, ankaŭ dum nia Kongreso okazos diservoj, kaj dum la katolika diservo havos
predikon en Esperanto Lia Episkopa Mostopastro Bandurski, unu el la plej eminentaj
polaj oratoroj.    La esperantistaro certe kun ĝojo akceptos ĉi tiun sdigon.
Informojn pri insignoj, kongresaj poŝtkartoj kaj sigelmarkoj, ekskursoj, literatnra von-
kurso k. t. p. ni rezervas por la proksima cirkulero. Plej detalajn sdigojn poscdos dam
„Pola Esperantisto," kiu estas oficiala organo de la VIII. Kongreso.
Cirkuleroj ne estos sendataj al apartaj personoj aŭ grupoj, sed nur al duj esp. gazetoj
senescepte tiel, ke ĉiu esperantisto, kiun ajn gazeton li kutime legas, estos informita pri la
preparaj laboroj oor la Oka.
Car ni volas spari kostojn, ni sendados aliĝilojn nur al tiuj personoj, kiuj antaŭe sdigos
nin per simpla poŝtkarto, ke ili intencas partopreni la Kongreson, dtante al ni nur la 1)
familian nomon (substrekul) 2) antaŭnomon, 3) profesion 4) predzan adreson (substreku
la urbon 1) kaj 5) la nombron de eventuale kune venontaj familianoj. Pri senprokrasta
provizora aliĝo ni urge petas.
Loka Organiza Komitato.
Digitized by
Google
Esperanto Tour to Europe.
©
ECAUSE the date set for the
Eighth International Esper-
anto Congress (Aug. 11-18)
was so opportunely chosen, it
has been found possible to
arrange an even more attractive tour for
the coming summer than had at first been
planned, and to arrange for visiting
places which every American longs to
see.
Instead of the excessively long rail-
road trip from the western coast practi-
cally to the Russian boundary, which at
first seemed unavoidable, it is now possi-
ble to go by steamer via the delightful
southern route, through the Mediter-
ranean, touching at points of interest, and
visiting the spots famous for beauty and
noted in history, travelling by short and
easy stages until arrival in Cracow, capi-
tal of ancient Poland. From here the
party will travel after the Congress
through Saxony and Prussia to Copen-
hagen, Denmark, and Christiania, Nor-
way.
Subject to such minor changes as the
possible lengthening of the stay in one
city and reciprocally shortening it in an-
other, the Nordamerika Karavano
(North American Tour) will cover the
following schedule:
Sail from Boston July 13th, 1912.
(Presumably the committee in charge of
the National Esperanto Convention in
Boston will arrange to have it take place
the three days previous.) Touch July
19th at Ponta Delgada, in the Azores, a
Portuguese possession, where the party
will land for a brief visit in this quaint
and interesting town. This stop, only
six days after leaving Boston, makes a
pleasant variation just as passengers are
beginning to weary a little of the limitless
expanse of ocean and sky.
July 22nd a stop is made at Gibraltar,
known to the ancients as one of the Pil-
lars of Hercules,—and to moderns chiefly
as the symbol of a certain life insurance
company. In addition to the "redcoats,"
who garrison this great fortress, the vis-
itor may see Moors, Arabs, Turks, and
also the neighboring Spaniards.
July 25th the ship is due to arrive at
Naples. A description of the beautiful
Bay of Naples, the carefree city, smok-
ing Vesuvius and the recovered city of
Pompeii is surely not needed to incite a
desire to see them. The party will re-
main two days, giving to those who desire
it opportunity to visit Pompeii. After a
five-hour ride through "sunny Italy" the
party will arrive in Rome. Without
doubt this ancient "mistress of the
world" is more familiar historically than
any other city of Europe. Actually to
walk the streets of the Eternal City,
merely to have been in the Forum or St.
Peter's, would be for most Americans
sufficient incentive in itself for a Euro-
pean trip. Three whole days will be
given to the stay in Rome, and July 30th
the party will leave for Florence, a little
over five hours away.
After two days in Florence, the one-
time centre of art, literature and science,
with its many attractions, whence an ex-
cursion will also be made to Pisa, to view
the famous Leaning Tower and Cathe-
dral, a ride of six hours will bring the
party to Venice, the city in which are
found neither horse nor automobile, but
from whose railway station one rides to
the hotel in graceful gondolas. A stop of
two days will be made here.
Next, an eight-hour ride, via Verona
and Bozen, will be taken to Innsbruck, a
famous university town in the Tyrolese
Alps, noted for its picturesque situation.
Here the party will remain over night,
and go on the next day to Munich, a
three-hour ride. This busy Bavarian
capital, with its rare art treasures and
many points of interest, needs no descrip-
tion.
August 6th a ride of eight hours, via
Salzburg, will bring the party to Vienna,
the greatest cosmopolitan capital in Eu-
rope, favorite of experienced tourists.
After two days here, the next destination
is Budapest, less than five hours away.
In this fascinating Magyar city, capital
of Hungary, the party will have oppor-
Digitized by
Google
12
AMERIKA ESPERANTISTO
tunity to attend the Esperanto pre-con-
gress for which arrangements are now
being made. But whether or not one
cares to participate in this, certainly the
wonderful twin cities of Buda and Pest
are an attraction of unusual interest.
On August 10th the party will leave
for Cracow, probably in company with
the Esperantists who have been gathering
in Buda and Pest from Bulgaria, Servia,
Greece, Turkey and Asiatic countries,
with the Congress in Cracow as their des-
tination.
From August 11-18 will occur in Cra-
cow the Eighth International Congress of
Esperanto, a wonderful event, in an un-
usually attractive and interesting city.
During this week each of the party will
attend such meetings and entertainments,
and do such sightseeing as he or she de-
sires.
August 18th the party will arrive in
Dresden, capital of Saxony, where one
day will be given to visiting the famous
art gallery (where the Sistine Madonna is
to be seen), and other points of interest.
August 19th to 21st will be devoted to
Berlin, with an excursion to fascinating
Potsdam. The trip by train and boat to
Copenhagen, capital of Denmark, will be
made August 21st, whence the party will
sail the next day to Christiania, capital
of Norway, for a final day of sightseeing
on land, preceding the ride out through
Christiania Fjord and toward Christian-
sand, for a brief stop before preceding
onward to New York, the destination of
the returning steamer, due there Sept.
2nd.
This trip will be under the charge of
experienced conductors, who, being Es-
perantists, will be able to arrange with
local "samideanoj" to show the members
of the party more intimately interesting
things and far more expeditiously than is
possible for the ordinary tourist con-
ductor. The receptions and parties ar-
ranged in Paris, Amsterdam and Cologne
for last year's party and the courtesies
of the members of the societies in those
and other cities who put themselves at
the disposal of the American visitors,
are examples of what may be expected
this coming summer.
While die party is being organized
primarily to enable Esperantists to at-
tend the International Congress and see
the most of Europe possible at a mini-
mum of trouble and at small expense,
those who are not Esperantists are wel-
come to join and will receive much more
benefit than if travelling with an ordinary
non-esperantist tour. All such persons
are, however, advised to begin at once to
study the international language so that,
with the practice aboard ship, they may
enjoy the tour to the greatest degree.
The charge made for each member of
the party includes passage (berth and
meals) in the First Cabin of the "Cano-
pic," of the White Star Line, from Bos-
ton to Naples, the railroad fares from
Naples to the various cities named and
finally to Copenhagen, a return passage
from Copenhagen via Christiania and
Christiansand to New York in the First
Cabin of the "Oscar II," of the Scandi-
navian-American Line, good hotel accom-
modations and three meals a day during
the entire trip (it should be noted that
tourist companies claiming to include
everything often arrange but two meals
each day), all regular tips at hotels, sta-
tions and on trains, the handling of suit-
cases, carriages or autos to and from sta-
tions and for sightseeing when necessary,
the planning and conducting of sightsee-
ing,—in fact every necessary expense of
the trip. Each individual will himself
pay such personal matters as laundry,
baths, wine, coffee, etc. (in places where
these are extras), any special private
sightseeing excursions, tips he may de-
sire to give aboard the ship.
For full particulars of price, etc., ad-
dress the Esperanto Office, Washington,
D. C.
Digitized by
Google
Official Communications
Sub H tiu rubriko la redaktoroj volonU presigos komunikajojn de iiu tsperantista societo,
kiu havas inter nia legantaro sufiĉe da anoj aŭ kies speciala fako de laboro interesos niajn
abonantojn.
The Esperanto Association of North America
Central Office: Washington, D. C.
ALVOKO.                               TREASURER'S ACCOUNT.
Ankoraŭ ni okcidentuloj troviĝas en                       DECEMBER RECEIPTS,
la malantaŭaj vicoj de la esperanta mo-
vado en Usono, kaj estante progresemaj     glance <"} namL Dec- 1--------------S «A
en aliaj aferoj ni ankaŭ devus esti pro-    Membership fees--------------------33.50
gresemaj en nia kara lingva afero.   Mul-    Examinations  __________----------    5.45
taj okcidentuloj ankoraŭ ne estas pagin-    Sustaining membership fees-------12.00
tajsiankotizajonporlaestantaau.es-    Profits on magazine subs-----------    1.00
tonta jaroj kaj multaj ne legas nian na-    Sale of extra Herald----------------      .54
cian gazeton.   Se vi estas nur kvazaŭa    Contributions ------------------------   6.00
esperantisto, tiam vi ne bezonas alliĝi al                                                        "ecTiyl
nia nacia asocio, kaj vi ne bezonas legi                                                        $63.76
Amerika Esperantisto; sed se vi estas                        expenditures.
vera  esperantisto,  fervora esperantisto,    posta_e                                                iy oo
tiam vi nepre devus alliĝi al al E. A. de    «>"£„,J" „                                      ~ >,-.
N. A. kaj aboni la gazeton.   Tial ke mi    Ŝ£ff          ------------------------«JJJ
estas konsilanto de la okcidenta parte de    Assistant" _:_:_---_:_--_----_-_ 10.00
2s\rj"SLrtacj A is  Bai— - ** **- *»—-jm
prezon.    Ni restu fervoraj.                                                                                        *-„ _R
Lehman Wendell,                                   ____________________     ^1*-™
3%*coma!hWash.                      CONTRIBUTIONS.
--------------------------                       The  following contributors  are  cor-
ESPERANTO HERALD NO. 12.         dial,y. thanked for their assistance in in-
creasing the lmnted amount available for
The December number of the little Es-    the great amount of work the Associa-
peranto Herald (No. 12) is a reason-    tion  is undertaking:    Milwaukee Hes-
ably full answer to the often received    perus Esperanto Society, $5.00; Mrs. E.
question  "Are there any books  in  or    P. Judd, $1.00.
about Esperanto?"   This number is en-                   _________________
titled "An Outline of Esperanto Litera-        passed preliminary examination.
ture," and, while only an attempt to list                  /.*»_.    ,. • r        j •>
the more important books,  it contains       A...   {At/S%P? L(7     \
some three hundred titles together with        Addlson A- c'arke. Morgantown, W.
the names of some of the best of the         Vir„   T  0         r>     i.  xt r» «   .
hundred or more periodicals.   As usual,         Sfm J  Swan, Beach, N  Dakota.
this is sent free to members of The Es-     MMlss  Blanche  Sang™et,  St.  Louis,
peranto Association op North Amer-
ica whose dues are paid for this year.           passed advanced examination.
Any other person may receive a copy for                    (Atesto pri Kapableco)
a two-cent stamp.                                                 John L. Stanyan, Montpelier, Vt.
Digitized by VjOOQlC
National Esderanto Convention
As announced in the last number of
Amerika Esperantisto, the General
Council of The Esperanto Association
op North America has accepted the
cordial invitation of the New England
Esperanto Association and the Boston
Esperanto Society to hold the next an-
nual meeting of the general association
and the next North American Esperanto
Convention in Boston.
From an American standpoint the
"Hub" is undoubtedly one of the most
interesting of all American cities. Since
the Bostonian, perhaps less than other
Americans, has any adequate idea of the
historic points in and about the city,
until they have been pointed out by the
visitor, those coming to the convention
will not only receive, but can also give,
much pleasure.
The Executive Committee of the New
England Esperanto Association met Dec.
21 in Boston to outline plans. Several
members from out of town, even from
neighboring states, attended. Great en-
thusiasm from all quarters of New Eng-
land is being manifested in the affair,
which the committee expects to surpass
any previous national meeting in pleas-
ure to the members and profit to the
cause.
Mr. Edward S. Payson, president of
the Emerson Piano Company, a man of
much experience in organizing and con-
ducting conventions, is chairman of the
Committee on Ways and Means, and
Mr. George Winthrop Lee, president of
the Boston Esperanto Society, is chair-
man of the Publicity Committee.   Other
committees are being planned and will be
announced in a few days.
It has been decided to arrange for a
three-day convention, and tickets for
those taking part in the meeting have
been set at one dollar. For the dollar
the committee says the member will re-
ceive returns worth from two dollars up,
the exact amount over the two dollars
worth depending upon the amount of
genuine "samideaneco" there may be in
the spirit of the member himself. All
who plan to attend are urged to purchase
tickets at once, as this will assist the com-
mittee with funds and with an adequate
idea of possible attendance. Remittance
may be sent directly to the Secretary for
New England, Dr. C. H. Fessenden, 34
Pelham Street, Newton Center, Mass.,
although for the benefit of those send-
ing other remittances to the Association
or the American Esperantist Company
some tickets will be kept at The Espe-
ranto Oepice, Washington, D. C, for
which money may be sent at the same
time as membership fees or book orders.
Since the date will depend upon the
date of the International Congress, and
at the time of the committee meeting
named above this date had not been
settled, the exact three days can not at
this time be given.
The Committee requests that all who
are planning to attend, and who are
gifted with those talents which entertain,
will not from modesty hide such talents,
but will write the committee and offer,
as all good Esperantists should do, to
assist to the extent of their ability in the
pleasure of the meeting.
NEKROLOGO
Kun bedaŭro mi raportas pri la morto,
la 9an de decembro, de F-ino Alice M.
Field, sekretariino de la Nacia Nova Ek-
lezia Esperanta Societo, ankaŭ de la loka
societo. Si estis unu el la pioniroj de
nia afero en Brockton kaj en sia kvieta
maniero faris multon por la esperanta
propagando. Jam atinginte la diplomon
"Atesto pri Lernado" ŝi estis sin pre-
paranta por la ekzameno por la "Atesto
pri Kapableco." Ni ploregas ŝian
foreston.                   Fred R. French,
trez. Brockton (Mass.) Esperanta So-
cieto.
Digitized by
Google
Internacia Ligo de Esperantista/ Poŝtistoj
The attention of all postal employees
is called to the activities of "Ildepo." Sro.
Arnold Behrendt (Max str. 22, Breslau,
Germany) was chosen President at the
regular meeting held in Dresden during
the "Higiena Ekspozicio." He is a high
official of the German postal service and
a member of the Lingva Komitato. He
is preparing a "vortaro" of words used*
in the postal and telegraph service and
it is being published in "Poŝta Esperan-
tisto." In order to carry out his plans,
the "Ligo" must have a larger member-
ship. Dues are 50 cents a year and
should be sent direct to the President.
The year begins with January.   Consci-
ous of the large number of appeals to
the purse of the Esperantist, the writer
believes that the opportunities before this
society are greater than those of almost
any other special association.
The "Oficiala Gazeto" for November
has a fine report of the meeting of "Il-
depo" at the Antwerp Congress. Seven
nations were represented and many be-
came interested. Sro. Chavet, who was
secretary of the sixth and seventh con-
gresses, is writing a pamphlet in French,
urging the French postal employees to
take up Esperanto. Join the league and
learn what your colleagues in other lands
are doing 1                                   L. T.
Internacia Unuiĝo de Esperanto/ Verkistoj
(Fondita en aŭgusto, 1911)
HA "Internacia Unuiĝo de Es-
perantaj Verkistoj" unue in-
tencas konatigi la verkistojn
unu kun la alia. Hi loĝas en la
plej diversaj landoj; ne estas
eble, ke ili ofte persone kunvenu, sed la
Unuiĝo tamen ebligas konatiĝon inter ili.
Ni havas la listen de la aliĝintoj, ni tuj
scias, ke tiu aŭ tiu ĉi persono estas tra-
dukisto aŭ verkisto, apartenas al I. U.
E. V.; ni rajtas skribi al tiu persono, fari
demandojn, doni kaj ricevi konsilojn, k. c.
Tio lasta jam koncernas la duan punk-
ton efektivigotan de nia Unuiĝo: recip-
roka helpo. Ci tiuj vortoj esprimas la
agadon inter fratoj kaj fratinoj, kaj tio
certe estas tre bela afero. La membroj
de I. U. E. V. en ĉiu rilate kaj afero
povas reciproke sin helpi, defe, kaj tio
estas la tria celo, rilate al publikado de
esperantaj verkoj:
I. U. E. V. celas eviti duoblan eldonon
de sama verko, samtempan aperigon de
egala aŭ simila ellaboraĵo, eĉ duoblan
tradukadon de unu libro.
Do, I. U. E. V. trioble utilos al la
esperantistoj. La tradukantoj trovos ek-
zamenantojn por siaj tradukajoj; al la
eldonistoj la Unuiĝo ebligos publikigi bo-
najn, interesajn verkojn; kaj la legantoj
tiam kun intereso kaj plezuro ĉiam pliper-
fektiĝos en nia kara lingvo!
La enirpago al I. U. E. V. estas Sm. 1,
la jara kotizajo Sm. 0.50 (provizore ak-
ceptita), la "Oficiala Gazeto" estas ĝia
organo, kaj la administrejo estas Nikolai
str. 18, Dresden, Germanujo.
(Letero de la sekretariino informas ke
ĝis nun la Unuiĝo ne havas anojn en
Usono, sed ĝoje ricevos tiajn. Ciu es-
perantisto povas fariĝi ano, kiu per libro,
gazetartikoloj aŭ poemoj pliricigis nian
literaturon. Membro ankaŭ povas esti
persono, kiu science, fake aŭ mone sub-
tenas la unuiĝon.)
For the Beginner
How do you make the difference be-    miles square" defines an area containing
tween two miles square and two square    four square miles. The varying order of
miles?                                                         the two words "square" and miles hap-
The puzzle lies in the fact that "two    pens to make quite a difference—this be-
Digitized by VjOOQIC
16
AMERIKA ESPERANTISTO
ing a good example of the complicated
word-order exhibited in English. By
seeking to express the real meaning of
the two expressions, we can put them
into intelligible Esperanto:
Kampo du mejlojn kvadrata {or, kvad-
rata je du mejloj), a field two miles
square.
Kampo je du mejloj kvadrataj (Kam-
po enhavanta du kvadratajn mejlojn), a
field of two square miles {containing two
square miles).
We are told that Esperanto is not
really artificial at all, and yet the correla-
tives are mentioned as an arbitrary sys-
tem.  How about this?
The only arbitrary characteristic about
the correlatives is the regularization, sys-
tematizing and completion of the system.
More or less imperfect correlative sys-
tems exist in all Aryan languages, but
their uncontrolled evolution brought in
variations, irregularities and losses. In
our own language the most complete
series is perhaps the interrogative-rela-
tive one, beginning with wh, as "who,
whose, whom, what, which, when, where,
whence, whither, why." Note that the
wh of these words is the linguistic de-
scendent of an early kw, which has de-
veloped in various ways in various lan-
guages: therefore we see why in Es-
peranto the interrogative-relative series
begins with k. To see the source of t as
the letter for beginning the demonstra-
tive series, we need only recall English
"that, this, these, those, there, thither,
thence," etc., realizing that this series
also has its kin in other languages.   The
negative series has such an obviously
negative first syllable that it is easily
recognized. For the series commencing
with t in Esperanto, a historic parallel
may be suggested, with such derivations
as Latin ' is." The remaining series in
Esperanto, commencing with ĉ, a letter
historically suitable for the purpose, fills
systematically a blank which was vari-
ously filled in various languages, mostly
by adjectival formations similar to the
adjectival "alia" whose parentage is ob-
vious to the student of Latin, Greek or
Germanic.
Now, in regard to the correlatives ter-
minations, -o, -u, -es, -a, -e, am, el, al, om:
The -o is obviously the substantival end-
ing, appropriate for this particular series
(which can not be used adjectively the
way the -u series can be used). The ad-
jectival character of the -a series, and
the adverbial one of the -e series, ex-
plains those two. The series in -u, which
had to be differentiated from the -o
series may be called arbitrary, or we may
accept such "folk analogy" as would
connect it in sound as well as in meaning
with English "who" (pronounced hu),
etc. For the possessive series there are
various comparisons, the nearest home
being "who-se," in which the same letter
occurs. For the three remaining ad-
verbs, less direct comparisons may be
made, such as Latin quando and French
quand with the -am series. Withal it
must be borne in mind that the author of
Esperanto had to keep constantly in mind
the necessity of avoiding any ambiguity
or duplication of forms throughout the
language. That he succeeded so well
with this whole excellent system of cor-
relatives was exceedingly fortunate.
Naiia Internacia Konferenco de Ruĝa Kruco
The Ninth InternationalRed Cross Conference
HA Naŭa Internacia Konfer-
enco de la Ruĝa Kruco
okazos en Washington, D. C,
7an-17an de majo, 1912.
Tiu estos la unua el la ĉiuk-
vinjaraj konferencoj kiu okazos en Uso-
no, kaj la amerika Ruĝa Kruco estas
speciale klopodanta por sukcesigi ĝin.
Ce  tiuj   konferencoj   delegitoj   repre-
zentas la diversajn ruĝkrucajn asociojn de
"K4Jknmn»S}iE. Ninth International Red
Jt /""\ Cross Conference will be
■ u 1 held in Washington, D. C,
jL^J from May 7th to 17th, 1912.
^*mnnw This is the first of these
quinquennial conferences to assemble in
the United States, and the American Red
Cross is devoting special efforts to make
it a success.
At these conferences, the various Red
AMBRIKA BSPBRANTISTO
17
la mondo, kaj la pli multaj el la civilizi-
taj landoj ankaŭ sendas oficialajn repre-
zentantojn. La ĝenerala celo de la in-
ternaciaj ruĝkrucaj konferencoj estas,
kompreneble, plilarĝigi la humanan la-
boron de ĉi tiu mirinda asocio. Ciuj es-
perantistoj estas sendube interesataj pri
tio, tial ke disigaj linioj inter landoj
neniel malhelpas al la agado de la Ruga
Kruco. Plie, pro la sama kaŭzo, la la-
boro de la Ruga Kruco speciale interesas
ĉieajn esperantistojn, car, pro tio ke Es-
peranto apartenas al neniu lando, ĝi es-
tas la natura interkomprenigilo por la
disigitaj ruĝkrucaj asocioj, kies bficistoj
kaj membroj parolas multajn diversajn
lingvojn.
Kion jam faris esperantistoj por ebligi
facilan interkomunikadon inter militantoj
kaj konfederitoj dum militado, multaj el
niaj legantoj sendube scias. Ne nur la
malpacoj kiuj kaŭzas la militon povus
esti ofte malhelpataj, se nacioj posedus
efektivan interkomprenigilon, kia estas
Esperanto, sed la teruroj de militado
povus esti multe moderigataj. Sen plia
aludo al ĉi tiu temo, escepte kiel ĝi tuŝas
la Rugan Krucon: kiel efektive la
suferado dum militado estus malhelpata,
se la flegistinoj kaj la kuracistoj povus
komuniki rapide kaj senerare kun siaj
malsanuloj kaj samlaborantoj kiuj pa-
rolas fremdan lingvon!
Denove al la temo, la venonta Konfer-
enco de la Ruga Kruco,—la kunsidoj
daŭros dek tagojn, multe plilongan
tempon ol iam antaŭe oni uzis por tio.
Dum tiu tempo, ĉiuj aferoj tuŝantaj ruĝ-
krucajn asociojn estos plene diskutataj.
Verŝajne oni dediĉos pli multe da tempo
ol kutime al la propaca laboro de la Ruĝa
Kruco. La amerika Ruga Kruco, eĉ
kvankam ĝi estas pli malgranda kaj mal-
pli riĉa ol aliaj asocioj, ĉiam estis plej
preta havigi monhelpon por malfeliĉegoj
okazantaj dum paco. Pli ol $5,000,000
estas disdonitaj por tia helpo, de kiam nia
Ruga Kruco estis reorganizata en 1905.
La Unua Helpo por la Vunditoj ankau
havos gravan lokon en la programo, car
nia Ruga Kruco, terurigite de la nombro
da mortoj kaj vundoj kauzitaj de ak-
cidentoj, havas fakon de Unua Helpo,
kaj nun instruas ĉi thin temon tra la
tuta lando.   Unu el la novaj enkonduka-
Cross associations of the world are rep-
resented by delegates, and most of the
civilized countries send governmental
delegations as well. The general purpose
of international Red Cross conferences is,
of course, the extension of the humane
work of this wonderful association. In
this, all Esperantists are doubtless inter-
ested, as the dividing lines between coun-
tries offer no obstacle to Red Cross activ-
ities. Moreover, for this reason the
work of the Red Cross specially interests
Esperantists everywhere for, because it
knows no country, Esperanto becomes at
once a natural means of communication
to the widely scattered Red Cross asso-
ciations whose officers and members
speak many different languages.
What Esperantists have already done
to make easy communication possible be-
tween belligerents and allies in war is
doubtless known to many of our readers.
Not only might misunderstandings lead-
ing to war often be prevented, if nations
had a ready means of communication
such as is afforded by Esperanto, but the
horrors of war might also be mitigated
to a considerable extent Without refer-
ence to this subject further except as it'
affects the Red Cross, how readily suf-
fering would be prevented in war if
nurses and physicians were able to com-
municate quickly and surely with their
patients and fellows who speak a foreign
tongue 1
To return to the coming Red Cross
Conference,—ten days, a much greater
amount of time than has ever before
been devoted to the purpose, will be occu-
pied in the sessions. During this period
all matters affecting Red Cross associa-
tions will be fully discussed. Very prob-
ably much more time than usual will be
spent on the peace activities of the Red
Cross. The American Red Cross, even if
smaller in the number of its members and
funds as compared with other associa-
tions, has been foremost in disaster relief
in peace. More than $5,000,000.00 has
been disbursed in such relief since our
Red Cross was re-organized in 1905.
First Aid to the Injured will also be
given a prominent place on the program.
For our Red Cross, appalled by the num-
ber of deaths and injuries from acci-
dents, has a first aid department and is
engaged in teaching this subject through-"
out the country.    One of the innova-
18
AMBRIKA ESPBRANTISTO
ĵoj kiujn ĝi jam faris, rilate al tio, estas
la uzado de fervojaj vagonoj por in-
struaj celoj. Du tiaj vagonoj nun estas
uzataj ĉe fervojoj, kaj en la sep ceteraj
oni instruas Unuan Helpon al minlaboris-
toj, kunlaborante kun la Mina Oficejo.
Alia agema fako de nia Ruga Kruco
estas la flegista, kie nun estas registrataj
pli ol du mil flegistinoj, kiuj estas je iu
ajn momento pretaj por servo ĉe mal-
feliĉego aŭ militado.
Ankaŭ estos granda ruĝkruca ekspo-
zicio ĉe la konferenco. ĉi tiu konsistos
el du partoj; unu ĝenerala apartajo en-
tenos montrajojn de la ruĝkrucaj aso-
cioj de di versa j landoj, kaj diversajn
aferojn proponitajn de individuoj por
uzado ĉe malsanuloj kaj vunditoj dum
militiroj; la ceteran oni eksklusive uzos
por konkurado je la premio de Marie
Feodorovna. Por nomitaj aparatoj,
uzotaj por moderigi la suferojn de la
malsanaj kaj vunditaj militantoj oni dis-
donos en la konkurso premiojn egalan-
tajn $9,000, lau la decidoj de internacia
juĝistaro.
La Esperantista Asocio de Norda
Ameriko partoprenos en la unue nomita
ekspozicio. Loko jam estas rezervita por
tiu celo. Oni atendas ke ĝia montrajaro
konsistos el literaturajoj, kiuj elmontros
kiel utila estas Esperanto en ruĝkruca
laboro. Libretoj traktantaj tiun temon
estos disdonataj al vizitantoj.
Plian informon rilate al la ekspozicio
oni povos obteni ĉe la "Chairman, Ex-
hibition Committee, American Red Cross,
Washington, D. C."
tions it has made in this respect has been
the employment of railroad cars for in-
struction purposes. Two such cars are
now in commission for the railroads and
in the seven others first aid is taught to
miners in connection with the Bureau of
Mines. Still another active department
of our Red Cross is the nursing depart-
ment, in which are now registered more
than two thousand trained nurses who
are instantly available for disaster or
war.
There will also be a great Red Cross
exhibition in connection with the confer-
ence. This will consist of two parts, a
general section to comprise exhibits by
the Red Cross associations of the various
countries and articles submitted by indi-
viduals for use with sick and wounded in
campaigns. The other section will be
exclusively devoted to the Marie Feo-
dorovna Prize Competition. Prizes ag-
gregating $9,000.00 for certain specified
apparatus to alleviate the sufferings of
ill and injured in war will be awarded
in the competition by an international
jury.
The Esperanto Association of North
America will participate in the former
exhibition. Space has already been re-
served for this purpose. It is expected
their exhibit will consist of literature
showing how useful Esperanto can be
made in Red Cross work. Leaflets on
this subject will also be distributed to
visitors.
Further information in respect to the
exhibition may be obtained of the Chair-
man, Exhibition Committee, American
Red Cross, Washington, D. C.
SHOW THE DOUBTER.
Tacoma Washington, Dec. 22,1911.
AMBRIKA ESPERANTISTO,
Washington, D. C.
Gentlemen: The Tacoma Commercial
Club and Chamber of Commerce wishes
to  take  this  opportunity  of   thanking
Amerika Esperantisto and the many
foreign Esperanto magazines for the free
space which they so kindly gave to ex-
ploiting the city of Tacoma. We also
wish to thank the many individual Esper-
antists who have shown an interest in the
¥-eat west and especially in the city of
acoma.
Digitized by VjOOQlC
AMBRIKA BSPBRANTISTO
19
The Tacoma Commercial Club has re-
ceived requests for information from all
over the world. We are pleased to say
that, without exception, these letters have
come from people of education and re-
finement; in other words, from people
who would make good, desirable citizens.
Letters have come from doctors, lawyers,
professors, merchants, etc. As a direct
result of the publicity given our city Mr.
J. H. van Twisk, a cigar dealer of Rot-
terdam, Holland, is here to engage in the
poultry industry, and he tells us that
other Esperantists will undoubtedly fol-
low.
Esperanto has shown its worth as a
means of reaching the entire world, and
we believe that it is destined to play an
important part in this world of ours, es-
pecially in the world of commerce. We
wish the movement continued success.
Respectfully,
T. H. Martin, Manager,
Publicity and Industrial Dept.
Rakontoj pri Indianoj
'IAM mi estis knabo, mia
avino rakontis al mi tre in-
teresajn rakontojn pri la
sovaĝuloj amerikaj,—la in-
dianoj. Kompreneble ŝi
neniam vidis sovaĝulon, sed sia avo, John
Lane, dum sia juneco loĝis proksime de
la indianoj, kaj kiam li maljunigis li ofte
rakontis al siaj genepoj pri la "ruĝhaŭtu
k>j," kiel li ĉiam ilin nomis. La rakontoj
de mia avino tre interesis min. Ofte dum
la nokto mi timis ekdormi, car eble la
indianoj min bucos.
John Lane loĝis en sudokcidenta Pen-
silvanio. Tiam Pensilvanio estis angla
kolonio, car ankoraŭ ne okazis la revo-
lucio. Je tiu tempo ne ekzistis urboj aŭ
vilaĝoj tie, sed nur domoj tre malproksi-
maj unu de la alia. Cie troviĝis pratem-
paj arbaroj, kaj en la arbaroj, loĝis la
sovaĝuloj. Ili ne restis la tutan tempon
en la sama loko, sed vojaĝis ĉi tien kaj
tien, ĉasante cervojn, ursojn kaj aliajn
bestojn, kaj ankaŭ fiŝkaptante.
Sed kelkfoje la indianoj estis malpace-
maj. Tiam okazis terura milito. Tamen,
car ne estis poŝto, la blankuloj ofte ne
sciis pri la milito ĝis kiam subite en la
nokto ili ekvekiĝis kaj eksciis ke iliaj
domoj brulas, kaj la sovaĝuloj atendas
ekstere. Tiel tri aŭ kvar indianoj povis
bruligi domon kaj rikoltajojn, kaj buĉi
geedzojn kaj infanojn dum la nokto; kaj
la sekvintan nokton ili povis bruligi kaj
buĉi aliloke. La indianoj dam senskalpi-
gis la mortigitojn kaj konservis la skal-
pojn kiel trofeojn. Kiam okazis milito
blankulaj kurieroj rajdis den kaj sciigis
dujn pri tio.   Dum la milito dauris, la
blankaj familioj kuniris en la fortikaje-
ton, kiu troviĝis en centra loko. El du
familio unu viro devis sin enskribi en la
armeon.
lam viro deziris reiri al sia domo por
reporti al la fortikajo ion, kion lia edzino
deziris. Lia domo estis proksima, tial li
formarŝis sola, portante kompreneble
sian pafilon. Kiam li alproksimiĝis al
sia domo, indiano elvenis el ĝi. Tio estis
ektremiga vidajo, tamen ankaŭ ridinda,
car la indiano portadis virinan antaŭtu-
kon. Ekvidinte la blankulon, la indiano
pans je li, sed maltrafis, kaj la blankulo
forkuris. Tiam, ŝargi pafilon postulis
multe da tempo, tial la indiano forjetis
sian pafilon kaj kurcasis la blankulon. Li
havis kompreneble hakileton kaj skalp-
trandlon. La blankulo ofte penis pan,
sed la indiano dam eksaltis malantaŭ
arbon. Fine la blankulo pans, sed
bedaŭrinde maltrafis. Car la indiano
povis kuripli rapide, li baldaŭ alprok-
simiĝis kaj jetis sian hakileton, siavice
maltrafinte. Poste li kaptis la .blankulon
kaj ili baraktadis. Fine la indiano jetis
la blankulon al la tero kaj serds sian
trandlon. Car li portadis la virinan an-
taŭtukon, li ne tuj povis trovi la trand-
lon. La blankulo, kuŝante sur la tero,
vidis ĝin sub la antautuko, kaj kaptinte
ĝin li mortpikis la indianon. Tiam li
forkuris al la fortikajo. Poste li kaj
aliaj reiris, kaj trovis la indianon sidanta
kontrau arbo. Li estis mortinta, sed
antaŭ ol morti li estis eltirinta la trand-
lon el la vundo, kaj enŝovinta ĝin en la
teron.
Alian fojon, dum la nokto, indianoj
Digitized by VjOOQlC
20
AMBRIKA BSPERANTISTO
mortigis per sagoj la gardostarantojn je
la fortikajo, kaj tiam atakinte la fortika-
ĵon ili mortigis kelkajn homojn. Duobla
gvardio deĵoris la sekvintan nokton, de-
nove la indianoj mortigis kelkajn. La
trian nokton la kapitano diris, "Mi mem
estos gardostaranto." En la nokto venis
porko: La kapitano paĥs al la porko kaj
eksciis ke li mortigis indianon sub haŭto
de porko. Poste li vidis arbeton, kiu iom
post iom alproksimigis: Li paĥs al la
arbeto kaj tiamaniere mortigis alian in-
danon. Post tio la indianoj ne plu morti-
gis la gardostarantojn.
Sed feliĉe ne ĉiam okazis militoj.
Kiam paco ekzistis la indianoj kaj la
blankuloj ofte ĉasis kune. lam John
Lane ĉeestis grandan kastoran ĉasadon.
Vespere la indianoj fans grandan fajron,
kaj ĉiuj dancadis ĉirkaŭ la fajro kaj
kantadis, samtempe almontrante al la
fajro per la montraj hngroj unu post la
alia. Mi ne scias kion signifas la vortoj,
Jen la kanto indiana:—
"Hini ŭani, hini, ŭani,
Ceki ĉeki goni gah,
Hiŭah, hiŭah,  hiŭah."
Poste, ĉiuj kuŝiĝis por dormi, la in-
dianoj kun la kapo al la fajro, sed la
blankuloj kun la piedoj al la fajro. Se
okazis brueto dum la nokto, ĉiuj in-
dianoj tuj eksaltis kaj ĉirkaŭrigardis, sed
la blankuloj dormadis.
Car la indianoj estis sovaĝuloj ili tre
amis militadon, kaj ofte komencis militi
sen ia ajn kialo, escepte la deziron mor-
tigi. Tamen ni devas konfesi ke la
blankuloj ofte fre ofendis kontrau la in-
dianoj. Kelkfoje okazis ke indiana
gento entendariĝis dum kelkaj semajnoj
ĉiujare en unu taŭga loko, kie estis bona
fonto, rivereto por hŝkaptado, k. t. p.
Gi ŝajnis hejmo al ili. Sed eble iun
printempon ili venis al la loko kaj trovis
entrudulojn. Jen estis domo de blankulo,
ankaŭ grenejo kaj plugitaj kampoj. Ne
povinte trovi lokon por entendariĝi, la
indianoj devis formarŝadi al alia loko.
Pro tio ili ofte koleriĝis, kaj mortigis la
blankulojn.
La indiana gentestro Logan ciam estis
amiko al la blankuloj. Kiam okazis mi-
lito li ne partoprenis, sed restis en sia
tendaro. lam lia tuta familio entendari-
ĝis je la bordo de rivero (en la tendaro
loĝis, krom li kaj lia edzino, ankaŭ liaj
gefiloj, bogehloj kaj genepoj); sur la
alia bordo de la rivero loĝis komercisto,
kiu aĉetadis felojn, kaj vendis komer-
cajojn kaj ankau viskion. La indianoj
tre satis tiun "fajrakvon."
Unu tagon, kiam Logan forestis de la
tendaro, la aliaj indianaj viroj transiris
la riveron kaj venis al la domo de la
komercisto. Car tiu ne estis ĉehejme, la
indianoj rulis la viskiajn barelojn el la
domo, kaj trinkinte tiom da la viskio
kiom ili povis, permesis ke la restato
elfluu sur la teron. Tiam ili kuŝiĝis kaj
dormis, estante tre ebriaj. Kiam la
komercisto revenis hejmen li tre koleri-
ĝis. Ekpreninte hakileton de indiano, li
hakis la indianoj n sur la kapoj, kaj mor-
tigis ĉiujn. Tiam -li kaj aliaj viroj prenis
pahlojn kaj hakiletojn, transiris al la
tendaro de Logan, kaj mortigis la
virinojn kaj infanojn. Tio estis terura
bucado. Kiam Logan revenis al sia ten-
daro, kaj eksciis kio okazis, li rapidis al
la aliaj tendaroj de sia popolo, kaj
sciigis al ĉiuj pri La terura af era. Komen-
ciĝis tre longa kaj sanga milito. Logan
mem havigis tridek skalpojn. Sed la
blankuloj mortigis multajn indianojn.
Indiano ne timis morton, sed li deziregis
eviti la senskalpigadon. Fine oni sendis
al la indianoj viron kiun ili amis. Loginte
kelkajn jarojn inter la sovaĝuloj, li povis
paroli ilian lingvon. La gentestroj ĉiuj
kolektiĝis en la konsiltendon por aŭskul-
ti la paroladon de la blankulo. Li diris al
la estroj ke la ruĝhaŭtuloj kaj blankuloj
estas fratoj; ke la milito faras mizeron
kaj malĝojon al ambaŭ aroj; ke decas ke
la ruĝhaŭtuloj kaj la blankuloj "enterigu
la hakileton," kaj loĝu frate unu je la
alia. Li diris, "Ni fumu la pipon de
paco." Li hnis sian paroladon kaj
donis sian pipon al la plej proksima estro.
Tiu fumis kaj ĝin donis al alia, kaj ĉiuj
laŭvice fumis, ĝis kiam la pipo alvenis
al Logan. Ci tiu malrapide leviĝis kaj
faris paroladon.
Poste la blankulo skribis la paroladon
de Logan angle, kaj kiam li reiris al hi
militaro de sia popolo, li legis ĝin al la
estroj. Kredeble ĉiu aŭdanto priploris
iun parencon mortigitan de la indianoj,
sed la parolado de la kompatinda, mal-
juna sovaĝulo kortuŝis ĉiujn. Multaj
indianoj estis oratoroj, sed la plej bona
ekzemplo de la parolarto ĉe la indianoj
Digitized by VjOOQlC
AMER1KA BSPERANTISTO
»1
estas tiu parolado de Logan. En la dua
volumo de "Winning of the West,"
verkita de eksprezidanto Roosevelt, oni
povas legi ĉi tiun paroladon. Gi estas la
jena:—
"Mi vokas al iu ajn blankhaŭtulo ke li
dim, ĉu iam li eniris la kabanon de Lo-
gan, kaj tiu ne donis al li nutrajon: cu
li iam venis malvarma kaj nekovrita, kaj
tiu ne vestigis lin. Dum la daŭro de la
alia longa kaj sanga milito, Logan restis
senokupata en sia tendaro, kiel amiko de
paco. Mia amo al la blankhaŭtuloj estis
tia, ke kiam mi pasis, mia popolo almon-
tris al mi kaj diris, 'Logan estas amiko
de la blankhaŭtuloj.' Eĉ mi pensis ke mi
logos kun vi, escepte pro la maljustaĵo
kiun iu viro faris al mi. Dum la pasinta
printempo, Kolonelo Kresapo sango-
soifanta kaj sen kialo mortigis la paren-
cojn de Logan. Li spans nek miajn
virinojn nek miajn infanojn. Ne eĉ unu
guto da mia sango fluas tra la vejnoj de
vivanta estajo. Ci tio alvokis min al
venĝo, kaj mi elserĉis gin. Mi mortigis
multajn. Mi tute sategigis mian venĝon.
Por mia patrujo, mi gojas pri la radioj
de paco. Sed ne tenu la penson ke pro
timo mi havas la ĝojon. Logan neniam
sentis timon. Li ne turnus sur la kal-
kono por ŝpari al si la vivon. Kiu estas
kiu priplorus pri Logan?   Neniu."
Joseph H. Noble.
Nur Knabino
**» j** EN mi kuŝas en bela lulilo.
■ Depost unu horo kaj duono
@ I mi estas en la mondo. Si-
^A Me lente estas ĉirkaŭ mi, nur de
^•^.^^ tempo al tempo virino venas
al la lulilo kaj montras min
al diversaj personoj; ili estas ĉiuj pli
grandaj ol mi, kaj parto da ili havas bar-
bon, parto ne havas. Al ĉi tiuj ŝi diras
laŭvice, "Cu ne vere, bela infano?" aŭ
"Cu ĝi ne estas ĉarma?" Tiam la kon-
cernatoj ridetas senvole kaj diras: "Tre
aminda." Nun ili divenas kiun mi similas.
ŝajnas ke mia eksterajo konsistas el frag-
mentoj de diversaj personoj, kaj ke mi
efektive posedas nenion propran, car laŭ
la aŭdajo mi devas kredi ke mi havas la
okulojn de la patrino, la frunton de la
patro, la mentonon de la avo, dum je mia
buŝo multaj membroj de la familio havas
rajton. Ion propran mi tre malmulte
povis akiri dum mia mallonga ĉeesto.
Nu, tio ne ĝenas min, sed io tedas mian
animon. Juna viro staras apud la vizitan-
toj. Ci tiu juna viro estas mia patro, al
kiu verŝajne mi estas kaŭzinta malĝojon
tre frue kaj senvole. Lia mieno estas
malgaja kaj ne ŝercema, kelkfoje li dis-
premas larmon en la okulangulo. Mi
estas scivolema pri la kialo, kaj mi certe
esploros ĝin. Nun mia avino venas en la
cambron kun vizitkartoj kaj depeŝoj
gratulaj, kaj ŝi sciigas la nomojn al la
patrino. "Ernst, via patro ankaŭ
gratulas," ŝi diras al mi patro. "Kiam-
aniere la telegramo estas verkita ?" li de-
mandas. La avino tralegas: "Nepineto
bonvenata, mi kore salutas vin, infanojn
ĉirkaŭprenas kisante. Atentu pri la farto
de Lilla. Mi venos je la komenco de
venonta monato. ------Paŭlo."
"Tion mi sciis," diras pesimiste la
patro. "Kiom vi estas sciinta?" de-
mandas la avino. "Ke li venos venontan
monaton, car li ja skribis antaŭe ke, se la
infano estos knabo, li Hugos, se ĝi estos
knabino, tiam li rampos al mi."
Per atentaj oreloj mi aŭskultas la vor-
tojn, kaj laŭ mia juneca saĝo tiuj vortoj
malkovras la misteron. "Ernst," diras
avino, "estu prudenta. Vidu, la malfeliĉa
Lilla estas tiom malgaja! "Nu, post
kelke da tagaj mia cagreneto estos mala-
perinta," diras mia patro; "sed cu mi
povas mensogi kaj diri ke hodiaŭ mi ne
estras min mem ? Hodiaŭ la afero tedas
min, ĝi cagrenas min. Mi ja estis tiom
certa pri tiu afero." "Nu ja, car en via
familio estas nur knaboj?" Kaj tiam,"
daŭrigis la patro, "ĉu ne estas ĉagrenige,
ke mi tute ne scias je kia nomo mi devas
bapti ŝin?" Ci tiujn vortoj n la patro
diris kun korrompanta malespero, kaj
nun mi sentas ke mi faris efektive
grandan eraron, estante naskita kiel
knabino kontrau la volo de miaj gepatroj.
La avino estas diligenta defendantino
de mia sekso. Si alproksimigas al mi,
levas mian vualon, rigardas min long-
tempe kaj diras, "Senkulpa, malgranda
vermo, kial vi naskiĝis tia? La patroj
estas tiel egoismaj, ili pensas nur al si,
Digitized by VjOOQlC
22
AMBRIKA ESPERANTISTO
ili preferas filon kiu pottos ilian nomon,
por ke la nomo, la estimata nomo, la fam-
ilia nomo, ne malaperu. Ili deziras ke
iu ekzistu kiu sukcesos trovi bonan vojon,
por ke ilia vanteco povu brili per tio, ke
kiam li akiros famon ili povos diri: "Tiu
estas mia filo." Sed kiam li fariĝas
kanajlo, faros monŝuldojn, kambiotrom-
paĵojn, aŭ li estos mortpafita milite aŭ
duele? Mi preferas knabinon, tia ja
estas tute alia estaĵo! La filo, kiam li
estas preninta sekrete cigaron el la kesto
de l'patro, kaj la fumado malsanigas lin,
sentas sin kiel perfekta viro; patro kaj
patrino ne plu estas liaj edukantoj, kaj
apenaŭ li povas atendi ĝis kiam li povos
forlasi la patran domon, kiel memstara
sinjoro, al kiu neniu povas ordoni. Li
fariĝas gasto de la patra domo, lia hejmo
estas aliloke. La filino, kontraŭe, ekbru-
ligas la flamon de la gepatra fajrujo. Si
vivigas, plibeligas la domon, ŝi gajigas, ŝi
varmigas ĝin dum malgajaj horoj. Kiam
oni forkondukas sin— car oni kondukas
ŝin, ŝi ne iras memvole—ŝi adiaŭas per
larmoj la karan hejmon, kaj ĉiam ŝi sopi-
ras al ĝi. ŝia hejmo estas la gepatra
domo, kien si kutimas iri, ankaŭ tiam,
kiam ŝi posedas propran mastrumadon.
Kaj kiam la gepatroj estas maljunaj, kiu
vizitas ilin en ilia soleco, kiu rapidas al ili
kiam la plej eta malbono minacas? kiu
flegas ilin, kaj estas ilia plej bono helpo?
La filino! Kaj tamen oni akceptas ŝin
tiom malamike!"
Ci tiu parolado, kiu ne malmulte laci-
gas mian atenton, estas impresiga por mia
patro, car li diras per senkulpiga tono:
"Tiamaniere ja mi ne opiniis." Nun ĉio
estas silenta, kaj al mi ĉio klara. Nun mi
memoras la strangan ekkrion kiun mi
aŭdis kiam unuafoje mi ekvidis la ĉam-
bron. Oni diris, "Knabino!" Novaj
vizitantoj alvenas, ĉiuj estas parencoj.
Min oni montras al ĉiuj, kaj multaj ri-
gardas min iom malsateme, kaj ĉiam ree
la bedaŭro, "Domaĝe, ke ĝi ne estas
knabo!" Fine, tia malestima traktado
tedas eĉ mian patron. Mi observas kun
kontento de li nun kontraŭstaras al tiuj
diroj. Li kontraŭstaras precipe junan
kuzon, kiu estis moke dirinta: "Vidu,
Ernst, vi ne rajtis fanfaroni antaŭe tiel
multe!" "Nu, nur atentu," respondas
patro, "la knabino devas fariĝi fama bal-
reĝino, viaj junuloj postkuros al ŝi sen-
sukcese." Mi devas konfesi ke ĉi tiu kon-
fido je mia estonta allogeco fiatas mian
etan animon, kaj pli malpli repacigas rain
kun la estinta murmurema konduto de
mia patro kontraŭ mi. Entute li komencas
aliiĝi. Ju pli oni incitas lin, des pli fer-
vore li defendas min. Unufoje li eĉ
diris ke li estas gaja ke mi estas knabino,
kaj uzis la samajn argumentojn, kiujn la
avino antaŭe uzis kontraŭ li mem. La
viroj estas do burleskuloj, ilia konvinkiĝo
staras parte sur malfortaj piedoj.
Stranga sono venas subite al la lito,
kiel mallaŭta, retenata singulto. Ankaŭ
la patro aŭdas ĝin, kaj rigardas malan-
taŭen terurigite. "Kio do estas, Lilla ?" li
diras rapideme irante al la lito. "Kion mi
vidas, ĉu vi ploras? Pro Dio, tio povas
malutili al vi!" La patrino ne respondas,
la singultado fariĝas mallaŭta, nur de
tempo al tempo abrupta sono estas aude-
bla, miksita kun profunda ĝemo. "Kial
vi ploras, infano?" demandas plenzorge
la patro. Sed ŝi respondas per nenia
vorta. Mia patro parolas petante al ŝi, li
alparolas ŝin per ĉiuj karesaj nomoj, sed
vane; li ne povas tuŝi ŝian koron. La
avino venas en la ĉambron, kaj ekvidas
mirigite la larmojn de la patrino. "Mi
estas malesperonta," plendas patro;
"Lilla ne volas diri al mi kio korpremas
ŝin." "Cu vi ne estas kapable diveni
gin?" demandas la avino. "Kiel eble,
mi ?" "Gis nun vi ja ne kisis vian filinon."
Li ekleviĝas. "Cu tial vi ploras, Lilla?"
Rapide li venas al mia lulilo, levas min el
ĝi, kaj portas min al la patrino el kies
okuloj nur amo, fiera amo brilegas pri
mi. Per tia esprimo gis nun neniu ri-
gardis min. Mi sentas la buŝon de patro,
ĝi iomete tiklas min, dum li diras: "Mia
amata, malgranda knabineto!" Li kisadas
min tiel forte ke lia barbo pikas min, kaj
mi devas plori. "Pro Dio, vi ja mort-
premas ŝin!" diras la patrino; "donu ŝin
al mi." Kaj oni metas min tute proksime
apud ŝi sur la silkan litkovrilon. La
patrino rigardas min longe, longe; kaj tial
mi devas ĉesigi la ploradon. "Cu vi estas
feliĉa ?" demandas mallaŭte patrino. Kaj
la patro kisas ŝin kaj respondas, "Mi
estas felica."
El la germana tradukis
Hans Boning,
Stuttgart, Germanujo.
Digitized by
Google
Nokto de Julio
{Ci ri°« originala rakonto gajnis la pre-
mion en "konkurso 22' {proponita de
S-ro Edwin C. Reed), okaze de la litera-
tura konkurso de la Sepa internacia Kon-
greso de Esperanto. Pro eraro, oni anon-
cis ĝin kiel la duan premion de "kon-
kurso 2.")
OUM vespero de la lasta vin-
tro, kunvenis ĉe mi kelkaj
esperantistaj studentoj. Ni
diskutis pri la progreso de
la internacia lingvo, kaj la
proksimeco de ĝia sukceso. Tio instigis
nin rakonti kiel ni estis al Esperanto
varbitaj: unu fariĝis adepto car li okaze
ĉeestis la ĝenevan kongreson; alia, kiu
konfesis sian longtempan mokadon, kon-
sentinte legi gramatiketon, estis subite
algajnita; tria komencis la lernadon por
plaĉi kuzinon; ĉiu el ni diris sian his-
torieton. Sole Roberto, filozofia studento,
daŭre silentis. Mi rimarkis tion kaj diris
al li, "Kaj vi, Roberto, kiel vi esperanti-
ĝis ?"  Vi sola ne parolis ankoraŭ."
Alvokite, Roberto per mano gestanta
signifis ke li ne rememoras plu. Sed mi
insistis:
"Tio estas neebla, mia kara! Nur de
kelke da monatoj vi enviciĝis sub nia
standardo. En la lasta julio vi venis al
ni. Kaj mi rememoras tre bone pri tio:
de la novaj varbitoj ofte granda estas la
fervoro, sed mi neniam vidis fervorulon
kiel vi. Jus varbite, vi volis entrepreni
ĉirkaŭvojaĝon por paroladi; kaj propra-
move,—maloftajo,—vi pagis duoblan
kotizajon. El kie venis al vi tia pasio?
Mi vetus ke vi povas al ni rakonti la plej
frapantan okazintajon. Tiel instigite, la
junulo ridetis iom embarasite, kaj diris:
"Efektive la mia estas sufice stranga
historio. Sed se mi ripetus gin, mi ŝajnus
al vi superstiĉulo."
Ni protestis: ni estis ĉiuj bonaj esper-
antistoj; tute malprave li timiĝis; neniu
el ni ŝercus samideanon pro lia fervoro.
"Promesu al mi ke vi ne rediros gin al
iu ajn, nomante min."
Nur post kiam li estis ricevinta prome-
son, li fine bonvolis rakonti al ni la stran-
gan aventuron jenan:
Gi okazis en la lasta julio.    Mi estis
pasiganta unu semajnon en Parizo por
ekzamenoj. Tiu afero, ĉiam laciga, estis
ankoraŭ tiun jaron pli premanta ol ku-
time, pro la neordinara varmo de 1'
somero. En la sabato de la ekzameno pri
grekaj filozofioj, mi estis tradukinta la
mirigan platonan verkajon en kiu iu ar-
meniano rakontas ke li trapasis, tute
vivanta, la mondon inferan, kaj ke li el
tie revenis por klarigi al la homoj kio
okazos post la morto. Dimanĉon, por
ripozi, mi iris en la aviadkampon. Ne
ankorau vidinte aviadistojn, mi estis tre
videma pri la nova mirinda sporto."
"Sed tiun dimanĉon," mi diris, "mi
akompanis vin en la aviadkampon, ĉu
ne?"
"Jes, kaj tre ofte dum la tago vi parolis
al mi pri Esperanto. Vi diris ke ĝi estas
la plej granda homara afero de nia tempo.
Apenaŭ mi povis silentigi vin kiam for-
flugis aviadisto. Mi devas al vi konfesi
ke plej ofte nur sajne mi auskultis vin:
mi estis satigita de studoj, kaj mia sola
dezirego estis enkampariĝi kaj forlasi la
librojn, libere rigardi dum du libertem-
paj monatoj la arbarojn kaj la bestojn.
El la aviadkampo ni revenis malfrue en
mian hotelon; kaj lundon, f rumatene, mi
eniris la vagonaron kaj forlasis Parizon.
Pardonu al mi ĉi tiujn detalojn, ili estas
necesaj por ke vi komprenu la okazinta-
jon.
"Mi do estis tre laca je alveno, lundon
vespere, en la patran kamparan domon.
Tuj post la vespermanĝo, mi supreniris
en mian cambron, intencante tre frue
kuŝiĝi por regajni iom da dormo. Sed
tiel bela estis la nokto, tiel bonodora la
freŝa aero, kiun blovigis al mi la prok-
sima arbaro, ke mi ne povis kontraŭstari
al mia deziro: alproksimiginte mian
apogseĝon antaŭ la fenestron malfermi-
tan, mi sidiĝis por fumi cigaredon. Mi
sentis min en ripozo, mi sekvis per la
okuloj la blankan nebuleton el mia
cigaredo; tute malplenigita de pensoj
estis mia cerbo, mi ĝuis la silenton de
la kamparo kaj la mallumon de la nokto.
Tiam okazis al mi mirindaj aventuroj:
"Subite mi sentis min rapide forportita.
Uragano skurĝis mian vizaĝon. Mi ĉir-
kaŭrigardis.    Mi sidis sur benketo, kun
Digitized by
Google
24
AMERIKA ESPERANTISTO
du personoj kiujn mi ne konis. Antaue
kaj malantaŭe estis du aliaj benketoj; sur
ĉiu sidis kvar personoj; ĉiuj vizaĝoj
estis de mi nekonataj. Terura ronkado
bruigis la aeron. Super ni estis lum-
brilega ĉielo. Dekstre, iomete super mia
kapo, etendiĝis sola, larĝa plato, streĉita
de metala armaturo. La benketoj estis
lokitaj en profunda kestego kies pario
alte staris ĝis mia ŝultro. Inter la tolo kaj
la supera bordo de la pario estis spaco
suĥĉe larĝa, tra kiu la rigardo libere
pasis. Leviginte, mi kliniĝis dekstren por
rigardi, sed rapide mi residiĝis pro kap-
turniĝo; tra la spaco mi estis vidinta ar-
barojn kaj vilaĝojn, valetojn kaj monte-
tarojn, tutan landon kiu ŝajnis forgliti
kun terura rapideco. Mi ne dubis plu:
mi estis en aeroplane Kiam, kaj kie mi
estis ĝin enirinta mi vane penis rememori.
Post multa hezito mi tuŝis per fingro la
ŝultron de la vojaĝanto sidanta antaŭ mi.
" 'Cu vi bonvolas, sinjoro, diri al mi
kien ni flugas?' Li turnis la kapon kaj
per mirigitaj okuloj rigardis min.
" 'Certe,' li diris, 'estas tempo ke vi
sciiĝn pri tio. Vidu la surskribon rnalan-
taŭ la seĝo de l'piloto.'
"Nur tiam mi rimarkis sur izolita seĝo,
antaŭ la vojagantoj, okan personon, kun
galonumita capo. Sur la dorsapogilo mi
legis ĉi tion, per grandaj nigraj literoj
skribitan:
"Aerobuso numero 25a. Liono, Dijono,
Parizo.   Rapidegaj vojaĝoj.
"Mi estis stultigita. Sed por diri ion
al mia kunvojaĝanto, kiu daŭre rigardis
min, mi parolis al li pri la rapideco de nia
veturado. Li forprenis el sia buŝo la
pipon kiun li fumis, kaj trankvile kvazau
tio estas tute ordinara: "Jes," li diris,
"l'aerobuso flugas bone. Certe ni traku-
ras tricent kilometrojn po horo." Kaj
tiel kvieta li ŝajnis ke mi ne kuraĝis es-
prirni mian timon. Tamen mi tremegis
pro teruro; mi antaŭsentis, mi certigis ke
mi baldaŭ defalos.
"Efektiviĝis mia antaŭsento. Baldau
sur la horizonto aperis nigra barilo el
nuboj; komence, je la montetoj, rapide gi
leviĝis kiel giganta, nokta muro; post
kelkaj momentoj gi invadis duonon de la
ĉielo. Nia aeroplano rapidis al gi. Du-
foje per fingro tuŝinte la ŝultron de mia
kunulo, kiu dauris fumi sian pipon, mi
montris al li la nigran amasegon, kiu
senĉese pligrandigis. Li ridis pro mia
timo.
" 'La unuan fojon, sendube, vi aero-
planas,' li diris; 'ck> mirigas kaj timigas
vin. Kio estas tio? Kelkaj nuboj. Post
kvin minutoj ni estos traflugintaj ilin.
Apenaŭ li parolis, kiam ni envolvigis per
densega nebulo, je diabla bruego plena,
kaj traborita de fulmofajra lumo. Mia
najbaro kliniĝis al mia orelo kaj kriis:
'Fulmotondro. Vidu kiel tio estas bela."
Pasis ankoraŭ unu minuto. Tamen la pi-
loto, super la kompaso klinita, sajnis
malkvieta. Li forte altiris la levilojn;
skuo jet is min kontrau la dorsapogilo jn
de la benketo. Videble li penis pli su-
preniri.
"Subite, pli terura ol ĉio antaŭa, blindi-
ganta lumo superversis nin. Mi vidis la
piloton batantan la aeron per brakoj; kaj
mi mem tiel forte skuigis ke sajnis al mi
ke miaj membroj estas disrompitaj. La
vojagantoj falis unuj sur aliajn. Mi vidis
buŝojn kriegantajn pro teruro, sed tiel
granda estis la bruego ke mi ne audis la
kriegojn. Poste, mi sentis ke ni faladis
kun kapturniganta rapideco. Intermiksite,
la vojagantoj alkroĉiĝis je la benketoj.
La piloto, kiu estis sendube fulmofrapita,
falis el sia seĝo. Cio tio dauris apenaŭ
kelkaj n sekundojn; kaj en granda
frakasado de ŝtalaj rompantaj, kaj de dis-
ŝiritaj eroj, ni tuj estis dispremegataj sur
la teron.
"Mi ne scias kiom da tempo mi estis
nekonscia; sed kiam mi rekonsciiĝis tute
nova spektaklo aperis antaŭ miaj okuloj.
Meze de supernature verda herbejo, en
fundo de mallarga valeto, ĉirkaŭfermita
de abruptaj montoj kies suprajo perdiĝis
en ĉielo, staris granda tablo kovrita per
verda tapiŝo, kaj provizita per kompleta
skribilaro. Malantau gi, sub ledaj apogse-
ĝoj, sidis tri gravaj sinjoroj, grizbarbaj
kaj senharaj. Hi estis vestitaj per
nigraj jakoj, kaj rigardis kun severa
mieno malgajan junulon antau ili staran-
tan. Cirkaŭ kaj malantaŭ mi estis multas-
pekta amaso da personoj, maljunuloj kaj
junuloj, bele ornamitaj sinjorinoj kaj
ĉifonvestitaj malriĉulinoj. Sur la her-
bejo sidis infanoj ludantaj; malgrandulo
ploris, alvokante sian patrinon. Vidante
la tablon kaj la tri sidantojn, mi pensis
Digitized by
Google
AMBRIKA BSPBRANTISTO
25
dum momento ke mi estis reveninta
antau mian ekzamenan jugantaron. Sed
tio estis neebla. Mi penis liberiĝi kaj
antaŭeniri, sed pedelo prenis min je
l'brako, kaj revenigis min.
" 'Vi antaŭeniros je via vico,' li diris.
Mi penis diveni kie mi estas. Esplorante
per okuloj la fundon de 1' valeto, mi ekvi-
dis du gigantajn pordegojn; unu estis
malhela, kaj ŝajne kondukis al malluma
tunelo; la dua, interne lumigita, ŝajnis
plena je lazura lumo. Mi pli kaj pli mal-
certiĝis, kiam mi rimarkis super ĉiu por-
dego grandan surskribajon: super la mal-
dekstra mi legis, 'infero;' kaj super la
dekstra, 'elizeaj kampoj.' Subite heliĝis
mia penso.kaj mi komprenis ĉion. Mi estis
mortinta. Tiu juĝantaro estis tiu, pri kiu
estis skribinta Platono. La tri juĝistoj
estis Eako, Minoso kaj Radamanto, de
Zeŭso nomitaj por juĝi la homojn. Tuj
jugota mi mem estis, kej eble eljetota en
Tartaron. Rapide mi ekzamenis mian
vivon, tra miaj ostoj pasis tremf rosto. Mi
memoras ke malgraŭ mia timo, iomete
mirigis min la jakoj de la juĝistoj. Sed
mi ne havis tempon por mediti pri tio.
Rapidemaj estis tiuj juĝistoj. BaldaC;
venis mia vico, kaj la pedelo alvokis min.
La antaŭiranto estis sendube kondamnita,
car li eljetis terurajn kriojn kaj malespere
batalis du policanojn kiuj perforte for-
tiris lin al la malluma pordego. Mi tre-
mante alproksimiĝis, kaj mi pensis, 'se
nur mi ankoraŭ estus antaŭ la teraj
jugantaroj, kiujn mi antaŭe tiomfoje
malbenis.' Minoso prezidis; kiam mi
venis li rigardis min per senmovaj
okuloj, kiuj la tutan animon esploris.
" 'Vian nomon diru,' li ordonis kaver-
navoce
Roberto,' mi respondis.
" 'El kie vi venas ?'
" *E1 Francujo.'
" 'Eako vin juĝos. Lin Zeuso komisiis
por ekzameni la eŭropajn mortintojn.'
"Mi faris paŝon dekstren por prezenti
mi nal Eako; Minoso per signo farita al
la pedelo alkondukigis alian animon.
Eako rigardis min bonvole. 'La sorto
favoras vin,' li diris. Lia voco estis basa,
sed agrabla. Gi resonis kiel tiuj violonĉe-
laj notoj kiuj vibrigas la bruston. Mi
sentis min rekuraĝigita. Post momento
li daŭrigis: 'Mi jus ricevis de Zeŭso
komision.    Li ne permesas ke ni juĝu
vin. Lia volo estas ke vi libere vizitu la
landon de 1' mortintoj, kaj ke vi poste
reiru al la vivantoj por rakonti al ili vian
vojaĝon. Tro ofte ili forgesas nin. Estas
utile ke de tempo al tempo komisiito estu
al ili sendita: vi estos tia sendito. Tiel
decidis Zeŭso, patro de 1' homoj kaj dioj.'
Li silentis. Mi kliniĝis profunde, kaj
demandis:
" 'Kiu gvidos min en tia vojagoP
" 'Mi prizorgis tion,' li respondis; kaj
turnante sin li montris al mi du per-
sonojn, kiuj jus eliris el la lazura por-
dego. Poste, car Eako estis invitinta min
al tio, mi pasis malantaŭ la jugantaro, por
iri renkonte al ili. Mi videme rigardis la
du venantojn. Unu estis juna, lazure-
vestita, tre bela, kun luksa hararo on-
danta sur liaj ŝultroj, kaj li havis du flu-
gilojn falditajn, kiel la anĝeloj sur la
mezepokaj pentrajoj. La dua, per
kamparana, blua kitelo vestita, korpe
ankaŭ vigla kaj fortika, havis maljunulan
kapon, grizan barbon kaj blankan hara-
ron. Vidante lin, mi ekemociiĝis. En la
profundo de mia memoro, mi sentis
ekvekiĝantajn vidajojn, inter kiuj movi-
ĝis simila formo. Mi revidis min, dek-
jaran infanon, en kampara gardeno, an-
tau vilaga dometo.
"Alproksimiĝante, la maljunulo ridetis
al mi, kaj mi ekkriis: 'Avo mia!' Mia
avo, car efektive tiu estis li, malfermis al
mi siajn brakojn, kaj ni tenis nin, unu la
alian, longtempe ĉirkaŭbrakitajn.
" 'Granda estas mia feliĉo,' li diris fine,
ke vi rekonas min. Vi amis min multe,
dum mia vivo, kaj vi estis tute ĝentila
knabeto.' La anĝelo estis malaperinta.
Al la muta demando, kiun li legis en miaj
okuloj, mia avo respondis ke la misio de
la anĝelo estas finita, 'Li rakontis al mi
vian aventuron kaj la sorton kiun Dio al
vi difinis; li reiris en la ĉielon. Al mi
nun estas komisiita, por ke mi vidigu al
vi la diversajn landojn de la mortintoj.
Venu.' Mi kisis lin unufoje ankorau, kaj
obeeme marŝis flanke de li. Irante, li
petis de mi sciigojn pri mia patro kaj la
tuta familio.  Mi miris je lia nescio.
" 'Cu vi neniam ricevas informojn pri
la vivantoj, avo?'
" 'Malofte, mia filo. La ĉielo estas tiel
vastega, kaj la elektituloj tiom multaj!
Nur tiuj kiuj estis kunligitaj inter si sur
tero  estas  en  ĉielo  proksimigitaj   kaj
Digitized by
Google
26
AMERIKA ESPERANTISTO
rekonas unu la alian. De la alveno de
via avino mi nenion scias pri vi ĉiuj, sur
tero, miaj karuloj.'
"Tiam mi vidis ke ni estis alvenintaj
antaŭ la malluma pordego. Ruĝvestitaj
pordistoj, similaj al tiuj kiuj estis per-
forte fortrenintaj la kondamiton, are
sidis sub profunda arkajo. Ree mi ekti-
miĝis.
" 'Mi timas, avo,' mi diris; 'kiel vi po-
vos gvidi min en la inferan regionon?
Cu vi konas gin, vi, loĝanto de 1' ĉielo?'
" 'Ne timu, facila estos mia tasko kaj
la via. Sufiĉos, laŭ la komisio de 1' an-
ĝelo, ke ni kune faru kelkajn paŝojn sur
la stratego kiu kondukas en la landon de
malfelideco. Kaj nur ĉi tio estas al vi
postulata, ke vi certigu antaŭ la homoj, la
veron forgesitan de ĉiuj, kiun rakontas la
antikvaj libroj.' Al pordisto mia avo mon-
tris signon, kaj la ruga estajo flankeniris,
por lasi al ni liberan vojon."
Roberto paŭzis kaj ĉirkaŭrigardis nin.
Ni ĉiuj estis atentaj. Vidante kiom
plaĉis al ni lia rakonto, li daŭrigis ride-
tante:
"Sendube de tiu, kiu transiris la sojlon
de la infero, vi esperas terurajn priskri-
bojn; ekvekiĝas en via memoro la time-
gindaj vidajoj de Dante'o. Kredeble mi
trompos vian esperon, sed mi devas
rakonti mian sonĝon tian, kia ĝi estis.
Dum sufiĉe longa tempo ni ambaŭ marŝis,
tenante nin reciproke je la mano, en la
malluma tunelo, kiu rapide profundiĝis
interne de la monto. Poste, ni alvenis sur
ian terason, super kiu erektiĝis kiel
netransirebla muro, la flanko de la monto.
Antaŭ ni etendiĝis senlima ebenajo.
Griza estis la ĉielo, griza la tero, grizaj la
domoj, kiuj tra vintraj nebuloj aperis en
la nuda kamparo. Glaciiga malsekajo
penetris min; vastega kaj samtona
ĝemaro ondiĝis en la aero; mi tremetiĝis
pro frosto kaj timo. Mia avo prenis mian
manon kaj diris; 'Ni ne iros.pli antauen.'
" 'Kie estas la fajroplenaj kavegoj en
kiuj brulas la kondamnitoj ? Kie estas la
diabloj, kiuj ilin turmentas?'
" 'Ciuj turmentegoj ekzistas nur en la
imago de homoj. Nur unu turmento
estas en la lando de mallumo, kaj tiu, kiu
spertis ĝin, diras ke ne povas esti io pli
terura. Ciu kondamnito, transirante ĉi
tiun sojlon, ricevas tutan kaj plenan kom-
prenon de la malbono farita de li.   Tia
puno plene sufiĉas, car lando kaj ĉielo
harmoniiĝas kun la maldolĉeco de 1'
animoj: nek suno en ĉielo, nek verdajo
en la kamparo, nek ĝojo en la koroj.
Aŭskultu la ĝemadon, kiu suprenvenas el
la valo: la malfeliĉuloj elkrias siajn kon-
sciencriproĉojn, kaj ploras pro la perdita
sunlumo.'
" 'Pri tiuj malfeliĉuloj, avo, cu estas
nenia savado esperebla ?' "
" 'Mia filo, de 1' alveno de 1' Kristo sur
teron, ne estas plu eternaj kondamnitoj.
Kiam venos la tempo, ĉiuj tiuj animoj
reiros en la mondon, por ree enkorpiĝi
kaj ree provi la grandan aventuron de 1'
vivo.'"
Roberto fermis la okulojn, sendube por
pli bone revidi la strangajn spektaklojn.
" 'Pri tiu punkto,' li aldonis, 'estas
manko en miaj memoroj aŭ en mia sonĝo.
Mi ne rememoras la revenon tra la
tunelo, nek la retrapasadon tien, kie sidis
la juĝistoj. Mi retrovis min sub granda,
lumplena ĉielo, en herbeja spaco en mi-
rinda arbaro Flanke de mi estis ankoraŭ
mi avo, kaj per mano li montris al mi,
sub grandaj arboj, funde de carma kam-
para ĝardeno, pajlokovritan dometon, per
multkoloraj floroj ornamitan. 'cu vi
rekonas ĉi tiun domon ?' li demandis. Pro
miro grandiĝis miaj okuloj.
" 'Jes, avo mia. Gi estas via malnova
dometo, ĉi tie estas ankaŭ la ĝardeno kie
mi ludis dum mia infaneco. Kiom ili
ambaŭ estas beletaj, kaj sajnas rejunigi-
taj!'
" 'En la ĝardeno estas via avino. Iru
ni por renkonti ŝin.' Mi sentas ankorau
sur miaj vangoj la amplenajn kisojn de
la bona maljunulino. Sed mia ĝojo ne
malaperigis mian miron. Mia avo klari-
gis al mi:
" 'Por la bonuloj kiuj estas ricevitaj en
la elizeajn kampojn, nur tio estas ko-
muna, ke ĉiuj estas ŝirmitaj kontraŭ mal-
sano kaj bezono. Sed ili elektas la viv-
manieron kiu al ili plej plaĉas. Via avino
kaj mi ne povas imagi pli grandan feli-
ĉon ol daŭrigi nian antaŭan kunvivadon
en nia dometo florornamita kaj sunlumi-
gita. Kaj ni loĝus ĉi tie, ĝis la momento
kiam Dio realvokos nin al la vivo.'
"'Kion vi diris, avo? Vi ankaŭ
renaskigos kaj ree vivos ?'
" 'Jes, filo mia; tia estas la leĝo. Ne
estas ankaŭ eterna ripozo.    Ciu animo,
Digitized by
Google
AMBRIKA BSPBRANTISTO
27'
laŭvice, devas reeniri la batalantan vivon,
kaj alporti novan penadon al la mondo.' "
Roberto skuis la kapqn, sajne pqr for-
ĉasi la tro multnombrajn memorojn, kaj
diris: "Mi ellasos multajn detalojn kiuj
ne interesus vin, car vi demandus de
mi, kiel mia stranga historio rilatas Es-
peranton. ŝajnas al mi ke mi pasigis
multajn horojn, aŭskultante la klarigojn
de mia avo. Sed en tiu feliĉa lando ne
ekzistas la nokto, kaj mi ne scias kiom da
tempo forflugis. Fine mia avo fortiris
min per mano:
" 'Venu. Mi devas rapidi. Alproksi-
migas la momento kiam vi reiros sur la
teron; kaj antaŭe estas necese ke mi mon-
tru ankoraŭ al vi la Templon de la Saĝu-
loj.' Tra la mirinda arbaro ni ekiris, kaj
dum la marŝado mia avo daŭrigis mian
instruadon. 'Nur tiuj estas ricevitaj ĉi
tie, kiuj en iu ajn punkto laboradis por
la homa progreso. Tia estas la lego. Kaj
la elektitoj estas honorataj kaj feliĉigataj
proporcie kun siaj servoj. Vi do, mia
malgrandulo, ŝparu nek tempqn nek
penon nek monon por helpi, laŭ via povo,
la homan progreson, kaj ĉiun aferon kiu
ĝin antaŭenpuŝas. Tia estas via devo.'
Tion aŭskultante, mi ne povis deteni min
de penso, kiun mia avo legis en miaj
okuloj. 'Jesi m'a fi'°> mi divenas vian
penson, kaj mi ankaŭ miris, kiam anĝelo
klarigis al mi la leĝon, kaj mi demandis
kial mi estas ricevita, mi, kiu estis nesci-
anta terkulturisto, kiu eble neniam zorgis
pri la progreso, kaj kies tuta vivo disvol-
viĝis en la humila rondo de kampo kaj
ĝardeno. Sed la anĝelo montris al mi
miajn nekonitajn indajojn: mi ĝoje faris
mian terlaboron; mi amis la justecon; kaj
mi havis kvar infanojn, kiuj, pro miaj
penoj, estas pli bonaj ol mi, korpe kaj
spirite. Mi, do, ankaŭ laboris por pli
nobla homaro, kaj mi komprenas nun ke
tio ankau estas nobla kaj meritplena
tasko. Sed ĝi ne suficas por tiuj, kies
pli granda sciado trudas pluajn devojn.
Pro tio, mi donis al vi, juna scienculo, la
antaŭajn konsilojn.'
"La subarba vojeto sur kiu ni marŝis
subite malfermiĝis je granda kaj bela
herbejo, kie arbaretoj estis dissemitaj.
Mirinda blankmarmora palaco limigis gin
je la kontraŭa flanko, kaj etendiĝis ĉirkaŭ
ĝi, kiel brakoj malfermitaj. Sur la her-
bejo kaj sub la portikoj de la palaco,
homoj arete promenis kaj interparolis.
Momente ni haltis. 'Jen estas,' diris mia
avo, 'la Templo de la Saĝuloj. Ci tien
Dio kunigas ĉiujn, kiuj faris al la homaro
ian grandan servon: scienculojn kiuj el-
trovis novajn verajojn kaj pligrandigis la
homan potencon; artistojn kiuj konigis
iun formon de 1' belo, kaj plinobligis la
animojn de siaj kunvivantoj; filozofojn
kiuj pripensis la gravajn problemojn de 1'
homa sorto, kaj lernis kiajn agadojn pos-
tulas la eterna justeco. Ciuj, post la
morto, kunvenas ĉi tien, kaj loĝas en tiu
palaco, centre lokita en la elizeaj kampoj.
Mi kelkfoje venas ĉi tien pqr promeni.
Hi permesas ke oni aŭskultu ilin. Vi ne
imagas kiel feliĉaj ili estas, renkontiĝante
el ĉiuj lando kaj jarcentoj, por inter-
paroli pri sia komuna idealo. Sed venu
ĝis tiu proksima arbareto kie tri el
ili sidas, interparolante. Ni ripozos,
aŭskultante al ili.' Ni ambaŭ sidiĝis en
arbombro, je respektema interspaco. Ni
povis tamen audi iliajn parolojn, sed la
tri saĝuloj silentis. 'Mi rekonas ilin/
diris mia avo; 'ili estas nomitaj inter la
plej famaj herooj, kiuj antaŭen movis
la homan rason. La plej fortika, tiu kies
nuda korpo apenaŭ estas kaŝita de bestaj
peltoj, estas la antikva eltrovinto de 1'
parolo; li unue havis la ideon signifi ob-
jektojn per vortoj. Dekstre de li, sidas
la elpensinto de la muziko; vidu, li havas
liron apud si. La tria, kiu apogas la
dorson kontraŭ arbo, elpensis la skribar-
ton. Oni diris al mi iliajn nomojn, sed
ili tiel strange sonas ke mi ne povas ilin
memori.'
" 'Hi ne ŝajnas esti tre parolemaj, tiuj
elpensintoj de 1' parolo kaj kanto/ mi
diris al la avo.
"Ridetis mia avo kaj klarigis: 'Hi ĝuas
la revidon de 1' elizea lumo kaj de la
sanktaj arbaroj. Nur malofte ili revenas
ĉi tien. Ilin sendis Dio sur aliajn plane-
do jn por konigi al la loĝantoj la esprim-
rimedojn, kiujn ili elpensis por la teranoj,
plenumonte tie mision similan al tiu, kiun
ili sukcese faris sur tero.'
"Post momento da silenta pripensado,
mi faris al mia avo demandon: 'Cu vi ne
opinias, avo, ke Gutenberg'o meritus esti
kun ili?'
" 'La elpensinto de 1' presarto ? Mi
ankaŭ pensis tion, kiam la unuan fojon
mi vidis ilin.   Sed oni klarigis al mi ke
Digitized by
Google
28
AMBRIKA BSPBRANTISTO
Gutenberg'o, post longa ĉi tiea loĝado,
reenkorpigis sur tero por kompletigi sian
laboron.'
" 'Kiamaniere? Cu li estus la elpensinto
de la novaj presmaŝinoj, kiuj estas uzataj
de la gravaj jurnaloj ?'
" 'Ne, la heroo, kiu tion klarigis al mi,
parolis pri multe pli grava afero. Per
parolo la homoj povas esprimi unuj al la
aliaj siajn pensojn; per skribarto la pen-
soj povas esti transdonitaj al la plej mal-
proksimaj, kiel ankau al sia posteularo;
per presartb ili povas esti dissenditaj al
milionoj da legantoj. Sed kontraŭ la dis-
vastiĝado de la homaj pensoj estas an
koraŭ forta, lasta barilo; la multdiverseco
de la lingvoj. Por ĝin malaperigi, Guten-
berg'o reenkorpigis.'
" 'Sed kiu rimedo povus faligi tian
barilon ?'
" 'La elpensado de tutmonda helpa
lingvo, pli perfekta kaj pli simpla ol ĉiuj
ekzistantaj lingvoj, kiun ĉiu homo povus
facile lerni. Eble la laboro estas jam
komencita. Cu vi aŭdis nenion pri tioi"
Tiam mi rememoris kaj rakontis al mia
avo ĉion, kion vi, la antaŭan dimanĉon,
diris al mi pri Zamenhof kaj Esperanto.
Li aŭskultis atente. 'Kaj tiu pola dok-
toro estas modesta kaj mildanima? Li
parolas pri la frateco de 1' homoj, kaj la
precipa devo de la homa interamo?'
" Tion diras liaj disciploj.'
" 'Sendube, do, tiu estas li, Guten-
berg'o. Ne flanke lasu la okazon kun-
labori por granda kaj sankta afero. Donu
al ĝi iomete da penado kaj da mono. Se
vi faros tion, mi certigas al vi, kiam vi
revenos antaŭ la juĝistaro de la terura
vojkruciĝo, vi ne estos enkalkulita inter
la malfeliĉuloj, kies vivo estis senfrukta
au malprogresiga.' Tiel emociplene parolis
mia avo, ke mi estis profunde tuŝita en la
koro. Mi promesis al li obei liajn kon-
silojn.
"De kelke da tempo, supernatura lumo
etendiĝis en ĉielo, supre,' de la kapok)
de 1' templo. Tio estis kvazaŭ grandega
glorkrono kies brilo sencese pUlumiĝanta
grade fariĝis netolerabla por la okuloj.
La tri herooj estis starigintaj. Mia avo
surgenuiĝis. 'La ĉielo festas revenon de
saĝegulo,' li diris. 'Rigardu, tuj videbliĝos
la vizaĝo de Dio!' Mi rapidis por ankaŭ
surgenuiĝi. sed ĝuste tiam mi sentis
fortan frapon sur la frunton, kaj mi
vekiĝis.
"Rekonsciiĝinte, mi trovis min flanke
kuŝinta sur la pargeto; mi estis elfalinta
el mia apogseĝo, kaj mia frunto estis al-
frapiĝinta kontraŭ 1' apogilon de la f enes-
tro. La plenluno brilis meze de la ĉielo,
kaj lumo superverŝis mian cambron. Mia
kapo zumadis interne, kaj de kruela
doloro estis premataj miaj tempioj. La
dormo estis forlasinta min. Longe mi
pripensis ĉiujn detalojn de mia stranga
sonĝo. Por pli bone memori, mi tuj
notskribis ilin, dum al miaj oreloj ŝajnis
ankoraŭ soni la voĉo de mia avo. Ofte
de tiu tempo mi relegis tiujn paĝojn, kaj
preskaŭ parkere mi rakontis ilin al vi. Du
tagojn poste, mi sendis al via grupo mian
aliĝon. Jen estas kiel mi fariĝis esper-
antisto."
Silentis Roberto.. Ni ĉiuj ankaŭ mo-
mente silentis, meditante pri la gravaj
ideoj esprimitaj de li. Pine mi diris:
"Tute malprava vi estis, kara amiko,
rifuzante rakonti vian historion. Gi ne
estas vulgara, kaj inter la esperantistoj
estas malmultaj, mi vetus, kiuj estis var-
bitaj al Esperanto per la klopodo de avo
mortinta, dum vojaĝo en elizeajn kom-
pojn. Mi rakontos gin al la legantoj de
Amerika Esperantisto."
"Tio estu," diris Roberto; "sed nc
nomu min per mia vera noma"
Trankviliĝu pri tio, Roberto, vi ricevis
mian promeson.
B. Beau,
Maqon, Francujj
7
H9
Digitized by
Google
°1