-J-
i
Cbc Jlmerlclm
esperanto Journal
OFFICIAL   MAGAZINE  QF   THE        *
AMERICAN ESPERANTO, ASSOCIATION  »          *
ESPERANTO
•
AUXILIARY       ^         ^       LANGUAGE
/
INTERNATIONAL          <
Copyrighted, 1907, by'the Amerio&i Esperanto Association
Vol. I ^                   M AY§il907    .                 No. 5
The American Esperanto Association
(Founded 1905.)
Honorary President—Dr. L. Zamenhof.
President—Prof. G. B. Tiles, Ohio State University.
Secretary—John Fogg Twombly, Boulevard Station, Boston, Mass.
Treasurer—-Stephen W. Travis, Jr., Tenafly, N. J.
Publication office of the American Esperanto Journal, 34 Green St., Brookline, Mass.
The American Esperanto Association exists for the following purposes:
1)   To furnish information about Esperanto.
2)   To provide students with proper books.
3)   To provide certificates of proficiency in the language.
4)   To publish the American Esperanto Journal.
5)   To   unite  with   one another individual Esperantists   and,  especially,  the
Local Esperanto Societies.
Membership in the Association, including a year's subscription to the American
Esperanto Journal, $1.50.
AFFILIATED ORGANIZATIONS:
Help us and help yourselves by becoming affiliated with the American Esperanto
Association. This will cost you only $2.00. You will receive a year's subscription to
the American Esperanto Journal, and the name of your society, the name of your Pres-
ident, and the name and address of your Secretary will appear regularly on the cover of
the Journal. Send the necessary information and money to the American Esperanto
Association, Boulevard Station, Boston, Mass.
Massachusetts Agri. College Esperanto Club, E. Victor Bennett, 25 No. College, Amherst, Mass.
Boston Esperanto Society, Edw. K. Harvey, Perkins Institution, South Boston, Mass.
Esperantaj Pioneroj, Aaron D. Wolpe, Perkins Institution for Blind, South Boston, Mass.
Brooklyn Esperanto Society, Durbin Van Vleck, 148 Hancock St., Brooklyn, N. Y.
Cantibrigia Esperanto Group, Mrs. Estelle M. H. Merrill, 45 Bellevue Ave., Cambridge, Mass.
Harvard Esperanto Society, H. R. Shipherd, 69 Dana St., Cambridge, Mass.
Esperanto Club of Chicago, C. E. Washburne, 553 Jackson Blvd., Chicago, 111.
Leibnitz Esperanto Club, Adolph Kroch, 126 Randolph St., Chicago, 111.
Univ. of Chicago Esperanto Society, Floyd B. Hardin, Middle Div. Hall No. 37, Chicago, 111.
Esperanto Club of Ohio State Univ., Charles W. Park, Ohio State Univ., Columbus, Ohio.
Elgin Esperanto Group, Dr. Clara L. Todson, 23, The Spurting, Elgin, 111.
Everett Esperanto Club, Mrs. F. F. Driscoll, 161 Cottage St., Everett, Mass.
Esperanto Society of Los Angeles, Ralph Bond, 232 S. Hill St., Los Angeles, Cal.
Kansas State Agri. College Esperanto Club, Andrew J. Wheeler, Manhattan, Kan.
New Britain Esperanto Club, Rolland B. More, P. O. Box 700, New Britain, Conn.
New York Esperanto Society, Stephen W. Travis, Jr., Lock Box 8, Tenafly, N. J.
Jamestown Esperanto Club, Leo V. Judson, 101 Wood St., Norfolk, Va.
First Nebraska Esperanto Club, Mrs. E. A. Russell, Ord, Neb.
Emory Esperanto Club, Ralph M. McGhee, Emory College, Oxford, Ga.
Philadelphia Esperanto Society, Lewis B. Lueders, 206 S. 41st St., Philadelphia, Pa.
San Diego Esperanto Society, C. A. Babcock, Jr., R. F. D. 1, San Diego, Cal.
Searchlight Esperanto Club, Dr. E. W. Newell, Searchlight, Neb.
Seattle Esperanto Society, Wm. G. Adams, 309 27th Ave., Seattle, Wash.
St. Louis Esperanto Club, Mrs. Meade C. Dodson, 4604 McMillan Ave., St. Louis, Mo.
Winona Esperanto Club, Rev. J. J. Cleland, 278 W. Fourth St., Winona, Minn.
Worcester Esperanto Society, Herbert K. Cummings, Polytechnic Institute, Worcester, Mass.
Portland Esperanto Society, Herbert Harris, "The Somerset," Portland, Me.
Esperanto Club of Rockland, Chas. Froding, 1216 20th Ave., Rockford, 111.
Columbus Esperanto Society, M. Janet Rogers, 403 Luckhaupt Ave., Columbus, Ohio.
L'Espero Esperanto Club, Mrs. A. D. Bird, 40 Camden St., Rockland, Maine.
The American Esperanto Journal
Vol. I.
MAY, 1907
No. 5
THE American   Esperanto  Journal  is the official  organ of the American Esperanto Association, and of the
local Esperanto societies in Boston, Chicago, New York,  Philadelphia,  Los Angeles, Seattle, etc.    It ap-
pears once a month, and will aim to be especially useful   to beginners.
All writers to the Journal must observe the following rules:
1.     Write   legibly  or,   preferably,   "type-write."
2.     Use paper as large as that of the Journal.
3.     Write only on one side of the sheet.
4.    Leave large spaces between the lines.
5.     Always send an English translation on separate sheets of paper.
The Editors reserve the right to correct and to reject all manuscripts. No manuscripts will be re-
turned except in the case of articles rejected, and only then, when such articles exceed 500 words in
length, and are accompanied by  return  postage.
The American Esperanto Journal is a "propaganda organ." The editors and other workers on it give
freely of their time and labor; writers of articles'must do likewise.
Address articles to the REDAKTORO, AMERICAN ESPERANTO JOURNAL, Boulevard Station, Boston,
Mass.     News articles should be  addressed to the  REDAKTORO DE KRONIKO.
AMERICAN   ESPERANTO  JOURNAL.
With  membership  in the  American  Esperanto Association........................$1.50
Journal alone....................................................................   1.00
According to the English proverb facts
speak louder than.words. Esperantists should
remember this when they hear arguments
against our language, even when the opponents
of it are famous and learned, men. Every man
has his own prejudices, and many well-edu-
cated persons cannot see anything good in a
new discovery. Moreover, one who knows a
great deal in his own department often does
not know much outside of it; sometimes
he is not acquainted with facts which can
be easily obtained even by the ordinary man,—
the so-called "man in the street."
For example, a professor in one of our uni-
versities was asked not long ago for informa-
tion about the Esperanto movement. He re-
plied that this movement seemed to be making
progress in France, but that it was dying out
in the United States. Now, the truth of the
matter is this, the number of persons in our
country who are actually interested in the lan-
guage is now ten times what it was a year ago.
We know what we are talking about, for we
can judge from realities, from letters received,
from books sold, from subscriptions to the
Jouknal. We have, for instance, a thousand
subscriptions, the money for which we have al-
ready received; a year ago we would not have
been able to get a hundred. Then there were
five or six societies in existence; now there are
fifty.
, Lau. la angla proverbo faktoj parolas pli laŭte
ol vortoj. Tion ĉi Esperantistoj clevas memori,
kiam ili aŭdas kontraŭdirojn kontraŭ nia ling-
vo ec kiam la kontrauparolantoj estas famaj
kaj kleraj viroj. Ciu homo havas siajn proprajn
antaŭjuĝojn, kaj multaj personoj bone eduki-
taj ne povas vidi ion bonan en nova eltrovo.
Plie, viro tre klera en sia propra fako de
scienco ofte ne scias multon ekstere de tiu fako:
iam li ne konas faktojn facile troveblajn eĉ de_
la ordinara homo,—la tiel nomata "homo en la
strato."
Ekzemple, al prof esoro en unu el niaj univer-'
sitatoj antaŭ ne longe oni demandis sciigon pri
la Esperanta movado. Li respondis, ke tiu ĉi
movado ŝajnas progresadi en Francujo, sed ke
ĝi ekmortiĝas en la Unuigitaj ŝtafoj. Nun, la
vero .de la afero estas jene: la nombro da per-
sonoj en nia lando kiuj efektive interesiĝas pri
la lingvo estas nun dekoble pli granda ol ĝi estis
antaŭ unu jaro. Ni scias pri tio, car ni povas
juĝi per realaĵoj, per leteroj ricevitaj, per libroj
venditaj, per abonpagoj al nia jurnalo. Ni
havas ekzemple mil abonojn, de kiuj ni jam
ricevis la monon: antau unu jaro ni ne povus
esti ricevintaj cent. Tiam ekzistis kvin aŭ ses
grupoj: nun ekzistas kvin dek.
>*<
The American Esperanto Journal.
Why, then, did the professor make such a
mistake? Simply because he did not take the
trouble to learn about the facts: he' only
guessed, and guessed naturally in accordance
with his prejudices and desires. There are other
dreamers besides Esperantists.
This same professor also said that French
must continue to remain the language of diplo-
macy. Why? Was it always thus? Before 1650
A. D. Latin was used for this purpose; and
for the same reason that Latin was replaced
two centuries and a half ago by French, perhaps
French in its turn will also be replaced by an-
other language,—is it too presumptuous to say
by a truly international one?
According to Mr. Witte, French was not a
great success at the Portsmouth Conference.
Moreover, in a congress of Japanese Esperan-
tists which met not long ago, a letter was read
from the famous Japanese diplomat, Baron
Hayashi, ex-ambassador to Great Britain, and
now Minister of Foreign Affairs, in which letter
this distinguished man demanded, the intro-
duction of an international language into
diplomacy.
At the same congress a letter written by the
vice-president of one of the Japanese cham-
bers of commerce, Sro. Ikeda Kerio, was read.
This gentleman pointed out the practical uses
of Esperanto in international commercial rela-
tions.
Esperanto, then, is making progress not only
in France, but also in the United States and in
Japan. In the United States we rely only on
facts, on realities in bur hands. Naturally, for
Japan we, for the most part, must trust to
reports. But fortunately even in regard to that
land we have something more substantial: we
have just received a practical proof of the real
rworth of Esperanto there in the shape of a fable
translated by Sro. E. Asada. We have re-
printed it just as we received it. Our readers
will be able to read and understand it easily: in
the whole story there are only a few small
errors.
Kial do povis tiu profesoro tiom erari ? Nur
car li ne klopodis sciiĝi pri la faktoj: li nur
divenis, kaj divenis kompreneble laŭ siaj antaŭ-
juĝo kaj volado. Estas krom la Esperantistoj
aliaj rev ante j.
Tiu el sama profesoro ankaŭ diris ke la
franca lingvo devos daŭri kiel la lingvo de di-
plomatic. Kial ? Cu ĝi ciam estis tia ? Antaŭ
1650 A. D. oni uzadis la latinan por tiu ci; kaj
pro la sama kaŭzo, pro kiu la latina estas ansta-
taŭigita antaŭ du kaj duona centjaro, oni eble
anstataŭigos la francan per alia lingvo,—ĉu
estus tromemfidema diri per vere internacia ?
Laŭ S-ro. Witte, la franca ne taŭgas bone ee
la Portsmoutha Konferenco. Plie en kongreso
de japanaj esperantistoj kunvenitaj antaŭ ne-
longe oni regis leteron skribitan de fama japana
diplomato fiajaŝi, eks-ambasadoro al Granda
Britujo kaj nun Ministro de Aferoj Fremdaj, en
kiu letero tiu ĉi distingiĝinta viro postulas la en-
kondukon de internacia lingvo en diplomatic
En la sama kongreso oni ankaŭ regis leteron
skribitan de vicprezidanto de unu el la japanaj
komercaj ĉambroj,—S-ro. Ikeda Kerio, kiu
montris la praktikajn utilojn de Esperanto en
internacia j komercaj rilatoj.
Esperanto do progresadas he nur en Fran-
cujo, sed ankaŭ en la Unuigitaj ŝtatoj kaj en
Japanujo. En la Unuigitaj ŝtatoj ni alfidas
nur al faktoj, &1 realajoj en niaj manoj. Kom-
preneble pri Japanujo ni pie j parte devas alfidi
al raportoj. Sed bonsorte eĉ pri tiu lando ni havis
ion pli bonan: ni jus ricevis praktikan pruvbn
de la efektiva taŭgeco de Esperanto tiea en la
formo de fablo tradukita de S-ro. E. Asada. Ni
represigis ĝin ĝuste kiel ni ĝin ricevis. Niaj
legantoj povos facile legi kaj kompreni ĝin; en
la tuta rakonto estas nur malmulte da mal-
grandetaj eraroj.
ONI NE POVAS INTERPAROLI PER SI MEM
* "Por la interparolado la praktiko estas necesa.
Tie-ci montriĝas la graveco de grupoj aŭ kursoj,
kie oni povas paroli la lingvon, kaj ankaŭ audi
kiel ĝi sonas kiam aliaj personoj ĝin elparolas;
Oni povas pli rapide akiri la kapablon paroli
Esperanton ol la kapablon paroli ian ajn vivan
lingvon nacian; sed, mi ripetas, estas necese
pratctiJci.
Ni devas do formi ĉle klubojn aŭ klasojn,
kies anoj devas studi hejme per si mem, tiam
kunveni ĉiusemajne por ricevi praktikon inter-
parolante kune en la lingvo."
Elĉerpitaĵo el parolado pri Esperanto de
Pro. G. B. Viles, Ohio State Univer-
sity.
The American Esperanto Journal.
ESPERANTO IN COMMERCE
Esperanto is now beginning to be recognized
by the commercial interests of the country. In
discussing the need of an international language
in a recent issue of The Financier, a financial
magazine published in New York, and perhaps
one of the most important of its kind in the
United States, the editor said, among other
things:
"The majority of American houses to-day
rely on bright young foreigners to conduct
international correspondence, and many inter-
ests, despairing of the difficulty of securing
and holding really efficient help, have- aban-
doned promising fields and turned their at-
tention wholly to domestic trade, already suf-
fering from over-competition.
"It is a matter of congratulation, there-
fore, that a really useful, comprehensive and
satisfactory neutral language is coming into
use.. We refer to Esperanto, which is being
ividely taught and adopted in Europe and in
the Orient. It is anticipated that in four or
five years the commercial world will he using
Esperanto universally."
(From a public speech on Esperanto de-
livered by Mr. John F. Keihl, Seattle.)
Esperanton oni nun komencas rigardi inter
la komercistoj en nia lando. Parolante pri la
bezona de internacia lingvo en unu el la lastaj
numeroj de la Financier, financa jurnalo eldo-
nata en New York, kaj eble unu el la plej
gravaj de gia speeo en la Unuigitaj Ŝtatoj, la
redaktoro skribis, inter aliaj aferoj, la jenan:
"La plimulto da Amerikaj firmoj hodiaŭ
fidas al lertaj junaj fremduloj por la inter-
nacia korespondado, kaj multaj firmoj, mal-
esperante pri la malfacileco kapti kaj garcti
efektive bonajn helpantojn fremdajn jam
forlasis promes-plenajn kampojn kaj turnis
sian atenton entute al hejmlanda komerco,
jam suferanta de tro multa konkursado.
Estas afero gratulinda do ke efektive utila
plenega kaj kontentiga neŭtrala lingyo ko-
mencas utiliĝi. Ni parolas pri Esperanto,
kiun oni preskaŭ ĉie instruas kaj alprenis en
Eŭropo kaj en la Oriento. Estas antaŭvidate,
ke post kvar aŭ kvin jaroj la komerca monclo
uzados Esperanton ĉie."
AMERICAN DELEGATE TO BLIND ESPERANTIST CONGRESS
Prof. Cart, of Paris, editor of "Esperanta
Ligilo," and 'a fervent believer in the utility of
Esperanto among the blind, has arranged with
the British samideanoj to hold, in connection
with the main Esperantist Congress in
Cambridge, a convention of blind Es-
perantists from all over Europe. It is
expected that over fifty will be pres-
ent from eight or ten nationalities. .In-
terested friends in each country are helping
to meet the expenses of the journey, and the
British committee will receive the delegates as
their guests during the week of the conven-
tion. Prof. Cart and the committee in charge
of the affair do not dream of having an Amer-
representaiive   present—the   distance
man
is
too great and Esperanto among the Americans
is too young. But an ambitious young man in
Massachusetts thinks otherwise.
He has studied Esperanto over two years,
has  corresponded  largely with  foreign  sami-
deanoj and is able to speak the language fairly
well. He has succeeded in raising half his ex-
penses himself, and by various means is trying
to earn and save the rest. He does not hnow
that this appeal is to he made.
To no other class of persons does Esperanto
promise so much blessing as to the blind. The
enormous size and consequent cost of the raised
print text-books makes it impossible for them
to study modern languages. The success of
this young man abroad would mean much for
the spread of Esperanto among the thou-
sands of American blind.    Will you help ?
Any sums sent to the editor of the "Journal''"
for this young man, a clever student at one of
our New England colleges and a tested Espe-
rantist, will gladly be acknowledged. More in-
formation and the name of the proposed dele-
gate Ave will send to any interested inquirer.
E.  K.  Harvey,  Instructor   at  Perkins
Institution for Blind, Boston.
The American Esperanto Journal.
DRO.  EMILE JAVAL
La morto forrabis al ni novan oferon. Dro.
Javal mortis en P'arizo la 21a de januaro.
Kiom perdis nia afero kun la morto de tin
ĉi homo, scias bone ĉiu vera esperantisto.
Sendube la estonta historio de Esperanto enskri-
bos lian nomon per oraj literoj. Dro. Javal
estis fama pariza okulkuraeisto. Sian nam on
la mortinto glorigis ne nur per siaj medicinaj
laboroj, sed ankaŭ kiel scienculo kaj sociisto.
Kiel kuracisto li eltrovis sian famon, kiel scien-
culo li estis elektita deputato en la francan
parlamenton.
Tutan sian vivon la mortinto laboris tiel, kiel
povas nur labori homo kreita por granda celo
en la vivo. La kruela sorto antaŭ sep jaroj
ekfrapis lin per granda malfeliĉo. Dro. Javal
perdis tute sian vidon. Multaj el ni sendube
post tiu ci ekfrapo de la sorto perdus sian
energion kaj fariĝus tute sentaŭgaj por la vivo.
Dro. Javal tamen apartenis al tiuj homoj, kiuj
mortas morale nur tiam, kiam ili mortas entute.
La malfeliĉa blindulo rapide paciĝis kun sia
sorto kaj decidis daitrigi sian ĉiutagan laboron.
Li eĉ ne forlasis la akceptadon de malsanuloj,
kompreneble kun la helpo de sia asistanto. Sed
tuj li konvinkiĝis, ke la laboro en tiu ĉi direkto
estos tute ne ebla, kaj li decidis tute ŝanĝi sian
vivon, kvazaŭ naskiĝus blinda.
Al tiu tempo apartenas lia aliĝo al Esperan-
tistaro. Estas tre interese, kiamaniere Dro
Javal fariĝis nia samideano.
Dro. Javal en siaj pli junaj jaroj, kiam li
ne estis ankoraŭ blinda, interesiĝis multe, kiel
homo progresema, pri la demando de lingvo in-
ternacia. Kaj nun li ekmemoris, ke li iam legis
malgrandan broŝureton pri Esperanto. Li ko-
misias al sia sekretario alporti denove tiun ĉi
broŝureton. Sed kia estis lia ekmiro, kiam lia
sekretario, reveninte el librejo, sciigis al li, ke
Esperanto havas jam grandan bibliotekon. Dro.
Javal   mirigita  venigis   grandan  nombron   da
libroj pri kaj' en Esperanto kaj komencis fer-
vore kun la helpo de sia sekretario lerni nian
lingvon. Post iom da tempo li fariĝis la plej
fervora nia samideano.
Fariĝinte Esperantisto, Dro. Javal estis
tamen tute alia, ol multaj el ni. Li kompre-
nis bone, ke la platona amo al ia ideo ne sufiĉas,
kaj li komencis agi en tute alia direkto. Mul-
taj el vi sendube aifdis pri eksistado en Parizo
de "Centra Oficejo." Tiu ĉi institucio, kiu
koncentrigas ĉiujn laborojn pri kaj en Espe-
ranto postulis grandajn elspezojn por sukcesa
plenumo de sia ĉefa celo. Dro. Javal oferis
malavare por ĉi tie grandan sumon da 80,000
fr. kaj tion li faris tute kaŝe, ne volante ke oni
parolu pri li. Se la mortinto farus nur ĉi tion
por Esperanto, li havus rajton esti enskribita
per oraj literoj en la historio de Esperanto,
sed li faris ankoratt pli. Dank' al siaj konatu-
loj en la plej alta sfero Pariza li komencis jam
sukcese la agadon por enkonduki Esperanton
en francajn lernejojn. Multaj el francaj de-
putatoj promesis al li agi pri ĉi tio en la franca
parlamento, kaj kiel ni scias, la afero iris rapide
antauen; Dro. Javal ne sukcesis tamen ekvidi
la rezultaton de siaj klopodoj; li mortis en la
momento, kiam li estis por ni la plej necesa!
LTnu el heradajoj, kiuj restis post la mortinto
estas lia tre interesa libro "Inter blindulo j."
La malfeliĉa senvidulo donas en ĝi tre inte-
resajn konsilojn al ĉiuj blinduloj, kiel oni devas
agi perdinte la vidon. Kiu volas konatiĝi kun
la granda spirito de nia mortinta samideano,
legu tiun ĉi interesan libron!
Dro. Javal, kiel rakontas liaj ĉirkaŭantoj, ĝis
la lasta momento parolis kaj pensis pri Espe-
ranto : li eĉ mortis kun Esperanto sur la lipoj!
Dormu tranvile kara samideano !
Inter veraj Esperantisto j neniam mortos Via
granda nomo.
Lozo.
TO THE  MEMBERS
A good way to find out how much you really
know about Esperanto is to write a letter of
two or three hundred words to another Espe-
rantist, and to ask your correspondent, when he
replies, to send you back your own letter cor-
rected. Of course you are to do the same for
him.
The American Esperanto Journal wishes
to help its members to get correspondents who
will help them. It will, therefore, print the
name and address of any of its members in the
Korespondada Fako for ten cents. State clearly
whether you wish to correspond with foreigners
only or with any one. We should not advise
one to write to foreigners, unless one has read
carefully at least fifty pages of the Krestomatio.
State, therefore, whether or not you have read
this work.
The American Esperanto Journal.
PRIPENSOJ  KONGERNE   LA  MALFACILECON EN
LA LERNADO  DE ESPERANTO
Sendube kio cefe allogas la amanton kaj ko- !
iianton de lingvaj studadoj al la ellernado de '
Esperanto, estas la facileco de la akiro de tin
ĉi internacia interkompreniĝilo. Li tnj vidas,
ke la gramatikaj reguloj estas tre malmulte-
nombraj kaj simplaj, ĉiam sekvas nur la leĝojn
de la ĝenerala homa inteligenteco kaj neniam
allasas ian eseepton. Tial oni pensus ke stu-
dantoj de Esperanto traleginte zorge lernoli-
bron kaj kelkajn literatnrajn pecojn, kiam ili
komencas uzi memstare la lingvon, malofte
farus gravajn malĝustaĵojn. Sed eraras treege,
kin pensas tiel. Mia sperto instruis min, ke
la Esperantaj skribajoj ee de sufiĉe kleraj per-
sonoj estas plenaj je malĝustaĵoj. Konside-
rante tiun ei fakton oni pensus, ke nia kara
lingvo ne posedas la nrnlte gloratan facilecon
de la ellernado.    Tio ei ankaŭ estus eraro.
Ce la ellernado de lingvo du punktoj devas
esti distingataj, la kapableco kompreni la ling-
von nzatan de aliaj en en skribado en en paro-
lado, kaj la kapableco nzi la ligvon memstare.
Dmn en natnraj lingvoj la akiro de ambaii
kapablecoj estas. egale malfacila, kaj plej mal-
facile estas kompreni parolanton, en Esperanto
la kapableco kompreni aliajn povas esti per-
fekte proprigata sen la plej malgranda mal-
facilaĵo. Alia estas la afero, kiam la nespertu-
loj komencas uzi memstare la lingvon. Se oni
estas kontenta je kompreno sola, ne ekzistas
ankaŭ tie ĉi ia malfacilajo. car oni preskaŭ
ĉiam estas kapabla eltrovi la sencon de skribajo
de nespertulo. Li skribn kaj parolu, kiel ajn
plaĉas al li, ni nnr malofte ne povos alporti
ordon en la ĥaoson cle liaj vortoj an trovi, kion
li intencas diri. Eble estas pravaj, kinj pensas
tiamaniere, eble lingvo, precipe internacia
lingvo, ne clevas plenumi ian alian taskon ol
tiun de interkompreniĝilo. Tiaokaze ĉiu povas
skribi kaj paroli Esperanton ne sekvante iajn
lingvajn leĝojn, se nur li ne skribas an. parolas
tiel neleĝe aŭ tiel malbone, ke eĉ la senco de
liaj vortoj ne povas esti eltrovata. ŝajnas al
mi, ke multaj Esperantistoj en nia lando estas
kontentaj je tio ci, kaj mi ne povus pruvi logike,
ke ilia pensmaniero estas malkorekta.
Sed estas homoj, kiuj malestimas lingvon
malplenan je orclo kaj regulo, kaj amas lingvon
nur puran, bone regulitan. Iliaj lingvaj sen-
toj estas tiel delikataj, ke ili sentas, por tiel
diri, dolorpn andante aŭ legante malĝustaĵojn
same kiel certaj bestoj ce certaj tonoj. Pro tin
ĉi kaiizo ili malpermesas al siaj infanoj pro-
prigi vulgaresprimojn kaj kntimigas ilin al
pura, ĝusta lingvo. Konsiderante la pens-
manieron de tiaj homoj, oni devas konfesi, ke
Esperanto prezentas iom de malfacilajo videbla
sole en la memstara uzado de la lingvo.
La cefa kaj plej ofta eraro estas la neĝusta
uzado de la kazoj. Oni ne povas ripeti al la
lernantoj sufiĉe ofte, kaj akcentegi al ili sufice
forte, ke deklinacieblaj vortoj, substantive, ad-
jektivo kaj pronomo, postulas aii la nominati-
vonvon an. la akuzativon, unu el kiuj nur estas
korekta en okazo donita. La reguloj en tiu ĉi
rilato estas tre simplaj, kaj troviĝas malkonfuze
klarigitaj en ĉiu plena lernolibro (vidu "Prac-
tical and Theoretical Esperanto" No. 49 and
60). La observado de tiu ĉi sola punkto farus
la skribajojn cle multaj komencantaj entusias-
muloj multe pli ĝueblaj al sperta Esperantisto,
kaj igus lin ne jeti ilin naŭzite en la forjetaj-
korbon.
Alia tre ofta malkorektajo estas la uzo de la
adjektiva formo anstataŭ la adverba, kaj kon-
traŭe. La adjektiva finiĝo devas esti uzata nur
kiam la adjektiva vorto estas atributo de sub-
stantivo aŭ pronomo, sed se ĝi rilatas la en-
havon de infinitivo ah de tuta frazo, la adverba
formo devas esti prenata. Tial estas mal-
korekte diri: "Danci estas amuza," oni devas
diri,. "amuze." Estas malkorekte diri: "Ke la
forteco de Esperanto konsistas en ĝia simpleco,
estas elmontrata per la sekva komparo," oni
devas diri "elmontrata" (vidu flnon de § 62
kaj ankaii 81).
Eraroj okazas ofte ĉe la uzo de renetaj pro-
nomoj, kvankam oni povas doni klarajn in-
struojn pri ili (vidu §§ 63, 66).
Estus tro longadaŭre montri ĉiujn malko-
rektajojn ordinare faratajn. Suficu la cititaj.
Ili estas la plej oftaj, kaj ilia troa ĉeesto en
skribajo pereigas al bona Esperantisto pose-
danta la suprediritan delikatan lingvan senton
la nlezuron vidi sian karan lingvon en uzaclo.
La punktoj ĝis nun priparolitaj apenaŭ pre-
zentas realan malfacilajon. Car la lernolibro j
povas doni, kaj kelkaj efektive donas precizajn,
simplajn regulojn, kiujn oni nur devas sekvi.
Sed mi cleziras tiri la atenton cle la legantoj al
vera malfacilajo, nome al tiu eviti idiotismojn.
Fiksaj reguloj tie ĉi ne ekzistas, nek povas esti
donataj;  nur  korekta  lingva  instinkto  povas
' — _.■
G
The American Esperanto Journal.
gvidi la studanton sur la ĝusta vojo. Kiu kom-
prenas kroni sia patra lingvo ian alian,pli mal-
ofte eraros.
Jen estas kelkaj ekzemploj de idiotismoj:
"Tiu ei infano estas ambaŭ bonkora kaj inteli-
genta." Tio estas idiotismo angla. Yenia alia
naciano esprimus tiun ĉi ideon en tia maniero,
sed li dirus, "Tiu ĉi infano estas (kaj) bonkora
kaj inteligenta," ait "tiel bonkora kiel inteli-
genta." Alia ekzemplo: "Tiu piano mankas
sistemon." La pli bona esprimo estus: "Al tiu
piano mankas sistemo."
Resumante mi dirus: nia kara lingvo ne estas
nur lingva interkompreniĝilo, kiun ĉiu povas
uzi arbitre sen leĝo aŭ regulo; sed ĝi estas vera
lingvo, kies purecon la bonaj kaj seriozaj Espe-
rantistoj devas gardi tre zorge. Gi ne prezentas
iajn malfacilaĵojn lerni kompreni aliajn; sed
iom de malfacilajoj en la memstara uzaclo.
Parte tiuj ei ne estas realaj, car ekzistas facile
kompreneblaj reguloj, kiujn oni nur devas
sekvi. Reala malfacilajo estas la evito de idio-
tismoj. Estas unu rimedo subigi tiun ĉi, nome,
midta legado de la verhoj de niaj Masikuloj.
Precipe la publikaj skribistoj zorgu treege, ke
en siaj skribaĵoj ili ne dekliniĝu de la bona stilo
kreita de niaj klasikuloj. Alimaniere la fan-
faronanta mezvaloreco kaj duonklereco, kiu
precipe ĉe ni ludas grandan rolon, malbelformi-
gos la belegan kreitajon de nia majstro. Yi
imitu kaj sekvu lian esprimmanie'ron kaj tiel
gardu nian karan lingvon en la logikeco, pureco
kaj beleco, en kiuj ĝi estas donita al ni.
Dro. Max Talmey  (Y. Y.), Prezidanto de la "Yew York"  Esperantista Societo.
62 West 126th Street, New York Citv.
ESPERANTO  IN THE AMERICAN PRESS
An interesting editorial on Esperanto in
the "Medical Record" of March- 16th shows
clearly that the medical profession is fully alive
to the need of an international language. This
editorial, though not entirely pro-Esperanto,
is very impartial and is well tvorth reading
as presenting the subject from the viewpoint
of one who has "from time to time urged
the adoption of Modern Greek" as an inter-
national medium, but who now "frankly de-
spairs of its acceptance." A glance at the roll
of the A. E. A. will show how very many
doctors are now studying Esperanto. A prom-
inent doctor, professor in a large medical col-
lege, recently told the writer that what turned
him to Esperanto was the keen disappointment
he felt upon receiving the report of a recent
international congress of medical men to
which he had submitted a paper. All the dis-
cussions, papers, etc., were in Spanish; his
own paper alone was in English.
Perhaps the most important publication last
month on the subject which interests us was
the advice sent by the IT. S. government to
American merchants to study the language.
It is contained in the daily consular reports
issued by the  Department  of  Commerce "and
Labor, dated March 2nd, and is the result of
a letter from the American consul at Breslau.
We quote one sentence: "Our manufacturers
may wake up some day to see English, French
and German salesmen running over the world,
glibly talking Esperanto wherever they go, and
taking large orders. This is no exaggeration,
for Esperanto is being taught in many. Jap-
anese cities, and even Peru publishes an Espe-
ranto journal."
In connection with the above we note with
pleasure the contents of the international com-
merce journal, "Eksport-Jurnalo," issued in
Frankfort, Germany, a veritable mine of in-
formation to merchants.
The "Scrap-book," a literary monthly maga-
zine issued by the Munsey Pub. Co., of Yew
York, begins this month a series of lessons and
discussions on Esperanto, edited by our friend,
Dr. D. 0. S. Lowell, of the Boston Society.
The lessons, modeled after an original plan
ancl written in the doctor's well-known, witty,
personal style, will be widely appreciated. We
have received copies of the "El Esforzador
Mexicana" for February, in which we note that
the editor has begun a series of ten lessons on
Esperanto.
m
The American Esperanto Journal.
LA LANGTONDITA PASERO
JAPAKA FABELO.
. Antaŭ nekalkuleblaj jaroj vivis maljunulo
kaj maljunulino. La maljunulo, kiu havis bo-
negan koron, tenis junan paseron, kiun li elnu-
tris tre ameme. Sed lia edzino estis malafabla
kaj kruela maljunulino, kaj unu tagon, kiam la
pasero estis manĝinta malmulte da pasto, kun
kiu ŝi estis amelonta sian tolaĵon, ŝi estis tiel
furioziĝata ke ŝi tondis la langon de la pasero
kaj elpelis la birdon. Kiam la maljunulo re-
venis de la montetoj, kaj trovis ke la birdo
estis defluinta, li demandis kie ĝi estis; tiam la
maljunulino respondis ke ŝi estis tondinta ĝian
langon kaj ĝin elpelinta, car ĝi estis ŝtelinta
ŝian amelpaston. Aŭdinte tiun ĉi kruelan ra-
kontom, la maljunulo malĝojis treege kaj pensis
en lia koro "Ho ve! kien mia birdo estas irinta ?
Kompatinda birdo! Kompatinda malgranda
langtondita pasero! Kie estas via nana
hejmo ?" Kaj li vagis de unu loke al alia loko
sereante sian dorlotaton kaj kriante, "Kie estas
la langtondita pasero ?" "Kie estas la langton-
dita pasero?"    "Kie vi vivas?"
LTnu tagon, je la piedo de ia monto, la mal-
junulo renkontis la perditan birdon; kaj kiam
ili estis gratulintaj unu alian je ilia reciprokan
sendanĝereeon, la pasero kondukis la maljunu-
lon al ĝia hejmo, kaj, prezentinte lin al ĝia
edzino kaj paseridoj, metis antaŭ li ĉiujn spe-
cojn de frandajoj, kaj regalis lin tre gastame.
Fine, la maljunulo diris ke li devis iri hejmen;
kaj la birdo, prezentante al li du salikajn kor-
bojn, petis lin ke li ilin portu kun li kiel disiĝ-
donaco. LTnu el la korboj estis peza kaj la alia
estis malpeza; tial la maljunulo, dirante, ke
car li estis maljuna kaj malforta li volis nur
akcepti la malpezan korbon, metis ĝin sur sia
ŝultro, kaj foriris al sia hejmo, lasante la
paserfamilion ĉagrenega pro lia foriro.
Kiam la maljunulo alvenis hejmen, la virino
tre koleris kaj komencis riproĉigi lin, dirante,
"TTu, kie vi estis estinta tiujn 61 multajn tagojn ?-
Beleta afero ja vagi je via ago /" Ho!" li
respondis, "Mi estas vizitinta la paseron; kaj
kiam mi foriris, ĝi donis al mi tiun 6i salikan
korbon kiel disiĝdonaeo." Tiam la geedzoj mal-
fermis la korbon por vidi tion kio estis interne,
kaj jen estis la korbo plena de oro kaj arĝento
kaj multekostaj artikoloj. Kiam la maljunu-
lino, kiu estis tiel avida kiel ŝi estis malafabla,
vidis la tutan riĉecon etenditan antaŭ ŝi, ŝi
ŝanĝis sian riproĉegantan modon, kaj ne povis
kontroli sian ĝojon. "Mi ankaŭ iros kaj vizitos
la paseron," ŝi diris, "kaj ricevos beletan dona-
con."
Tiam ŝi demandis la edzon pri la vojo al la
domo de la pasero, kaj ekiris je eia vojaĝo.
Obeante lian ordonon, ŝi fine renkontis la lang-
tonditan paseron, kaj ekkriis:—"Bonrenkon-
tita! bonrenkontita! Sinjoro Pasero ! Mi estas
atendinta havi la plezuron vidi vin." Tiama-
niere ŝi. penis flati kaj delogi la paseron per
dolĉaj paroladoj. La birdo estis devigata inviti
la maljunilon al ĝia.hejmo; sed ĝi ne regalis
ŝin kaj diris nenion pri disiĝdonaco. Ŝi, tamen,
demandis pro io por kunpreni kun si kiel memo-
rajo de sia vizito. Tial la pasero prezentis du
korbojn, kiel antaŭe, kaj la avida maljunulino,
elektante la pli pezan el ili, forportis ĝin kun
ŝi. Sed kiam ŝi malfermis la korbon por vidi
tion kio estis interne, ĉiaj specoj de koboldoj
kaj feinoj saltis. de ĝi kaj komencis turmenti
sin.
Sed la maljunulo flligis filon, kaj lia familio
fariĝis riĉa kaj prospera. Kia feliĉa malju-
nulo.
Tradukis E. Asada, Aoyama, Tokuyo, Japan.
This fable has been corrected in only four
places; these corrections are printed in italics.
The first correction was "aŭdinte" instead of
"aurinte"; the second, "ĝi" instead of "ili"
(which also could have been used). "Tempo
de vivo," an idiom, has been replaced by "ago,"
and "ĉagrena disiĝi de li" by "pro lia foriro,"
as being a little clearer. Otherwise the fable is
just as the editor received it. Will our readers
please examine it carefully?   They may find a
few slight errors in it; it will be a good exercise
for them to try to find them, and to make the
necessary corrections. Perhaps we shall have
something to say about them in another num-
ber.
We should also advise those of our readers
who have mastered Bullen's Lessons, and who
have read a few pages of good Esperanto prose,
to turn Lincoln's speech at Gettysburg into
Esperanto.
riHM
The American Esperanto Journal.
KRONIKO
The time for the Third Esperantist Congress
is rapidly approaching. We want the delegation
from America to be as large as possible. If the
societies which intend to send a representative
will notify ns as soon as possible we will make
the various members, to some extent, acquainted
with each other before they meet in Cambridge.
We would be glad also to hear from any indi-
vidual Esperantists who are planning to be in
England during August.
In far off Manhattan, Kansas, there is an up-
to-date Esperanto group under the direction of
Herbert F. Roberts, Professor of Botany in the
State College of Agriculture. On the evening
of March 18th they gave, in Institute Hall, a
very interesting Esperanto evening, musical and
literary, including an address on "The Problem
of International Speech," by Mrs. Roberts.
This essay has, we hear, been accepted by the
"Popular Science Monthly." Esperanto words
to Mendelssohn's Spring Song and Schubert's
"Roslein auf der Heide" were written by Prof.
Roberts and sung by a ladies' quartet.
In Boston, Mass., another Esperanto concert
was given by the Esperantaj Pioneroj in the
Perkins Institution. The program included
various vocal and instrumental numbers, "Ham-
let," Act III, Scene 1 (by seven boys), a chap-
ter from "Pickwick Papers" acted, an exercise
in geography with map work, and an address by
Prof. Huntington, of Harvard. This gentle-
man spoke entertainingly of his experiences at
the Geneva Congress, and then presented di-
plomas to the three fortunate club members.
Mr. Twombley, Sec. of the A. E. A., spoke in
Esperanto and in English. By these concerts
the "Pioneroj" all young blind students at the
Institution, are endeavoring to raise a sum suffi-
cient to send a delegate to the Third Esperanto
Congress in England.
The Ohio University Club is doing excellent
work and is well organized now, with Shirley
T. Wing—the man who won the Rhodes
Scholarship this year—as president, and C. W.
Park as secretary. Prof. G. B. Viles acts as
"critic." At a late meeting of the Forth End
Group of the Columbus Society, easy papers
on simple topics were read by the members.
One young girl, who wrote on "The Apple,"
cleverly worked in the account of Adam and
Eve and caused much amusement by manipu-
lating a specimen while she talked.
Interest in Esperanto has long been aroused
in the Federal capital. Many government offi-
cials, scientists, and journalists have been study-
ing it privately. Fow we are glad to hear of
the formation last month of a small club,
meeting weekly at Tacoma Park, a suburb of
Washington, D. C. The secretary is Mr. Robert
L. Lerch, of the Hydrographic Office (Favy),
Washington.
A fourth course for beginners in Esperanto
has been started by the Field and Forest Club,
of Boston, Mass., in co-operation with the
local Society. It meets every Thursday, at
8 P. M., at 3 Joy street, and is free to all.
As a result of the discussion in the "Boston
Transcript" by Prof. Wiener, of Harvard, and
the Cef-redaktoro of the "Journal," a public
debate on the merits of the language has been
arranged for, to be held in the lecture room of
the Boston Public Library. Open to the public.
A new group has been started in Boston, under
the tutelage of Sro. Bresler, who first learned
the language in London, England. The group
consists wholly of foreigners, Russians, Ger-
mans, etc., and meets weekly at 88 Charles
street.
The University of Chicago Esperanto Club
is doing active propaganda work. It has now 38
members, of seven nationalities, and has chosen
the motto "Ameriko por Esperanto !" Its pres-
ident, Mr. Floyd B. Hardin, of Middle Divinity
Hall, has been instrumental in forming sev-
eral small classes in various parts of Illinois.
By lectures, classes and articles in local
papers the Esperanto movement is kept well
before the Philadelphia public. An important
lecture by Mr. J. Charles Walker to the teach-
ers of the Commercial High School aroused
much interest, and a class will probably result.
The Toledo, Ohio, Esperanto Club meets for
instruction every two weeks at 131 Michigan
street. They are striving to arouse public in-
terest in the language. Will persons desiring
to join please communicate with Mr. H. S.
Blaine, Box 999, Toledo.
In recent issues we printed incorrectly the
names of some Esperantists who wish to form
classes in their various localities. They should
be:—
Mr. W. M. Ampt, cor. 3rd and Walnut
streets, Cincinnati, Ohio.
Mr. W. S. Hamburger, 1921 Mosher street,
Baltimore, Md.
—«*i
The American Esperanto Journal.
Kentucky Esperantists, Attention! All
Esperantists who intend to be present at the
K. E. A. at Winchester next June are re-
quested to notify me, in order that we may
arrange for a meeting of our "samideanoj,"
and possibly form a Kentucky group.
Wren J. Grimstead, Box 172, Bichmond, Ky.
The first annual banquet of the Toronto
Esperanto Club was held March 21st, at St.
Charles Hotel. About fifty enthusiastic Espe-
rantists attended, and, despite the fact that the
majority of the members have been studying
the language only since November, the
speeches, which were all made in the interna-
tional language, were followed with much in-
terest by all present. The retiring president,
Sro. Gordon Thompson, spoke enthusiastically
of the prospects for the future and announced
the intention of the Club to publish a monthly
Esperanto journal next fall in Toronto. Mr.
Thompson was presented by Miss Fielding, on
behalf of the Club, with a very handsome pearl
star, the official emblem of the language.—
("Toronto News.")
AL  NIAJ  FREMDAJ AMIKOJ
La kolegioj en nia lando energie antaŭen-
puŝas la Esperantan agadon,—aparte en la
Okcidentaj Ŝtatoj. Sindonemaj estas tiuj gru-
poj en Ohio LTniversitato (sub la direktado de
Prof. G. B. Viles) kaj en la LTniversitato de
Cikago, kaj en Amherst kaj Kansas State Kole-
gioj de Ter-kulturo. Junaj blinduloj, studen-
toj en Perkins Institution, Boston, donis Es-
perantan koncerton al granda aŭdantaro. Hi
intencas sendi delegiton al la Tria Kongreso.
Nova   klubo,   jusfondita  en Washington,  nia
nacia, ĉef-urbo, konsistas el regno-oficistoj,
scienculoj, verkistoj, k. t. p. La registaro, en
oficiala dokumento eldonata de la Komerca
Fako avisas ke ĉiu komercisto ellernu la Espe-
rantan lingvon por utiligi ĝin en fremdaj in-
terŝanĝoj. La nacia gazetaro daŭrigas la espe-
rantan diskuton; grava medicina revuo enhavis
seriozan artikolon pri la lingvo kaj ĝia estonta
utileco al kuricistoj. Okazos baldaŭ en granda
Ĉambrego de la Bostona Publika Biblioteko
voĉa disputado pri Esperanto.
ESPERANTO ABROAD
Abroad Esperanto is making rapid strides.
At the German Congress in Dresden the
German Esperanto Society has planned an
Esperanto section. New courses are being con-
ducted for merchants in Bremen, Breslau and
Dusseldorf. Three courses are now given in
the public schools of Karlsruhe. Prof. W.
Ostwald has delivered another lecture in Leip-
sic before a large audience of professors, stu-
dents/teachers and merchants. The Dean of
the Philosophical Faculty and the Vice-Pres-
ident of the Board of Trade presided. From
the "Pola Esperantisto" we learn of many new
courses being formed there. It has also an
excellent article on the death of Dr. Emil
Java!, of Paris. He was a world-renowned
oculist Avho himself became blind in recent
years. He devoted the latter years of his life
to work for the blind, and was much interested
in Esperanto.   Before he died he presented the
Centra Oficejo with 80,000 francs to carry on
the work, and labored hard to have the language
taught in the French schools. The Japana
Esperantisto (illustrated) tells of the founding
of two konsulejoj in Tokio and prints the
photographs of the consuls. The graduating
exercises at the Lernejo de la Lingvo Esperanto
were very interesting. Many famous Japanese
were present. Members of the Cabinet spoke,
and Mr. Hajashi, Minister of Foreign Affairs,
wrote a very favorable letter to the magazine.
We note that 705 members were registered in
the National Association up to February"-. The
government of Peru has passed a law appro-
priating 125 francs a month to the Esperanto
and scientific journals published in Lima, so
long as they shall be issued, on condition that
they send to the government officials 50 copies
for distribution among the various scientific
bodies in Peru.
i^fate
10
The American Esperanto Journal.
GRAMMATICAL EXPLANATIONS
The Participles The true participle is used
very often in Esperanto; indeed the f recraent
use of it is almost a mark of good Esperanto
style: However, one must be sure to recognize
a true participle. Remember that many of the
words ending in "ing" are not participles, but
infinitives or gerunds in "ing," in other words,
are verbal nouns. Whenever these "ing" words
are subjects or objects of a sentence, or whenever
they follow prepositions, they are to all intents
and purposes "nouns" (see Grammatical Ex-
planations, February number of Journal). They
are not therefore true participles, and must
not be confounded with them. They are men-
tioned here merely to put the reader on his
guard against confusing them with the true
participle.
The true participle has two forms: one adver-
bial, ending in "e"; the other adjectival, ending
m "a,"
The first takes the place of an adverbial
clause, generally of time. For example: "Paro-
lante al li, mi aŭdis voĉon" is equal to "Dum
mi parolis al li, mi aŭdis voĉon." "Enirinte la
domon, mi demetis mian ĉapelon" is a shorter
form of "Post kiam mi eniris la domon, mi de-
metis mian capelon."
(Note that this adverbial form is always con-
nected with the subject of the main sentence.)
The adjective form of the participle may
qualify either the subject or some other noun
or pronoun in the sentence. It takes the place
of a relative clause. For example: "La viro
hieraŭ alveninta parolis al mi tiun ĉi matenon"
is equal to. "La viro, Jciu hierau. alvenis, parolis
al mi tiun ĉi matenon." "Mi vidas la virojn
transirantau'n la straton" equals "Mi vidas la
viroj Jciuj transiras la straton."
The passive participles are used in the same
way, the same distinctions of adverbial and ad-
jective forms being maintained. For instance:
"Ordonite iri tuj, mi iris"—"having been or-
dered to go immediately, I went,"—"after I
had been ordered, etc." "Mi estas la viro or-
donitu iri tuj"—"I am the man who has been
ordered to go immediately."
The proper use of the participle enables one
to get rid of some clumsy phrases. Look at the
following: "Ciuj tiuj kiuj venis hieraŭ"—"all
those who came yesterday." Use the participle
and we have "Ĉiuj hieraŭ venintaj" or "ĉiuj
hieraŭ venintoj."
All the good text-books treat this matter to
some extent: see Bullen Ex. 14, Cox's Gram-
mar, Fruictier, etc. Above all, read carefully
the Krestomatio, being on }uur guard to note
the exact meaning of every participle.
Adjective or Adverb. Generally speaking,
Esperanto uses the adjective and the adverbial
forms in the same manner as in English. We
have already noted one exception when speaking
of the participle; however, this is not a real
exception, because English has no distinct
forms for the participial adverb and adjective;
both of them in English end in the simple
"ing.".
There is, however, a real difference between
the English and the Esperanto usage in certain
cases. The rule may be stated as follows:
"When there is no noun or pronoun with which
the adjective can agree, use the adverbial form."
The classical example is found in Ex. 5 of
Bullen's Lessons: "Besti kun leono estas dan-
gers." Other examples: Bone estas elparoli
zorgeme,"—"Estas permesate kolekti florojn en
tiu ĉi ĝardeno."
(Note that the indefinite "it" is not ex-
pressed in Esperanto: it rains = "pluvas"; it
is good = "estas bone," etc.)
Tenses. In English we do not always use
the tenses in a logical way. We often, for in-
stance, use the present for the future. This
is not allowed in Esperanto. Therefore, "If I
see him to-morrow, I will tell him," is to be
translated, "Se mi vidos lin morgau, mi diros
al li." "When you have finished your speech,
please sit down" really means "when you shall
have finished, etc." In Esperanto, we must
write it thus: "Kiam vi estos fininta vian paro-
ladon, bonvolu sidiĝi," or, if one prefers, "Post
kiam vi finos vian parolaclon, k. t. p."
Again, in English we often use a construc-
tion with "should" or "would" for the future.
Such a construction may be considered a "sec-
ondary" future; it is not, however, allowed in
Esperanto. For instance, we write in English,
"I thought yesterday that I should go away."
NTow, what did I really think yesterday? Was
it not, "I shall go away ?" If so, why not write
it so? This is what Esperanto does, following;
the logical method, also followed by several
other languages. Therefore, the sentence men-
tioned above is to be translated thus: "Mi
opiniis hieraŭ, ke mi foriros."
tm*.
The American Esperanto Journal.
11
In other words, in Esperanto pay strict atten-
tion to the- real time. And the same rule ap-
plies to the use of the proper participle. In
Esperanto we have six participles, three active
and. three passive, and each one of these is to
be used according to its logical meaning. For
instance: "Amanta" = loving (present);
"aminta" = having loved (past) ; "amata =
being loved (present passive) ; "Amita" =
having been loved  (past passive).
Now you will notice that in English we use
the form "loved" for an active participle and
for two passive participles. Some persons are,
therefore, inclined to ask what is the Esperanto
word for this English so-called "past" parti-
ciple, which is really a past passive participle.
Now there is no one Esperanto word for this,
but three words, answering to three different
ideas. For instance "loved" as such has no
Esperanto translation, unless you mean some-
thing more definite. If you mean "being
loved now," it is "amata"; if you mean "having
been loved," it is amita; and, if you mean
"having loved" (active voice), it is, of course,
the active participle, "aminta." When, there-
fore, you purpose to translate the "slippery"
English participle in "ed" into Esperanto, be
sure that you add to this participle a more def-
inite meaning than it has when it stands alone
by itself.   Otherwise, you will get into trouble.
A correspondent has asked us to point out the
difference between the following pairs of words:
"Bandaĝo" = bandage. "Kompreso" = a
compress (medical term)—A "bandaĝo" might
hold down tightly a "kompreso."
"Bioko" = a block for a rope, a pulley-
block ; "ŝtipo" — a block of. wood, possibly even
a log.
"Froti" == to rub; "grati"'== to scrape.
"Biskvito" — a biscuit, a "cracker"; "kringo"
== a "cracker" with a hole in it, a "cookie";
"kraken" === a hard brittle biscuit, a "cookie."
"Kanvaso" = canvas, the material; "tapeto"
= anything to cover walls with, wall-hangings,
"Planko" ■— "floor";., "pargeto" == fancy
wood flooring.
"Polvo" = dust, what we find in the streets,
"dirt"; "pulvoro" — powdered substance, "pul-
vorigi" ;== to pulverize.
"Tribuno" = pulpit, reading-desk; "estrado"
= stage, platform.
"Vana" = useless, futile; "vanta" = friv-
olous.
"Fabriko" = a factory; "fabrikado" = the
manufacturing, the making of. "Manufacturo"
seems to mean the same thing; it seems to be
unnecessary.
We have also been asked to define more
clearly than the dictionary does the following
words:—
"Brutaro" — cattle, live-stock; "bruto" =
one such animal.
"Cirkelo" = a compass, an instrument to
draw with.
"Disponi" = dispose of, hand over, not to
arrange.
"Ekspertizi" = to survey from a skilled
point of view.
"Ekstrakto" = extract.
"Inĝenier"
"counting-room,"
business
medicinal extract,
engineer, civil or military, not
an engine-driver or locomotive "engineer."
"Kamero" — closet, a little room without
windows.
"Kontoro"    =
office.
"Krano" — tap, faucet.
"Laĉo" = lace, flat cord, "shoe-lace," etc.
"Trombo" = water-spout, not a faucet.
"Klefo" = this seems to be the proper name
for "key" in the expression "key of F."
Indefinite Article. . Generally speaking, there
is no indefinite article in Esperanto. If, how-
ever, one wishes to insist strongly upon the one
person or thing, you may use "unu." This
use of "unu" is almost confined to fables, etc.
Do not use it often. Krestomatio, page 61, be-
gins, "Unu advokato, tre malgranda," to be
sure, but immediately follows it with "venis
juĝejon," not "unu juĝejon." When used,
"unu" generally can be translated "a certain,"
"one alone," etc. Ninety-nine cases out of
a hundred, the English indefinite article is not
translated.
Cia, Tia, Kia, and Ciu, Tiu, Kiu. The note
at the end of Exercise 21, Bullen's Lessons, ex-
plains the difference between these two sets of
words. The "ia" set has to do with quality,
the "iu" with individuality. "Cia homo" =
every sort of man; "ĉiu homo" == every man.
"Tia homo" = that sort of man, such a man;
"tiu homo" = that man. Both the "ia" form
and the "iu" form are adjectives, as the expres-
sions just quoted show plainly. "Ciu" and
"tiu," however, are often found standing alone,
the noun being understood. "Ciu," therefore,
often means every one, and "tiu" that person.
"Dum ĉe pli proksima observado de ĉiu ob-
jckto fariĝis al mi klare" (Krestomatio, p. 112)
= While on closer observation of every object
it became clear to me.
"Tiel al mi en ĉia okazo restas ankoraŭ 200
dolaroj jare" = "Thus there remains for us
in any case (in every sort of case) still two
hundred dollars yearly.
12
The American Esperanto Journal.
SKRIBU  INTERNAGIE
Esperanto is a language and, like every other
language, has its own style and syntax. It
could not properly fulfill the purpose for which
it was created, if it did not have these. Why
have clearness and regularity in pronunciation,
orthography, and the fundamental grammatical
rules, and yet throw this clearness and regular-
ity away when we come to the practical use
of the language?
Many Esperantists seem to be absolutely ig-
norant of these facts. They praise the regu-
larity and clearness of Esperanto; but when
they begin to write a sentence, they forget all
about these, and blindly follow the rules of
English syntax, and even use English idioms.
Now this is just where English is most difficult
for the foreigner. The so-called English gram-
mar is simple enough; it is English syntax,
English idiom, and English style, which "plays
the mischief" with the intelligent "stranger."
Therefore, we must not introduce these into
our Esperanto conversation and writing.
How are we to avoid our Anglicisms ? First,
think clearly. Secondly, translate thoughts,
not English words. Thirdly, remember that in
an Esperanto sentence every word is in direct
relation, to ail the other words in the sentence:
there are no loose nominatives or participles.
The one nominative is the subject, the one
accusative is the object, other nouns are gov-
erned by prepositions, adjectives agree with
their nouns, etc. Fourthly, watch carefully
the following words:—
(1)  Should, would.    3 or 4 different mean-
ings.
(2)   That.    3 different meanings.
(3)   Words ending in "ing." These may be
nouns (infinitives), participles (adjectives), or
gerundives (adverbs).
Study carefully the "grammatical explana-
tions" in the February, March, April and May
numbers.
Above all, master Bullen's Lessons; know at
least half of the exercises by heart. Bead the
hundred first pages of the Krestomatio two or
three times. Learn by heart phrases and sen-
tences selected from it.
To test your knowledge, translate a part of
Dr. Talmey's article into English. Then trans-
late this back into Esperanto; translate by
phrases, not word by word.
Think over the English idiom: "Five clays
ago,"—"In two days I shall see you,"—-"He saw
he was coming,"—"all right,"—"The car in
front is behind time."
MAGAZINES
La Revuo. Hachette et Cie., Paris. The
March number of the Revuo is an important
number for Esperantists. There is a two-page
article on Dr. Javal by Dr. Zamenhof himself;
and also a short poem in memory of Dr. Javal
by Professor Carlo Bourlet, president of the
Paris Esperanto Group. Then follows a transla-
tion of the book Ecclesiastes from the Bible;
this is also the work of Dr. Zamenhof. The
number also contains the concluding portion of
Professor Lambert's article on Sakuntala and
the Hindu Theatre.
Pola Esperantisto. The Polish Esperantist,
published in Lwow, Galicia, Austria, is certainly
a good magazine for all Esperantists to read. It
is printed altogether in Esperanto. Its literary
editor is Dr. Bein, author of Pola Antologio, one
of the best Esperanto writers in the world. The
price of a year's subscription is the ridiculoulsy
low one of fifty cents (65 cents, if you send
IT. S. postage stamps).
The February number begins with a transla-
tion of Sienkiewicz's open letter to the German
Emperor in regard to the Polish-German school
question. This is pritting Esperanto to good
purpose, using it as a means of bringing a
humanitarian question before the world.
Then follows the article on Dr. Javal, which
we have reprinted. Then there is an article
founded on the iSTotes of a Military Physician
in the year 1905. Then we find Esperanto in
the Far East, Poems, Esperanto and Idiom
JSTeutral, and the Kroniko.
Every Esperantist should support his own
national propaganda journal. But it is not
enough to clo this alone. Even'from the stand-
point of one's own improvement, it is almost
necessary to read books written by foreign
authors, or at least journals edited in distant
lands. By doing so, you learn to get rid of
English idioms in your Esperanto, more espe-
cially if you read a magazine edited by Poles or
Russians or Japanese. We heartily recommend
the reading of the Polish Esperantist for this
purpose, more especially as it is edited by such
a competent Esperantist as Dr. Bein. Send
your subscription directly to Societo Esperanto
en Leopolo (Lwow), Galicia, Austria.
The American Esperanto Journal.
13
LA VIRO SENPATRUJA
("The.Man Without a..Country. .'    By Dr. Edward Everett Hale.)
Tradukita  kun  permeso de la aŭtoro  per E. L. Robinson, Albuquerque, N. M.
(daŭranta.)
Nolan pensis, ke la okazo ŝajnas al li kiel
sendajo de Dio. Li komencis paroli pri Etiropo,
Vesuvio kaj la Franco j, kaj tiarn, kiam ili havis
ripoztempon, li demandis brave,-—tameh ŝi
diris, rakontante la historieton al mi kelke da
jaroj poste, ke li paletiĝis, "Kian novajon vi
ricevas de hejmo, Sinjorino Graff?" Sed tiu
belega estajino trarigardis lin! Jupitero! kiel
ŝi trarigardis lin! "Hejmo! Sinjoro Nolan!
Mi pensis ja, ke vi estas la viro deziranta neniam
denove audi pri hejmo!" kaj ŝi foriris laŭlonge
de la ferdeko al sia edzo, lasante kompatindan
Nolan sola.    Li ne ree daneis.
Mi ne povas rakonti lian historion regule;
nenin povas tion fari nun; kaj, efektive, mi ne
penas tion fari. Ci tiuj estas la tradicioj, kiujn
mi elektis, laŭ mia kredo pri ili, el la historietoj
rakontitaj pri ci tiu viro dum kvardek jaroj.
La mensogoj rakontitaj pri li estas sennombraj.
La junuloj kutimis diri, ke li estas la "Fermas-
kulo"; kaj George Pons mortis, kredinte, ke tiu
estas la verkinto de "Junius" tiel punadata pro
sia fama mensogo pri T. Jefferson. Pons ne
estis tre klera pri historic
Pli feliĉa rakonto ol la unu aŭ la alia el tiuj
ci, kiujn mi jam priskribis, estas tiu pri la
milito. Tio okazis baldaŭ poste. Mi aŭdis
tiun ĉi historieton tri aŭ kvarforme, kaj ĝi eble
okazis pli ol unufoje. Sed sur kiu ŝipo ĝi
okazis, mi ne povas diri. NTu, en unu el la
grandaj ŝipdueloj kontrau la Angloj, en kin
la ŝiparo estis vere baptata, okazis, ke kuglego
de la kontraŭuloj eniris en unu el la fenestroj
por pafilegoj, kaj tuj mortigis la oficiron de la
pafilego kaj la plimulton da la pafistoj. NTu,
vi povas diri ĉion, kion vi deziras pri kuraĝo,
sed tio ne estas bela vidajo. Kiam la nemort-
igitoj sin levis, kaj kiam la pafistoj kaj la
helpantoj de la hirurgiisto forportis la mort-
igitojn, aperis Nolan sen sia supravesto kun
la sarĝilo en la mano, kaj, kvazaŭ li estus
komandanta oficiro, kalkulis kaj metis en ordon
la pafistojn; ordonante tion,—kiuj devas foriri
kun la vunditoj, kiuj devas resti kun li,—tute
gaje, kaj kun tia maniero, kia igis la virojn
certaj ke cie estas bona kai finos bone.   Li finis
ŝarĝi la pafilegon per siaj propraj manoj, kaj
ordonis al la pafistoj pafi. Kaj tie li restis,
kapitano de tiu pafilego, gajigante la pafistojn
ĝis kiam la pafilego malvarmiĝis (kvankam tiel
li estis antaŭmetita antaŭ la pafaclo de la kon-
traŭuloj)—^montrante al ili pli facilajn mani-
erojn por porti la pezajn kuglegojn—ridigante
la mallertajn pafistojn pri iliaj propaj eraroj,
kaj kiam la pafilego malvarmiĝis, ŝarĝante kaj
pafante ĝin du foje pli rapide ol iu alia pafilego
sur la ŝipo pafiĝis. La kapitano alvenis al ili
por kuraĝigi la pafistojn, kaj Nolan ĉapeltuŝis
kaj diris,
"Mi almontris al ili kiamaniere ni faras ĉi
tion en la artilerio, sinjoro."
Kaj jus ĉi tie en la historio ĉiuj legendoj
konsentas inter si.    La komandanto diris:
"Mi vidas tion, kion vi faris, kaj mi dankas
vin, sinjoro. Mi neniam forgesos 61 tiun tagon.
sinjoro, kaj vi ankaŭ neniam ĝin forgesos, sin-
>>
joro
Kaj kiam la tuta afero finiĝis, kaj li havis
la glavon de la angla estro, inter ĉiuj  cere-
monioj sur la ferdeko li diris, "Kie estas Sin-
joro Nolan.    Petu Sinjoron Nolan'on, ke li 6i
tien venu."    Kaj kiam Nolan al li alvenis, li
diris, "Sinjoro Nolan, ni ĉiuj dankegas al vi
hodiaŭ; vi estas ja unu el ni hodiaŭ, kaj estos
priparolata en la depeŝoj."   Kaj poste, la mal-
junulo demetis la ceremonian glavon, kiun li
portis, donis ĝin al Nolan, kaj igis lin surmeti
ĝin.    La viro, kiu rakontis 6i tion, ĝin vidis.
Nolan infane ploris; kaj prave, tial ke li ne
portis glavon de tiu infera tago 6e la Adams
Fortikajeto.     Sed   ĉiam  poste,   je   ceremoniaj
okazo j, li portadis la strangan glavon francan
de  la komandanto.    La kapitano,  vere,  pri-
parolis lin en la depeŝoj, kaj oni diris, ke li
petis,   ke  Nolan  estu  pardonata.    Li   skribis
specialan leteron al la Sekretario pri Milito,
sed ĝi neniam f ruktiĝis.   Kiel mi diris, ĉirkaŭ
tiu tempo oni ekneobservis la aferon en Wash-
ingtqn^ kaj tial la mallibereco de Nolan dauris,
car estis neniu, kiu povis haltigi ĝin sen novaj
ordonoj.
Mi aŭdis, ke li estis kun Porter, kiam tin ci
ML
14
The American Esperanto Journal.
kaptis la Nukahiwaajn Insuloĵn. Mi ne parolis
pri la nuna Porter, seel pri la maljuna
Porter, lia patro. Nolan estis, antaŭe,
oficiro artileria, kaj batalis en la" Okcidento;
tial li sciis plu ol iu el la oficiroj pri
fortikaĵoj, k.t.p., kaj li bonvole Taboris por
starigi tiun pafilegaron. Mi ĉiam konsideris,
ke estas bedaŭrinde, ke Porter ne lasis lin tie
kiel komandanto kune kun Gamble." Tiu estus
respondita al cm postnlo pri lia pnno. Ni estus
tenintaj la insulojn, kaj nnntempe havantaj
almenaŭ unu staeion en la Pacifika Oceano; kaj
niaj francaj amikoj, kiam ill deziris tiun ĉi
malgrandan akvoprenejon, estus trovinta ĝin
antaŭe okupita. Sed Madison kaj la Vir-
ginianoj ĉion tion forĵetis.
Cio tio okazis antaŭ preskaŭ kvindek jaroj.
Se Nolan estis tiam tridekjara, li kredinde estis
ĉirkaŭ okdekjara, kiam li mortis. Tamen li
ŝajnis esti sesdekjara, kiam fakte li estis nur
kvardeka. Sed ŝajnis al mi, ke li neniam poste
ŝanĝis, eĉ pri harero. Kiel mi figuris lian
vivon laŭ tio, kion mi aŭdis kaj vidis pri ĝi,
li vizitis certege ĉiun maron, sed li preskaŭ
neniam elŝipiĝis. Li certege, konis pli
da niaj oficiroj, ceremonie, ol ia ajn vivanta
viro konas. Li diris al mi, unufoje, ke neniu
en la mondo vivadas tiel laŭregule kiel li. "Vi
scias, ke la junuloj nomas min 'La Fermas-
kulo/ kaj vi scias, kiel multe okupata li estis."
Li diris, ke legi la tutan tempon ne estas pli
bone ol fan ion alian la tutan tempon. "Mi
aranĝas miajn notlibrojn, skribante en ili je
regulaj horoj notojn el ĉio, kion mi legas, kaj
mi en tiujn ĉi enmetas miajn elĉerpaĵojn."
Ci tiuj libroj estis txe kuriozaj. Li havis ses aŭ
ok, laŭ diversaj temoj. Estis unu pri His-
torio, unu pri Natura Scienco, kaj alia, kiun
li nomis Diversaĵojn. Sed ili enhavis ne nur
eltranĉaĵojn el gazetoj: ĉeestis ankaŭ pecetoj
el plantaĵoj, kaj rubandoj, konkoj, kaj
skulpetitaj pecetoj el ligno, kiujn li instruis
al la maristoj fan por li; kaj ili estis belege
ilustritaj. Li pentris admirinde, kaj havis en
tiuj libroj kelke el la plej humoraj kaj ankaŭ
plej simpatigaj pentraĵoj, kiujn mi iam vidis.
Mi miras pri tio,—al kiu nun apartenas tiuj
ĉi libroj de elĉerpaĵoj.
Nu, li diris, ke la legado, kaj la aranĝado.
de liaj notoj estas lia profesio, kaj ke ili okupas,
la unu kvin horojn, kaj la alia du horojn,
ĉiutage. "Mia Natura Scienco estas mia
amuzo." Tio okupis ankaŭ du horojn ĉiutage.
La maristoj kutimiĝis alporti al li birdojn kaj
fiŝojn, sed dum longa kruzo li devis kontentigi
sin per diversaj insektoj. Li estis la sola
naturamanto scianta ion pri la kutimoj de la
doma muŝo kaj la "mosquito" (kulo). Ciu
naturamanto povas diri al vi, cu ili estas Lepid-
optera au Steptoptera, sed diri kiel forigi ilin,
aŭ kiel ili liberigas sin, kiam oni alfrapas al
ili, neniu povas. Tiuj ĉi naŭ horoj faris la
ĉiutagan okupadon de Nolan. La restaĵon de
la tempo li promenadis kaj paroladis. Gis kiam
li estis tre maljuna, li ofte supreniris sur la
ŝnuraron. Li daŭris ekzerci korpe, kaj mi
neniam aŭdis, ke li iam malsaniĝis. Sed se
alia malsaniĝis, li estis la plej aminda zorgisto,
kaj li sciis plu ol duono da la kuracistoj.
Krom tio, se iu malsaniĝis aŭ mortis, aŭ se la
. kapitano deziris tion, li estis ĉiam preta legi
preĝojn; kaj, kiel mi antaŭe diris, li legis dolce.
Mia propra koniĝo kun Nolan komencis ses
aŭ ok jaroj post la angia milito, dum mia
unua kruzo, post kiam mi estis nomita sub-
oficiro. Okazis dum la unuaj tagoj de nia
interkonsento rilate al la sklavvendado,—dum
la "Keganta Eamilio," kiu estis ankoraŭ la
Familio de Virginio, daŭris teni sentimentalan
senton pri la submetado de la teruroj de la
"Meza Transirado," kaj kiam okaze oni faris
ion pri ĝi. Ni vojaĝadis en la suda par'to de
la Atlantiko pri tiu afero. De la tempo, kiam
mi eniris la ŝipon, mi opinias, ke mi konsideris
Nolan kiel pastron, pastron kun blua vestaĵo.
Mi neniam demandis pri li. Cio en la ŝipo
estis stranĝa al mi. Mi sciis, ke tiun, kiu havas
demandojn, oni nomas "Verdulo," kaj eble mi
pensadis, ke ĉiu ŝipo havas "viron kun neorna-
mitaj butonoj." Li tagmanĝis kun ni ĉiuse-
majne, kaj oni nin avertis, ke ni ne priparolu
pri hejmo tiun tagon. Sed se oni estus ordo-
ninta, ke ni ne parolu pri la planedo Mars, aŭ
pri la libro Deŭteronomio, mi ne estus deman-
dinta la kialon. Estis multaj aferoj, kiuj unue
ŝajnis al mi esti tiel malmulte raciaj.
Mi unue ekkomprenis ion pri la "Viro Sen-
patruja," unutage, kiam ni kaptis malpuregan
ŝipeton enhavantan sklavojn. Oficiro estis sen-
dita por kontroli ĝin. Post kelke da minutoj
li resendis sian boaton por peti, ke iu, kiu povas
paroli la Portugalan lingvon, estu sendata al li.
Ni ĉiuj elrigardis el la ŝipbordo tiam, kiam la
depeŝo alvenis; kaj ni ĉiuj tre deziris, ke ni
povu traduki, kiam la kapitano demandis, "Kiu
parolas Portugale" Sed neniu el la oficiroj
povis tion fari. Tamen, jus kiam la kapitano ek-
sendis por scii, ĉu iu el la maristoj povas traduki
tiun lingvon, Nolan antaŭen paŝis kaj diris, ke li
gaje tradukos, se la kapitano volas, car li kom-
prenas la lingvon. La kapitano dankis al li,
preparis alian boaton por li, kaj la bonsorto estis
la mia iri en tiu ci boato.
La tiea vidaĵo estis tiel, kiel oni malofte vi-
The American Esperanto Journal.
15
das, kaj neniam deziras denove vidi. Malpu-
raĵo senfina kaj ĥaoso meze de la malpurajo.
Ne estis multe cla nigruloj, sed por komprenigi
al la malmultaj, ke ill estas liberaj, Vaughn
liberigis ilin de la manradikaj, kaj maleolaj
ĉenoj, kaj pro oportrmeco kontraŭigis ilin kon-
traŭ la ŝipanaroj. La nigruloj staris, je pli
granda parto, ekstere el la ŝipinternaĵo gru-
piĝinte sur la ferdeko. Aro ĉirkaŭis Vaughn,
alparolante al li per ĉiu idiomo kaj ŝanĝeto de
idiomo, de la Zula lingvo ĝis la Pariza lingvo
franca de Beledeljereecl.
Jus kiam ni suriris la ferdekon, Vaughn maL
supren rigardis de la barelego, sur kiu li staris
kaj kriis, "Pro la amo de Dio, ĉu iu ĉi tie estas,
kiu povas komprenigi ion al ĉi tiuj estaĵoj ? La
maristoj jam donis al ili viskon, sed tio ne
kvietigis ilin; mi faligis tiun grandulon du-
fojojn, sed tio ne kontentigis lin; kaj poste mi
parolis la Choctaw'an lingvon al la tuta amaso,
sed mi pendiĝus, se ili komprenus tion tiel bone
kiel ili komprenis la anglan."
lSTolan diris, ke li povas paroli la Portugalan
lingvon, kaj tial, unu aŭ du Kroo'oj, ŝajne pli
inteligentaj, estis eltrenataj el la amaso. Tiuj,
oni jam eltrovis, antaŭe laboris por la Portuga-
loj sur la marbordo 6e Fernando Po.
"Diru al ili, ke ili estas liberaj," diris
Vaughn, "kaj diru ankaŭ, ke tiuj 6i malbonf a-
rintoj estas pendigotaj ĝuste tiam, kiam ni ri-
cevos suĥĉe da ŝnuro."
Nolan "transmetis tion en la Hispanan ling-
von," tio estas, li klarigis ĝin en tia Portugala
lingvo, kian la Kroo'oj povis kompreni, kaj ili,
siavice, al tiuj el la nigruloj, kiuj povis ilin
kompreni. Tiam eksplodis multe da ĝajkrioj,
da saltadoj kaj dancadoj; ili kisadis la piedojn
de Nolan, kaj amase kuris al la barelego por
adori Vaughn, la "deus ex machina" de la af ero.
"Diru al ili," diris Vaughn, tre kontenta, "ke
mi portos ilin ĉiujn al la Promontoro de l'Pal-
moj." Tio ĉi ne estis tiel bone. La Promon-
toro de l'Palmoj estis efektive preskaŭ tiel mal-
proksima de la hejmoj de la plimulto da ili, kiel
Rio Janiero aŭ Nova Orleanzo; t. e., ili tie estus
eterne apartigataj de siaj hejmoj. Kaj ilia tra-
dukanto, tiel bone kiel mi povis kompreni,
tuj kriis, "Ah, hon Palmas," kaj ekproponis
senfine aliajn rimedojn kun multe da parolado.
Vaughn iom ĉagreniĝis je 6i tiu rezultato de sia
donemeco, kaj demandis al Nolan tion, kion tiu
diris. La gutoj ekspruĉis sur la blankega frunto
de kompatinda Nolan, post kiam li kvietigis la
nigrulojn kaj diris: "La Nigrulo diras me Pal-
mas ;' li diras, Teportu nin al niaj hejmoj, al niaj-
propraj infanetoj kaj virinoj/ Li diras, ke li ha-
vas maljunan patron kaj patrinon, kiuj mortos,
se ili ne lin revidos. Kaj tiu 6i diras, ke li lasis
ĉiujn siajn samfamilianojn malsanaj, kaj remis
malsupren al Fernando por peti, ke la blanka
kuracisto venu kaj helpu ilin; kaj ke tiuj 6i
diabloj lin kaptis, jus kiam li povis jam vidi
sian domon; kaj ke li neniam de tiu tempo vidis
iun el sia hejmo. Kaj tiu 6i diras," kaj Nolan
parolante sufokiĝis, "ke li ne aŭdis eĉ vorton
de sia hejmo dum ses monatoj, dum li estis
mallibera en la boato."
Vaughn ĉiam diris, ke li mem griziĝas, dum
Nolan balbutas tra la tradukado. E6 mi, kiu
ne komprenis ion pri la pasio envolvita, ekvidis,
ke la elementoj mem fluidiĝas per la varmego,
kaj ke la doloro al iu estos granda. E6 la nigru-
loj mem ĉesis kriegi, kiam ili vidis la agonion
de Nolan kaj la preskaŭ egalan agonion de
Vaughn pro lia simpatio. Tuj kiam li povis
paroli, li diris, "Diru al ili, Jes ! Jes ! Jes!
Diru, ke ili iros al la Montoj de la Luno, se ili
volos. E6 se mi devos ŝipvojaĝi tra la Granda
Blanka Dezerto, ili iros al iliaj domoj." Kaj
tiel Nolan faris. Kaj tiam tiuj reekkriis, kaj
kisis liajn piedojn, kaj deziris froti lian nazon
per iliaj.
Sed li ne povis suporti tion longatempe; kaj
Vaughn, permesante al li reiri, li mansignalis al
mi, ke mi akompaUu lin. Kiam ni sidiĝis en la
boato, kaj la boatistoj ekremis, li diris al mi;
"Junulo, lasu, ke tio montru al vi tion, kion
signifas esti sen familio, sen hejmo, kaj sen
patrujo. Kaj se vi estos iam ajn tentata diri eĉ
vorton aŭ fari ion ajn, kio starigos barilon inter
vi kaj via familio, via hejmo kaj lando, preĝegu
al Dio, ke li bonvolu alpreni vin en tiu momento
mem al sia propra ĉielo. Ne forlasu vian fami-
lion, junulo. Forgesu, ke vi mem ekzistas, dum
vi faras ĉion por ili. Pensu pri via hejmo, knabo,
skribu al ĝi, sendii donacojn al ĝi, parolu pri
ĝi. Premu ĝin pli kaj pli proksime al via penso,
kiel pli kaj pli malproksime de ĝi vi forvojaĝos,
kaj rapidegu ree al ĝi, kiam vi havos kelke da
libertempo, kiel tiu nigra sklavo estos rapidanta
hodiaŭ. Kaj por via lando, knabo," kaj la vor-
toj krakis en lia gorĝo,"Taj por tiu standardo,"
kaj li mansignalis al la ŝipo, "neniam ŝonĝu
pri iu krom servado al ĝi, kiel ajn ĝi komandos,
eĉ kvankam la devo kondukos' vin tra mil in-
feroj. Ne signifas tio, kio okazos al vi, ne tiu,
kiu flatos aŭ mokos vin, neniam rigardu al alia
standardo,—neniam lasu nokton foriri, en kiu
vi ne preĝeĝos al Dio, ke li benu tiun stardar-
don. . Ne forgesu, knabo, ke malantaŭ la oficiroj
kaj ŝtatoTaj eĉ la popoloj estas la Lando mem,
via Lando, kaj ke vi apartenas al ĝi tiel, kiel vi
apartenas al via propra patrino.    Subtenu ĝin,
16
The American Esperanto Journal.
knabo, ĝuste tiel, kiel vi subtenus vian partinon,
se tiuj jenaj diabloj kaptus ŝin hodiaŭ."
Lia kvieta, glacia pasio timigis min, preskaii
al la morto, sed mi povis elbalbuti, je cia sank-
tajo, ke mi tiel faros, kaj ke mi neniam pensos
fari alie. Li ŝajnis preskau min ne audi, sed li
diris, preskaii murmnre, "Ho, se in tiel estus
dirinta al mi, kiam miaj jaroj egalis al la viaj."
Mi pensas, ke estis tiu ĉi duonkontido, al kiu
mi neniam estis nefidela (car mi nun rakontas
tiun ĉi bistorion unuafoje), kiu nin tiel amiki-
gis. Li ĉiam restis afabla al mi. Ofte li ne
kuŝiĝis, aŭ eĉ leviĝis, por povi promeni sur la
ferdeko kune knn mi dum mia gardotempo. Li
klarigis al mi grandan parton da mia matemati-
ko, kaj ja mi ŝuldas al li mian kliniĝon al
matematiko. Li pruntedonis al mi librojn, kaj
helpis mi pri mia legado. Li neniam denove
alndis tiel rekte sian historion, sed de nnu aŭ
alia oficiro mi sciiĝis, dumtridek jaroj, tion,
kion mi nun rakontas. Kiam mi disiĝis de li en
Sankta Tomasa Haveno, mi bedaŭris ĝin pli ol
mi povas diri. Mi, je mia plezuro, renkontis
lin denove en 1830; kaj kiam mi estis pli mal-
juna, kiam mi. opiniis, ke mi havas iom alme-
naii da influo ĉe la "Departmento" ĉe Wash-
ington, mi faris ĉion, por ke li ricevn sian mal-
liberiĝon. Sed ĝi similis al la malliberigado de
fantomo. Oni pretendis, ke ne estas tia viro;
kaj efektive neniam estis. Eble oni tiel diras
ĉe la "Departmento" nun. He estas tin ĉi la
unna afero, pri kiu la "Departmento" ŝajnas
scii nenion.
Stariĝis rakonteto, ke Holan renkontis Burr
en unu el niaj ŝipoj, kiam kelkaj amerikanoj
vizitis ĝin sur la Mezamaro. Sed mi firme kre-
das, ke tio ĉi estas mensogo; an pli bone, ĝi
estas fablo, enhavanta vortan eksplodegon, per
kiu li renversis Burr'on, demandante al li, kiel
li ĝin ŝatas, esti "sen patrujo." Sed estas tute
klare, laŭ la historio de Burr, ke tia afero ne
povis okazi, kaj mi atentigas vin al tiu ĉi ra-
konto, nur kiel al ekzemplo el la historietoj, kiuj
ĉiam sin disvastigas, kiam ajn funde estas la
plej malmulte da misterio.
(pino.)
NIA NOMO
Bilate al la adjektivo "Amerikana," la popolo
de la TJnuigitaj ŝtatoj aprobas ne alian adjek-
tivon por aludado al si mem.au al sia lando.
Tiu-ĉi vorto, en la limigita nacia signifo "rila-
tanta al la IJnugitaj Ŝtatoj," estas permesata
pro internacia uzado.
En Esperanto, internacieco estas la ĉefa regu-
lo por la elektado de radikoj. Hu, Esperanto
havas la ĝeneralan radikon "Amerik." La ku-
timo permesu, ke oni ekmontru • adjektive la
kontinenton per "Amerika," kaj nian nacion per
"Amerikana": jen Peru estas Amerika Ŝtato;
Texas estas Amerikana Ŝtato; Amerika kres-
kajo; Amerikana (IJnuigitaj Ŝtatoj) poeto.
Ankau oni povas havi la vorton Amerikan-
lcmdo anstataŭ la malpli facile parolata nomo
"TJnuigitaj ŝtatoj."
Por loĝanto sur la Amerika kontinento oni
apenaŭ bezonas vorton, car la raso j estas multa j :
tamen oni povas uzi por tiu-ĉi la vorton "Amer-
ikulo."
Thomas Hunter (A. E. 102).
LA  DUA  PSALMO   (el la Hebrea)
Kial tumultas la nacioj, kaj kial la popoloj
paroletadas vanajojn? Sin firmigis reĝoj de
tero kaj gravuloj kune konsiligis kontraii Jehovo
kaj lia Mesio. "Hi deŝiru iliajn konsilojn kaj
forjetu de ni iliajn ŝnurojn." La sidanto en la
ĉielo ridos; la Sinjoro mokegos je ili. Tiam li
diregos al ili en sia kolero, kaj en sia furiozo
terurigos ilin.—"Kaj mi estas fiksiganta mian
reĝon sur Zijono, mia sankta monto."
"Mi skribos pri dekreto: Jehovo diris al mi,
'Mia filo estas ci; mi hodiaŭ cin naskis., De-
mandu al mi, kaj mi donos naciojn por cia here-
dajo kaj por cia posedo finajojn de la tero. Ci
rompos ilin per sceptro de fero; kiel vazo de
potisto ci frakasos ilin.'"
Kaj nun reĝoj prudentiĝu; estq instruitaj,
juĝistoj de tero. Servn Jehovon kun timo, kaj
ĝojn kun tremado. Ekkisu la purulon, ke li ne
koleriĝu kaj vi ne perdiĝu voje, car ekbruloa
subite lia kolero.   Feliĉa ĉiu rifuĝcmto en li.
Am. Esp. 49.
International  Reviews printed  only in  Esperanto
Intemacia Scienca Revuo (International Scientific Pieview)....................$1.50
La Revuo—literary monthly............................................... .$1.40
Hachette et Gie., 79 Boulevard St. Germain, Paris, France.
Tra la Mondo—illustrated monthly..........................................$1.60
"Gazeto Tra la Mondo," Meudon (S. et 0.), France.
Lingvo Intemacia—twice a month—with 300 pages of literary supplement annually.$1.50
"Presa Esperantista Societo," 33 rue Lacepede, Paris, France.    (Postal
Money Office, 29 rue Monge.)
Espero Pacifisfa—International Peace Magazine...........................■'.. .$1.00
Gaston Moch, 26 rue de Chartres, rTeuilry sur Seine, France.
Espero Katoliha—Boman Catholic Monthly................................. .$1.00
AbbĜ Em. Peltier, Ste. Badegonde pres Tours (I. et L.), France.
Printed in Esperanto and in one of the modern languages.    Subscription price $0.80
British Esperantist—British Esperanto Ass., 13 Arundel  St.,  Strand, London   W.  C,
Great Britain.
L'Esperantiste—Administration de L'Esperantiste, 4 rue du  Gril,  Louviers   (Eure),
France.
German Esperantist—Verlag Moeller und Borel, Prinzenstrasse 95, Berlin, S., Germany.
Sample copies of the above mentioned magazines can usually be obtained from the
American Esperanto Association; prices, one=tenth of year price.
Please send subscriptions by U. S. POSTAL or EXPRESS ORDERS to the Treasurer
of the American Esperanto Association, Tenafly, N. J.
' Esperanto: Auxiliary International Language
300 ORGANIZED SOCIETIES—20 JOURNALS
Supported   and   endorsed   by   many   prominent men in Europe, Asia and America.
London Chamber of Commerce holds regular Esperanto examinations.
For general information^ for addresses of Esperanto magazines (Bussian, Japan-
ese, Polish, Swedish, etc.) and societies», for books, etc., write to the
AMERICAN  ESPERANTO ASSOCIATION
BOULEVARD STATION, BOSTON, MASS., U. S. A.
Bullen's Lessons.................. ..^ . ....*...................$0.26
Descriptive booklet, pamphlets, etc...............................10
Krestomatio (standard for  style), paper___.................... 1.00
"     cloth.........................  1.40
American Esperanto Journal, sample copy........................10
Send for price-list; all profits are spent for the advancement of the Esperanto "cause."
Special Cable Dispatch to the SUN, London, March 16th—"The Chamber of Commerce has adopted
Esperanto as a recognized language."
Esperanto Literature
44TT will bring to the reader a startling sense of the feasibility
A of universal language. Esperanto is a miracle pf simplicity.
Almost any day, speaking loosely or figuratively, it may dawn
upon the consciousness of the business world as a revelation.
It is even conceivable that Esperanto should ride into world success
on the tide of an  Anglo-American fad."—Chicago  Evening Post.
Esperanto Student's Complete Text
1} DOOK Containing full grammar, exercises, conversations,
commercial letters and two vocabularies. By J. C.
O'CONNOR, B.A. Revised edition of 1907. Cloth, 50c. net.
English-Esperanto Dictionary
By J. C. O'CON MOR and C. F. HAYES. Boards, 60c,nei.
Esperanto-English Dictionary
By A, MOTTEAU.    Boards.60c.net.
Lessons in Esperanto
Compiled by GEO. W. BULLEN.    PaperCovers.25c.net.      II                 postpaid, 5c
SEND   FOR   CIRCULARS
A Primer of Esperanto ifie.net.  i
A First Reader
Compiled by E. A.  LAWRENCE,   ,25c. net.
Handy Pocket Vocabulary
Compiled  by  J.  C.  O'CONNOR,  B.A.,  LL.D.     Paper.
10c. net..                      ;
Christmas   Carol   Paper. 40c. net;   Cloth, 60c. net.
The Whole of Esperanto «nd the means of leani-
ng it without lessons by reading a little story.   Paperbinding,
FLEMING   H.   REVELL   COMPANY,   Publishers
NEW YORK :   158 Fifth Avenue                                 CHICAGO :   80 Wabash Avenue
"MI   AUDAS   VIN"
La untia kanto Esperanta eldonita en la U. S.:
muziko de Sro. Herbert Harris; poemo de Dro.
Leono   Zamenhof.     Facila   por   meza   voco,—-@
PREZO: FR. 1.75 (35 CENTS);           5 EKZEMPLEROJ, FR. 7.50 ($1.50)
American Esperanto Association
Boulevard Station, Boston, Mass., U. S. A.
mmjm